Илғор педагогик технологиялар йўналишлари - Педагогиka - Рефераты

Илғор педагогик технологиялар йўналишлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

123 KB

Илғор педагогик технологиялар йўналиш лари Режа: 1. Педагогик технологиянинг йўналишлари 2. Ахборотли технология йўналиши бўйича 3. Фикрлар ҳужуми технологияси 4. Ақлий ҳужум технологияси

К И Р И Ш Давлатимизнинг ривожланган мамлакатлар қаторидан ўрин олиши учун замонавий иқтисоди ёт, фан, маданият, техника, технология асосида мутахассислар тайёрлашнинг такомиллашган тизимига босқичма-босқич ўтилмоқда. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълим тизимини тубдан ислоҳ қилиш ва кадрлар тайёрлаш миллий дастурини замонавий илмий тафаккур ютуқларига, илғор тажрибаларга таянган ҳолда, узлуксиз таълим тизимини барча академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежларида таълим жараёнини таъминловчи омил ҳамда илмий – услубий технология сифатида амалга оширишдир. Педагог ўз мутахассислиги бўйича ўзлаштирган билимидан қатъий назар, таълим жараёнига қадам қўяр экан, педагогик - психологик билимлар, педагогик технологиялар ва ўқитиш-ўргатиш услублари йиғиндиси бўлган зарур педагогик кўникмаларни эгаллаган бўлиши керак. Ҳозирги долзарб муаммолардан бири юқори малакали, рақобатбардош мутахассис кадрлар тайёрлаш, уларнинг касбий маҳоратини такомиллаштириш, замон талаби даражасида тадбиркорлик қобилиятини шакллантириш, педагог ва муҳандис-педагогларни янги педагогик технологиялар билан қуроллантириш бўлиб қолмоқда. Ушбу услубий қўлланманинг асосий мақсади таълим жараёнида қўлланилаётган илғор ўқитиш услублари ҳақида тушунча беришдир. Шунингдек, мазкур услубий қўлланмадан академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида ўтказилаётган семинар-тренингларда фойдаланиш мумкин.

Педагогик технологиянинг тамойиллари ва элементлари Илғор ижодкор педагоглар томонидан анъанавий таълим технологиясидаги камчиликларга жавоб топиш, самарали услубларини такомиллаштириш, ўқувчининг ақлий меҳнатини амалга ошириш усулларини излашлари натижасида ўзига хос таълим усули воситалари яратилдики, бунинг оқибатида янгича педагогик фикрлаш тарзи вужудга келди. Ана шу изланишлар замирида янги педагогик технологияга асос солган педагогик технологиялар яратила бошланди. қўлланиладиган педагогик технологияларни бир тизимга солиш, унга мақсадли йўналиш бериш таълимни амалга оширишдаги шакл ва мазмун яхлитлигини таъминлаган ҳолда кутилиши зарур натижани олишни белгилайди. Таълимга тестларнинг жорий этилиши, диагноз ва диагностик таҳлилнинг киритилиши, мониторинг назоратининг юритилиши, билимларни рейтинг тизимида баҳолашга ўтиш, фаннинг боб, бўлим мазмунини яхлит ҳолда ўзлаштиришни моделлаштириш, тизимга солинган назорат турларида ўқувчиларнинг ишлаши ва ниҳоят ноанъанавий дарс шаклларининг вужудга келиши ўқув жараёнидаги анъанавий таълим ўрнига вужудга келган янги педагогик технологиялар бўлиб, улар янгича фикрлаш тизимидаги таълимга ўтишни тақозо этади. Ҳозирги даврда ўқув меҳнати ҳам бошқа меҳнат турлари каби ўзига хос билим, кўникма ва малакаларини шахсда шакллантиришини талаб қилади, бунинг учун эса ирода, диққат, кузатувчанлик, фикр юритиш, хаёлпарастлик каби шахсий сифатларнинг тарбияланганлиги зарур. Биз таълим самарадорлигини оширувчи омилларни тўхтовсиз таҳлил қилиш, мутахассисларнинг узлуксиз малакасини ошириш ҳамда қўйиладиган услубларнинг нечоғлик мослигига тўғри баҳо бериш тамойилларни белгилашимиз ва таълимнинг олиниши зарур бўлган натижасини ифодалай олишимизга кўрсатадиган йўл ҳисобланади. Мана шу тамойилларга таяниб таълим жараёни самарали бўлишини таъминлайдиган технология янги педагогик технология ҳисобланади.

