Tаlаbаlаrni pеdаgоgik tеxnоlоgiyagа tаyyorlаsh mеtоdikasi - Педагогиka - Рефераты

Tаlаbаlаrni pеdаgоgik tеxnоlоgiyagа tаyyorlаsh mеtоdikasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

92 KB

Tаlаbаlаrni pеdаgоgik tеxnоlоgiyagа tаyyorlаsh mеtоdikasi Reja: 1. Kаsb – hunаr kоllеjlаridа pеdаgоgik tеxnоlоgiyaning rоli. 2 Bаkаlаvrlik tizimidа bo’lg’usi o’qituvchilаrni tаyyorlаsh tеxnоlоgiyasi. 3.Bo’lg’usi o’qituvchilаrni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаsh vа pеdаgоgik tеxnоlоgiya

“Ped a gogik texnologiyalar fanining maqsad va vazifalari.” -litsey va kollejlarninng bo’lajak o’qituvchilarininng zamonaviy ped a gogik texnologiyalar nazariy asoslari bilimlari bilan qurollantirish; - yangi ped a gogik darajada ped a gogik jarayonlarni samarali tashkil etishlari uchun zarur mahoratlarga ega bo’lishlari; - zamonaviy pedagogik texnologiyalar, g’oyalar maktablar, yo’nalishlar, keng turlarida yo’l topa bilish mahorati; - pedagogik faoliyatni ijodiy va metodik to’g’ri bajarishga tayyorlikni shakllantirish; - mustaqil ishlash, mustaqil bilim olish, o’zini tarbiyalash va o’zini mutaxasislik darajasini doimiy oshirib borishga intilishni faollashtirish. “Ped a gogik texnologiyalar” fanining boshqa fanlar bilan aloqasi . “Ped a gogik texnologiyalar” fanini o’rg a nish ped a gogik nazariyasi va tarixi, ped a gogik mahorat, psixologiya, d emokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti, falsafa, mantiq, etika, ma’naviyat, O’zbekiston tarixi, maktab gig i enasi va fiziologiyasi, ona tili bilan o’zaro bog’liqlikda quriladi. O’zbekiston milliy taraqqiyotning eng ma ’ suliyatli bosqichi-ijtimoiy – siyosiy va iqtisodiy hayotning keskin burilish davrini boshdan kechirmoqda. XX asr tugab, jamiyatimiz har bir fuq a rosi XXI asr ibtidosida, ortda qolgan yo’llarni sarhisob qilish va kelajak hayotning turli jabhalari rejasini belgilab olish muammosiga duch kelishi ijtimoiy fan olimlari zimmasiga katta vazifalarni yuklaydi. Bunday hollarda jamiyat ijtimoiy rivojining ilmiy asoslangan istiqbolli rejasini tuzib, uning ust u vor yo’nalishlarini belgilab olish hal qiluvchi ahamiyatga ega. Arastu o’z vaqtida aytganidek, har doim va har joyda ezgulikka erishish ikki shartning bajarilishiga: 1. Har qanday faoliyat yakunidagi maqsadni to’g’ri belgilash: 2. Pirovard maqsadga erishish chora-tadbirlarni izlab topishga bog’liqdir. Ilmiy tilda buni faoliyatning metodologik asosini aniqlash va maqsadga etishish usul va uslublarni to’g’ri belgilash deyiladi.

“Vatan, millat taqdiri hal bo’ladigan qaltis vaziyatlardi to’g’ri yo’lni tanlay olish uchun avvalo tarixni va hayotning achchiq-chuchugini bilish kerak”, - degan edi I. Karimov. Yuqoridagilar jamiyat hayoti barcha jabhalarining muvafaqiyatini belgilab beruvchi, shu bilan ularning poydevori hisoblanuvchi ta’lim-tarbiya sohasiga ham to’laligicha tegishlidir. Respublika Prezidenti ta’lim-tarbiya sohasiga milliy didaktik nuqtai nazardan yondoshib, uni quyidagicha ta’riflaydi: “Ta’lim O’zbekiston xalqi ma’naviyatiga yaratuvchanlik faoliyatini baxsh etadi. O’sib kelayotgan avlodning barcha yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo’ladi, kasb-kori, mahorati uzluksiz takomillashadi, katta avlodlarning dono tajribasi anglab olinadi va yosh avlodga o’tadi”. Mas’uliyatli va murakkab bu vazifa, davlatning boshqa tadbirlari qatorida, Respublika Oliy Majlisining 9-sesiyasida qabul qilingan “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ni (1997 yil 29 avgust) ro’yobga chiqarish orqali bajariladi. Bu dasturni tarkibiy qismi sifatida ta’limning yangi modeli yaratiladi. Prezident tomonidan ilmiy asoslab berilgan ta’lim-tarbiya modelini amaliyotga tadbiq etish o’quv jarayonini texnologiyalash bilan uzviy bog’liqdir. Ushbu dastur mazmunida barkamol shaxs va malakali mutaxasisni tarbiyalab voyaga etkazish jarayonining mohiyati to’laqonli ochib berilgandir. Malakali kadrlar tayyorlash jarayonining har bir bosqichi o’zida ta’lim jarayonini samarali tashkil etish, uni yuqori bosqichlarga ko’tarish, shu bilan birga jahon ta’limi darajasiga etkazish borasida muayyan vazifalarni amalga oshirishi lozim. Chunonchi, mazkur jarayonning birinchi bosqichi ( 1997-2001 yillar)da “...o’quv-uslubiy majmualarning hamda ta’lim jarayoni didaktik va axborot ta’minotining yangi avlodini ishlab chiqish va joriy etish”, ikkinchi bosqich (2001-2005 yillar)da “...ta’lim muassasalarining moddiy-texnika va axborot bazasini mustahkamlashni davom ettirish, o’quv-tarbiya jarayonini yuqori sifatli o’quv adabiyotlarni va ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash” hamda uchinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar) da “...ta’lim muassasalarining resurs, kadrlar va axborot bazalarini yanada mustahkamlash o’quv-tarbiya jarayonini yangi

