Тошкент Кимё Технология институтида ўқув жараёнининг шакллантириш турлари ва уларнинг моҳияти - Пищевая технология - Рефераты

Тошкент Кимё Технология институтида ўқув жараёнининг шакллантириш турлари ва уларнинг моҳияти

Загружено в:

14.03.2020

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Тошкент Кимё Технология институтида ўқув жараёнининг шакллантириш турлари ва уларнинг моҳияти Режа: 1.Талабаларнинг илмий-тадқиқот ишларда иштирок этиши 2.Бўлажак мутахассис кадрларни тайёрлаш тизимида малакавий амалиётнинг роли 3.Тошкент кимё-технология институтида талабаларнин мустақил ишларини ташкил этилиши

Талабаларнинг илмий-тадқиқот ишларда иштирок этиши Иқтидорли талабалар махсус психологик, педагогик тест ўтказиш орқали аниқланади. Улар мақсадга интилиш, қатъийлик ва меҳнатсеварлик каби фазилатлари ҳамда ижодий фаолият билан шуғулланиш истаги билан ажралиб турадилар. Иқтидорли талабаларни излаш, аниқлаш ва мақсадли тайёрлашнинг асосий мақсади-республиканинг илмий ва ижодий салоҳиятини ривожлантирувчи интеллектуал элитани тайёрлаш ва бу борада юксак истеьдод соҳибларига, билимнинг тегишли соҳалари ва фаннинг аниқ йўналишлари ўз табиий қобилиятларини намоён этиш ва ривожлантириш, ўзларидаги ноёб истеъдодни рўёбга чиқариш учун имкониятлар яратишдир. Иқтидорли талабаларни мақсадли тайёрлаш вазифалари: - иқтидорли талабаларнинг интеллектуал салоҳияти чуқур билим олишга ва қобилиятларини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратиш; - малакали прфессор-ўқитувчиларни иқтидорли талабалар билан индивидуал ишлашга жалб этиш; - илм-фан тараққиётининг устивор йўналишлари бўйича илмий тадқиқот ишларига иқтидорли талабаларни кенг жалб этиш; - иқтидорли талабалар бўйича республика банки ва маниторингини шакллантириш; - махсус ўқув дастурлари ва прогрессив педагогик технологияларни ишлаб чиқиш; - буюртмачилар талабларини қондирувчи малакали, ҳар томонлама камол топган кадрларни тайёрлаш; Иқтидорли талабалар билан ишлашнинг шакл ва усуллари: - ўқитишни индивидуаллаштириш; - талабаларнинг интеллектуал салоҳияти ва қобилият имкониятларини билим олишга йўналтириш; -талабалар қобилиятини ривожлантириш учун максимал шарт-шароитлар яратиш.

Олий ўқув юртларида ―Иқтидорли талабалар билан ишлаш бўлими‖ни ташкил этиш ва унинг раҳбарини илмий даража ва унвонга эга бўлган психолог ёки педагог сафидан тайинлаш. Психологик ва педагогик тестлар асосида иқтидорли талабаларни аниқлаш уларнинг рўйхатини тузиш ҳамда илмий раҳбар ва маслаҳатчиларни белгилаш; Иқтидорли талабалар билан ишлашни сифатли ташкил этиш мақсадида университет (институт), факультет ва кафедраларда қуйидаги иш қоғозларини юритиш тавсия этилади: - иқтидорли талабалар билан ишлаш бўлими Низоми; - иқтидорли талабалар билан ишлаш бўлимининг иш режаси; - йиллик ҳисоботлар; - иқтидорли талабаларга оид ректорнинг буйруқлари; - факультет, кафедралар бўйича иқтидорли талабалар рўйхати; - мураббийларнинг иқтидорли талабалар бўйича берган тавсиялари ва унга илова қилган ҳужжатлар ва фотосуратлар; - конференция, олимпиада, танлов, викторина ўтказилишига оид ҳужжатлар; - иқтидорли талабалар излаш ва уларни мақсадли тайёрлашга тегишли Ўзбекитон Республикаси Президенти Фармонлари, Вазирлар Маҳкамасининг Қарорлари, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг буйруқлари ва Ҳайьат қарорлари; хат аризаларни қайд этиш котиби; Мақсадли тайёрлашнинг ўқув-ижодий ва тарбиявий дастури иқтидорли талаба томонидан танланади ва унинг бажарилиши бўйича назорат муддатлари кўрсатилган шахсий ўқув режа ва илмий-ижодий ишлар режаси тузилади ҳамда факультет Илмий Кенгаши тавсиясига биноан олий ўқув юртининг фармойиши билан тасдиқланади. Илмий раҳбар иқтидорли талаба ва чуқурлаштирилган ҳолда ўрганилиши назарда тутилган фан ўқитувчилар билан ҳамкорликда қўшимча ишчи дастур ва тематик-календарь режасини тузиш. Юқори кўрсатгичларга эришган иқтидорли талабаларга ИТБИБ тавсиясига биноан, айрим фанлар бўйича дарсларга (ўқитувчининг розилиги билан) эркин қатнашиш ҳуқуқи берилиш мумкин.