Таълимнинг амалга ошириш жараёнига янги педагогик технологияларни киритиш қуйидагиларга асосланади: - таълим жараёнида иштирок этувчи ўқувчи шахси устиворлигини таъминлаш; - таълим мақсадининг натижага эришувини (кафолатланганлигини) амалга ошириш; - таълим жараёни бошқарилувчи жараён эканлигидан келиб чиққан ҳолда унинг мақсадли бошқарилувига эришиш; - таълим мазмунини таъминловчи восита, усул шакллари технологиясини ягона бир тизимга келтириш. Янги педагогик технологияларнинг асосий тамойиллари қуйидагилардан иборат:  Узлуксиз малака ошириш;  Мунтазам таҳлил қилиб бориш;  Лойиҳалаштирувчи воситаларнинг энг зарурини танлаш;  Танланган услубларнинг мақсадга мувофиқлигини аниқлай билиш(таълим методлари);  Олиниши зарур бўлган натижани олдиндан тахмин қилиш(кафолатланган мақсадга эришиш);  Таълим жараёнининг яхлитлигини таъминлаш. Янги педагогик технологияларнинг таълим жараёнига татбиқ этилиши, ўқув жараёнига бир қатор янги элементларни олиб киради ва булар қуйидагилар:  Ўқув бирликларини(мезонлар) белгилаш;  Диагностик таҳлил;  Тузатиш киритиш;  Қайта ишлаш(тўлдириш);  Кутилиши лозим бўлган(кафолатланган) натижани олиш;

 Рейтинг(таққослаш). Юқоридаги тамойиллар ва элементларга асосланган ҳолда ва янги педагогик технологияларни таълимга жорий этиш, айниқса ривожланган давлатлардаги педагогик технологиялардан фойдаланиб, таълимий педагогик технология тизимини яратиш борасида амалга оширилаётган ишларни умумлаштириш ва таълим жараёнида қўллаш учун қуйидагиларни амалга ошириш лозим: 1. Таълим жараёнининг иштирокчилари – педагог ва ўқувчи ўртасида ўқув меҳнати режасини ишлаб чиқиш : яъни педагог бўлим ёки бобни ўрганиш режасини тузар экан, ушбу режада ўқувчи фаолият ўз аксини топмоғи керак. 2. Фаннинг ички боғланиши ёки фанлараро боғланиш имкониятларидан мақсадли фойдаланиш . Маълумки, ҳар бир ўрганиладиган кичик ёки йирик ўқув бирликлари олдин ўрганилганларига таянади. Демак ўқувчини янги бўлим, бобни ўрганишга олиб киришда ундаги мавжуд билимларга таяниш, агар мавжуд билимлар янги бобни, бўлимни ўрганишга етарли бўлмаса «оралиқ тайёргарлик» олиб бориш ва шундан кейингина ўқувчини билимларини ўрганишнинг навбатдаги босқичига олиб кириш лозим. Бундай ишлаш янги педагогик технологиянинг асосий элементларидан бири диагноз (ташҳис) ҳисобланиб, ўқувчиларнинг янги билимларини ўзлаштириш қанчалик даражада тайёр эканликларини аниқлашдан иборат.

