Стандартлаштириш идоралари ва хизматлари - Метрология - Рефераты

Стандартлаштириш идоралари ва хизматлари

Загружено в:

21.04.2023

Скачано:

0

Размер:

115.5 KB

Стандартлаштириш идоралари ва хизматлари Режа: 1. Давлат ва хўжалик бошқарув идоралари 2. Стандартлаштириш бўйича техник қўмиталар 3. Стандартдаштириш бўйича таянч ташкилотлар 4. Корхоналарда стандартлаштириш хизматлари 5. Стандартлаштиришни режалаштириш

Давлат ва хўжалик бошқарув идоралари Ўзбекистон Республикасининг “Стандартлаштириш тўғрисида” Қонунида кўрсатилишича, Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни олиб бориш ташкилий-техникавий қоидаларини белгиловчи стандартлаштириш давлат тизими (Ўз СДТ) амалда қўлланилади. Ўзбекистон Республикаси стандартлаштириш давлат тизимининг асосий тамойиллари Вазирлар Маҳкамасининг 2 март 1992 й. № 93 “Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш тўғрисида” ги қарори билан белгиланган. “Стандартлаштириш тўғрисида” Қонунга мувофиқ республикада стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш, мувофиқлаштириш ва таъминлашни қуйидагилар бажаради: – халқ хўжалиги тармоқларида - Ўзстандарт Агентлиги; – қурилиш, қурилиш индустрияси, шу жумладан лойиҳалаш ва конструкциясини тузиш соҳасида – Давлатархитектурақурилиш; – табиий бойликлардан фойдаланишни тартибга солиш ва атроф муҳитни ифлосланиш ва бошқа зарарли таъсирлардан муҳофазалаш – Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси; – тиббиётга мўлжалланган маҳсулот, тиббиёт техникаси буюмлари, дори- дармон воситалари соҳасида, шунингдек республика саноатида ишлаб чиқариладиган ва импорт бўйича етказиб бериладиган маҳсулотда инсон учун зарарли моддаларнинг борлигини аниқлаш бўйича масалаларда - Соғлиқни сақлаш вазирлиги; – давлат ва хўжалик бошқаруви идоралари ўзларининг ваколатлари доирасида стандартлар ва техник шартлар (кейинчалик – стандартлар), шунингдек “Стандартлаштириш тўғрисида” Қонунни қўлланиш бўйича йўриқномалар ва тушунтиришларни ишлаб чиқади, тасдиқлайди, чоп этади. Ўзстандарт Агентлигига Қонун бўйича, республикада стандартлаштирш ишларини олиб бориш умумий қоидаларини ўрнатиш билан бир қаторда

манфаатдор томонларнинг давлат ва хўжалик бошқарув идоралари билан ҳамкорлик қилиш шакллари ва методларини аниқлаш вазифаси ҳам юклатилган. “Стандартлаштириш тўғрисида” Қонунда белгиланишича, стандартни тасдиқлаган идоралар стандартларнинг ахборот-тармоқ жамғармаларини яратади ва олиб боради, манфаатдор истеъмолчиларни халқаро (давлатлараро, ҳудудий) стандартлар, Ўзбекистон Республикасининг стандартлари, хорижий мамлакатларнинг миллий стандартлари, шунингдек стандартлаштириш соҳасида халқаро шартномалар, техник-иқтисодий ва ижтимоий ахборот давлат таснифлагичи, стандартлаштириш бўйича қоидалар, меъёрлар ва тавсиялар тўғрисида ахборотлар билан таъминлайди. Стандартларни нашр этиш ва қайта чоп этишни уларни тасдиқлаган идора бажаради. Ўзстандарт Агентлиги республикада стандартлаштириш ишларини ташкиллаштириш, мувофиқлаштириш ва таъминлаш учун маҳсулотни стандартлаштириш, метрология, синаш ва сертификаташтириш масалаларида давлат бошқарув идораларини, тегишли вазирликлар, маҳкамалар, ассоциациялар, концернлар, корхоналар, ташкилотлар, жамоа бирлашмаларини жалб этиш ҳуқуқига эга. Ўз СДТ (O’z DSt 1.0:1998) нинг асосий қоидаларида белгиланишича, давлат ва хўжалик бошқарув идоралари ўз ваколатлари доирасида ва Ўзстандарт Агентлиги билан келишилган ҳолда стандартлаштириш бўйича ишларда қатнашади, Ўз СДТ доирасида стандартлаштириш тармоқ тизимларини ишлаб чиқиши ва тасдиқлаши мумкин. Иқтисодиёт тармоқларида ва фаолиятнинг бошқа соҳаларида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш, режалаш ва мувофиқлаштириш учун хос бошқарув идоралари стандартлаштириш бўлинмаларини (хизматларини) яратади ва (ёки) стандартлаштириш бўйича таянч ташкилотларни тайинлайди.

