Milliy istiqlol mafkurasining maqsad va vazifalari - Идея национальной независимости - Рефераты

Milliy istiqlol mafkurasining maqsad va vazifalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

248.5 KB

Milliy istiqlol mafkurasining maqsad va vazifalari Reja: 1. Milliy istiqlol mafkurasining maqsad va vazifalari 2. Milliy istiqlol g‘oyasi xalqimizning asriy orzu-intilishlarini ifoda etadi. 3. Mafkuraviy ziddiyatlar keskinlashgan davrda vayronkor kuchlar

Milliy istiqlol mafkurasining maqsad va vazifalari Tarixda ko‘plab g‘oya va mafkuralar bo‘lgan. Ular muayyan maqsadni ifoda etgan. Bunday maqsad odamlarni ushbu g‘oyaga ishontiradi, uning atrofida uyushtiradi, uni amalga oshirish uchun safarbar qiladi. G‘oya insonni biror-bir maqsad sari da’vat etadi va shu orqali unda yashashga, faol bo‘lishga, kamchiliklarga qarshi kurashga ishtiyoq uyg‘otadi. Bu ishtiyoq, oxir-oqibatda, insonning hayotiga yangicha ma’no-mazmun baxsh etadi. Chunki insonni biror narsaga ishontirmoq, uning qalbi va shuuriga ta’sir etmoqdan maqsad hayotining ma’nosini o‘zgartirmoqdir. Shuning uchun biror-bir g‘oyani targ‘ib etuvchi kishi fidoyi, bilimli, malakali va mohir notiq bo‘lmog‘i zarur. Demokratik jamiyatda amal qiladigan plyuralizm (fikrlar xilmaxilligi va qarashlar rang-barangligi) tamoyili kishilarga o‘z maqsadmuddaolariga mos g‘oyalarni tanlash, himoya qilish va rivojlantirish imkonini beradi. Milliy istiqlol g‘oyasi xalqimizning asriy orzu-intilishlarini ifoda etadi. Shuning uchun ham u bunyodkor g‘oyadir. U ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etishni har bir yurtdoshimizning e’tiqodiga aylantiradi. Xalqimiz, ayniqsa, yoshlar qalbi va ongida mustaqil e’tiqod va dunyoqarashni shakllantirish, ularni yangi jamiyat barpo etish jarayonining faol ishtirokchilariga aylantirish milliy istiqlol g‘oyasining asosiy maqsadlaridan biridir. Buning uchun odamlarga mustaqillik yillarida erishilgan yutuqlarni hayotiy dalillar asosida aniq va lo‘nda qilib tushuntirish zarur. Milliy istiqlol g‘oyasining asosiy tushuncha va tamoyillarini xalqimiz, ayniqsa, yoshlar o‘rtasida keng targ‘ib etish, birinchi navbatda, rahbar kadrlar, ziyolilar, ommaviy axborot vositalari xodimlarining fuqarolik burchidir. Milliy mafkura masalalariga loqaydlik umummilliy manfaatlarimizga butunlay yot bo‘lgan mahalliychilik, to‘rachilik, urug‘- aymoqchilik singari illatlarning kuchayishiga olib kelishi mumkin. Odamlarni biror-bir g‘oyaga ishontirish uchun, avvalo, uni targ‘ib etuvchi kishining o‘zi unga ishongan bo‘lishi lozim. Ana shu sababdan ham milliy istiqlol g‘oyasining asosiy tushuncha va tamoyillarini amalga oshirish jarayonida har bir