3. Ўқув бирликлари(мезонлари)ни белгилаш . Ўқув бирликлари ўқувчи томонидан ўрганилиши лозим бўлган тушунчалар, таърифлар, қоидалар, қонунлар, ҳодисалар, воқеалардан иборат бўлиб, улар орасидаги мантиқий боғланишнинг таъминланиши шу боб ёки бўлимнинг ўзлаштирилишига олиб келади. Ўқитувчи боб,бўлим учун ажратилган соатларда ўқувчилар ўрганиши керак бўлган ўқув бирликларни аниқлайди, у учун ажратилган вақтни белгилайди. Ўқув бирликлари ўзлаштирилиши(билиши) зарур бўлган мезонлар ҳисобланиб, ўқувчи билимини баҳолашнинг чегаравий қиймати билан ўлчанади, яъни ўқувчи ушбу кўрсатилган мезонларни билсагина баҳоланади. Ўқитувчи шу пайтда гуруҳга нисбатан ўртача баҳо билан ишламайди, балки аниқ ўлчовларга асосланган ҳолда иш олиб боради. Шунинг учун ҳам ўқув бирликларини билиш ўқувчи учун зарур топ шириққа айлантирилади. Дарс режасини тузишда ўқитувчи ўқувчилар билиши лозим бўлган ўқув бирликларини бўлимлар, боблар, семестрлар бўйича аниқлайди ва ўқувчиларга топшириқ сифатида бўлимни ўрганишдан олдин вазифа қилиб беради. Берилган топшириқлар ўзлаштириш рейтингини аниқлашда назорат топ шириғига ўтказилади. 4. Диагностик таҳлил . Билим, кўникма ва малакадаги камчиликларни аниқлаш, уларни тўлдириш ва навбатдаги ўзлаштириш босқичига кўтарилиш мақсадида ташҳислаштириш амалга оширилади. Диагностика қуйидаги мақсадларни амалга оширади: - ўқувчилар ўзлаштириш даражасини ташҳислаштириш; - бўлимлардаги етишмовчиликларнинг олдини олиш; - аниқланган етишмовчиликларини тўлдириш мақсадида махсус топшириқлар ишлаб чиқиш; - якуний диагностик таҳлил қилиш. Диагностика таълим технологиясининг навбатдаги босқичи бўлиб, унинг асосий элементларидан ҳисобланади. Ўзлаштиришдаги камчиликлар сабабини аниқлаш, ҳар бир ўқувчининг билим даражасини аниқлаш,

режанинг боришида тузатишлар киритиш йўли билан таълим жараёнининг кафолатланганлиги таъминланади. Диагностик таҳлил назорат турларидан тест сўровида амалга оширилади.Тест сўрови натижаларини диагностик таҳлил қилиш икки муҳим вазифани ҳал қилади: 1. Қайси ўқувчи қайса ўқув бирликларида қийналади; 2. Ўқитувчи қайси билимларини кучайтириш лозимлигини аниқлайди. 5. Тузатиш киритиш. Бўлим, бобнинг ўзлаштирилиш даражасининг диагностик таҳлили натижасида 50%дан кам кўрсаткич олинса, ўқитувчи таълим жараёнининг боришига тузатиш киритиши лозим. Тузатиш киритишда қуйидагилар бажарилади:  Ўқувчилар ўзлаштириши қийин бўлган мавзуларни аниқлаш(диагностик таҳлил асосида);  қ айта ўрганиши лозим бўлган мавзуларни янгича ўргатиш услубларини ишлаб чиқиши;  Дарс режасида тузатиш киритиш вақтларини белгилаш. 6. Қайта тўлдириш(нуқсонларни тугатиш). қайта тузатиш киритишдан мақсад олинган билимлардаги камчиликларни бартараф этишдан иборат. Камчиликларни тузатиш тўлдириш асосида амалга оширилади. Қайта тўлдириш асосан амалиёт машғулотларида бажарилади. Шу мақсадда ўқитувчи ўқувчилар ўзлаштириш даражасидаги «тўлдиришни» амалга оширмоғи лозим. Бунда ўқитувчи танлаётган ўқув вазифасининг даражасини ўқувчиларда мавжуд бўлган реал билимларга мослаштириши зарур. 7. Кутилиши лозим бўлган(кафолатланган) натижани олиш. Бу элемент янги педагогик технологиянинг марказий ғояси ҳисобланади. Янги педагогик технология таълим жараёни натижасида кафолатли бўлишини талаб қилиш билан бирга, жараённинг боришини кўзда тутилган мақсадда амалга оширилиши ва натижали бўлишининг мақсадли режалаштирилишини