Давлат ва хўжалик бошқарув идоралари давлат ва тармоқ стандартлаштириш дастурлари бўйича стандартлаштириш ишларини олиб боради. Стандартлаштириш бўйича техник қўмиталар Бир турдаги маҳсулот ва тармоқлараро фойдаланиладиган маҳсулот учун меъёрий ҳужжатларни яратиш бўйича фаолият ишчи идоралар – стандартлаштириш бўйича техник қўмиталар (ТҚ) томонидан олиб борилади. Бундай амалиёт халқаро ташкилотлар ишида қўлланилади. Жумладан, ИСО ўз вазифаларини 200 дан ортиқ ТҚ, 2000 ёрдамчи қўмиталар ва ишчи гуруҳлар орқали бажаради. Халқаро электротехник қўмита (МЭК) ҳам 100 га яқин ТҚ, 1000 дан ортиқ ёрдамчи қўмита ва ишчи гуруҳлар тузган. Мазкур турдаги маҳсулотни ишлаб чиқаришда етакчи бўлган ҳар бир мамлакат – халқаро ташкилот аъзоси ТҚ ни бошқаради. Халқаро ташкилотларнинг техник қўмиталари ҳар йили ўртача 500-800 номли стандартларни, қўлланмаларни, қоида ва меъёрларни ишлаб чиқади. Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш бўйича Давлатлараро кенгаш қатнашчи-мамлакат бошқарадиган давлатлараро техник қўмиталар тузган. Ипак ва пахта бўйича ТҚ ни Ўзбекистон олиб боради. Халқаро ва давлатлараро техник қўмиталарни бундай олиб бориш амалиёти давлатларнинг савдо-иқтисодий ўзаро ҳамкорлигидаги савдо ва техник тўсиқларни бартараф этишга кўмаклашади. Вазирлар Маҳкамасининг 3 октябрь 2002 й. № 342 қарорига мувофиқ, Ўзстандарт Агентлигининг асосий вазифаларидан бири сифатида бир турдаги маҳсулот стандартларини ишлаб чиқиш бўйича тармоқ тузилмаларини ташкиллаштиришга кўмаклашиш, уларнинг фаолияти устидан илмийметодик раҳбарликни таъминлаш ва текшириш вазифаси юклатилган Ўзстандарт