Ҳар ўқув йилининг якунида иқтидорли талабанинг қобилияти, ўқувилмий ва сифатларининг рейтинги аниқланади ҳамда унинг шахсий делосига тикилади. Ўзбекистон Республикаси Олий таълим муассасалари талабаларининг малакавий амалиёти ҳақидаги низом Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 1998 йил 30 октябрдаги 305-сонли буйруғи билан тасдиқланган. Мазкур Низом Ўзбекистон Республикасининг ―Таълим тўғрисидаги қонун ва Кадрлар тайёрлаш миллий дастури талабларига мос равишда ишлаб чиқилган. Унда олий таълим муассасалари талабаларининг малакавий амалиётини ўтказиш шакллари, тартиби ва услублари белгиланган. Бакалавриат йўналишлари ва магистратура ихтисосликлари бўйича мутахассислар тайёрлашнинг муҳим қисми бўлган талабалар амалиёти – илғор корхона, муассасалар ва ташкилотларда ўтказилади. Ҳар бир амалиётнинг мақсади, муддати ва мазмуни ДТС, ўқув режалари ва амалиёт дастурларида белгиланган. Амалиёт дастурлари танланган йўналиш (ихтисослик) нинг малакавий талаблари, корхона, муассаса, ташкилотларнинг (бундан буён – амалиёт объектлари) тавсифи ҳисобга олинган ҳолда тегишли ўқув муассасалари томонидан ишлаб чиқилади ва уларни олий ўқув юртлари ректорлари тасдиқлайди. Талабалар амалиёти олий таълим муассасаларининг давлат ва акциядорлик корхоналари, муассаса, ташкилот, фирма, қўшма корхоналар ва бошқалар билан тузган шартномалари асосида ташкил қилинади. Юридик шахслар билан тузилган контракт асосида ўқийдиган талабалар амалиёт ўтиш учун тегишли амалиёт объектларига юбориладилар. Амалиётни ташкил қилиш ва ўтказиш учун жавобгарлик олий ўқув юртининг ректори зиммасига юкланади. Амалиёт жойлари, талабаларнинг катта гуруҳлари ўтишини ҳисобга олиб, олий таълим муассасаси яқинида жойлашган амалиёт объектларидан танланади. Мазкур таянч жойда талабалар амалиёт ўтадиган корхона йўқ бўлса, амалиёт объектлари сифатида олий таълим муассасасига яқин жойлашган корхоналардан фойдаланилади.

Икки томонлама битимлар асосида амалиётни хорижий давлатлар корхоналари, муассасалари ва ташкилотларида ўтиш мумкин. Олий ўқув юрти тайинлаган амалиёт раҳбари: - талабалар келишига зарурий тайёргарлик ташкил этиш учун объектларга амалиёт бошланишидан олдин боради; - талабаларнинг амалиётга боришидан олдин ташкилий тадбирлар (амалиёт ўтказиш тартиблари, хавфсизлик техникаси ҳақида кўрсатмалар бериш ва ҳ.к.) ни ўтказишни таъминлайди; - талабаларнинг кафедра топшириқларида кўзда тутилган илмий-тадқиқот ишларига раҳбарлик қилади; - талабаларнинг ички меҳнат тартиб-қоидаларига риоя қилишларини назорат қилади; - амалиёт якунлари бўйича талабалар илмий анжуманлари тайёрланишида ва амалиёт натижаларини баҳоловчи комиссия ишида иштирок этади; - талабаларнинг амалиёт бўйича ҳисоботини кўриб чиқади, уларнинг иши ҳақида тавсиянома беради. Талабалар амалиёт ўтганлиги, уларнинг амалий тайёргарлигидаги камчиликлар кўрсатилган амалиётни такомиллаштириш ҳақида таклифлар киритилган ёзма ҳисоботни кафедра мудирига тақдим этади; - барча ишларни амалиёт объекти томонидан бириктирилган раҳбар билан биргаликда ўтказади. Талабалар амалиётининг умумий раҳбарлиги амалиёт объекти раҳбарининг буйруғи билан маъсул ходимларнинг бирига юклатилади. Шартнома мажбуриятларига мувофиқ амалиёт объектлари: - талабалар амалиётини амалиёт дастури ва мазкур Низомга мувофиқ ташкил қилади ва ўтказади; - дастурга мувофиқ талабалар амалиёт ўтказишининг самарадорлигини таъминловчи иш жойлари билан таъминлайди; - амалиётни ўтишда олий таълим муассасаси билан келишилган ой-кунлик иш жадвалига амал килади; - талабаларга мавжуд адабиётлар, техник ва бошка хужжатлардан фойдаланиш имкониятларини беради. - курс иши ва малакавий битирув ишлари учун мавзулар танлашда ёрдам кўрсатади;