ўқитувчи олдига мақсад қилиб қўяди. Жараён бориши давомида шу жараён таҳлил қилиниб борилади, тузатишлар киритилади, қайта тўлдиришлар амалга оширилади ва олдиндан кутилиш режалаштирилган натижа олинишига эришилади. Педагогик технология «Технология» атамаси юнонча сўз бўлиб, « techne » - маҳорат, санъат ва « logos » - тушунча, ўрганишни англатади. Демак, технология – ҳунар, санъат маъносини билдиради ва жараёнларни амалга ошириш усуллари ҳамда воситалари ҳақидаги билимлар йиғиндиси, шунингдек объектда содир бўладиган сифат ўзгаришлар тушунилади. Педагогик технология тушунчасига берилган таърифлар хилма-хил бўлиб, улар қуйидагича таърифланади: - Педагогик технология – бу, таълим шаклларини оптималлаштириш мақсадида техник воситалар, инсон салоҳияти ҳамда уларнинг ўзаро таъсирини инобатга олиб ўқитиш ва билим ўзлаштиришнинг барча жараёнларини аниқлаш, яратиш ва қўллашнинг тизимли усулидир(ЮНЕСКО). - Педагогик технология – бу, ўқитувчи амалиётга жорий этиш мумкин бўлган педагогик тизим лойиҳасидир(В.П.Беспалько). - Педагогик технология, педагогик мақсадларнинг рўёбга чиқиши учун фойдаланиладиган шахсий, ускунавий воситаларнинг тизими мажмуасини ва фаолият кўрсатиш тартибини билдиради(М.В.Кларин). - Педагогик технология – таълимда режалаштирилган мақсадларга эришиш жараёнининг тавсифидир(И.П.Волков). - Педагогик технология – бу, ўқитувчининг таълим-тарбия воситалари ёрдамида ўқувчиларга муайян шароитда ва маълум кетма-кетликда таъсир кўрсатиши ва акс таъсир маҳсули сифатида уларда олдиндан белгиланган шахс сифатларини жадал шакллантириш жараёнидир (Н.С.Саидахмедов).

Педагогик технологиялар бўйича билдирилган фикрларни умумлаштирсак педагогик технология мазмуни, педагогнинг касбий фаолиятида энг замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланган ҳолда ўқитиш самарадорлигини ошириш, ўқувчиларнинг билим олиш сифатини яхшилаш, талаб этилган билим даражасига эриши учун таълим жараёнини олдиндан лойиҳалаштиришдан иборат деб тушуниш мумкин. Педагогик технологиянинг марказий муаммоси ўқувчи шахсини ривожлантириш орқали таълим мақсадига эришишни таъминлашдан иборат. Ўқув амалиётида педагогик технология тушунчаси қуйидаги уч даражага бўлинади: 1) умупедагогик технология – таълим тизимининг аниқ қисми, таълим муассасаси, таълим босқичининг маълум даври учун таълим жараёнини тавсифлайди; 2) хусусий предметли(услубий) даража – бир фан, гуруҳ, ўқитувчи доирасида ўқитиш мазмуни ва таълим – тарбияни амалга оширишга хизмат қиладиган усул ва воситалар мажмуаси; 3) локал(модулли) даража – таълим-тарбия жараёни қисмларининг технологияси(фаолият турлари технологияси, дарс технологияси, янги тушунчаларни ҳосил қилиш, такрорлаш, назорат қилиш технологияси, тарбия турлари технологияси ва ҳоказолар....). Педагог кадрларга қўйиладиган замонавий талаблар Кадрлар тайёрлаш миллий дастури рақобатбардош мутахассислар тайёрловчи педагогга қўйиладиган замон талаблари мажмуини белгилайди. Бир-бирига боғлиқ бўлган талабларнинг мажмуи педагогнинг умумлаштирилган моделини ташкил этади. Умумлашган моделга мувофиқ асосий талаблар қуйидагилардан иборатдир:

 Таълим бериш маҳорати;  Тарбиялай олиш маҳорати;  Ўқув – тарбия жараёнида инсон омилини таъминловчи шахсият фазилати;  Таълим олувчиларнинг билимларини холисона баҳолай олиш ва назорат қила билиш маҳорати. Умумлаштирилган модел доирасидаги малакавий замон талаблари педагог «Қиёфа»сини ифодалайди. Малакавий талаблар педагогнинг умумлаштирилган моделида келиб чиқадиган алоҳида йўналишлар бўйича қуйида табақалаштирилган тайёргарлик йўналишлари берилган. Касбий тайёргарлик йўналиши бўйича (педагогга қўйиладиган талаблар) - ўқитиладиган фан мансуб бўлган тармоқ билимлар соҳасининг тарихи ва ривожланиш истиқболлари; - ўқитиладиган фаннинг ўқув жараёнидаги ўрни ва аҳамияти ҳақида тасаввурга эга бўлиши; - «Таълим тўғрисида»ги Қонун ҳақида; - «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»да белгиланган мақсад ва вазифалар ҳақида; - ўқитадиган фани бўйича ўқув дастурини; - ўз фани ва тегишли тармоқнинг замонавий илмий ва амалий ютуқларини; - дарс берадиган фанининг тушунчалари, атамалари ва таърифлари, қонуниятлари, тамойиллари, усуллари ва услубларини; - илмий-амалий ижодиёт методологиясини; - фан бўйича тегишли машғулотлар олиб боришда далиллаш ва инкор этиш усулларини; - Илғор педагогик технологиялар, ўқув жараёнини фаоллаштириш