Агентлигига иқтисодиёт тармоқлари билан бирга стандартлаштириш бўйича ТҚ ни белгиланган тартибда шакллантиришда қатнашиш вазифаси қўйилган. O’z RH 51-013:1993 “Ўз СДТ. Стандартлаштириш бўйича техник қўмита тўғрисида намунавий низом” да стандартлаштириш бўйича ТҚ нинг умумий қоидалари, асосий вазифалари, шунингдек уларнинг тузилмаси ва таркиби белгиланган. ТҚ манфаатдор томонларнинг мутахассислари-ваколатланган вакилиридан иборат бўлиб, маҳсулотнинг маълум турлари, технологиялар ва стандартлаштиришнинг бошқа объектлари бўйича ихтисослаштирилган ва давлат ҳамда маҳсулот (хизматлар) истеъмолчилари (буюртмачилари)нинг манфаатларида давлат, тармоқ, давлатлараро ва халқаро стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида ишларни олиб бориш учун энг юқори илмий-техникавий салоҳиятга эга ташкилотлар асосида тузилади. Маҳсулотнинг асосий истеъмолчилари (буюртмачилари) – корхоналар, маҳсулотни ишлаб чиқувчи ва тайёрловчилар – корхоналар, жамоат бирлашмалари, давлат назорати идоралари ва манфаатдор бошқа корхоналар ТҚ га аъзо бўлишлари мумкин. Бунда ТҚ таркибига асосий истеъмолчи (буюртмачи), Ўзстандарт Агентлиги, Давлатархитектурақурилиш, Давтабиатқўмита ва Ўзбекистон Республикасининг соғлиқни сақлаш вазирлиги (бириктирилган фаолият соҳалари бўйича) вакилларининг кириши мажбурийдир. ТҚ ни раис бошқаради. Раис ташкилотлар, корхоналарнинг раҳбарлари ёки уларнинг муовинлари, Бош конструкторлар, бош технологлар, ташкилот бўлинмаларининг раҳбарлари, ТҚ таркибига кирган етакчи олимлар ва мутахассислар ичидан сайланади. ТҚ раисининг муовинлари этиб асосий истеъмолчи ва Ўзстандарт Агентлиги (давлатархитектурақурилиш, Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг ваколатлари доирасида) вакиллари тайинланади.

ТҚ ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси ҳудудида амалдаги стандартлаштириш бўйича меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларга таянади ва қуйидаги вазифаларни бажаради: – давлатлараро, давлат ва тармоқ янги стандартларини ишлаб чиқади, қайта кўриб чиқади ёки амалдагиларига ўзгартиришлар киритади; – стандартлаштириш бўйича халқаро ва ҳудудий ташкилотларнинг ТҚ нинг ишларида қатнашади; – давлатлараро, давлат ва тармоқ стандартлаштириш дастурларига таклифларни ишлаб чиқади; – стандартлаштириш бўйича халқаро, давлатлараро, ҳудудий ташкилотларда овоз бериш учун Ўзбекистон фикрини тайёрлайди; – барча даражалардаги меъёрий ҳужжатларнинг илмий-техникавий экспертизасини бажаради. ТҚ таъсис этувчилар-корхоналарнинг биргаликдаги буйруғи, шунингдек Ўзстандарт Агентлиги, Давтабиатқўмита, Давархитектурақурилишқўм, Ўзбекистон Республикасининг соғлиқни сақлаш вазирлиги (бириктирилган фаолият соҳалари бўйича) буйруғи билан тузилади. ТҚ нинг фаолият соҳаси жуда кенг бўлиб, тармоқ ва давлат стандарлаштиришдан бошлаб, халқаро ва давлатлараро стандартлаштиришгача боради. ТҚ таркибида ёрдамчи қўмиталар (ЁҚ) ва ишчи гуруҳлар (ИГ) тузилиши мумкин. ТҚ нинг стандартлаштириш бўйича фаолиятини такомиллаштириш ва ваколатларини кенгайтириш учун белгиланганки, ТҚ фаолияти натижалари бўйича қабул қилинган баённома қарори ҳужжат (лойиҳа) нинг ТҚ га аъзо барча ташкилотлар билан келишилганлигини тасдиқлайди.