kishi bunyodkor kuchga aylanadi. Chunki bu g‘oyaning ma’no-mazmuni bunyodkorlik ruhi bilan yo‘g‘rilgan. Jamiyat hech qachon faqat o‘z shaxsiy manfaatini ko‘zlaydigan odamlar toifasidangina iborat bo‘lib qolmaydi. Aslida, kishilar umumiy manfaatlarni teran anglash natijasida jamoat bo‘lib uyushadi va shu tariqa o‘zlari shakllantirgan ijtimoiy talab hamda me’yorlarga asosan faoliyat ko‘rsatadi. Bu haqiqatni anglash, ayniqsa, hozirgi o‘tish davrida nihoyatda muhimdir. Shu bois jamiyat a’zolarini umumiy maqsad va manfaatlar asosida birlashtirish milliy istiqlol g‘oyasining asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. Inson qalbida Vatan deb atalmish ulug‘ bir oilaga, tabarruk bir maskanga mansublikni his etish, ya’ni yurtga muhabbat tuyg‘usi o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi, balki izchil yo‘lga qo‘yilgan tarbiya natijasida yuzaga keladi. Shu ma’noda, milliy istiqlol g‘oyasi jamiyat a’zolari ongiga teran singib borgani sari ularning barchasi umumiy maqsad yo‘lida o‘zaro hamkor va hamjihat bo‘lib harakat qiladigan maslakdoshlarga aylanadi. Milliy istiqlol g‘oyasining oliyjanob vazifalaridan yana biri yurtdoshlarimizni asrlar davomida xalqimiz qalbidagi shakllanib kelgan, istiqlol tufayli yuzaga chiqqan maqsad-muddaolarni amalga oshirish yo‘lida safarbar etishdan iboratdir. Bunyodkor g‘oyaning bu vazifasi jamiyatimizda yuz berayotgan tub ijtimoiy- iqtisodiy yangilanishlarda, hayotimizdagi ma’naviy o‘zgarishlarda, xalqning yaratuvchilik faoliyatida, Vatanimizda qad rostlayotgan ko‘rkam binolar, yirik inshootlar, ravon ko‘prik va yo‘llar, go‘zal shahar va qishloqlar misolida yaqqol namoyon bo‘ladi. Milliy istiqlol g‘oyasining safarbar etuvchilik xususiyati, ayniqsa, tarixiy o‘zgarishlar davrida aniq ko‘zga tashlanadi. Masalan, mamlakatimiz mustaqilligi va yaxlitligiga tahdid soladigan mafkuraviy xavf-xatarlar kuchaygan paytlarda xalqni Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi kabi ulug‘ maqsadlar yo‘lida jipslashtirish va safarbar etishda milliy istiqlol g‘oyasi g‘oyatda muhim ahamiyat kasb etadi. Masalan: 1999-yil 16-fevralda Toshkentda ro‘y bergan portlashdan keyin va 2000-yilda Surxandaryo viloyatining Tojikiston bilan chegaradosh

bo‘lgan joylariga dushmanlar bostirib kirganida, 2005-yil 13-may kuni xalqaro terrorchilar Andijon shahrida konstitutsion tuzumni ag‘darmoqchi bo‘lganda yurtimizda ana shunday safarbarlik tuyg‘usi yaqqol namoyon bo‘ldi. Tarixiy burilishlar davrida yot va zararli mafkuralarning chetdan bo‘ladigan tajovuzlari natijasida ayrim g‘o‘r va nodon yoshlar noto‘g‘ri yo‘lga kirib qolishi ham mumkin. Ammo xalq bunday zararli g‘oyalarni tashuvchilarni vaqtida payqab, ularga zarba berdi. Prezidentimiz Islom Karimov «Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot– pirovard maqsadimiz» nomli asarida ta’kidlaganidek, «Xalq – o‘zining ming yillik an’ana va tajribalari, so‘nmas xotirasi va buyuk tuyg‘ulari bilan yashab kelayotgan qudratli kuch. Yolg‘onga, aldovga duch kelgan paytda uning asriy qadriyatlari, doimo uyg‘oq vijdoni tilga kiradi, nokaslikka, qabihlikka qarshi kurashga da’vat etadi». Mafkuraviy ziddiyatlar keskinlashgan davrda vayronkor kuchlar tomonidan maqsadga erishishning eng yovuz vositalari – bosqinchilik, terrorchilik, qo‘poruvchilik kabi barcha vahshiyliklar qo‘llanishi mumkin. Ularga munosib zarba berish uchun ham insonda yuksak e’tiqod, vatanparvarlik, mardlik va fidoyilik kabi oliyjanob fazilatlar shakllangan bo‘lishi kerak. Milliy istiqlol g‘oyasi aynan ana shunday fazilatlarni shakllantirishga qaratilgandir.Milliy istiqlol mafkurasining vazifalari Ijtimoiy sohada Iqtisodiy sohada Siyosiy sohada Ma’naviy sohada Tenglik Erkinlik Hamkorlik Xilma-xil mulkchilik Erkin faoliyat Erkin raqobat Fikrlar rang- barangligi Erkin saylovlar Demokratiya Komil inson E’tiqod erkinligi Milliy merosni asrash va vorisiylik Jamiyatning ijtimoiy barqarorligi Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi

O‘z umrini o‘tab bo‘lgan eski ijtimoiy-siyosiy tuzumdan butunlay yangi bir tuzumga o‘tish davrida milliy istiqlol g‘oyasi xalqni ma’naviy-ruhiy jihatdan qo‘llab-quvvatlaydi, unga suyanch bo‘ladi, odamlarda kelajakka ishonch uyg‘otadi. Chunki odamlar bu g‘oyaning asosiy tushuncha va tamoyillari misolida o‘z hayotiy manfaatlari va orzu-umidlari ifodasini ko‘radi. Jamiyatdagi boshqa g‘oyalarga faol munosabat, faol hayotiy qarashni tarbiyalash milliy istiqlol g‘oyasining yana bir muhim maqsadidir. G‘oyalar oshkora yoki yashirin, bevosita yoki bilvosita, haqiqiy yoki ramziy shakllarda targ‘ib etilishi mumkin. Odatda, inson faoliyati aniq bir g‘oyaviy maqsadga yo‘naltirilgan bo‘lsa-da, bu hamma vaqt ham ko‘zga yaqqol tashlanavermaydi. G‘oyaviy tarbiyaning yana bir vazifasi kishilarda hushyorlik, sezgirlik hissini shakllantirish, ularda yot va zararli g‘oyalarga qarshilik ko‘rsatish qobiliyatini, ya’ni mafkuraviy immunitetni shakllantirishdan iboratdir. Mafkuraviy immunitet tarbiyasi uzoq davom etadigan jarayondir. Bu jarayonda tarix, adabiyot kabi ijtimoiy fanlar muhim ahamiyat kasb etadi. Mafkuraviy immunitetni shakllantirish – g‘oyaviytarbiyaviy ish samaradorligining muhim mezoni hisoblanadi. Milliy istiqlol g‘oyasi jamiyatda ijtimoiy-siyosiy harakatning o‘ziga xos dasturilamali bo‘lib xizmat qiladi. Garchi bu g‘oya odamlarni bugungi muammolarni hal qilish uchun jipslashtirish va safarbar etish zarurati tufayli yuzaga kelsa-da, u uzoq istiqbolni ko‘zlaydi. Shu bois g‘oyani takomillashtirish, yangi mazmun bilan boyitish zarurati hamma vaqt dolzarb bo‘lib turadi. Milliy mafkura esa jamiyatdagi barcha ijtimoiy qatlam va guruhlarning umumiy harakat dasturi, ularni faollikka da’vat etuvchi vosita hisoblanadi. Shu ma’noda, Prezidentimizning quyidagi so‘zlari g‘oyat muhim ahamiyatga ega: «Bu mafkura xalqni xalq, millatni millat etadigan, uning sha’n-u sharafi, or-nomusi, ishonch- e’tiqodini ifodalaydigan, jamiyatimizning o‘ziga xos taraqqiyot yo‘li, turmush tarzi, tub manfaatlariga tayangan holda muttasil rivojlanib, takomillashib boradigan g‘oyalar tizimidir». Mafkuraviy maqsad – g‘oyaviy faoliyatni amalga oshirishdan kutiladigan pirovard natijadir. Maqsadni aniq-ravshan idrok etish inson va jamiyat faoliyatiga izchillik, sobitqadamlik va faollik bag‘ishlaydi.

