Bo`lаjаk o`qituvchilarni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаsh mеtоdikasi - Педагогиka - Рефераты

Bo`lаjаk o`qituvchilarni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаsh mеtоdikasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Kаsb – hunаr kоllеjlаridа pеdаgоgik mahorat asoslari. 2. Bаkаlаvrlik tizimidа bo`lg`usi o`qituvchilаrni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаsh 3. Bo`lg`usi o`qituvchilаrni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаshning o`ziga xos jixatlari.

www.arxiv.uz Inson paydo bo`libdiki, tarbiya jarayoni mavjud, tarbiya paydo bo`lgan vaqtdan beri pedagoglik faoliyati uzluksiz davom etib kelmoqda. Uqituvchilik, tarbiyachilik kasbi barcha ijtimoiy tuzumlarda sharafli hamda o`ta mas`uliyatli qiyin va murakkab kasb hisoblangan.Mustaqil O`zbekistonimizda uzluksiz ta`lim tizimini isloh qilinishi, yangi ta`lim standartlari asosida ta`lim va tarbiya jarayonini qayta tashkil etishga kirishilgan hozirgi kunda o`qituvchi faoliyatiga, uning pedagogik mahoratiga alohida e`tibor berilmoqda. Prezidentimiz Islom Karimov ta`kidlaganidek: "Tarbiyachilarning o`ziga zamonaviy bilim berish, ularning ma`lumotini, malakasini oshirish kabi paysalga solib bo`lmaydigan dolzarb masalaga duch kelmoqdamiz. Mening fikrimcha, ta`lim-tarbiya tizimini o`zgartirshpdaga asosiy muammo ham mana shu yerda. O`qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berish uchun avvalo, murabbiyning o`zi ana shunday bilimga ega bo`lishi kerak". Mamlakatimizda kadrlar tayyorlash milliy dasturini bosqichma-bosqich muvaffaqiyatli amalga oshirish ko`p jihatdan o`qituvchi faoliyatiga, uning kasbiy nufuzini oshirishga bog`liqdir. Shunday ekan, sog`lom, har tomonlama barkamol avlodni yetishtirish uzluksiz ta`lim tizimida mehnat qilayotgan pedagogning saviyasiga, tayyorgarligiga va fidoyiligiga, yosh avlodni o`qitish va tarbiyalash ishiga bo`lgan munosabatiga bog`liqdir. O`qituvchi jamiyatning ijtimoiy topshirig`ini bajaradi, shunday ekan, har tomonlama yetuk mutaxassislarni tayyorlashda o`qituvchi muayyan ijtimoiy-siyosiy, pedagogik va shaxsiy talablarga javob berishi lozim. Shunday ekan, o`qituvchi mustaqillik g`oyasiga e`tiqodi, har tomonlama rivojlangan ilmiy tafakkuri, kasbiga tegishli ma`lumoti, ya`ni o`z fanining chuqur bilimdoni, pedagogik muloqot ustasi, pedagogik-psixologik va uslubiy bilim va malakalarni egallagan bo`lishi hamda turli pedagogik vaziyatlarni tezda sezinshi, o`rganishi va baholay olishi. Pedagogik ta`sir ko`rsatishning eng maqbul usul va vositalarini tanlay olish qobiliyatiga ega bo`lishi lozim.

