Сут, сутни кимёвий таркиби, озуқавий қиммати - Пищевая технология - Рефераты

Сут, сутни кимёвий таркиби, озуқавий қиммати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Сут, сутни кимёвий таркиби, озуқавий қиммати Режа : 1.Сутни кимёвий таркиби 2.Сутни жойлаштириш ва сақлаш

Сутнинг кимёвий таркиби. Сут, таркибида 100 дан ортиқ кимёвий ва биологик моддаларни сақлайдиган мураккаб кўп дисчперсли тизимдир. Сув (83-89%) дисперс муҳит ҳисобланса, ёғ, оқсил ва бошқа компонентлари (11-17%) дисперс фазани ташкил қилади. Оқсил моддалари сутда коллоид эритма ҳолда, сут ёғи эса сут плазмасидаги микроскопик ёғ доналари кўринишида эмульсияни ҳосил қилади. Сутни кимёвий таркиби доимо бирдай бўлмайди (5-жадвал). У ҳайвон наслига, лектация даврига, озиқланиш уни таркиби ва шароитига ва бошқа омилларга боғлиқ бўлади. Сутни қуруқ моддаси баҳор ойларида камроқ ва кузда юқорироқ бўлади. 5-Жадвал. Сутни компонентлари Массадаги умумий % да ўртача ўзгарувчан чегаралари Сув 87 83-89 Сут ёғи 3,8 2,7-6,0 Азотли моддалар: казеин 2,7 2,2-4,0 Альбумин 0,4 0,2-0,6 Глобулин ва бошқа оқсиллар 0,12 0,05-0,2 Оқсил бўлмаган азотли моддалар 0,05 0,02-0,08 Сут қанди 4,7 4,0-5,6 Кули 0,7 0,6-0,85 Сут ёғи катталиги 2-3 мкм га тенг бўлган ёғ доналарини эмульсияси кўринишида бўлади. Сут ёғи паст эриш ҳароратига (27-34 0 С) эга бўлиб, асосан аралаш уч глицеридлардан ташкил топган. Уларни ҳосил қилишда 150 та ёғ кислоталари қатнашади, кўпроғини (68-75%) тўйинган ёғ кислоталари ташкил қилади. Ёғ билан бирга липоидлар ҳам бўлади. Липоидлар фосфатидлар (лецетин ва кефалин) ва стеринлардан иборат.

Оқсил моддалар казеин, альбумин ва глабулиндан ташкил топган. Оқсиллар тўлиқ қимматли бўлиб, таркибида ҳамма алмаштириб бўлмайдиган амонокислоталарни сақлайди. Оқсиллар сутда калоид ҳолда бўлади. Казеин мураккаб оқсил фасфорпротеид бўлиб, сутда параказеинатфосфат комплекси кўринишида бўлади. Иккта молекула казеин ўртасида кальций кўприк ролини ўйнайди. Сутни ивитилган ҳосил бўлган сут кислотаси казеин молекуласидаги кальцийни ажратиб ташлайди, бунинг натижасида дреин казеин кислотаси чўкмага тушади ва сут кислотали қуюқ масса ҳосил бўлади. Казеин пастеризация ҳароратига чидамли бўлиб, ширдон ферменти таъсирида ивиб қолади. Альбумин-оддий оқсил, молекуласида фосфор бўлмайди, азотни миқдори кам, олтингугурт икки марта кўп. Сувда эрийди, кучсиз кислота ва ишқорда 75-80 0 С гача қиздирилганда чўкмага тушади. Ширдон ферменти таъсирида чўкмага тушмайди. Глобулин зардоб оқсили бўлиб, пастеризация қилганда чўкмага тушади. Углеводлар асосан сут қанди-локтоза кўринишида бўлади. Бу глюкоза ва галлактозадан ташкил топган дисахариддир; фруктозага нисбатан ширинлиги 5-6 матра кам бўлиб, гидролизи секинроқ кетади. Қиздирганда локтоза оқсил амин гуруҳларга ва эркин ҳолда амонокислоталар билан реакцияга киришиб сутга жигарранг тус берадиган млонойидларни ҳосил қилади. Локтоза сут кислотали, спиртли, пропион кислотани ачиши натижасида сут кислотаси, спирт углекислота, мой ва лимон кислоталари ҳосил бўлади. Минерал моддалар сутда фосфор, лимон, хлорид ва органик кислоталари осон ҳазм қилувчи эриган ҳолдаги тузлар кўринишида бўлади. Сутда Менделеев даврий тизимини 80 тача элементлари бор. Сут таркибида кўпгина миқдорда Р, К, Са, Ci , Na , Co , Mg бўлади. Микроэлементлардан марганец, мис, темир, кобальт, йод, цинк, қўрғошин, ванадий, кумуш, никель ва бошқалар бор. Минерал моддалар инсон ҳаёт фаолиятида катта аҳамиятга эга. Феремнтлар сутга сут безларидан ўтади. Феремнтларда липаза, редуктоза ва