Milliy istiqlol g‘oyasining oliy maqsadi – Vatanimiz ravnaqi, yurtimiz tinchligi va xalq farovonligi g‘oyalariga tayangan holda, xalqimizni mustaqillikni mustahkamlash, O‘zbekistonning buyuk kelajagini yaratishga safarbar etishdir. Milliy istiqlol g‘oyasi O‘zbekiston zaminida istiqomat qilayotgan barcha kishilarni, millati, dini, tili, kasb-kori, ijtimoiy mavqeyidan qat’i nazar, yagona maqsad yo‘lida birlashtirishni, butun xalq irodasini ijtimoiy muammolarni oqilona hal etish uchun yo‘naltirishni, ularda kelajakka ishonch ruhini tarbiyalashni ko‘zda tutadi. Bugungi kunda kimning g‘oyasi kuchli, maqsadi aniq, mafkurasi hayotiy bo‘lsa – o‘sha g‘alaba qozonadi. Bu – insoniyatning ko‘p asrlik tarixidan kelib chiqadigan muhim xulosalardan biridir. Ana shu sababdan ham milliy istiqlol g‘oyasi xalqning tub manfaatlari va maqsadlarini o‘zida ifoda etadi, jamiyat a’zolarini shu maqsad atrofida jipslashtirishga xizmat qiladi. Milliy istiqlol g‘oyasining asosiy tushuncha va tamoyillarida xalqimizning umumiy manfaatlari, orzu-umid va intilishlari o‘z aksini topgan. Prezidentimiz Islom Karimov milliy istiqlol mafkurasining bosh maqsadini quyidagicha belgilaydi: «Xalqni buyuk kelajak va ulug‘vor maqsadlar sari birlashtirish, mamlakatimizda yashaydigan, millati, tili va dinidan qat’i nazar, har bir fuqaroni yagona Vatan baxt-saodati uchun doimo mas’uliyat sezib yashashga chorlash, ajdodlarimizning bebaho merosi, milliy qadriyat va an’analarimizga munosib bo‘lishga erishish, yuksak fazilatli va komil insonlarni tarbiyalash, ularni yaratuvchilik ishlariga da’vat qilish, shu muqaddas zamin uchun fidoyi hayot mezoniga aylantirish – milliy istiqlol mafkurasining bosh maqsadidir». Milliy istiqlol g‘oyasining asosiy vazifalari uning o‘z oldiga qo‘ygan bosh maqsadidan kelib chiqadi. Binobarin, odamlarimizda mustaqil dunyoqarash va erkin tafakkurni shakllantirish – milliy istiqlol g‘oyasining asosiy vazifalaridan biridir. Mustaqillik yillarida milliy qadriyatlarimizni tiklash, tariximizni chuqur o‘rganish, undan zarur xulosalar chiqarishga e’tibor berilgani bejiz emas. Chunki mustaqillikning qadr-qimmatini teran his etish uchun, avvalo, tarixni

bilmoq, mustamlakachilik davrida xalqimiz boshiga tushgan sinovlarni yurakdan his etmoq, ulug‘ ajdodlarimizning ozodlik yo‘lidagi jasoratidan xabardor bo‘lmoq zarur. Zero, tarixni bilmay turib, mafkuraning falsafiy negizlarini anglab bo‘lmaydi. Chunki mafkuraning falsafiy asoslari o‘z davrida tarixiy haqiqat tufayli tug‘ilgan. Istiqlol g‘oyasi o‘zida xalqning hayotiy manfaat va intilishlarini aks ettiradi. Vatanga muhabbat hissi odamning qalbida tabiiy ravishda tug‘iladi. Ya’ni, inson o‘zligini anglagani, nasl-nasabini bilgani sari Vatanga muhabbat tuyg‘usi ildiz otib, yuksala boradi. Bu ildiz qancha chuqur bo‘lsa, tug‘ilib o‘sgan yurtga muhabbat ham shu qadar cheksiz bo‘ladi. Istiqlol g‘oyasi jamiyatimizdagi sog‘lom ijtimoiy muhitni mustahkamlashga yordam beradi, demokratik qadriyatlarning rivojlanishi, fikrlar xilma-xilligi va qarashlar rang-barangligining (plyuralizmning) qaror topishida muhim o‘rin tutadi. Shu bois yangicha fikrlaydigan, mutelik tuyg‘usidan xoli bo‘lgan ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalash milliy istiqlol mafkurasining muhim vazifasidir. Bugungi hayot ijodiy fikrlaydigan, tashabbuskor va yuksak ma’naviyatli shaxsni shakllantirishni talab etmoqda. Milliy g‘oya davr talabi va xususiyatlarni aniq aks ettirgani uchun ham kishilar qalbiga tez yetib boradi va hayot dasturi bo‘lib xizmat qiladi. Chunki yoshlar mamlakat taraqqiyoti, yurt tinchligi va xalq farovonligini ta’minlashning muhim vositasini milliy g‘oyada ko‘radilar. Milliy istiqlol mafkurasi hali turmushning achchiq-chuchugini tatib ko‘rmagan, hayotiy tajribaga ega bo‘lmagan yosh avlodni milliy manfaat va taraqqiyotimizga yot bo‘lgan soxta, buzg‘unchi g‘oyalar tajovuzidan himoya qiladi, fuqarolarda mafkuraviy immunitetni shakllantiradi. Mamlakatimizning ko‘pmillatli xalqi ongida «O‘zbekiston – yagona Vatan» degan tushunchani qaror toptirish – istiqlol g‘oyasining muhim vazifalaridan. Bu g‘oya o‘zining tub mohiyati bilan milliy mustaqilligimizga putur yetkazadigan mahalliychilik illatlarini tag-tomiri bilan yo‘qotish, turli xalq va millat vakillarida