- амалиётчи талабаларнинг мазкур амалиёт объектида жорий килинган ички мехнат тартиб-коидаларига риоя килишларини таъминлайди ва назорат килади; - амалиёт ўтаётган талабалар бахтсиз ҳодисага учраган ҳолда тўла жавобгарликни олади. Талаба амалиёт ўтишда: - амалиёт дастурида кузга тутилган топширикларни тўлиқ бажариши,; - кундалик дафтар юритиши. - амалиёт раҳбарига барча топшириқлар бажарилгани ҳақида ёзма равишда ҳисобот бериши ва амалиёт бўйича синов топшириши шарт. Амалиёт натижаларини якунлаш Амалиёт якунида талаба ёзма равишда ҳисобот тайёрлайди ва уни бевосита амалиёт объектидан тайинланган раҳбар имзолаган кундалик дафтар билан олий таълим муассасасидан тайинланган раҳбарга топширади. Ҳисобот талабанинг амалиёт даврида бажарган муайян ишлари тўғрисидаги маълумотлар улар фаолиятининг ташкил қилиниши, ҳаёт фаолиятининг хавфсизлиги тўғрисидаги масалалар, амалиёт натижалари бўйича хулоса ва таклифларни ўз ичига олиши лозим. Амалиёт якунида талаба ўз ҳисоботини олий таълим муассасаси томонидан тайинланган камиссия олдида ҳимоя қилади. Комиссия таркибига ўтилаётган амалиёт фанини олиб борувчи ўқитувчи, олий таълим муассасаси томонидан бриктирилган раҳбар ва имкони бўлса, амалиёт объектидан тайинланган раҳбар ҳам киритилади. Амалиёт натижаси баҳоси талабанинг курсдан курсга ўтиши ва стипендия белгилашда ҳисобга олинади. Амалиёт якуни олий таълим муассасасининг илмий – услубий анжумани ва амалиёт объектининг ишлаб чиқариш кенгашида муҳокама қилинади. Олий таълим муассасаси ва факультет илмий кенгашида амалиётнинг натижаларига якун ясалади. Амалиёт дастурини бажармаган, иши ҳақида қониқарсиз тақриз ёки ҳисобот ҳимоясида қониқарсиз баҳо олган талаба таътил вақтида ўз ҳисоботидан қайта амалиёт ўтишига жўнатилади. Айрим ҳолларда, бундай талабанинг келгусида олий таълим муассасасида ўқиши мумкинлиги масаласи ректор томонидан кўриб чиқилади.

Олий мактабда ўқишнинг муваффақияти талаба мустақил ишлай олишига боғлиқ. Мустақил ишлаш малакасини ҳосил қилиш-ғоят мураккаб масала. Ўрта мактаб бунга ўргатмайди, буни олий мактабда ўқиш йиллари мобайнида ўзингиз эгаллашингиз керак. Талабаларнинг мустақил ишлари олий мактабдаги таълим жараёни билан боғлиқ бўлиб, унинг қуйидаги турлари бажарилади: 1. Маъруза материали устида мустақил ишлаш. 2. Амалий машғyлотлар, семинар ва лабаратория ишларига тайёргалик. 3. Коллоквиумларга (ўқитиш жараёнида кенг қўлланиладиган дарс формаларидан бири бўлиб, фаннинг бир бўлими ўтиб бўлингач, шу бўлимни талабалар қандай ўзлаштирганликлари синаб кўрилади) тайёрлаш. 4. Курс ишлари (олий ўқув юртларида охирги курс талабаларда илмий- датқиқот ишлари олиб бориш малакасини ҳосил қилиш). Курс ишлари ёзишда ўқитувчи раҳбарлигида мавзу танланиб олинади, мавзуга доир режа тузилади, режага асосан курс иши ёзилиб, тақриз қилинади ва ўқитувчига топширилади. Курс ишини бажариш жараёнида ўқитувчираҳбардан мунтазам равишда маслаҳатлар олиб турилади. Унинг ҳажми ижтимоий фанлар бўйича 15-20 бет, табиий фанлар бўйича 8-10, саҳифа бўлиши мақсадга мувофикдир. 5. Синов ва имтиҳонларга тайёрланиш. 6. Реферат ва назорат ишлари ёзиш. 7. Амалиёт билан боғлиқ топшириқларни бажариш. 8. Махсус семинарларга тайёрланиш. 9. Битирув малакавий ишлари ёзиш. Битирув малакавий иши ҳамма талабаларга берилади. Битирув малакавий иши ўқитувчи раҳбарлигида ёзилади. Таълим йўналиши бўйича ёзиладиган малакавий битирув ишлари 60-80 бет бўлса етарли. Талаба мустақил ишининг муваффақияти вақтдан фойдаланишни билишига ҳам боғлиқ. Инглиз физиги Михаил Фарадейк: «Қани энди менда озгина бўлса ҳам бўш вақт бўлса! Менга вақтдан бошқа ҳеч нарса керак эмас.