o’quv uslubiy majmualar, ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan to’liq ta’minlash” kabi dolzarb vazifalar ijobiy hal etilmog’i lozim. Kadrlar tayyorlash milliy dasturida, ko’p marotaba ilg’or pedagogik texnologiyalarni o’rganib, ularni o’quv muassasalarimizga olib kirish zarurligi uqtirilgan, Keyingi 10 yillar ichida yaratilgan, pedagogikaga bag’ishlangan adabiyotlarda “Pedagogik texnologiya”, “Yangi pedagogik texnologiya”, “Ilg’or pedagogik texnologiya”, “Progressiv pedagogik texnologiya” kabi tushunchalar ko’p uchrab turgani bilan, ularning o’zbek tilidagi maromiga etgan ta’rifi hali tuzilmagan. Respublikamizning pedagogik olim va amaliyotchilar ilmiy asoslangan hamda O’zbekistonning ijtimoiy-pedagogik sharoitga moslashgan ta’lim texnologiyalarini yaratish va ularni ta’lim-tarbiya amaliyotida qo’llashga intilmoqdalar. Birinchidan: ma’lum sabablarga ko’ra jahon hamjamiyati taraqqiyotdan ortda qolib ketgan jamiyatimiz, taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o’rin olishi uchun, aholi ta’limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida eng ilg’or pedagogik tadbirlaridan foydalanish zarurligi: Ikkinchidan: an’anaviy o’qitish tizimi yozma va og’zaki so’zlarga tayanib ish ko’rishi tufayli “Axborotli o’qitish” sifatida tavsiflanib, o’qituvchi faoliyati birgina o’quv jarayonining tashkilotchisi sifatida emas, balki nufuzli bilimlar manbaiga aylanib qolganligi: Uchinchidan: Fan-texnika taraqqiyotininig o’rta rivojlanganligi natijasida axborotlarning keskin ko’payib borayotganligi va ularni yoshlarga bildirish uchun vaqtning chegaralanganligi: To’rtinchidan: kishilik jamiyati o’z taraqqiyotining shu kundagi bosqichida nazariy va empirik bilimlarga asoslangan tafakkurdan tobora foydali natijaga ega bo’lgan, aniq yakunga asoslangan texnik tafakkurga o’tib borayotganligi: Beshinchidan: yoshlarni hayotga mukammal tayyorlash talabi ularga eng ilg’or bilim berish usuli hisoblangan ob’ektiv borliqqa yondoshuv tamoyilidan foydalanishni talab qilishidadir.

Pedagogik texnologiya fani yuqorida sanab o’tilgan 5 ta sababiy shartlarning barcha talablariga javob beradigan ta’limiy mеhаnizmidir . Darhaqiqat, 20 asr kishilik jamiyati taraqqiyoti tarixidan fan va texnika sohasida yuz berish inqiloblar davri sifatida joy oldi. Ilm-fan va texnika rivojining yuksak sur’ati moddiy ishlab chiqarish jarayoni nazariy (g’oyaviy) hamda amaliy jihatdan boyitib borish bilan birga ijtimoiy munosabatlarni yangicha mazmun kasb etishini ta’minlaydi. Xizmat ko’rsatish sohalarining paydo bo’lishi, yangicha turmush tarzi kishilarni moddiy va ma’naviy ehtiyojlarining ortib borishiga zamin hozirladi. Ijtimoiy ehtiyojlarninig yangilanib hamda ortib borishi o’z navbatida ularni qisqa muddat va sifatli qondirilishini ta’min etuvchi faoliyatnining yo’lga qo’yilishini taqozo etadi. Ijtimoiy zarurat mahsuli bo’lgan texnologiya sohasi va uning takomillashib borishi qisqa vaqt oralig’ida, kam jismoniy kuch sarflagan holda yuksak sifatli mahsulot ishlab chiqarish imkoniyatini beradi. Moddiy ishlab chiqarish, xom-ashyoni qayta ishlash sohalari (qishloq xo’jaligi, sanoat, transport, maishiy xizmat ko’rsatish va boshqalar) da mahsulot ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish nisbatan texnologik yondashuv an’anasi yuzaga keladi. Texnologik yondashuv ishlab chiqarish jarayonining umumiy tavsifini yuritishga xizmat qiladi. Muayyan mahsulotni ishlab chiqarish maqsadida xom-ashyoni tanlash (dastlabki bosqich) dan mahsulotni iste’molchiga etkazib berishgacha bo’lgan (so’nggi bosqich) davrini o’z ichiga olgan jarayon taxnologik jarayon sifatida e’tirof etiladi. Ishlab chiqarish jarayoniga nisbatan texnologik yondoshuv muayyan sohalarda islohatlarni tashkil etish ularni muvaffaqiyatini ta’minlash, erishilgan yutuqlarni boyitib borish kabi maqsadlarga erishishning samarali omili sifatida namoyon bo’ladi. Moddiy ishlab chiqarish sohalariga zamonaviy ilg’or yuksak texnologiyani tadbiq etilishi bir qator shartlar asosida kechadi, xususan ilm-fan hamda texnikaning so’ngi yutuqlariga tayanish, yirik moliyaning mablag’lar va yuksak darajadagi kasbdagi kasbiy mahoratga ega malakali mutaxasislarning mavjudligi bu boradagi yuutuqlarning kafolatlaydi. Moddiy ishlab chiqarish sohalarida ilg’or texiologiyalarni qo’llash shartlaridan biri-malakali mutaxasislarni tayyorlash, ularning kasbiy mahoratini doimiy ravishda

