Сертификатлаштириш бўйича асосий тушунча ва атамалар - Метрология - Рефераты

Сертификатлаштириш бўйича асосий тушунча ва атамалар

Загружено в:

03.11.2023

Скачано:

0

Размер:

34.7177734375 KB

Сертификатлаштириш бўйича асосий тушунча ва атамалар Режа: 1. Сертифика тлаштириш ҳ акида тушунча, сертификатлаштиришнинг а ҳ амияти, ма қ сад ва вазифалари. 2. Сертификатлаштиришнинг қонуний асослари (Ўзбекистон Республикасининг “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида”, “Озиқ-овкат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида”, “Истеъмолчиларнинг ҳукуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида” ги қонунлари). 3. Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштиришнинг миллий тизими. 4. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида сертификатлаштириш тизими. 5. Сертификатлаштириш со ҳ асидаги асосий тушунчалар ва атамалар.

1. Сертификатлаштириш ҳақида тушунча, сертификатлаштиришнинг аҳамияти, мақсад ва вазифалари Маълумки, бозор шароитида улгуржи ва истеъмол бозорга маълум миқдордаги сифатсиз, сохта арзон нархдаги маҳсулотлар келиб тушади. Бозорларга келиб тушаётган кўпчилик маҳсулотлар давлат тасарруфида бўлмаган корхоналар томонидан “арзон бўлса бас” қабилида ишлаб чиқарилади. Сифати юқори бўлмаган бу маҳсулотлар ҳар хил йўллар билан қалбакилаштирилади, сохталаштирилади. Маҳсулот қўлдан қўлга ўтиб, улгуржи тижорат корхоналаридан чакана ташкилотларга берилади ва сифати шундай ўзгартириладики, биринчи маҳсулотдан фақат идиши қолади, ҳолос. Бу алдамчиликлар келиб-келиб истеъмолчининг бошига “ёғилади”. Ана шу нохушликларнинг олдини олишнинг бирдан-бир йўли маҳсулотларни сертификатлаштиришни йўлга қўйиш ҳисобланади. Энди эса сертифика тлаштириш нима деган саволга жавоб берамиз. Сертифика тлаштириш - сертификат ёки мувофи қ лик белгиси воситасида буюм ёки хизматнинг муайян (уларда кўрсатилган) стандарт ёки техник шартлар талабларига жавоб беришини тасдиқлайдиган ҳаракатдир. Сертификатлаштириш ҳар қандай даражадаги савдога доир ўзаро муносабатлар меъёрига асосан, йирик савдо битимлари меъёрига айланиб бормокда. Икки асосий имконият - сертификатлаштиришнинг истеъмолчиларнинг ахборот воситаси эканлиги ва унинг савдо муносабатларини ҳуқуқий тартибга солишнинг энг самарали воситаларидан бири бўлиши мумкинлиги унинг кенг ривожланиши ва жорий қилинишига кўмаклашмоқда, чунки у аниқ ифодаланган ва назорат қилиш осон бўлган меъёрий ҳужжатларга таянади. Маҳсулотларни сертификатлаштириш юксак сифатни таъминлаш йўлларидан биридир. Хорижда сертификатлаштириш мамлалакатлар ўртасида илмий ва савдо-иқтисодий ҳамкорликни ошириш, улар ўртасида