Стандартдаштириш бўйича таянч ташкилотлар Ўз СДТ (O’z DSt 1.0:1998) қоидалари бўйича иқтисодиёт тармоқларида ва бошқа фаолият соҳаларида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш, режалаштириш ва мувофиқлаштириш учун хос бошқарув идоралари стандартлаштириш буйича таянч ташкилотларни тайинлайди. O’z RН 51-012:1993 да стандартлаштириш буйича таянч ташкилотлар (СТТ) ни тайинлаш тартибига ва уларнинг Ўз СДТ да ишларни олиб бориш бўйича умумий талаблар ўрнатилган. СТТ давлат ва хўжалик бошқарув идоралари томонидан, маҳсулот турлари бўйича бош ташкилотлар ичидан тайинланади ва ўзларига бириктирилган маҳсулотлар гуруҳи (ёки бошқа стандартлаштириш объектлари) ни стандартлаштириш ва сертификатлаштириш бўйича ишларга илмий-техникавий ва ташкилийметодик раҳбарлик қилиш ва республикада бу ишлар бўйича техникавий бирлиликни таъминлаш учун тузилади. Маҳсулот, хизматлар, жараёнлар ёки СТТ га бириктирилган бошқа объектларни стандартлаштириш бўйича ишларга илмий-техникавий раҳбарлик қилиш, шунингдек стандартлаштириш бўйича ишларни бевосита бажариш учун илмий-тадқиқот, конструкторлик-технологик бўлимлар, стандартлаштириш шўъбалари ёки лабораториялар ташкил этилиши мумкин. Ўз СДТ га мувофиқ стандартлаштириш бўйича иш, асосий ишлар қаторига киради ва ташкилотнинг тематик режасидаги таркибий қисм бўлмиш стандартлаштириш бўйича ишлар режасига мувофиқ СТТ нинг бўлинмалари томонидан бажарилади. СТТ ўз фаолиятида стандартлаштириш бўйича давлат меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларга ҳам, маҳкама меъёрий ҳужжатларига ҳам амал қилади. Бир ишни икки жойда ва такрорий бажарилишига йўл қўймаслик учун СТТ ўз ишини бошқа маҳсулотнинг ёндош гуруҳларини СТТ билан яқиндан ўзаро боғланган ҳолда олиб бориши лозим. СТТ нинг асосий вазифалари сифатида қуйидагилар белгиланган:

– СТТ га бириктирилган корхоналар ва ташкилотлар олиб бораётган стандартлаштириш бўйича ишларни мувофиқлаштириш, шунингдек бириктирилган маҳсулот гуруҳи бўйича техник бирлиликни таъминлаш; – комплекс ва олдиндан стандартлаштиришни таъминловчи, бириктирилган маҳсулот гуруҳи бўйича стандартлаштиришни ривожлаштириш асосий йуналишларини ишлаб чиқиш; – бириктирилган маҳсулот гуруҳига мувофиқ стандартлар ва стандартлаштириш бўйича бошқа меъёрий ҳужжатларнинг лойиҳаларини ишлаб чиқиш, экспертиза қилиш ва келишиш, уларни ўз вақтида жорий этиш ва қайта кўриб чиқиш бўйича таклифлар ва чора-тадбирларни тайёрлаш; – бириктирилган маҳсулот гуруҳига мувофиқ меъёрий ҳужжатда белгиланган кўрсаткичлар ва меъёрларнинг замонавий илмий-техникавий даража, хавфсизлик, атроф муҳитни муҳофазалаш ва Ўзбекистон Республикасида амалдаги қонун талабларига мувофиқлигини таъминлаш; – стандартлаштириш назарияси ва амалиёти соҳасида илмий-методик ишларни, шунингдек СТТ га бириктирилган маҳсулотнинг янги намуналари лойиҳаларида стандартлаштиришнинг мақбул даражасини ўрнатиш ва таъмиинлаш бўйича ишларни олиб бориш; – маҳсулотга меъёрий ҳужжатларда келтирилган кўрсаткичлар ва меъёрларнинг амалдаги стандартларнинг мажбурий талабларига мувофиқлигини ўрнатиш мақсадида ушбу меъёрий ҳужжатларни муттасил равишда текширувларни ўтказиш; – стандартлаштириш ва сертификатлаштириш бўйича режаларни ва чора- тадбирларни ишлаб чиқишда корхоналар ва ташкилотларга методик ёрдам кўрсатиш. СТТ нинг фаолияти иқтисодиёт тармоқлари бошқарув идоралари томонидан ёки маҳсулотнинг бириктирилган турлари бўйича шартнома асосида молиялаштирилади. СТТ ташкилотлар ва корхоналардан ўз вазифаларини бажариши учун зарур бўлган стандартлаштириш бўйича материаллар ва бошқа