oshirib borishga erishish ekanligidan ham anglanadiki, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot bir-biri bilan uzviylik, aloqadorlik hamda yaxlitlik tamoyili asosida rivojlanib boradi. Jamiyat ijtimoiy hayotida etakchi o’rin tutgan g’oya va qarashlar iqtisodiy ishlab chiqarish rivojida o’z ta’sirini o’tkazsa, o’z navbatida, iqtisodiy o’sish aholining madaniy turmush tarzini yaxshilanshiga olib keladi. Insonga tsivilizatssiyasining quyi bosqichlarida shaxsni tarbiyalash, unga ta’lim berishga yo’naltirilgan faoliyat sodda, juda oddiy talablar asosida tashkil etilgan bugungi kunga kelib talim jarayoni tashkil etishga nisbatan o’ta qat’iy hamda murakkab talablar qo’yilmoqda. Chunonchi murakkab texnika bilan ishlay oladigan, ishlab chiqarish jarayonining mohiyatini to’laqonli anglash imkoniyatiga ega, favqulotda ro’y beruvchi vazifalarda ham yuzaga kelgan muammolarni ijobiy hal eta oluvchi malakali mutaxasisni tayyorlashga bo’lgan ijtimoiy ehtiyoj talim jarayonini texnologik yondoshuv asosida tashkil etishni taqozo etmoqda. Shu bois ijtimoiy taraqqiyot bilan uzviy aloqadorlikda rivojlanib borayotgan pedagogika faninig vazifalari doirasi kengayib bormoqda. Tabiiy ravishda zamonaviy fan-texnika yutuqlaridan samarali va unumli foydalana olish vazifasi mazkur fan oldiga ham qo’yilgandir. Ayni vaqtda Respublika ijtimoiy hayotiga shiddatli tezlikda axborotlar oqimi kirib kelmoqda va keng ko’lamni qamrab olmoqda. Axborotlarni tezkor sur’atda qabul qilib olish, ularni tahlil etish, qayta ishlash, nazariy jihatdan umumlashtirish, hulosalash hamda o’quvchiga etkaza berishni yo’lga qo’yish ta’lim tizimi oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Ta’lim-tarbiya jarayoniga pedagogik texnologiyani tadbiq etish yuqorida qayd etilgan dolzarb muammoni ijobiy hal etishga xizmat qiladi. ”Ped a gogik texnologiyalar” fanining boshqa fanlar bilan bog’liqligi. Pedagogik texnologiya fan sifatida bir qancha asoslarga ega. Bulardan eng ahamiyatlilari ijtimoiy, falsafiy, metodologik, gigienik, mafkuraviy, huquqiy-me’yoriy, iqtisodiy, tarixiy, nazariy, amaliy va boshqa asoslar hisoblanadi. Ular bilan qisqacha tanishib chiqamiz.

Pedagogik texnologiyaning ijtimoiy asosi har bir shaxs, jamiyat va davlatning ta’lim-tarbiya sohasidagi ehtiyojlaridan kelib chiqadi va shu ehtiyojlarni qondirishning maqsad va talablarini tashkiliy shakllari va usullarini belgilaydi. U shaxsning jamiyatning va davlatning rivojlanishida asosiy omillardan hisoblanadi. Pedagogik texnologiyaning falsafiy asosi uning maqsadlari hamda tashkiliy shakl va usullarini falsafiy jihatdan to’g’ri yo’nalishda bo’lishini ta’minlashga xizmat qiladi. Falsafiy oqimlar va yo’nalishlarning har biri ta’lim-tarbiya masalalariga o’ziga xos yondoshadi. Shu sababli «Pedagogik texnologiya» fanining falsafiy yo’nalishi uning to’g’ri yoki noto’g’riligini, jamiyatning ma’lum maqsadlariga muvofiq yoki zidligini ko’rsatadi. Bu pedagogik texnologiyalarga baho berishda asosiy ko’rsatkichlardan hisoblanadi. Pedagogik texnologiya fanining metodologik asosi uni amalga oshirishda qanday metodlarga asoslanishini belgilaydi, insonlarning olamini hamda o’zlarini bilishlari turli tarixiy davrlarda turlicha asoslarga ega bo’lgan va ular o’ziga xos metodlarni keltirib chiqargan. Hozir olam va uninng hususiyatlari haqida xolis ma’lumotlar olish haqqoniy bilimlar hosil qilishninng ilmiy metodikasi pedagogik texnologiyalarning metodologik asosi hisoblanadi. Metodologik asosning ilmiy jihatdan to’g’ri bo’lishi texnologiyalar uchun zaruriy shartdir. Pedagogik texnologiyaning didaktik asosi uning ta’lim-tarbiya qoida va tamoyillariga muvofiqligini belgilaydi. Didaktik talablar ta’lim-tarbiyaviy vazifalarning nazariy jihatdan to’g’ri bajarilishini ta’minlaydi. Pedagogik texnologiyaning didaktik jihatdan to’g’ri bo’lishi uning yuqori samaradorligining zaruriy sharti hisoblanadi. Buning uchun zamonaviy didaktikaning ilmiy hulosalaridan ijodiy foydalanish talab qilinadi. Ped a gogik texnologiyaning ped a gogik asosi . Zamonaviy ped a gogika fanining ilmiy hulosalaridan kelib chiqadi. Bunda pedagogik texnologiyaning umumiy tarkibiy tuzilmasi, mazmuni, shakli, usullari, vositalari, pedagogik jarayonninng tashkil qilinishi, olib borilishi, uninng diagnostikasi, monitoringi, o’quv-mavzu rejalar va shu kabilarninng ilmiy jihatdan to’g’ri bo’lishi ta’minlanadi. Pedagogik texnologiyalar hozirgi pedagogika faninng rivojlanishida katta o’rin egallab bormoqda. Pedagogik texnologiyaninng psixologik asosi psixologiya fanining ilmiy hulosalari va tavsiyalari bilan belgilanadi. Ulardan ta’lim-tarbiya jarayonida to’g’ri

foydalanish orqaligina kutilgan natijaga erishish mumkin. Shu sababli pedagogik texnologiya psixologiya qonunlarini to’liq hisobga olishi talab etiladi. Ta’limninng har bir bosqichida tegishli yosh psixologiyasi hususiyatlariga moslashtirilgan pedagogik texnologiyalar qo’llaniladi. Har bir bosqichda tegishli darajadagi bilim va tarbiya beriladi. Bu masalalarni o’rganish bilan pedagogik psixologiya fani shug’ullanadi. Pedagogik texnologiyaninng fiziologik asosi o’quvchilarning turli yoshdagi fiziologik hususiyatlarini hisobga olishdan iborat. Bunda o’g’il va qiz bolalar fiziologiyasidagi farqlar alohida hisobga olinishi lozim. Pedagogik texnologiya jarayonida fiziologik talablarni hisobga olish sog’lom avlodni voyaga etkazishninng zaruriy sharti hisoblanadi. Pedagogik texnologiyaninng gigenik asosi ta’lim- tarbiya jarayonida salomatlikni saqlash talablariga rioya qilishdan iborat. Bunda turli zararli va ortiqcha ta’sirlarni bartaraf qilish, o’quv sharoiti: yoritilganlik, harorat, havoninng tozaligi, o’quvchininng va o’qituvchininng ish o’rni, jihozlar, o’quv nagruzkalarininng me’yorlari, didaktik vositalarninng qulayligi sifati va shu kabilar tibbiyot, fiziologiya, ekologiya talablariga, insonparvarlik va xalqparvarlik g’oyalariga muvofiq bo’lgan ilmiy asoslarda belgilab boriladi. Bu talab va me’yorlarga rioya qilish pedagogik texnologiyani amalga tadbiq etish imkoniyatini yaratadi. Bu masalalarni o’rganish bilan maktab gigienasi fani shug’ullanadi. Pedagogik texnologiyaninng mafkuraviy asosi uninng milliy istiqlol g’oyasi va mafkurasi tamoyillarini o’zida mujassam etishi va ularni amalga oshirishga yo’naltirilgan bo’lishidan iborat. Bunda barkamol insonni shakllantirishda mafkuraviy tarbiyaning fidoiy, mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan boshqalarga ibrat bo’ladigan bilimli, ma’rifatli, ijtimoiy faol insonni voyaga etkazishdan iborat asosiy vazifalarni amalga oshirib borishi har bir pedagogik texnologiya uchun dolzarb masalalardan hisoblanadi. Pedagogik texnologiyaning huquqiy-me’yoriy asosi ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilish va amalga oshirishga doir qonuniy va meyoriy hujjatlar bilan belgilanadi.