www.arxiv.uz Mustaqil O`zbekistonning kelajagi bo`lgan sog`lom avlodni tarbiyalash nozik, nihoyatda katta diqqat-e`tiborni talab qiladigan, ichki ziddiyatli jarayondir. Shunday ekan, o`qituvchi, o`quvchi va talabaning shakllanish jarayonini zo`r havas va sinchkovlik bilan kuzatish lozim. U pedagogik jarayonni boshqarar ekan, pedagogik bilim va mahorat egasi bo`lishi lozim. Shundagina o`qituvchi pedagogik hodisalarning mohiyatini va dialektikasini, pedagogik mehnat metodi, kasb va texnologiyasini va professional pedagogik mahoratni egallay oladi. Pedagogik bilim va mahorat egasi bo`lgan o`qituvchi avval, Pedagogika fanining metodologik asoslariii, shaxs rivojlanishining qonuniyatlari va omillarini, kadrlar tayyorlash milliy dasturining mohiyati, maqsad va vazifalarini bilishi darkor. Ta`lim tizimida mehnat qilayotgan pedagoglarning ko`pchiligi ta`lim va tarbiya jarayonida pedagogik mahoratning zaruriyati va ahamiyatini chuqur anglamoqdalar. SHu sababli ular o`z mahoratlarini uzluksiz oshira borishga, hozirgi kunning yuksak talablariga mos zamonaviy bilim va tajribalarni o`zlashtirishga, ijodiy mehnat qilishga intilmoqdalar. Ammo shuni ham e`tirof etishimiz kerakki, o`quv yurtlarida ayrim o`qituvchilar o`z pedagoglik mahoratlarini oshira borishning ahamiyatini yetarli darajada his qilmaydilar, ta`lim to`g`risidagi Qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablarini chuqurroq o`rganishga qiziqmaydilar, o`quv jarayonining ilmiyligiga, zamon talab lariga mosligiga, turmush, amaliyot bilan bog`lanishiga yuzaki qaraydilar, o`qitilayotgan o`quv fanlarining ilmiy va g`oyaviy-tarbiyaviy birligini doimo esda tutmaydilar. Bu esa ular qo`lida ta`lim olaetgan o`quvchi, talabalarning bilim darajasi va saviyasining yetarli emasligiga, o`quv dasturlarini o`zlashtirishdan orqada qolishlariga sabab bo`lmoqda. Uzluksiz ta`lim tizimini amalga oshirish jarayonida yosh avlodni kungildagidek o`qitish va tarbiyalash haqida gap borar ekan, bu g`oyat murakkab va ko`p qirrali vazifani faqat malakali pedagogik mahoratga ega bo`lgan o`qituvchi kadrlar bilan amalga oshirish mumkin. Shunday ekan, o`qituvchilik katta san`atdir. Bu san`atga u yoki bu pedagog osongina, o`z-o`zidan erisha olmaydi. Buning

www.arxiv.uz uchun o`qituvchilik kasbiga, ya`ni sog`lom avlodning chinakam murabbiy bo`lishga havasi, ishtiyoqi zo`r, zamon talablarini tez va chuqur tushunadigan, o`zining ilmiy, ijtimoiy-siyosiy saviyasini, pedagogik mahoratini izchillik bilan amalga oshira boruvchi, mustaqillik g`oyasi va mafkurasi bilan puxta qurollantirgan, haqiqiy vatanparvar va mehnatsevar kishilargina erisha oladilar. Pedagogik mahorat tug`ma talant yoki nasldan-naslga o`tuvchi xususiyat emas, balki izlanish, ijodiy mehnat mahsulidir. Bu ko`p qirrali pedagogik faoliyat zaminida ijodiy mehnat yotadi. Shuning uchun ham pedagogik mahorat hamma o`qituvchilar uchun standart, ya`ni bir qolipdagi ish usuli emas, balki u har bir o`qituvchining o`z ustida ishlashi, ijodiy mehnati jarayo nida tashkil topadi va rivojlanadi. Bu jarayonda ilg`or o`qituvchining pedagogik mahorati va tajribalarini boshqa o`qituvchi o`rganishi, undan ijodiy foydalanishi va o`z faoliyatini ilg`or tajribalar bilan boyitishi zarur. O`qituvchining pedagogik mahorati asosan sinf, audito riya mashg`ulotlarida yaqqol ko`rinadi.CHunki o`quv mashg`ulotlari o`zining mazmun va mohiyatiga ko`ra o`qituvchining o`quv yurtidagi asosiy ishidir. Shu sababli u ilmiy, g`oyaviy va ommabop bo`lishi, turmush bilan o`quvchi talabalarning tayyorgarlik da rajasi bilan bog`lanishi zarur. Ta`lim jarayonida o`qituvchi bilan o`quvchi talabalar o`rtasida o`zaro jonli til, fikr olishuv, samimiy munosabat, hurmat, asosiy maqsadga erishishda hamkorlik lozim. Mazmuni sayoz, amaliy tajribadan, turmushdan ajralib qolgan, umumiy so`z va quruq nasihatgo`ylikdan iborat bo`lgan, rasmiyat uchun yuzaki o`tkaziladigan dars ma`ruza va boshqa o`quv mashg`ulotlari o`quvchi talabalarni qiziqtirmaydi, ularni ilmiy, g`oyaviy jihatdan yetarli oziqlantirmaydi. Shunday ekan, o`quv mashg`ulotlarini shunday tashkil etish kerakki, uning ta`sirida talabalarda shu fanga nisbatan turli qarashlar, ilmiy tafakkur va e`tiqodlar vujudga kelishi va shakllanishi dar kor. Ta`lim va tarbiya jarayoni ta`sirchashshgining yanada yuksak bo`lishi, avvalo o`qituvchining ilmiy salohiyatiga, yoshlar oldidagi obro`siga, shaxsiy sifatlariga,