ишончни мустаҳкамлашнинг самарали воситаси сифатида кенг эътироф қилинади. Сертификатлаштириш кўпгина саноат жиҳатдан тараққий этган мамлакатларда, бир қатор ривожланаётган мамлакатларда шунчалик кенг оммалашиб кетдики, импорт қилувчи мамлакатда берилган маҳсулотларнинг стандарт талабларига мувофиқлигини тасдиқлайдиган сертификатсиз бундай маҳсулотни ушбу мамлакат бозорида сотиб бўлмайди. Ана шундай сабабга кура МДҲ нинг кўпгина мамлакатлари хорижда синовларнинг ўтказилиши ва сертификатлар олиниши билан боғлик муаммоларга дуч келишмоқда. “Сертификатлаштириш” тушунчасининг таърифи биринчи марта Халкаро стандартлаштириш ташкилоти (ИСО) ининг сертификатлаш масалалари бўйича қўмитаси (Сертико) томонидан ишлаб чиқилди ва ИСО нинг 1982 йилдаги 2-сонли “Стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва синов лабораториялари аккредитацияси ва шу кабиларнинг умумий атамалари ва уларнинг белгиланиши” қўлланмасига киритилди. Таъриф қуйидагича ифодаланган: “Мувофиқликни сертификатлаштириш - мувофиқлик сертификати ёки мувофиқлик белгиси воситасида буюм ёки хизматнинг муайян стандарт ёки бошқа меъёрий-техник ҳужжатга жавоб беришини тасдиқлайдиган амалдир”. Сертификатлаштиришнинг мақсад ва вазифалари қуйидагилардан иборатдир: 1. Одамларнинг ҳаёти, соғлиги, юридик ва жисмоний шахсларнинг мол- мулки ҳамда атроф муҳит учун хавфли бўлган маҳсулотлар реализация қилинишини назорат этиб беради. 2. Маҳсулотларнинг жахон бозорида рақобат қила олишини таъминлайди. 3. Мамлакат корхоналари, қўшма корхоналар ва тадбиркорлар халкаро миқёсидаги иқтисодий, илмий-техникавий ҳамкорликда ва халкаро савдо- сотиқда иштирок этишлари учун шароит яратади.

4. Истеъмолчини тайёрловчининг, ижрочининг виждонсизлигидан ҳимоя қилади. 2. Сертификатлаштиришнинг қонуний асослари (Ўзбекистон Республикасининг “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида”, “Озиқ-овкат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги”, “Истеъмолчиларнинг ҳукуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида” ги қонунлари). 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган ”Маҳсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида”ги қонун Республикамизда сертификатлаштиришнинг ҳуқуқий ва иқтисодий асосларини яратиб берди. Мазкур қонуннинг мантиқий давоми сифатида Республикамизда 1996 йил 26 апрелда “Истеъмолчиларнинг ҳукуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”, 1997 йил 30 августда “Озиқ-овкат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида” ги қонунлар қабул қилинди. ЎзР нинг “Истеъмолчиларнинг ҳукуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонуни билан истеъмолчиларнинг товар (иш, хизмат) сотиб олиши ва ундан фойдаланиш чоғидаги ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатлари Давлат томонидан ҳимоя қилинишини кафолатланди, истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий механизми яратилди. Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун махсус ваколат берилган давлат органлари таркиби белгилаб қўйилди. Буларга Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш ва рақобатни ривожлантириш давлат қўмитаси, Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш агентлиги (“Ўзстандарт” агентлиги), Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонун

ҳужжатларига риоя этилишини ўз ваколатлари доирасида назорат қилувчи бошқа давлат бошқаруви органлари киради. ЎзР нинг “Озиқ-овкат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида” ги қонунга асосан о зиқ-овқат маҳсулотининг сифати ва хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги давлат бошқаруви ташкил этилди ва унинг вазифалари белгилаб қўйилди. Озиқ-овқат маҳсулотининг сифати ва хавфсизлигини таъминлаш соҳасида давлат томонидан нормалаш озиқ-овқат маҳсулотининг сифати ва хавфсизлигига, уни ишлаб чиқариш, тайёрлаш, ҳарид қилиш, қайта ишлаш, етказиб бериш, сақлаш, ташиш ва реализация қилиш шарт-шароитларига қўйиладиган талабларни ўз ичига оладиган санитария, ветеринария, фитосанитария нормаларини, қоидаларини ва гигиена нормативларини, давлат стандартларини, техникавий шартларни белгилаш йўли билан амалга оширилиши белгилаб қўйилди. Озиқ-овқат маҳсулотининг сифати ва хавфсизлигига доир нормалар ва қоидалар давлат органлари томонидан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда тасдиқланади ва улар озиқ-овқат маҳсулоти муомаласи соҳасида иш олиб бораётган юридик ҳамда жисмоний шахслар учун мажбурийдир. 3. Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштиришнинг миллий тизими Аввало сертификатлаштириш объектлари ва субъектлари нима эканлигига эътиборни қ аратайлик. Ма ҳ сулотлар (шу жумладан дастурий ва бош қ а илмий-техникавий ма ҳ сулотлар), хизматлар, шунингдек сифат тизимлари сертификатлаштириш объектлари ҳ исобланади. Сертификатлаштириш субъектлари- юридик шахслар сертификатлаштириш миллий тизими доирасида сертификатлаштириш тизимлари тузишлари мумкин. Юридик шахсларнинг сертификатлаштириш тизимлари “Ўзстандарт ” агентлиги белгилаган тартибда давлат р ў йхатидан ў тказилиши шарт.