Bular O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, davlat ta’lim standartlari, o’quv reja va dasturlar; O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ta’lim-tarbiya sohasiga tegishli Farmonlari, Vazirlar qaror va buyruqlari, ular asosida tayyorlanib o’rnatilgan tartibga tasdiqlangan nizomlar, ustavlar va boshqa me’yoriy hujjatlar hisoblanadi. Pedagogik texnologiya jarayoni ishtirokchilari ushbu huquqiy-me’yoriy asoslarni tegishli darajada bilishlari va amalga oshirib borishlari lozim. Pedagogik texnologiyaning iqtisodiy asosi ta’lim menejmenti xulosalari va marketing tadqiqotlari natijalariga muvofiq belgilanadi. Pedagogik texnologiya ijtimoiy sohadagi faoliyat bo’lgani sababli uning iqtisodiy samarasi o’ziga xos tartiblarda aniqlanadi va ta’minot masalalari hal qilib boriladi. Pedagogik texnologiya iqtisodiy asosini mustahkam bo’lishi uni amaliyotda davom ettirish uchun zaruriy shart hisoblanadi. Pedagogik texnologiyaning tarixiy asosi ta’lim-tarbiya masalalarini turli tarixiy davrlarda amalga oshirishning shakl va usullari, mazmuni hamda turli pedagogik nazariyalar haqidagi ma’lumotlardan iborat bo’lib ular zamonaviy pedagogik texnologiyalarning kelib chiqishi uchun zamin hisoblanadi. Hozirgi pedagogik texnologiyalar turli davrlarda boshlangan ishlar, olib borilgan tahlillar, chiqarilgan hulosalar, mutafakkirlar bildirgan fikr-mulohazalarninng rivojlantirilishi asosida paydo bo’lib, takomillashib bormoqda. Pedagogik texnologiyaning tarixiy asosi uning o’ziga xos ildizlarini tashkil qilishini hisobga olgan holda ularni bilish va chuqur o’rganish kelgusi rivojlanish yo’llarini belgilashda muhim ahamiyatga ega. Yuqorida aytilgan va boshqa asoslar umumlashtirilsa, har bir pedagogik texnologiyaning o’z nazariy va amaliy asoslari kelib chiqadi. Ular alohida maqsad, vazifalari, mazmuni, shakl, usul, vositalariga muvofiq belgilanadi. 3. “Ped a gogik texnologiyalar” fanining metodologik asoslari. Insonning boshqa mavjudo t lardan farqi- oldiga ma’lum bir maqsad qo’yib, so’ng unga tomon harakat qilishidadir. Kishi maqsad sari qiladigan harakati (faoliyati) jarayonida muayyan tabi i y va sun’iy to’siqlarni engib o’tadi. Bu to’siqlarni engib o’tish uchun u bir qator tadbir va choralardan foydalanadi.

Maqsadga etishda muayyan to’siqni engib o’tish uchun qo’llaniladigan tadbir va choralar majmuini usul deyiladi. Maqsadga etishda bir necha goho o’nlab – yuzlab to’siqlarni engishga to’g’ri keladi. Bu to’siqlarni engish uchun tegishli usullar tegishli ma’lum bir tizimda qo’llaniladi. Maqsadga etishda qo’llaniladigan usullar tizimini uslub (yo’l) deyiladi. Usullarni ma’lum bir uslubda qo’llanish jarayonida har bir harakat maqomi muayyan maqsad ko’rsatkichlariga bo’ysundiriladi. Undan tashqari, kishi maqsadga etish jarayonida bir qator qonuniyatlarga ham tamoyil sifatida amal qiladi. Kishi maqsad sari qilgan harakatida uning uchun tamoyil vazifasini bajaruvchi maqsad ko’rsatkichlari bilan harakati davomida amal qilinishi shart bo’lgan qonuniyatlar majmuiga metodologiya deyiladi. Har bir shaxsni, ijtimoiy guruhni va butun jamiyatni eng umumiy, umumiy va xususiy maqsadlari bo’ladi, inchunun ularning eng umumiy, umumiy va xususiy metodologik asoslari mavjud. Jamiyat oldiga qo’ygan umumiy maqsad ko’rsatkichlari falsafaning umumiy qonuniyatlari hamma uchun eng umumiy metodologik asosdir. Har bir sohada mavjud maqsad ko’rsatkichlari bilan faqat shu sohada hukm suruvchi qonuniyatlar shu sohada faoliyat ko’rsatuvchilar uchun umumiy metodologik asos hisoblanadi. Muayyan faoliyatning eng umumiy, umumiy maqsad ko’rsatkichlari va qonuniyatlari bilan birga shu faoliyatning ichida qisqa muddatli maqsad ko’rsatkichlari va tarmoq qonuniyatlari ham bo’ladi. Ularga amal qilish xususiy metodologiya deyiladi. Odamlar faoliyat ko’rsatish jarayonida o’z ishlarini eng umumiy, umumiy va xususiy metodologiyalardan birday kelib chiqqan holda amalga oshiradilar. Aks holda qilgan harakatlari zoe ketadi. Usul, uslub va metodologiya tushunchalariga umumfalsafiy ta’rif berib chiqqanimizdan so’ng ularninng o’quv jarayonida ishlatilishini ko’rib chiqamiz. Insonning boshqa mavjudotlardan farqi-uning o’z oldiga maqsad qo’yib, maqsad sari harakat qilishidir, deb ta’kidladik.