маълумотларни талаб қилиши ва меъёрий ҳужжатларни илмий-техникавий экспертиза қилиш натижалари бўйича юқори ташкилотларга таклифлар киритиши мумкин. СТТ ўрнатилган тартибда стандартлаштириш бўйича меъёрий ҳужжатлар жамғармасини бутлайди, бириктирилган ташкилотлар ва корхоналарнинг стандартлаштириш масалалари бўйича ишларини, шунингдек бириктирилган маҳсулот гуруҳи бўйича меъёрий ҳужжатларнинг талабларини жорий этиш ва бажаришни текширади. СТТ белгиланган вазифалар ва ишларнинг бажарилишига масъул бўлади. 1 октябрь 2003 й. да Ўзбекистон Республикасида 17 та СТТ фаолият кўрсатган. Булар ичида “Подъёмник” акциядорлик жамияти, ЦНТМ алоқа ва ахборот агентлиги, “Пахтасаноатилм”, “ЎзнефтгазЛИТИ”, “КИНАП” ва бошқалар бор. Корхоналарда стандартлаштириш хизматлари Стандартлаштиришнинг асосий мақсадларидан келиб чиққан ҳолда ва амалдаги қонунларнинг талабларининг бажарилишини таъминлаш учун тадбиркорлик субъектлари стандартлаштириш бўлимларини (хизматларини) ташкил этади. Бу бўлимлар стандартлаштириш бўйича ишларга ташкилийметодик ва илмий-техник раҳбарлик қилади, стандартлаштириш бўйича илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ва бошқа ишларни бажаради, корхонанинг бошқа бўлимлари олиб бораётган стандартлаштириш буйича ишларни бажаришда қатнашади. Стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштиришда сиёсатнинг бирлилигини ва бир хил ёндошишни таъминлаш мақсадларида Ўз РҲ 51- 05196 “Корхоналарда (ташкилотларда) стандартлаштириш хизматлари тўғрисида намунавий низом” тасдиқланган. Бу Низомда мулкдорлик шаклидан қатъий назар корхоналар ва ташкилотлар стандартлаштириш

хизматларининг умумий низомлари, асосий вазифалари ва ҳуқуқлари ўрнатилган. Стандартлаштириш хизматлари тадбиркорлик субъектлари (бўлимлар, шуъбалар, гуруҳлар) нинг бўлимларидан иборат бўлади. Кичик корхоналарда муҳандис-техник ходимлар сонининг камлиги сабабли маҳсус бўлим тузишга имкон бўлмаганда, стандартлаштириш бўйича ишларга масъуллик муҳандистехник ходимларнинг бирига юклатилади. Стандартлаштириш хизматларига қуйидаги вазифалар юклатилади; – корхонанинг меъёрий ҳужжатлар тизимини тузиш буйича ишлар мажмуини бажариш; – стандартлаштиришнинг истиқболли ва йиллик режалари (дастурлари) га оид таклифларни, зарур бўлганда, бошқа бўлимлар билан биргаликда ишлаб чиқиш; – илмий-техникавий дастурларга маҳсулотнинг техник даражаси ва сифат кўрсаткичларини ошириш истиқболларини аниқлаш қисмида қатнашиш ва таклифлар тайёрлаш, шунингдек маҳсулотга истиқболли талабларни белгиловчи меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқишда қатнашиш; – меъёрий ҳужжатларнинг лойиҳалари бўйича фикр-мулоҳазаларни тайёрлашни ташкиллаштириш; – корхонанинг иқтисод хизмати билан биргаликда стандартлаштиришнинг техник-иқтисодий самарасини аниқлаш; – давлат назорат идоралари томонидан ўтказилаётган меъёрий ҳужжатларга риоя қилинаётганлигини текширишларда қатнашиш; – илмий-техникавий, тажриба-конструкторлик ишларида ва маҳсулот- ни ишлаб чиқаришга қўйиш жараёнида хавфсизлик, бойликларни тежаш, атроф муҳитни муҳофазалаш, ўзаро алмашинувчанлик ва мос келувчанлик талабларини ҳисобга олган ҳолда жаҳон бозорида рақобатбардош маҳсулот чиқаришни таъминловчи кўрсаткичларнинг ўрнатилишини таъминлаш;