Ў збекистон Республикаси Вазирлар М а ҳ камаси ҳ узуридаги Ў збекистон Давлат стандартлаш тириш, метрология ва сертифика тлаштириш агентлиги ( “ Ўзстандарт ” агентлиги) Ў збекистон Республика сининг миллий сертификатлаштириш органидир. Тегишли сертификатлаштириш тизими белгилаган тартибда аккредитация қ илинган синов лабораториялари муайян ма ҳ сулотларнинг синовини ёки муайян синов турини амалга оширадилар ҳамда сертификатлаштириш ма қ садлари учун ба ё нномалар берадилар. Сертифика тлаштириш органларига умумий талаблар. Сертифика тлаштириш органи қ уйидаги мезонларга мувофи қ б ў лиши керак: а) сертифика тлаштириш органининг муста қ иллиги; б) сертификатлаштириш вазифаларининг ани қ бажарилишини таъминлайдиган ташкилий тузилманинг мавжудлиги; в) сертифика тлаштириш ў тказилишига асос б ў ладиган сифат тизимлари, ма ҳ сулот ва синов услублари учун меъёрий ва техник ҳ ужжатлар фондининг мавжудлиги; г) сертифика тлаштириш синовларини ў тказиш ҳ укукини олиш учун аккредитация қ илинган синов лабораториялари ва назорат органларининг мавжудлиги; д) малакали, махсус тайергарлик ва аттестациядан ў тган ходимларнинг мавжудлиги. Сертифика тлаштириш органи ҳ ужжатлари ҳ ам маълум талабларга жавоб бериши керак. Сертифика тлаштириш органи ма ҳ сулотлар, жара ё нлар, хизматлар, сифат ва ишлаб чи қ ариш тизимлари б ў йича меъ ё рий ҳ ужжатлар комплекти (маълумотлар банки) га эга б ў лиши керак. Маълумотлар банки қ уйидагиларни ў з ичига олиши лозим: м аҳ сулотларга талабларни белгилайдиган халкаро, давлатлараро, Ў збекистон Республикасининг ва хорижий мамлакатларнинг миллий меъ ё рий ҳ ужжатлари, ишлаб чи қ ариш жара ё нларининг ташкил этилишига талабларни

белгилайдиган меъ ё рий ва техник ҳ ужжатлар, сифат тизимлари б ў йича 9000, ИСО 8402 сериясидаги халкаро стандартлар ва бош қ а ҳ ужжатлар, сертифика тлаштириш со ҳ асидаги халкаро ва миллий стандартлар, сертификатлаштириш ва сифатни бошқариш со ҳ асидаги ИСО/МЭК қў лланмаси, ма ҳ сулотлар ни сертификатлаштириш б ў йича меъерий-услубий ҳ ужжатлар жамланмалари ва бош қ алар. 4. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида сертификатлаштириш тизими Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида ишлаб чиқариладиган, фойдаланиладиган маҳсулотларни ва кўрсатилаётган хизматларни сертификатлаштириш ишларини олиб бориш мақсадида Ўзбекистон Республикаси ахборот технологиялари ва телекоммуникацияларни ривожлантириш вазирлигининг Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази (UNICON.Uz) қошида 2005 йилда Телекоммуникация техник воситаларини сертификатлаш органи (ТТВСО) ва Телекоммуникациялар техник воситаларини сертификацион синов маркази (ТТВССМ), кейин эса вазирлик ҳузурида (2007 йилда) Электромагнит мослашув маркази ташкил этилган. Вазирлик тизимидаги соҳа корхоналари фаолиятини ИСО 9001:2008 серияли халқаро сифат менежменти стандарлари асосида ташкил этиш ва сифат сертификатини олиш бўйича аҳамиятга молик ишлар амалга оширилмоқда. 5. Сертификатлаштириш соҳасидаги асосий тушунчалар ва атамалар Сертификатлаштириш соҳасидаги атамалар ва таърифларни қўллашда уларнинг бир хиллигини таъминлаш учун асосий атамаларга таърифлар Ўзбекистон Республикасининг “Маҳсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида” ги қонунида келтирилган. Стандартда келтирилган атамаларни улар стандартларда қандай ҳолда таърифланган бўлса расмий ҳужжатларда шундай ҳолда қўлланилиши шарт.