Tabii savol tug’iladiki, bu maqsadlar qayoqdan paydo bo’ladi? Javob: har qanday maqsad alohida bir shaxs, ijtimoiy guruh yoki millatninng ehtiyojidan kelib chiqadi. Inson bioijtimoiy mavjudot bo’lganligidan uning biologik ehtiyoji barobarida ijtimoiy ehtiyoji ham mavjud. Biologik ehtiyojlar kishining biologik tabiatidan kelib chiqadi. Tirik mavjudot sifatida hayotni saqlab qolish uchun talab etiladigan zaruriy ehtiyoj biologik ehtiyoj deyiladi. Bularga eb-ichish, nafas olish, xavf-xatardan saqlanish, nasl qoldirish kabilar kiradi. Ijtimoiy ehtiyojga kishining ijtimoiy taraqqiyoti natijasida vujudga keladigan fikr yuritish, fikr almashish, bilim olish, mehnat qilish, zavqlanish sevish va sevilish kabi ehtiyojlar kiradi. Ehtiyojni qondirish ustida ma’lum vaqt fikr-mulohaza yuritilgandan keyin ehtiyoj yoki inkor qilinib bostiriladi, yoki unga etishish maqsad qilib qo’yiladi. Maqsad va uning ko’rsatkichlari aniq bo’lgandan keyin, unga etishish usullari tizimi izlab topiladi va harakat boshlanadi. Shunda maqsad ko’rsatkichlari bilan harakat paytida o’z mavjudligini namoyon qiluvchi qonunlar yig’indisi ushbu faoliyatning metodologik asosini ya’ni amal qilinishi shart bo’lgan tamoyillar majmuini tashkil qiladi. Har qanday jamiyatning eng umumiy maqsadi bo’ladi. Uni milliy g’oya deyiladi. O’zbekiston Respublikasi xalqlarining asosiy maqsadi huquqiy demokratik davlat barpo etish hamda odil fuqorolik jamiyatini shakllantirishdir. Bunday davlat va jamiyat sifatlarini ifoda etuvchi ko’rsatkichlar bo’ladi. Ular falsafaning eng umumiy qonuniyatlari bilan birgalikda jamiyat a’zolarining barcha faoliyatiga, shu jumladan, ta’lim-tarbiya sohasidagilarga ham, eng umumiy metodologik asos vazifasini bajaradi. Kishi o’z faoliyatida eng umumiy tamoyillarga amal qilishi bilan birga muayyan bir sohaning umumiy maqsad va qonuniyatlariga tamoyil sifatida suyanadi, degan edik. Pedagogik jarayonning umumiy metodologiyasi soha oldiga qo’ygan maqsad ko’rsatkichlari bilan didaktikaning umumiy tamoyillaridir.

Pedagogika sohasining umumiy maqsadi jamiyatning eng umumiy maqsadi, yani g’oyasidan kelib chiqib, ajralmas qismi hisoblanadi. Maorif sohasining umumiy maqsadi huquqiy demokratik davlat hamda odil fuqarolik jamiyati talablariga javob beruvchi kishini tarbiyalab berishdan iboratdir. O’zbekistonda mualliflar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, erkin, ma’rifatli va demokratik davlat fuqarolari quyidagi ijtimoiy sifatlarga ega bo’lishlari kerak: aqlli, mustaqil fikr yurita oladigan; odobli, millatimiz to’plagan barcha fazilatlarga ega; mehnatsevar, mehnat kishini ijtimoiy ehtiyojlariga aylanganligi; bilimli, diniy, dunyoviy va fazoviy bilimlarni ko’p va chuqur egallab olib, ularni hayotga qo’llay olishi; jismoniy-sog’lom, ruhiy va ijtimoiy salomat; milliy g’ururga ega-ajdodlarimizning moddiy va ma’naviy meroslarini egallab, ular bilan faxrlanuvchi va ularni boyitishga hissa qo’shuvchi; vatanparvar, vatan uchun xalq uchun fidokorona mehnat qiluvchi, ularni muxofaza qila oluvchi va zarur bo’lsa ular uchun jonini qurbon qiluvchi; baynalminal, o’z millati qatorida boshqa millatlarni hurmat qiluvchi; insonparvar inson zotiga faqat yaxshiliklar yo’llovchi va ular uchun ezgu ishlar qiluvchi; jasur va shijoatli - har bir ishiga mardona kirishib, uni shijoat bilan oxiriga etkazuvchi. Bu o’nta ijtimoiy sifat jamiyat ehtiyojidan kelib chiqqan davlat buyurtmasi bo’lib, ta’lim sohasida faoliyat ko’rsatayotgan har bir inson ulardan umumiy metodologik asos sifatida foydalanishi kerak. Bu umumsohaviy metodologiyaning birinchi qismi hisoblanadi. Umumiy metodologiyaning ikkinchi qismini o’qituvchi (pedagog) larga yaxshi tanish bo’lgan didaktika tamoyillari tashkil qiladi. Ularga: ta’lim-tarbiya jaryonida ta’lim oluvchi diqqatini berilayotgan bilimga qaratib, uni jarayon oxirigacha saqlab turish; har bir bilimni ilmiy asoslab berish; bilim berishda o’quvchi (talaba) ning imkoniyati va yosh xususiyatlaridan kelib chiqish; bilim berishda mumkin qadar ko’proq ko’rgazmali vositalardan foydalanish; bilim berishda muntazamlilik va davomiylikni saqlash; o’quv jarayonini mehnat jarayoni bilan qo’shib olib borish; ta’lim va tarbiyaning tizimli, izchil bo’lishi va uning birligi tamoyillari kiradi.