– МҲ ни жорий этиш ва риоя қилишни ташкилий-методик жиҳатдан таъминлаш; – халқаро, давлатлараро, ҳудудий стандартлаштириш, стандартлаштириш соҳасида икки томонлама ҳамкорлик, шунингдек халқаро стандартларни ва чет мамлакатларнинг миллий (фирмаларнинг) стандартларини қўлланиш бўйича ишларни бажариш. Бундан ташқари, стандартлаштириш хизматларига мажбурий сертификатлаштирилиши лозим бўлган, чиқарилаётган маҳсулотнинг сертификатлаштирилишини таъминлаш бўйича вазифалар ҳам юклатилиши мумкин. Корхоналарда стандартлаштириш бўйича олиб борилаётган ишлар асосий ишлар турига киради. Жаҳон амалиёти корхоналарда мавжуд бўлган ўқитилган ва тажрибали мутахассислар билан жамланган стандартлаштириш хизматларининг иқтисодий мақсадга мувофиқлигини тасдиқлайди. Стандартлаштиришни режалаштириш Стандартлаштириш бўйича ишларни режалаштириш республика миқиёсида давлат ва хўжалик бошқарув идоралари, техник қўмиталар, стандартлаштириш бўйича таянч ташкилотлар, стандартлаштириш масалалари билан шуғулланувчи корхоналар ва ташкилотларнинг фаолиятини мувофиқлаштиришни таъминлайди. Ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш, маҳсулотнинг техник даражаси ва сифатини яхшилаш, ёқилғи-энергетик бойликлар сарфини камайтириш, атроф муҳитни муҳофазалаш ва табиий бойликлардан оқилона фойдаланишда, умуман, инсоннинг барча фаолият соҳаларида стандартлаштиришнинг ролини ошириш режалаштиришни муттасил равишда такомиллаштиришни ва илмий жиҳатдан асослашни талаб этади. Ўзбекистон стандартлаштириш давлат тизими (Ўз СДТ) сиёсий ва иқтисодий ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда яратилган ва меъёрий

ҳужжатларни халқаро талаблар ва меъёрлар билан уйғунлаштириш йўли билан республиканинг жаҳон уюшмаларига иқтисодий қўшилишини таъминлашга йўналтирилган. Бу муҳим масалани ҳал этишда республика номидан Ўздавстандартнинг стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилот (ИСО) да ва Мустақил Давлатлар Ҳамкорлиги мамлакатларининг стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш бўйича Давлатлараро кенгаши (ДАК)да аъзолиги кўмаклашади. Ўзбекистонда режалаштириш стандартлаштиришнинг барча даражаларида амалга оширилади. Стандартлаштиришни режалаштириш учун қуйидагилар асос бўлади: – ДАК нинг қарорлари; – Ўзбекистон Республикасининг меъёрий-ҳуқукий ҳужжатлари; – Ўзбекистонда стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришнинг ривожланиш (қисқа вақтли, ўрта ва узоқ муддатга мўлжалланган) истиқболлари; – илмий-техникавий истиқбол комплекс дастурлари; – стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва маҳсулот сифатини бошқаришнинг ривожланиш концепциялари; – комплекс стандартлаштириш дастурлари; – Ўзстандарт Агентлигининг топшириқлари; – давлат бошқарув идоралари, маҳаллий ҳокимият идораларининг топшириқлари; – фойдаланувчиларнинг - манфаатдор ташкилотларнинг таклифлари. Давлатлараро Стандартлаштиришни режалаштириш ўзаро келишилган сиёсатни амалга ошириш, Давлатлараро стандартлаштириш бўйича ишлар мавзусини ва бажариш муддатларини аниқлашга; 13 март 1992 й. стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида Кенгаш аъзолари – давлатлар билан келишилган сиёсатни амалга ошириш; давлатларнинг ўзаро ахборот алмашиниши ва уларнинг ишларини