Агар ўз вақтларини ҳеч бир маъносиз бекор ўтказадиган одамларнинг бўш соатлари ва кунларини сотиб олиш мумкин бўлса, мен ўзимни жуда бахтиёр деб билардим. Бу менга ҳам, уларнинг ўзларига ҳам фойдали бўларди». Олий ўқув юртларида билим олаётган талаба институтда ўқув йиллари давомида лабараториялар, ўқув кабинетлари, ўқув заллари, кутубхоналар, ҳисоблаш марказлари, спорт базалари каби иншоотлар ва, бошқа хил барча ўқув тарбия ишларини олиб боришга хизмат қиладиган ашё ва қуроллардан текин фойдаланиш; олий ўқув юрти ва талабаларининг илмий жамият-лари томонидан уюштириладиган илмий-тадқиқот ишлари ва илмий, тўгараклар ишида иштирок этиш, институтнинг жамоат ташкилотлари томонидан ўқув юртидаги ўқитиш жараёни, ғоявий-сиёсий, тарбиявий ишларини ўзлаштириш масалалари, талабалар орасидаги меҳнат ва ўқиш интизомининг аҳволи, стипендиялар, ётоқхоналар тақсимоти ва бошқа масалалар муҳокамасида қатнашиш ҳукукига эга. Педагогик олий ўқув юртларида фанлардан ўтказиладиган маърузалар, семинарлар, амалий ва лобаратория ишлари талаба-лар учун мажбурий машғулот тури ҳисобланади. Маърузалар кириш, тематик ва обзор каби уч типга бўлинади. Ҳар бир фан-дан ўқиладиган назарий курслар кириш маърузасидан бошланади. Тематика маъруза эса шу курсга ажратилган вақт ичида ўқитиладилган барча маърузалардир. Амалий ва лаборатория ишлари - олий мактабда эгалланадиган билимни амалий мустаҳкамлаш, малака ва кўникмалар ҳосил қилишга хизмат қилади. Малакавий амалиёт-юқори малакали кадрлар тайёрлашда муҳим ўрин эгаллайди ва ўқиш йиллари давомида бир марта ўтказилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Исматуллаев П.Р., Нуриллаев Ш.П., Ҳабибуллаев Р.А. Бизнинг Ватанимиз келажаги буюк Ўзбекистондир. Тошкент, 2002. 228 бет. 2. Олий таълим. Меъёрий-ҳуқуқий ва услубий ҳужжатлар тўплами. ―Истиқлол‖ нашриёти бош таҳририяти. Тошкент, 2004. 511бет. 3. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисидаги Ўзбекистон Республикасининг қонуни. 1997 йил 29августь. 4. Марахимов. А.Р., Рахмонқулова С.И.."Интернет ва ундан фойдаланиш асослари" 5. Мясникова А.В., Ралль Ю.С. и др. "Товароведение зерна и продуктов его переработки. М. "Колос" 1971г. 3, 9, 72 бетлар

Похожие

Тошкент Кимё Технология институтининг тарихи тизими ички тартиб қоидалари ўқув ташкилий ва илмий маърифий ишлари бўйича истиқбол режалари

Рейтинг тизими ҳақида маълумот

Фермалар ва уларнинг турлари

Ўзбекистон Республикасида олий ва ўрта махсус таълимининг шакллантирилиши ҳақида

Озиқ-овқат махсулотлари технологияларининг илмий асослари