Har bir faoliyatning eng umumiy, umumiy metodologik asoslari bilan bir qatorda xususiy metodologiyasi ham mavjud. Bizning misolda, bu muayyan o’quv predmeti, muayyan mavzu va muayyan darslarni o’tishga kutilgan maqsad ko’rsatkichlari bilan pedagogik texnologiyaning besh tamoyillari hisoblanadi. Pedagogik jarayonda amal qilinishi shart bo’lgan uch turdagi metodologik asosni ko’rib chiqdik. O’quv jarayoni bilan shug’ullanuvchi har bir o’qituvchi (pedagog), tarbiyachi va boshqalar ushbu uch metodologik asosning hammasiga birday amal qilishi shart. Faqat shundagina ular kutilgan natijaga erishishi mumkin. Pedagogikaga oid adabiyotlar tahlili shuni ko’rsatadiki, hozirgi davrda pedagogik texnologiya tushunchasi ta’lim amaliyoti va nazariyasi ilmdan mustahkam o’rin egalladi, lekin uni pedagogikaning mukammal lug’atlari (tezaurus)dagi o’rni hali noma’lumligicha bo’lmay qolmoqda. Pedagogik texnologiya tushunchasining shakllanishi va rivojlanishi tarixida turli qarashlar mavjud bo’lgan: u texnik vositalar haqidagi ta’limot deb hamda o’qitish jarayonini loyihalashtirilgan holda izchil va muntazam tashkil etish deb talqin qilingan. Hozir pedagogik texnologiyalarning bir qancha ta’riflari mavjud. V.P. Bespalko pedagogik texnologiyani amaliyotga tatbiq qilinadigan muayyan pedagogik tizim loyihasi sifatida belgilaydi. U pedagogik tizim texnologiyalar ishlab chiqish uchun asos bo’ladi, deb hisoblaydi. Bunda asosiy diqqat o’quv-pedagogik jarayonni oldindan loyihalashga qaratiladi, didaktik vazifa va o’qitish texnologiyalari tushunchasidan foydalaniladi. Shu tariqa V.P. Bespalko o’quv jarayonini loyihalash g’oyasini ilgari suradi, afsuski, pedagogik texnologiya va loyiha tushunchalari haqida aniqlik yo’q. Pedagogik texnologiya ta’lim jarayoniga jadallik bilan kirib borayotgan bo’lsa ham, uning maqomi noaniqligicha qolib ketmoqda. Tadqiqotchilarning ishlarida fan va amaliyot oralig’idan o’rin egallamoqda. N.F.Talizina har bir pedagog real pedagogik jarayonni tashkil etishdan oldin o’quv jarayoni haqida texnologik darajada bilimlar tizimini bilib olgan bo’lishi shart deb hisoblaydi. U fan va amaliyot oralig’ida tamoyillarni olg’a suruvchi,

metodlar ishlab chiquvchi, ularni izchil qo’llash kabi masalalar bilan shug’ullanuvchi -alohida fan bo’lishi kerak, deb hisoblaydi, ularsiz pedagogik jarayon asoslanmay qoladi (texnologiya real o’qitish jarayoni sifatida). Ayrim mualliflar o’qitish texnologiyalariga fan va san’at oralig’idagi fan deb qaraydilar, boshqalari uni loyihalash bilan bog’laydilar. Shunday qilib, bir yondashuvda o’qitish texnologiyalari o’kitishning barcha vositalarini qamrab olgan qandaydir jihozlash sifatida ham belgilanadi. Unda texnologiya o’quv jarayonini texniklashtirishni taqozo qiladi. Boshqa yondashuvda texnologiyaga ta’lim amaliyotini yangi yoki zamonaviylashtirilgan bilimlar bilan ta’minlashning usuli sifatida qarashga imkoniyat beradi. Bunda texnologiyaga ta’limning ilmiy tamoyillari va amaliyotini tatbiq etish sifatida qaraladi. Texnologiya tushunchasi 60-yillardagi Amerika va G’arbiy Evropada ta’limni isloh qilinishi bilan bog’liq ravishda kirib keldi. B.Blui, J. Koroll, P.Ya.Galperin, V.I.Davidov, N.A.Menchinskaya, Z.I.Kalmikova, L.I. Zankov texnologiyalari mashhur. O’qitishni tashkil qilishning texnologik yondashuvlari V.P.Bespalko, N.F.Talizina, L.M.Fridman, Yu.N.Kulyutkina, G.S.Suxobskoy, T.V.Kudryavtsev, A.M. Matyushkin, M.I.Maxmutov kabi aksariyat psixolog va didaktikachilarga taalluqlidir. Texnologik yondashuvlar tahlili shuni ko’rsatadiki, aksariyat o’qitish texnologiyalari bo’sh texnologiyalanganligi bo’yicha qolib ketmoqda. Bir qator texnologiyalarda nazariy asoslar kuchaytirilgan, amaliy tomoni u qadar oydinlashtirilmagan. T.A.Ballo texnologiyaning bir tomonini, ya’ni o’qitishda topshiriqli yondashuvni yoritadi. Boshqalarida yo kompyuter orqali dasturlashtirilgan o’qitish yoki o’qitishning muammoli tuzilmasi ajralib turadi. L.V. Zankov, T.Ya.Galperin, V.I.Davidov tadqiqotlarida bosqichli o’qitishning yaxlit texnologiyalari haqida fikr yuritiladi.

1. Pedagogik texnologiyada hali ko’p aniqlanmagan masalalar bor. bu muammoni tadqiq etish o’qitish texnologiyasining tushunchasi va metodologik mohiyatini aniqlash bilan bog’liq. Pedagogik texnologiya o’ziga xos va potentsial yaratiladigan pedagogik natijalarga erishish uchun pedagogik tizimning barcha tashkiliy tomonlariga aloqador nazariy va amaliy (ta’lim tizimi doirasida) tadqiqotlar sohasi sifatida belgilanadi. Pedagogik texnologiya mohiyatini yoritish uchun pedagog-didaktikachilar tomonidan berilgan ta’riflarga to’xtalishni maqsadga muvofiq deb topamiz. «Pedagogik texnologiya – psixologik va pedagogik o’gitlar yig’indisi bo’lib, shakllar, metodlar, usullar, o’qitish yo’llari, tarbiyaviy vositalarning maxsus to’plamidir. Ayni zamonda u pedagogik jarayonning tashkiliy-metodik omilini ham bildiradi» (B.Lixachev). « Pedagogik texnologiya – o’quv jarayonini amalga oshirishning mazmuniy texnikasi» (V.P. Bespalko). «Pedagogik texnologiya – rejalashtirilgan o’qitish natijalariga erishish jarayoni tavsifi » (I.P. Volkov). « Texnologiya – ishlov berish, holatni o’zgartirish san’ati, mahorati, malakasi va metodlar yig’indisi» (V.M. Shepel). «Pedagogik texnologiya – talaba va o’qituvchining ularga zarur sharoit yaratish orqali o’quv jarayonini loyihalashtirish, tashkil etish hamda o’tkazish bo’yicha ular pedagogik faoliyatining har tomonlama o’ylangan modelidir». (V.M.Manaxov). «Pedagogik texnologiya – bu ta’lim shakllarini jadallashtirish vazifasini ko’zlagan o’qitish va bilimlarni o’zlashtirishning barcha jarayonlarini texnika va inson omillarida va ularning birgalikdagi harakatlari vositasida yaratish, tatbiq etish va belgilashning izchil metodidir» (YuNESKO). «Pedagogik texnologiya – pedagogik maqsadlarga erishishda foydalaniladigan shaxsiy imkoniyatlar, jihozlar va metodologik vositalarda amalda bo’lishning tizimli yig’indisi va tartibini bildiradi » ( M.V.Klarin ).