усуллари ва ўқитиладиган фан бўйича сифатли билим, кўникма ва малакаларни ҳосил қилишни таъминловчи педагогик услубларни; - мувофиқ соҳанинг малака ошириш учун керак бўлган касбий ахборотни билиши ва қўллай олиши; - мутахассислиги бўйича ташкил этилган педагогик маҳоратни ошириш курсларида фаол иштирок этиш; - ўқитадиган фани бўйича билим бериш, кўникма ва малакаларни шакллантириш; - фанга таълуқли турли маълумотлар(маъруза,дарс, лаборатория ишлари,амалий машғулотлар)ни малакали ўтказиш ва услубий жиҳатдан таъминлаш; - ўқувчиларнинг мустақил билим олишларини ташкилий ва услубий таъминлаш; - ўқувчиларнинг ўқув фаолиятини фаоллаштирувчи усуллардан самарали фойдаланиш ва услубий таъминлаш; - ўқувчининг фан бўйича олган билимлари, кўникма ва малакаларини назорат қилишнинг объектив шакларини ишлаб чиқиш ва қўллаш бўйича кўникмаларга эга бўлиши шарт. Илғор педагогик технологиялар йўналиши бўйича (педагогга қўйиладиган талаблар) - илғор педагогик технологияларнинг илмий-услубий асосларини; - илғор педагогик технологияларнинг тарихини; - ўқув жараёнига ёндашиш тамойиллари ҳақида тасаввурга эга бўлиш; - ўзлаштиришнинг унумли ва изланув поғоналари учун педагогик технологияларни; - ўқитиладиган фанга тегишли илғор педагогик технологияларни; - ўқув жараёнининг мувофиқ вазиятларини ўрганишга доир тушунтирув- кўргазмавий, технологик ва изланув усулларини;

- ўқитишнинг фаол усулларини билиши ва қўллай олиши; - ўқитишга технологик ва изланувчан ёндашиш усулини ишлаб чиқиш; - уй вазифаларини мақсадли, диагностик, керакли ҳажмда бериш, лойиҳаларнинг мантиқий тузилмаси, тузатишлар киритишни; - ўқув мақсадлари ва вазифаларининг тизимини ишлаб чиқиш; - ўқув мақсадлари ва вазифалари асосида тест, ёзма ва оғзаки топшириқларни тузиш бўйича кўникмаларга эга бўлиши шарт. Ахборотли технология йўналиши бўйича (педагогга қўйиладиган талаблар) - ахборотлардан жараён сифатида билим олиш ва ижод қилиш; - фан, техника ва маданиятдаги ахборот ва креатив жараёнларни; - ахборотда жамиятни ривожлантириш муаммоларини; - сунъий интелектнинг ахборот тизимлари ва билим бериш усулларини; - ахборотлашнинг техник воситалари ва телекоммуникация воситаларини; - универсал ва муаммоли-мўлжалли ахборот технологияларини амалга оширишнинг дастурий воситалари ҳақида тасаввурга эга бўлиши; - ўқитиладиган фанга таълуқли бўлган универсал ва муаммоли- мўлжалли ахборот технологияларни; - таълимда мультимедия технологиясини; - ахборотни моделлаштириш асосларини; - ўқитиш ва назорат қилишнинг автоматлашган тизимини; - ўқув материаллари ҳақида ахборотли маълумот тизимини билиши ва қўллай олиши; - ўқитиладиган фан бўйича маълумотлар базасини яратиш; - глобал Интернет компьютер тармоғидан самарали фойдаланиш;