O‘zbekiston farzandi ekanligi bilan faxrlanish tuyg‘usini tarbiyalashda ulkan ahamiyat kasb etadi. Donishmand xalqimizning «Kuch – birlikda», «Birlashgan – o‘zar, birlashmagan – to‘zar» singari maqollarida ifoda etilgan ijtimoiy hamkorlik g‘oyasining mohiyatini anglash, xalqimizda vatanparvarlik, insonparvarlik, fidoyilik, qonunni hurmat qilish, iymon-e’tiqodlilik kabi oliyjanob fazilatlarni tarbiyalashda ham milliy istiqlol g‘oyasi muhim ahamiyatga ega. Vatan ravnaqi, yurt tinchligi va xalq farovonligi uchun fidoyilik tuyg‘usi ajdodlarimizdan bizgacha yetib kelgan buyuk merosdir. Shiroq, To‘maris, Jaloliddin Manguberdi, Temur Malik, Amir Temur singari ulug‘ sarkarda va xalq qahramonlarining jasorati ko‘p millatli xalqimiz Milliy ongida «O‘zbekiston – tabiatimizga xos bun- Milliy iftixor va g‘ururni yagona Vatan» yodkor fazilatlarni tarbiyalash tuyg‘usini shakllantirish rivojlantirish bugungi kunda ham vatandoshlarimizda faxr va g‘urur tuyg‘usini kuchaytiradi. Mustabid tuzum qurboni bo‘lgan Fitrat, Cho‘lpon, Abdulla Qodiriy, Usmon Nosir singari adiblarning mustaqilligimiz yo‘lidagi kurashlari buyuk ibrat namunasidir. Yurtboshimiz «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» asarida «ma’naviy jasorat» degan teran tushunchani asoslab, ijtimoiy mustabidlik, mafkuraviy tazyiq va ma’naviy qashshoqlik yillarida ham buyuk yurtdoshlarimiz haqiqiy fidoyilik va qahramonlik ko‘rsatganini ta’kidlaydi. Shoira Zulfiya xonim, akademik Yahyo G‘ulomov, adabiyotshunos Ozod Sharofuddinov kabi yurtdoshlarimizning ma’naviy jasoratini ibrat qilib ko‘rsatadi. «Tabiat va tarix qonunlarini, uning taraqqiyot jarayonlarini chuqur tushunadigan odamgina o‘z hayotini ma’naviy jasorat asosiga qurishga qodir bo‘ladi, – deb yozadi I.Karimov. – Shu ma’noda, shaxsan men zahmatkash va bunyodkor xalqimizning hayotini, ayniqsa qish qahratoni va yoz jaziramasida ham, bahor va kuzning yog‘in-sochinli kunlarida ham yerdan rizq undirish maqsadida kunni kunga, tunni tunga ulab mehnat qiladigan dehqonlarimiz hayotini tom ma’noda jasorat namunasi, deb bilaman.