«Pedagogik texnologiya – o’zida turli mualliflar (manbalar)ning barcha ta’riflari mazmunini qamrab olgan mazmuniy umumlashma hisoblanadi » . (G.K. Selevko). Bu ta’riflar tahlilidan pedagogik texnologiya natijani qo’lga kiritish uchun ta’lim doirasida zarur bo’lgan vositalar tizimini rejalashtirish va tatbiq etish degan xulosaga kelish mumkin. Ta’lim texnologiyasi deganda ta’limning belgilangan maqsadi va talabaning bilim darajasiga ko’ra o’quv faoliyatini boshqarishning nazariy loyihasi va pedagogik tizimning amalda bo’lishini ta’minlovchi zarur vositalar tizimi tushuniladi. O’qitishning shaxsga yo’naltirilgan texnologiya biror nazariya va maqsad asosida ishlab chiqiladi. Pedagogik tizimning amalda bo’lishi, uning moslanuvchanligi hamda talabaning shaxsiy xususiyatlari, ularning texnologik va individiual me’yorlari bilan bog’langan. Bunda ushbu texnologiyalarning moslashuvchanligi, ularning variativligi, talaba xatti- harakatlarining bosqichliligi muhim ahamiyat kasb etadi. O’qitish texnologiyasi sathida o’quv jarayonining barcha komponentlari yoritiladi. Shaxsga yo’naltirilgan texnologiya asosida talabalarning intellektual va emotsional-motivatsion rivojlanishi, bilim va kasbiy malakalar shakllanishi, ta’lim jarayoniga qadriyat sifatida yondashish munosabatini ta’minlash, faollikni oshirish, o’z-o’zini anglash va mustaqilligini shakllantirish yotadi. Bu tadqiqotlarni tahlil qilgan holda ushbu ta’rifni berish mumkin: Pedagogik texnologiya ta’lim maqsadlariga erishish va shaxsning rivojlanishiga qaratilgan pedagogik faoliyatni muttasil ravishda rivojlantirish tizimi loyihasidir. Oliy ta’limni isloh qilish bu masalalarga ilmiy asoslangan nuqtai nazardan yondashishga majbur etadi. Har qanday loyihalash, o’qitishning ilmiy asoslangan vositalari bo’lgani holda uning texnologikligi hisoblanmaydi.

Loyihalash metodologik funktsiya bajaradi. U talabaning psixik rivojlanish qonuniyatlari, o’quv jarayonining rivojlanish xususiyatlari va pedagogik boshqaruv usullarining tadqiqot vositasi sifatida maydonga chiqadi. Oliy o’quv yurtida ta’limni takomillashtirish maqsadida pedagogik muloqotning yangi shakllari, axborotlarning tarkibiy qismlarini qayta ishlab chiqish, o’quv faoliyatini boshqarishning yangi shakllari talab qilinadi. Texnologik taraqqiyot bugungi kunda ijtimoiy jarayonlarni kuzatib borishga qodir eng muhim komponentlardan biridir. Pedagogik ta’lim texnologiyasini yaxshilash jamiyat madaniy saviyasini va uning iqtisodiy qudratini shakllantirish shartidir. O’qitish texnologiyasi ta’limning faoliyatini ta’minlaydi, bilimlarni mehnat jarayoniga tatbiq etishni ta’minlaydi, pedagogning ongliligini qolipga tushiradi, uning jadal harakat qilishiga va hayot yo’liga ta’sir ko’rsatadi. Kasbiy o’qitish texnologiyasi shaxsni intizom, iroda va ixtisoslikka bo’lgan qiziqishni yuzaga keltiradi. Mutaxassisga bo’lgan har tomonlama talabni qanoatlantirishga qaratilgan ta’lim texnologiyalari pedagog va talabaning hamkorligiga tezlikda moslangan psixologik-pedagogik shart-sharoitlarni amalga oshirishga yo’naltiradi. Mutaxassislarni kasbiy tayyorlash texnologik tamoyili bo’lajak kasbiga qaratilgan maqsadlar, mazmun funktsiyalari, o’qitish metodlaridir. Shundan kelib chiqqan holda pedagogik texnologiyalar ishlab chiqiladi. Pedagogik texnologiyalar ta’riflariga bo’lgan turli yondashuvlar shuni ko’rsatadiki, haqiqatdan ham o’qitish texnologiyalari fan va ishlab chiqarish hamda o’quv-pedagogik jarayon oralig’idan o’rin oladi. Bu kasbiy didaktik tayyorgarlik tizimidagi bilimlarning mustaqil sohasi bo’lib, u o’qitishning didaktika nazariyasi va amaliyoti bilan chambarchas bog’langan. U o’quv faoliyatini boshqarish jarayonini loyihalash va konstruktsiyalash funktsiyalarini o’zida qamrab oladi. O’qitish texnologiyasi tarkibiga o’kuv jarayonini boshqarishning aniq usullari, boshqarish va o’qitishning ayni istiqbolli tadbirlari haqidagi ham nazariy,