- ўқув жараёнида амалий дастур пакетларини қўллаш; - ўқув жараёнида электрон почтадан унумли фойдаланиш ва амалий кўникмаларга эга бўлиши шарт. Рейтинг тизими асосида ўқувчилар билимини баҳолаш йўналиши бўйича (педагогга қўйиладиган талаблар) - ривожланган давлатларда ўқувчиларнинг билимларини баҳолаш ва назорат қилиш тизимларини; - ўқувчиларнинг билимлари, кўникма ва малакаларини рейтинг тизимида назорат қилишнинг мақсад ва вазифаларини билиши; - академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари ўқувчиларининг билим даражаси, кўникма ва малакаларини назорат қилишни рейтинг тизими тўғрисидаги Низомни; - ўқувчилар билимлари, кўникма ва малакаларини назорат қилишнинг рейтинг тизимини ташкил этиш ва ўқув-услубий таъминлашни режалаштиришга доир услубий тавсиялар ҳамда кўрсатмаларни; - ўқувчиларнинг билимлари, кўникма ва малакаларини назорат қилиш ва баҳолаш учун оғзаки сўров, ёзма текширув усулларини ва тестлашни билиш ва қўллай олиш;тизимларини; - ўқитилаётган фан бўйича ўқувчиларнинг билимлари, кўникма ва малакаларини назорат қилишнинг рейтинг тизимини режалаштириш, ташкил этиш ва ўқув-услубий таъминлаш; - ўқувчиларнинг билимларини турли назорат ишлари(оғзаки сўров, ёзма ишлар, тест саволлари) усулларида баҳолаш; - ўқитилаётган фаннинг бўлимлари бўйича ва ёппасига ёзма назорат қилиш ишларини ишлаб чиқиш; - ўқувчиларнинг билимлари, кўникма ва малакаларини жорий,оралиқ ва якуний назорат қилиш;

- ўқитилаётган фан бўйича тезкор(экспресс) назорат қилиш учун тест саволлари ишлаб чиқиш бўйича кўникмаларга эга бўлиши шарт; Ўқувчиларнинг мустақил билим олишини ташкилий ва услубий таъминлаш йўналиши бўйича (педагогга қўйиладиган талаблар) - ривожланган давлатлар ўқувчиларининг мустақил билим олиш технологиясини билиши, унинг ташкилий ва услубий таъминлаши; - «Шахс ахборотли муҳит» тизимидаги жараёнлар ва уларни бошқариш; - ахборотли жамиятни ривожлантириш муаммолар ҳақида тасаввурга эга бўлиши; - мустақил билим олишнинг «ўқишни ўргатиш» тамойилини; - ўқувчиларнинг мустақил билим олишлари учун глобал Интернет компьютер тармоғидан фойдаланишни; - ўқитилаётган фан бўйича мустақил билим олишнинг турли ташкилий шаклларини; - лойиҳалаш тизимида ўқитишни; - ўқувчиларнинг мустақил билим олишлари учун фаол ўқитиш усулларини; - мустақил билим олишда илмий ва техникавий ижод қилиш услубларини билиши ва қўллай олишни; - ўқитилаётган фан бўйича ўқувчиларнинг мустақил билим олишини ташкил этиш, режалаштириш ва услубий таъминлаш; - ўқувчиларни мустақил(турли манбалардан) билим олишларига раҳбарлик қилиш; - ўқувчиларни мустақил билим олиш воситалари ёрдамида олган билимларини назорат қилиш ва баҳолаш; - мустақил билим олишда илмий билиш ва илмий тадқиқот усулларидан фойдаланиш бўйича кўникмаларга эга бўлиши шарт.