www.arxiv.uz ilmiy iste`dodita, ta`lim sohasidagi tajriba va mahorati hamda o`quvchi talabalar bilan o`rnatilgan do`stona munosabatiga bog`liqdir. Davlatimiz rahbari I.Karimov davlat va jamiyat qurilishi akademiyasining ochilishi marosimida so`zlagan nutqida: "Birovni o`qitadigan, tarbiya qiladigan inson avvalo o`zi har tomonlama barkamol bo`lmog`i shart". Zamon talablari shuki professor va o`qituvchilar o`zlarida mavjud bo`lgan bilim va saviya bilan cheklanib qolmasdan, xorijiy mamlakatlar tajribasini qunt va sabot bilan o`rganib, mag`zini chaqib, undan keyin o`z talabalariga saboq berishlari zarurligini alohida ta`kidlaydi. Pedagogik faoliyat samarasi o`qituvchining pedagogik qobiliyati qaydarajada shallanganlgiga ham bog`liqdir. Qobiliyat faoliyat jarayonida iaydo bo`ladi va rivojlanadi deb ta`kidlaydi professor M.Ochilov hamda o`qituvchi qobiliyatining quiidagi turlarini tavsiya etadi. Jumladan, bilish qobiliyati, tushuntira olish qobiliyati, kuzatuvchanlik qobiliyati, nutq qobiliyati, obro` orttira olish qobiliyati, muomala qila bilish qobiliyati kabilar. Pedagogik qobiliyat va mahorat o`qituvchida osonlik bilan shakllanmaidi. Bu kasbni tanlagan kishi o`z maqsadiga erishish uchun uzluksiz o`qishi, o`rganishi va izlanishi, ijodiy mehnat qilishi, mustaqil yurtimizda bo`layotgan voqelikni tez angla-shi va o`z mehnatining mamlakat uchun qanchali zarurligini chuqur his qilishi zarur. O`qituvchining pedagogik mahorati haqida fikr yuritar ekanmiz, uning ongliligiga, milliy g`oya va mafkuraga sodikdigiga, bilim va fikr doirasining kengligiga, o`z vazifasiga munosabatiga e`tibor bermoq kerak. Ayniqsa, pedagogik mahoratda o`qituvchining fikr doirasi keng bo`lishi zarurligi ni alohida hisobga olish lozim. Chunki, kishida bilim, fikr mukammal bo`lmasa, u kamolotga erisha olmaydi. Darhaqiqat, kishi u yoki bu masalani, albatta fikr orqali hal etadi. Shuning uchun pedagogik mahorat sohibi bo`lishga intilgan kishi, shubhasiz, o`z bilimini doimo kengaytirishi, o`quvchi, talabaga ma`naviy-axloqiy ta`sir etuvchi g`oya va fikrlarni yangilab borishi zarur. Buning uchun ko`p o`qishi,