Ko‘pchilik qatorida, faqat vaziyat taqozo etgan taqdirda maydonga otilib chiqish, qahramonlik ko‘rsatish — albatta, bu ham oson emas. Buning uchun ham insonda katta yurak, g‘ayrat-shijoat, eng muhimi, o‘ziga, o‘zining kuch-qudratiga mustahkam ishonch bo‘lishi kerak. Lekin menga buyursa, har kuni, har soatda fidoyi Milliy istiqlol mafkurasi O‘zbekiston Respublikasi Xalqning asrlar davomida Konstitutsiyasi, milliy va shakllangan yuksak ma’naviyati, umuminsoniy qadriyatlar, an’ana va udumlari, ulug‘ demokratiya tamoyillariga bobokalonlarning o‘lmas merosidan asoslanadi oziqlanadi Adolat va haqiqat, erkinlik va Yurt tinchligi, Vatan ravnaqi va xalq mustaqillik g‘oyalari xalqimizning farovonligini ta’minlashga xizmat ishonch va e’tiqodini aks ettiradi qiladi Millati, tili va dinidan qat’i nazar, jamiyat a’zolarini, aholining mamlakatimizning har bir fuqarosi barcha qatlamlarini qalbida ona Vatanga muhabbat, O‘zbekistonning buyuk kelajagini mustaqillik g‘oyalariga sadoqat va yaratishga safarbar etadi o‘zaro hurmat tuyg‘usini qaror toptiradi Jamoatchilik qalbi va ongiga fikrlar xilma-xilligi, vijdon erkinligi tamoyillariga rioya qilgan holda ma’rifiy yo‘l bilan singdiriladi bo‘lish, o‘zini tomchi va tomchi, zarrama-zarra buyuk maqsadlar sari charchamay, toliqmay tinimsiz safarbar etib borish, bu fazilatni doimiy, kundalik faoliyat mezoniga aylantirish — haqiqiy qahramonlik aslida mana shu, deb aytgan bo‘lar edim». Milliy istiqlol g‘oyasi asosida amalga oshiriladigan barcha vazifalar, oxir- oqibatda, yagona maqsad – Vatanimiz mustaqilligini mustahkamlash, yurtimizni ozod va obod etish, farovon jamiyat qurishga xizmat qiladi. U o‘tmishni kelajak bilan bog‘lovchi ma’naviy ko‘prikdir. Chunki uning tushuncha va tamoyillari bir necha avlodning aql-zakovati bilan yaratiladi, keyingi avlodlar tomonidan yangi mazmun bilan boyitiladi. Prezidentimiz so‘zlari bilan aytganda, milliy mafkura xalqni xalq, millatni millat etuvchi hayotbaxsh kuchdir.

Islom Karimov aytganidek: «Milliy mafkura – bu xalqning, millatning o‘tda yonmaydigan, suvda cho‘kmaydigan o‘lmas e’tiqodidir». U o‘z mohiyatiga ko‘ra, xalqimizning asosiy maqsadmuddaolarini ifodalaydigan, uning o‘tmishi va kelajagini bir-biri bilan bog‘laydigan, asriy orzu-istaklarini amalga oshirishga xizmat qiladigan g‘oyalar tizimidir. Milliy istiqlol g‘oyasi kishilarni buyuk maqsadlar yo‘lida birlashtiradi va ularni amalga oshirish uchun safarbar etadi. Ana shu sababdan ham bu g‘oya xalq bunyodkorlik faoliyatining mezonidir. Xalqning intellektual ma’naviy salohiyati milliy istiqlol g‘oyasi tushuncha va tamoyillarini qay darajada hayotga tatbiq eta olishida, ajdodlar orzu-umidini ro‘yobga chiqara bilishida yaqqol namoyon bo‘ladi. Bu g‘oya jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish quroli, mafkuraviy immunitetni shakllantiruvchi vositadir.

Похожие

Milliy istiqlol mafkurasining mohiyati va mazmuni

Milliy istiqlol mafkurasining asosiy tamoyillari

Milliy istiqlol g’oyasi fanining prеdmеti, maqsad va vazifalari

Milliy istiqlol mafkurasining shakllanishida milliy va umuminsoniy qadriyatlar ahamiyati

Milliy istiqlol g‘oyasi fanining predmeti mavzusi maqsad va vazifalari