Педагогик технология доирасида янги ўқув материалини ўзлаштириш қуйидаги даражалардан иборат: I . Бошланғич даража –ўқувчининг эшитганлари уларга берилган н амуналар,кўрсатмалар алгоритм асосида топшириқларни бажариш кўникмасини ифодалайди. II . Алгоритмик даража – билим ва кўникмалар мазмунини татбиқ қила олиш маҳорати, берилган алгоритм бўйича топшириқларни мустақил равишда бажариш кўникмасини ифодалайди. III . Эвристик даража – берилган ўқув вазифаларини ечиш учун ўзгаришлар киритиш асосида янги алгоритмлар тузиш, ўқув муаммосини ҳал этиш учун янги ахборотларни мустақил тарзда излаб топиш малакасини аниқлайди. IV . Ижодий даража – аввал ўрганилган алгоритмлардан бутунлай фарқ қилувчи, сифат жиҳатидан янги алгоритмлар туза олиш малакаси билан ифодаланади. Педагогик технологиялар соҳасидаги янги изланишлар билан танишиш, ўқитишнинг фаол усулларини билиш ва қўллай олиш ҳар бир педагог ва муҳандис-педагогнинг олдига қўяётган замон талабларининг асосийларидандир. Кейинги даврда матбуотда эълон қилинган ахборотларни таҳлил этган ҳолда қуйидаги таълим жараёнида қўлланилаётган интерфаол усуллар ҳақида тушунчалар берилади. Фикрлар ҳужуми технологияси Фикрлар ҳужумининг мақсади мумкин қадар катта миқдордаги ғояларни йиғиш, ўқувчиларни айни бир хил фикрлаш инерциясидан холи этиш, ижодий вазифаларни ечиш жараёнида дастлаб пайдо бўлган фикрларни енгишдир. Ушбу усул бирор муаммони ечишда гуруҳ иштирокчилари томонидан билдирилган эркин фикр ва мулоҳазаларни тўплаб, улар орқали

маълум бир ечимга келинади ҳамда энг самарали ҳисобланади. Бу услуб орқали шахсни техник ривожлантириш мумкин, у тўғри ва ижобий қўлланилганда шахсни эркин, ижодий ва ностандарт фикрлашга ўргатади. Фикрлар ҳужумини ташкил этишда бир гуруҳ ўқувчилар тўпланади ва улар олдига бирор муаммоли вазиятни ечиш бўйича ўз ечимларини(фикр,мулоҳаза) билдиришлари сўралади. Мазкур босқичда иштирокчилардан ҳеч бири бошқа қатнашувчиларни ғояси, фикрини муҳокама қилиши ёки баҳолаши мумкин эмас. Дарс жараёнида қўлланилган фикрлар ҳужумида билдирилган ғоя ва фикрлар муҳокама этилмайди ва баҳоланмайди.Билдирилган ҳар қандай ғоя ва фикрлар, улар ҳатто бўлмағур бўлса ҳам ҳисобга олинади. қанча кўп ғоя ва фикрлар билдирилса шунча яхши. Билдирилган ғоя ва фикрларни тўлдириш ва янада кенгайтириш мумкин. /оя ва фикрларни билдириш учун вақт аниқ белгиланади. Услубнинг асосий тамойили ва қоидаси баҳс иштирокчилари ишлаб чиққан ғоялар танқидини мутлақ тақиқлаш, ҳар қандай луқма ва ҳазил-мутойибани рағбатлантиришдир. Муаммо Иштирокчилар Фикр ва ғояларни билдириш

Ақлий ҳужум технологиясиФикр ва ғояларни тўплаш Фикр ва ғояларни гуруҳлаш Муҳокама Тўғри ва самарали ечимга келиш

Ақлий ҳужум технологияси бирор муаммони ечишда гуруҳ қатнашчилари томонидан билдирилган эркин фикр ва мулоҳазаларни тўплаб, улар орқали маълум бир ечимга келадиган самарали усуллардан биридир. У тўғри ва ижобий қўлланилганда шахсни эркин, ижодий ва ностандарт фикрлашга ўргатади. Ақлий ҳужум услубини қўллашда ўқитувчи гуруҳ иштирокчиларини тўплайди, улар олдига бирор муаммоли вазиятни ечиш бўйича ўз фикр ва мулоҳазаларини билдиришларини сўрайди. Мазкур босқичда иштирокчилардан ҳеч бири бошқа қатнашувчиларнинг ғояси, фикрини муҳокама қилиш ёки баҳолаши мумкин эмас. Билдирилган ҳар қандай ғоя ва фикрлар ҳисобга олинади, қанча кўп фикр ва ғоялар билдирилса шунча яхши. Билдирилган ғоя ва фикрларни тўлдириш, кенгайтириш, қайта ўзгартириш мумкин. /оялар ёзилган варақлар деворга осиб қўйилади. Берилган ғоялар асосида муаммони ҳал этишга ёрдам берадиган ечимни тиклаш учун муҳокама ўтказилади. Бу ҳақиқатан ҳам ўқувчиларнинг таълим жараёнида фаол иштирок этишлари, турли ғояларни баён этиш чоғида бошқаларни ҳам қизғин ишга йўллашлари, илҳом билан ишлашларига имкон берувчи ва унга рағбатлантирувчи самарали методдир. Ақлий ҳужум шунинг учун ҳам фаоллаштиришнинг муҳим усулики, унда танҳо ишлаш мумкин эмас, биргина ғоя гуруҳнинг барча иштирокчиларини бир хилда ўзига тортиб олади. Ўқитувчи мавзу ёки саволни ажратиб олиши зарур, кейин эса ўқув фаоллиги 5-10 дақиқа оралиғидаги вақт чегарасида енгиллаштирилади. Ақлий ҳужум турли тарзда қўлланилиши мумкин: масалан, қандайдир мавзуни муҳокама қилиш учун янги савол қўйиш ёки исталган қандайдир муаммони ҳал этиш ва ҳоказо. Муаммо