мувофиқлаштириш; режалаштириладиган ишлардан манфаатдорлигини аниқлашга йўналтирилган. Режа (дастур) га қуйидаги ишлар киритилади: – амалдаги давлатлараро стандартлар (ГОСТ) жамғармасини такомиллаштириш, шу жумладан стандартларни қайта кўриб чиқиш, ўзгартиришлар киритиш; – стандартлаштириш бўйича миллий идораларнинг таклифлари бўйича ДАК томонидан қабул қилинган муҳим устунликларга мувофиқ янги давлатлараро стандартларни ишлаб чиқиш. Бажариш муддатлари бўйича дастурга аввалги режадан ўтадиган ва давом эттириладиган ёки режалаштирилаётган йилда тугалланадиган ишлар ҳамда режалаштирилаётган йилда бошланадиган ва шу йили тугалланадиган ёки кейинги йилларга ўтадиган ишлар киритилади. Демак, йиллик режа эмас, балки йилдан-йилга ўтувчи мавзуларни ҳисобга оладиган кўп йиллик дастур тузилади. Стандартлаштириш бўйича миллий идоралар ўз таклифларини ДАК нинг стандартлар бўйича Бюроси ўрнатган шакллар (1-шакл) ва муддатларда жўнатади:

1 – шакл ДАВЛАТЛАРАРО СТАНДАРТЛАШТИРИШ РЕЖАСИНИНГ ЛОЙИХАСИГА ________йилга ТАКЛИФЛАР т о п ш и р и қ к о д и Ишлаб чиқилади- ган ҳужжат номи. Иш тури Стандартлашти ришга мўлжалланган кўрсат- кичлар, талаблар, меъёрлар Муддатлар ой, йил Давлат ва ташкилот- масъул бажарувчи Ишлаб чиқилаётган ҳужжат-дан манфаатдор давлатлар Ҳужжатни ишлаб чиқишда қатнашувчи давлатлар зоҳ Меъёрий ҳужжат лойиҳасини тарқатиш Ҳужжат лойиҳаси- нинг охирги таҳририни тақдим этиш Дастур икки қисмдан тузилади: I-қисм. Умум техникавий стандартлар (ДСТ, КҲЯТ, ТҲЯТ, МСКТ, ҲБТ, Т ва б. тизимларини ва мажмуаларини ривожлантириш ва такомиллаштириш, 2-қисм. Халқ хўжалиги мажмуалари бўйича шакллантириладиган, маҳсулот ва хизматларни стандартлзштириш: • ёқилғи-энергетика ва тоғ-кон; • машинасозлик; • металлургия;  кимё-ўрмон; • агросаноат; • ижтимоий ва хизматлар. Қисмлар ва халқ хўжалиги мажмуалари ичида топшириқлар стандартлаштириш бўйича техник қўмиталар бўйича, қуйидаги ишлар йўналишларига ажратилиб, гуруҳларга бўлинади:

I Халқаро ва ҳудудий меъёрий ҳужжатларни қўлланиш. 2 Давлатлараро стандартларни ишлаб чиқиш ва қайта кўриб чиқиш. 3 Давлатлараро стандартларга ўзгартиришларни ишлаб чиқиш. ДАК нинг стандартлар бўйича Бюроси ДАК нинг таклифлари ва қарорлари асосида жамланган дастур лойиҳасини тузади ва МДҲ давлатларининг стандартлаштириш бўйича миллий идораларига кўриб чиқиш ва келишиш учун тарқатади. ДАК нинг стандартлар бўйича Бюроси келишмовчиликларни йўқотиш бўйича ишларни ташкиллаштиради, жамланган дастурнинг охирги таҳририни шакллантиради ва Давлатлараро Кенгашга кўриб чиқиш ва қабул қилиш учун беради. Дастурга камида учта давлат – МДҲ қатнашчилари ўзининг манфаатдорлигини билдирган мавзулар киритилади. Ўзбекистон давлат стандартлаштириш режаси бир йилга ишлаб чиқилар эди. Аммо, Давлатлараро стандартлаштиришни режалаштиришлари каби, давлат режасига муддатлари бўйича ўтадиган топшириқлар киритилгани учун давлат стандартлаштириш дастури амалда уч йилга тузилади. Ўзбекистон давлат стандартлаштириш дастури 2-шакл бўйича тузилади. 2-шакл Ўзстандарт Агентлигининг қарори билан тасдиқланган “_”_____ 200__ №__ 200__- 200__ йилларга Ўзбекистон давлат стандартлаштириш ДАСТУРИ Ўзбе кистон давлат станд Иш тури (ишлаб чиқиш, А сос Бажа рувчи ва бирга бажа Бажариш муддатлари ой, йил Эксперт ташкилот (илмийт ехникавий Б иринч О хирг Ста ндартни

артининг номи қайта кўр иб чиқ иш, ўзгартир иш) рувчилар и таҳри р и таҳр ир тасдиқла шга (қаб ул қилишга ) тақдим этиш эксперт иза бўйича) Ўзбекистон давлат стандартлаштириш Дастурига қуйидаги бўлимлар киради: • янги меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқиш; • амалдаги меъёрий хужжатлар жамғармасини, шу жумладан уларни қайта кўриб чиқиш, ўзгартиришлар киритиш бўйича ишларни такомиллаштириш • халқаро (давлатлараро) ва ҳудудий меъёрий ҳужжатларни қўлланиш; • комплекс стандартлаштириш дастурини ишлаб чиқиш; • олдиндан тузиладиган (ўзувчи) стандартларни ишлаб чиқиш; • техник регламентларни ва иҳтиёрий меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқиш; • давлат илмий-техникавий дастурларига киритилган стандарлаштириш ва метрология бўйича илмий-тадқиқот ва тажрибаконструкторлик ишлари. Тармоқ, маъмурий-ҳудудий стандартлар ва корхоналар ва ташкилотлар даражасидаги стандартлар бу ташкилотлар томонидан ўрнатилган тартибда ва шаклларда ишлаб чиқилади.

А дабиётлар : 1. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Садыков А.Б., Умаров А.С., Хакимов О.Ш. Основы обеспечения единства измерений. Книга 1. – Ташкент, 2005. 2. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н. Развитие и совершенствование систем стандартизации, метрологии и сертификации в Республике Узбекистан на период до 2010 года// Standart. – 2005. – №2. 3. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н., Бойко С.Р., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З. Основы стандартизации, сертификации и управления качеством. – Ташкент: Fan va technologiya, 2005. 4. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Алимов М.Н., Гольцов В.Ф., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З., Садыков А.Б. Основы стандартизации, сертификации, метрологии и управления качеством продукции. Учебное пособие. – Ташкент: Издательство ТГТУ, 2002. 5. Абдувалиев А.А. Некоторые аспекты совершенствования системы стандартизации в Узбекистане// Standart. – 2003. – № 2. 6. Алимов М.Н. Государственные научно-технические программы – важнейший фактор научно-технического прогресса// Standart. – 2004. – № 1. 7. Алимов М.Н. Реализация программ комплексной стандартизации в народном хозяйстве Узбекистана. – Т.: УзНИИНТИ, 1986.

Похожие

СТАНДАРТЛАШТИРИШ

СТАНДАРТЛАШТИРИШ ВА МАХСУЛОТ СИФАТИ

СТАНДАРТЛАШТИРИШ ВА ЎЗАРО АЛМАШИНУВЧАНЛИК

Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш

СТАНДАРТЛАШТИРИШ ХАКИДА