Бундай ҳужжатларда стандартлаштирилган атама ўрнида унинг синонимини қўллаш таъқиқланади. Аммо, белгиланган таърифларни баён қилиш шаклини, зарур бўлганда тушунчаларнинг маъно чегарасини бузмаган ҳолда ўзгартиришга рухсат этилади. Қуйида сертификатлаштириш соҳасида қўлланиладиган айрим атамаларнинг таърифларини келтирамиз. Атама Таъриф Мувофи қ лик Маҳсулот, жараён ёки хизматнинг белгиланган барча талабларга риоя қилиш Учинчи томон Кўриладиган масалада қатнашаётган томонларга нисбатан мустақил бўлиб ҳисобланадиган шахс ёки ташкилот. Изоҳ: қатнашувчи томонлар одатда таъминловчининг (биринчи томон) ва ҳаридорнинг (иккинчи томон) манфаатларини ҳимоя қилади. Мувофиқлик Б аёноти Таъминловчининг маҳсулот, жараён ёки хизматларининг аниқ бир стандартда ёки бошқа меъёрий ҳужжатга тўла- тўкис мувофиқлиги ҳақида бутун масъулиятни ўз зиммасига олганлигини баён этиши. Мувофиқликни т асдиқлаш Аниқ бир синалган намунанинг муайян стандартга ёки бошқа меъёрий ҳужжатга мос келишини исботловчи учинчи томон синов лабораториясининг фаолияти. Мувофиқлик ни сертификатлаш- тириш Белгиланган маҳсулот, жараён ёки хизматнинг маълум стандартга ёки бошқа норматив ҳужжатга мос келишини етарли даражада исботлайдиган учинчи томоннинг фаолияти. Сертификатлаш Т артиби Мувофиқликнинг сертификатлашини ўтказишдаги учинчи томон фаолиятининг таркиби ва тартиби. Сертификатлаш - тириш идораси Мувофиқликни сертификатлаштириш фаолиятини бажарувчи идора. Изоҳ: Сертификатлаш идораси синовларини ўзиўтказиши ва синовларни текшириш ёки унинг топшириғи билан бошқа идоралар ўтказган бундай фаолият устидан назорат

қилиши мумкин. Мажбурий с ертификатлаш - тириш Сертификатлаш ваколатига ва бўлган идора томонидан маҳсулот (хизмат)нинг стандартлардаги мажбурий талабларга мувофиқлигини тасдиқлаш. Ихтиёрий с ертификатлаш - тириш Ишлаб чиқарувчи (бажарувчи) сотувчи (таъ-минловчи) ёки истеъмолчи ташаббуси билан ихтиёрий равишда ўтказиладиган сертификатлаш. Мувофиқлик с ертификати Тегишлича белгиланган маҳсулот, жараён ёки хизматларнинг маълум стандартга ёки бошқа меъёрий ҳужжатга мос келишига ишонтирадиган ва сертификатлаш тизими қоидалари асосида нашр этилган ҳужжат. Мувофиқлик белгиси (серти - фикатлаштириш соҳасида) Ушбу маҳсулот, жараён ёки хизмат маълум стандартга ёки бошқа норматив ҳужжатга мос келишига ишонтирувчи сертификатлаш тизими қоидалари асосида берилган ёки ишлатиладиган ва маълум тартибда ҳимоя қилинадиган белги.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

Похожие

Метрология стандартлаштириш ва сертификатлаштириш фанининг мақсади ва метрология бўйича асосий атамалар

Асосий атамалар ва таърифлар

Сертификатлаштириш бўйича асосий тушунчалар ва сертификатлаштиришнинг ҳуқуқий асослари

Махсулотларни ва хизматларни сертификатлаштириш асослари. Махсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш бўйича халқаро ҳамкорлик

МЕТРОЛОГИЯ БЎЙИЧА АСОСИЙ МАЪЛУМОТЛАР