Тармоқлар(Кластер) технологияси Фикрларнинг тармоқланиши – бу педагогик стратегия бўлиб, у ўқувчиларни бирон бир мавзуни чуқур ўрганишларига ёрдам бериб, ўқувчиларни мавзуга таалуқли тушунча ёки аниқ фикрни эркин ва очиқ равишда кетма-кетлик билан узвий боғлаган ҳолда тармоқлашларига Иштирокчилар Фикр ва ғояларни Фикр ва ғояларни Муҳокама Тўғри ва самарали

ўргатади. Бу услуб бирон мавзуни чуқур ўрганишдан аввал ўқувчиларнинг фикрлаш фаолиятини жадаллаштириш ҳамда кенгайтириш учун хизмат қилиши мумкин. Шунингдек, ўтилган мавзуни мустаҳкамлаш, яхши ўзлаштириш, умумлаштириш ҳамда ўқувчиларни шу мавзу бўйича тасаввурларини чизма шаклида ифодалашга ундайди. Кичик гуруҳларда ишлаш технологияси Ўқитувчи ўқувчилар билан кичик гуруҳларда ишлашни ташкил этиш учун фаолият йўналиши аниқланади. Муаммодан бир-бирига боғлиқ бўлган масалалар белгиланади. Мавзунинг керакли асоси яратилади. Мавзуни ўрганишдан олдин ўқувчилар мазкур муаммо ҳақида тушунчага эга бўлишлари лозим. Кейин гуруҳ ўқувчилари кичик гуруҳларга, яъни 3-5 кишидан бўлинишлари керак. Ўқитувчи томонидан ўқувчиларга аниқ кўрсатмалар берилади. Берилган муаммони ечишда ўқитувчи ўқувчиларни қўллаб-қувватлаб ва йўналтириб туради. Мавзу сўнгида муҳокама қилинади. Ўқувчи кичик гуруҳларда ишлаганида, дарсда фаол иштирок этиш ҳуқуқига, бошловчи ролида бўлишга, бир-биридан ўрганишга ва турли нуқтаи-назарларни қадрлаш имконига эга бўлади. Фаолият йўналиши Керакли асос яратиш

Фойдаланилган адабиётлар 1. Саидахмедов Н.С. «Педагогик амалиётда янги технологияларни қўллаш намуналари», Тошкент, 2000 йил. 2.Азизхўжаева Н.Н. «Замонавий педагогик технологиялар»,Тошкент, 2002 й. 3. Ишмуҳамедов Р.Ж. «Инновацион технологиялар ёрдамида таълим самарадорлигини ошириш йўллари», Тошкент, 2004 й. 4. Саидахмедов Н.С. «Янги педагогик технологиялар», Тошкент, 2004 йил. 5. Хўжаев /.Х.,Куватов А.К., «Таълим жараёнида илғор педагогик технологияларни қўллаш»,Самарқанд,2004 йил. Гуруҳ Аниқ кўрсатма бериш ва йўналтириш Муҳокама этиш Гуруҳ Гуруҳ Гуруҳ

Похожие

Педагогик технологиялар

Илғор педагогик технологиялар ва уларнинг турлари таълим тизимига педагогик технологияни татбиқ этишнинг зарурати

Илғор педагогик тажрибани ўрганиш ва умумлаштириш

«Педагогик технологиялар ва педагогик маҳорат» фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Янги педагогик технологиялар (япт) ва педагогик махорат» предметининг методологик асослари