ham amaliy bilimlar kiritiladi. o’quv jarayonining borishi sharoitlariga mos ravishda ularning izchilligi belgilanadi. O’qitish texnologiyasi, o’qitish nazariyasi, o’qitish texnikasi. Ular o’kuv faoliyatini boshqarish haqidagi pedagogik sohalardir, ular umumlashtirilgan darajasiga ko’ra amalga oshiriladi. Pedagogik texnologiya ta’lim istiqbolining jarayonlashtirilgan aspektidir. O’qitish texnologiyasini belgilash – bu kasbiy faoliyat sohasidagi ta’limiy va takomillashish samarasini ta’minlovchi o’kuv jarayonini me’yoriy boshqarib turishdir. Ilmiy adabiyotlarda pedagogik texnologiya ning uch aspekti to’g’risida fikr yuritiladi: ilmiy, tavsifiy, amaliy. Ilmiy aspektda o’qitishning maqsadi, mazmuni va metodlari ilmiy asoslanadi, pedagogik jarayon loyihalashtiriladi. Tavsifiy aspekt da rejalashtirilgan o’qitish natijalariga erishishning maqsadi, mazmuni, metodlari va vositalarining ishtiroki asosida algoritm jarayoni ishlab chiqiladi. Amaliy aspektda pedagogik texnologiya jarayoni amalga oshiriladi. Ta’lim amaliyotiga nisbatan pedagogik texnologiyaning uch sathi belgilanadi: umumpedagogik, xususiy metodik, lokal (modul). Umumpedagogik texnologiya yaxlit ta’lim jarayonni ifoda qiladi. Xususiy metodik texnologiya bir fan doirasidagi o’quv -tarbiya jarayonini amalga oshirish metodlari va vositalaridan iborat bo’ladi. Lokal (modul) texnologiya o’quv tarbiya jarayonining maxsus bo’limlariga texnologiyani tatbiq qilishni ifoda qiladi. Bu texnologiya xususiy didaktik va tarbiyaviy vazifalarni hal qilishga qaratiladi. Pedagogikada o’qitish texnologiyalari bilan birga ta’limiy texnologiyalar ham o’rin olgan. Ta’limiy texnologiyalar mazmun-axborot aspektni bildirsa, o’qitish texnologiyasi jarayonga aloqador deb hisoblanadi, ya’ni ular orasida hali ham aniq farklar belgilanmagan.

Pedagogik texnologiya talabalarning tayyorgarlik darajasiga, ularning axborotlar bilan tanishgashshk va amaliy tayyorgarligiga moslangan bo’lishi lozim. Kasbiy ta’lim tizimida o’qitish texnologiyalari fundamental va amaliy bilimlarning o’zlashtirilishini, harakatlarning reflektivligani aks ettiradi va o’z kasbiy faoliyatini shakllantiradi. Pedagogik texnologiya o’qituvchi va talaba faoliyati bilan belgilanadi. Faoliyatning bunday turlariga ko’ra pedagogik texnologiyaning tuzilmasi aniqlanadi. Pedagogik texnologiyaning tuzilmasi. U kontseptual asos, ta’lim jarayoni mazmuni, texnologik jarayon d an iborat bo’ladi. Har bir pedagogik texnologiya muayyan ilmiy kontseptsiyaga asoslanadi. Pedagogik texnologiyaning ilmiy kontseptsiyasi ta’lim maqsadlariga erishishning falsafiy, psixologik, ijtimoiy-pedagogik va didaktik asoslashlarni qamrab oladi. Ta’lim jarayoni mazmuni ta’lim jarayonining umumiy va aniq maqsadlari, o’ q uv materiali mazmunidan iborat bo’ladi. Texnologik jarayon o’quv jarayonini tashkil etish, o’qituvchi faoliyati, talaba faoliyati, o’ q uv jarayonini boshqarish usullari, o’quv jarayoni diagnostikasini qamrab oladi. Tadqiqotchilar har qanday pedagogik texnologiyalarni qanoatlantiradigan mezonlarni belgilaydilar. Izchillik pedagogik texnologiyaning mezoni sifatida jarayonning mantiqiyligi, pedagogik texnologiyaning barcha qismlarining o’zaro bo g’ likligi, yaxlitligani o’z ichiga oladi. Pedagogik texnologiyaning mezonlaridan biri boshqaruv ga asoslanganligidir. U o’quv jarayoni diagnostikasi, uni rejalashtirish va amalga oshirishni loyihalash, undagi o’qitish metodlari va vositalari bilan o’zgartirib turishdan iborat bo’ladi.

Pedagogik texnologiyaning samaradorlik mezoni ta’lim jarayonining konkret sharoitlarida olinadigan yuksak natijalarni ko’zda tutadi. Qayta tiklash pedagogik texnologiyalar mezonlaridan biridir. Unda pedagogik texnologiyalarni boshqa o’quv yurtlarida qo’llash imkoniyati tushuniladi. Shunday qilib, oliy maktabda mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligi murakkab va doimiy harakatdagi tizimni tashkil etadi. Bu tizimda bo’lg’usi o’qituvchining texnologik tayyorgarligi alohida o’rin tutadi. U bo’lusi pedagogning intellektual rivojlanishi, faol o’qishi, ijodiy shaxsning rivojlanishi, tafakkurning kasbiy yo’nalganligani idrok qilish, o’quv-bilish faoliyatini tashkil etishda tadqiqiy (ilmiy) tamoyillarni amalga oshirish bilan bog’langan. Bo’lg’usi pedagogning texnologik tayyorgarligi oliy o’quv yurtida pedagogik texnologiyalarni amalga oshirishni talab qiladi. Oliy o’quv yurti ta’lim jarayonida foydalaniladigan va keng tarqalgan pedagogik texnologiyalar: muammoli o’qitish, o’qitishning tabaqalashtirilgan va individual texnologiyasi, programmalashtirilgan o’qitish texnologiyasi, komp’yuter axborot texnologiyasi, mualliflik texnologiyasidir.

АDАBIYOTLАR: 1. Kаrimоv IА Bаrkаmоl аvlоd — O’zbеkistоn tаrаkkiyotining pоydеvоri. T. 1997. 2. Kаrimоv I.А. Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturi. T. 1997. 3. "O’zbеkistоn Rеspublikаsi Tа`lim to’g’risidа"gi Qоnuii.1997. 4. G’аybullаеv N.R., Yodgоrоv R., Jdаrkin L.P., Tоshmurоdоvа K... Mаmаtqulоvа R. vа bоshqаlаr. Pеdаgоgikа. "Univеrsitеt", 1999. 5. G’аybullаеv N.R. Yodgоrоv R., Jdаrkin L.P., Tоshmurоdоvа Q.А., Mаmаtqulоvа R. vа bоshqаlаr. Pеdаgоgikа (Bаrchа bаkаlаvr yo’nаldshlаri uchun). 2000. 6.Inоg’оmоv R., Tоshmurоdоvа Q. Pеdаgоgаkа fаni XXI аsrdа. T. 2000. "Yangi аsr аvlоdi" nаshriyoti.

Похожие

Bo`lаjаk o`qituvchilarni prоfеssiоnаl fаоliyatgа tаyyorlаsh mеtоdikasi

XXI аsr pеdаgоgikа fаni

Oliy mаktаb pеdаgоgikаsining vаzifаlаri vа istiqbоlli yo’nаlishlаri

Tеmuriylаrning pеdаgоgik qаrаshlаri

Pеdаgоglаr vа o’quvchilаrning hаmkоrligi-pеdаgоgik kоnfliktni еchishdа sаmаrаdоrli yo’l