протоза бўлади. Липаза ёғ глицеридларини ёҳ кислотаси ва глицеринга парчалайди. Липаза ферменти 75-80 0 С да парчаланиб кетади. Фосфатаза ферменти фосфор кислотаси эфирларини гидролиз қилади. Пероксидаза актив кислород ҳосил қилиб переокисидни парчалайди. Переоксидаза 80-82 0 С да парчаланиб кетади. Сутни яхши пастеритлазация қилинганлигини преоксидаза ативлиги орқали аниқланади. Каталаза ферменти водород переоксиди сувга ва молекуляр кислородга парчалайди. Каталаза мастит касали бўлган ҳайвон сутида кўп бўлади. Редуктоза-қайтарувчи феремент бўлиб, унинг миқдори бўйича сутни бактериал зарраланганлиги аниқланади. Протеазалар оқсилни парчалаш хусусиятига эга. Лактаза локтозани глюкоза ва галлактозага парчалайди. Сутда озроқ миқдорда бўлса ҳам витаминларни деярли ҳаммасидан бўлади, мг % да: А-0,03; В 1 -0,04; В 2 -0,0; В 12 -0,004; С-2,0; Д 3 -0,00005; Н-0,0032; Е-0,15; РР-0,15. Иммун жисм (қарши жисм) сутда шакли ўзгарган псевдоглобулиндан иборатдир. Улар бактерияни ривожланишига йўл қўймайди, лекин сутни пастеризация қилганда ва сақлаганда парчаланиб кетади. Газлар сутни 1л да 50-80 мг бўлиб, 27-58 мг ни углекислота ва 11-16 мг ни азот ташкил этади. Сутни жойлаштириш ва сақлаш. Қуюлтирилган сут консерваларини оғирлиги 400 г ва бундан ортиқ қилиб, герметик тиқинланган тунука банкаларга жойланади. Ҳар қайси банкада чиройли қилиб безатилган қоғоз ёрлиқ бўлиб, унда вазирликнинг ва маҳсулот тайёрлаган корхонанинг номи, маҳсулотнинг номи, соф оғирлиги, чакана нархи, стандарт номери ва қисқа кимёвий таркиби кўрсатилиши керак. Тунука банканинг тубида ва қопқоғида литографик усулда шифр (шартли белгилар) бўрттириб босилиши керак. Масалан, қуюлтирилган қандли қаймоқ банкаси қопқоғидаги 208В87 белгиси қуйидагиларни билдиради: 2-смена номери (завод бир сменада ишлайдиган бўлса бу рақам қўйилмайди); 08 - маҳсулот тайёрланган кун; В - маҳсулот тайёрланган ой (ҳарфлар алфавит таркибида қўйилади: А - январ, Б - февраль, В - март, 3

рақами билан адаштириш мумкин бўлгани учун З ҳарфи қўйилмайди); 87 - қандли қуюлтирилган қаймоқнинг ассортимент номери (76 - қандли қуюлтирилган соф сут; 77 - қуюлтирилган сутли ва қандли табиий кофе; 80 - стерилизацияланган қуюлтирилган сут). Банканинг тубидаги М232 белгиси шунда ёйиб ўқилади: М - сут ёки гўшт консерва (Р - балиқ, К - сабзавот, мева ва ҳ.к.); 23 - тайёрлаган завод номери; 2 - консерванинг чиқарилган йили (шифрдаги сўнгги белги). Қандли қуюлтирилган сут 1 дан 0 0 С гача бўлган ҳаролратда 12 ой сақланади. Ҳозирги вақтда қуритилган простокваша ва қуритилган сметана ҳам чиқарилади. Қуритилган простокваша ацидофиль ва болгар таёқчалардан (бактериялардан) ҳамда термофил стрептококдан иборрат томизғи солиб ачитилган сутни пуркагич қурилмаларда қуритиб олинади.

Фойдаланилган адабиётлар 1.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, I -қисм Т.: 1976 2.Н.Г. Прохорова Озиқ-овқат моллари товарпшунослик Ўрта ҳунар-техника билим юртлари учун дарслик, Т.: Ўқитувчи 1991 3.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, II -қисм Т.: 1976 4.Ш.З. Убайдуллаев Озиқ-овқат товарлари товаршунослиги. Нашрда 5.Елизарова Г. Товароведение с основами стандартизации. М.: 1999 6.Жиряева Е.В. Товароведение. М.: 2002 7.Дмитриченко М.И. Экспертиза качество и обнаружение фальсификации продовольственных товаров. Учебное пособие. М.: 2003 8.Чепурной И.П. Идентификация и фальсификация продовольственных товаров. М.: 2002

Похожие

Нон. Озуқавий қиймати, кимёвий таркиби, аҳамияти

Озиқ-овқат маҳсулотларининг кимёвий таркиби ва озуқавий қиймати (2)

Гўштларнинг кимёвий таркиби

Озиқ-овқат маҳсулотларининг физик ва теплофизик хусусиятлари, кимёвий таркиби ҳамда озуқавий қиймати

Балиқ гўштининг кимёвий таркиби