www.arxiv.uz o`rganishi lozim. O`qituvchinin pedagogik mahoratiga baho berishda uni ta`limni qaydarajada tashkil qila bilishi muhim ahamiyatga egadir. Uzluksiz ta`limda dars va ma`ruzalarni mukammal tashkil qilishi o`qituvchining birinchi navbatdagi vazifasilir. Yuqori saviyada o`tilgan mavzular yoshlar ongida uzoq saqyaanadi, ularning imon, e`tiqodi va mafkuralarining shakllanishiga samarali ta`sir ko`rsatadi. Shu sababli, o`qituvchining ilmiy saviyasi o`z burchiga munosabati, yoshlarga murabbiylik ishtiyoqi, pedagogik mahorati, dastlab dars va ma`ruzalarda ko`rinadi. Fan o`qituvchisining faoliyatiga beriladigan baho darajasini ham dars va ma`ruzaninng sifati belgilaydi. Dars berish san`atini egallashda o`kituvchi uyushtirgan o`quv mashg`uloti, chuqur bilim berish vositasi bo`lishi bilan birga, mustaqil O`zbekistonning ravnaqi, ertangi kunga bo`lgan ishonch, xalqimizning aql-zakovati va mehnatining nimalarga qodirligi, jamiyatning munosib fuqarosi va quruvchisi bo`lish uchun nimalar qilish zarurligini ko`rsatuvchi ko`zgu bo`lib xizmat qiladi. Yoshlarimiz o`z murabbiylari darsidan har jihatdan mamnun bo`lsinlar. Ularda romantik orzular uyg`onsin, tafakkuri rivojlansin, amaliy faoliyat, ijodiy qobiliyat, o`qish-o`rganishga mehnatga havas kuchaysin. Ular o`quv mashg`ulotidan so`ng olgan baholari bilan emas, balki bilim va malaka hosil qilganliklarini, ma`naviy oziq olganliklarini his qilsinlar. Ta`limning mazmundor, qiziqarli va tushunarli bo`lishi ustoz bilan shogirdlar qalbini, ruhini bir-biriga mustahkam bog`laydi, ular o`rtasidaga samimiy hurmat va o`zaro ishonchni mustahkamlaydi. Buning uchun o`qituvchi avvalo, o`z fanini va uni o`qitish yo`l-usullarini mukammal o`zlashtirib olishi, o`qituvchi-murabbiyga xos madaniyatning yuqoriligi, o`z shogirdlariga hurmat va muhabbat, ular hayotiga qiziqish va ruhiy holatlarni bilish va tushunish, bosiqlik, his-guyg`ularini boshqara olishlari, tashqi ko`rinishi, kiyinish madaniyatiga e`tibor berishlari, nutq madaniyatining yuqoriligi, jamoat ishlarida faolliklari, ayniqsa, omma o`rtasida ilmiy-ma`rifiy va ma`naviy-madaniy ishlar targ`ibotchilari bo`lishlari lozim. Shundagina, mamlakatimizning kelajagi bo`lgan o`quvchi yoshlarimiz o`z

www.arxiv.uz murabbiylarini nomini zo`r ehtirom, chuqur minnatdorchilik bilan tilga oladilar. Buning uchun xar bir o`qituvchi O`zbekiston Respublikasining ta`lim to`g`risidagi Qonunida ko`rsatilganidek, o`z fanlari bo`yicha tegishli ma`lumot egasi, yuksak kasbiy tayyorgarligi va yuqori axloqiy fazilat egasi bo`lishlari dar kor. `

www.arxiv.uz АDАBIYOTLАR: 1. Kаrimоv IА Bаrkаmоl аvlоd — O`zbеkistоn tаrаkkiyotining pоydеvоri. T. 1997. 2. Kаrimоv I.А. Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturi. T. 1997. 3. "O`zbеkistоn Rеspublikаsi Tа`lim to`g`risidа"gi Qоnuii.1997. 4. G`аybullаеv N.R., Yodgоrоv R., Jdаrkin L.P., Tоshmurоdоvа K... Mаmаtqulоvа R. vа bоshqаlаr. Pеdаgоgikа. "Univеrsitеt", 1999. 5. G`аybullаеv N.R. Yodgоrоv R., Jdаrkin L.P., Tоshmurоdоvа Q.А., Mаmаtqulоvа R. vа bоshqаlаr. Pеdаgоgikа (Bаrchа bаkаlаvr yo`nаldshlаri uchun). 2000. 6. Inоg`оmоv R., Tоshmurоdоvа Q. Pеdаgоgаkа fаni XXI аsrdа. T. 2000. "Yangi аsr аvlоdi" nаshriyoti.

Похожие

Tаlаbаlаrni pеdаgоgik tеxnоlоgiyagа tаyyorlаsh mеtоdikasi

Ilg`or tajribali o`qituvchilarni darslarni kuzatish va dars tahlili

Dаrs jаrаyonlаrini nаzоrаt qilish mеtоdikasi

Bo`lg`usi o`qituvchining o`quv fаоliyatini bоshqаrish

Frаnsiyadа tа`lim tizimi