O'rta maxsus kasb hunar ta'limida ta'lim sifati monitoringini tashkillashtirish - Метрология - Рефераты

O'rta maxsus kasb hunar ta'limida ta'lim sifati monitoringini tashkillashtirish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

22.9052734375 KB

O'rta maxsus kasb hunar ta'limida ta'lim sifati monitoringini tashkillashtirish Reja: 1. Kasb-hunar ta'limida ta'lim sifati monitoring va modeli 2. Ta'lim oluvchining ta'limiy rivojlanganligi 3. Ta'lim oluvchilarning shaxsiy rivojlanganligi

O'zbekistonda kasb-hunarga tayyorlash jarayonida ijtimoiy faol, ma'naviy jihatdan boy ijodiy shaxsni shakllantirish uchun barcha sharoitlar yaratilyapti. Zero, Kadrlar tayyorlash Milliy dasturida ham shaxsning ustivorligi e'tirof etilgan. Shaxs - Kadrlar tayyorlash Milliy modelining asosiy komponenti, hisoblanadi obyekti va subyekti, ta'lim xizmatlarining iste'molchisi va ishlab chiqaruvchisi. O'zbekistonning ta'lim siyosatida ma'lum darajasi «mutaxassis» tushunchasi yaqinlashtirilgari ishchini yangi «generatsiya»ni shakllantirishning mustahkam asoslari qo'yildi. Bu bilan o'rta maxsus, kasb-hunar ma'iumotiga ega, ijtimoiy jarayonlar faol ishlar ko'rsatishga qodir, mamlakat va oila taqdiri uchun maas'uliyatini his qiluvchi yuqori malakali mutaxassislarni davlat miqyosida qayta tayyorlash dasturlashtirilmoqda. Ta'lim sifati haqidagi masala har doim dolzarb bo'lgan va bu tushuncha uzoq o'tmishdan beri amaliy hamda ilmiy bilimlarda mavjuddir. An'anaviy kasbiy ta'lim pedagogikasida ta'lim sifatiga qo'yilgan talablar, mutaxassisning kasbiy qiyofasi, bilimini ijot darajasi va uning muayyan aniq sohadagi mehnat sifatida umumiy mulohazalar ko'rinishida e'tirof etilgan. Kasbiy - malaka nuqtayi nazaridan u mutaxassislar tayyorlash natijasi bilan tenglashtirilgan, ya'ni attestatsiyalash mezoni sifatida razryad, toifa, klass kabilar bilan belgilangan (masalan, 3- razriyadli ishchi, 1-toifali mutaxassis va shu kabilar). Ko'pchilik ilmiy-uslubiy izlanishlar shuni ko'rsatdiki, ta'lim sifatini ta'minlash muammosi bevosita uning monitoringini ishlab chiqish va amalga oshirish bilan bog'liq. Ko'p sonli ilmiy manbalarning tahlili asosida shu narsa aniqlandiki, ilmiy- pedagogik adabiyotlarda shu paytgacha «monitoring» tushunchasini aniqlash va ta'lim sohasida uni qo'llash chegarasi bo'yicha umumiy to'xtamga kelinmagan. «Monitoring» tushunchasi lotincha «monitor»dan kelib chiqqan bo'lib, eslab turuvchi, kuzatilib boriluvchi, xatolarni oldini oluvchi ma'nosini anglatadi. «Monitoring» tushunchasi pedagogikada XVII asr XIX asrning boshlaridan boshlab Buyuk Britaniya, AQSh, Fransiya, Belgiya va Rossiyada go'llanila boshlangan. Texnikaning rivojlanishi bilan ma'lum ko'rsatgichlarni nazorat qilishga mo'ljallangan asbob-anjomlar «monitor» deb atala boshlandi, ularda

berilgan doiradagi ma'lumotlar, teletasvirlar ko'rinishida saqlanish imkoniyatiga ega bo'ladi. Monitoring ko'p o'lchamli integral va tizimli tushuncha bo'lib, ta'lim sohasidagi monitoringning mohiyati o'ziga xos xususiyati va vazifasini yorituvchi quyidagi tushunchalar mavjud. • «Monitoring - bu obyektlar, hodisalar, jarayonlar holatini baholash, nazorat qilish, oldindan bashorat qilish maqsadida maxsus tashkil etiluvchl muntazam kuzatish». • «Monitoring — bu pedagogik tizim faolivatidan olingan daliliy natijalarni uning maqsadiga nechog'lik mosligini ko'rsatuvchi, teskari aloqani ta'minlovchi mustaqil boshqaruvli vazifadir». • «Talim monitoringi - pedagogik tizim faoliyati haqida axborot yig'ishni tashkil etish, saqlash, qayta ishlash va taqsimlash tizimi, u kuzatilayotgan obyekt holatini va kelgusida uning rivojlanishini oldindan bashorat qilishga imkon beradi». • «Professiografik monitoring - mutaxassis tayyorlash pedagogik jarayonining holati va rivojlanishi uchun maqbulroq ta'limiy vazifalar, shuningdek, metod va vositalarni tanlash maqsadida uzluksiz, ilmiy asoslangan, rejali-faoliyatli kuzatib borish jarayoni». • Pedagogik monitoring - boshqaruvning mustaqil vazifasi, teskari aloqani ta'minlovchi va berilgan ko'rsatgichlarga ko'ra, olingan natijalarning mushtarakligi haqida ta'lim muassasalari rahbarlari hamda o'quvchilarga muntazam axborot beruvchi tizimdir. • Ta'lim sifatining monitoringi - bu ta'lim jarayoni va uning rivojlanish yo'nalishlarini uzluksiz ravishda nazorat qilib baholash va tahliliy kuzatib borishga imkon beruvchi ilmiy asoslangan metoddir. • Ta'lim sifati monitoringining maqsadi - ma'lum belgilangan vaqt bo'yicha ta'lim oluvchi sifatini qat'iy belgilash va qayd etib borish, amalga oshirilayotgan Davlat ta'lim standartlarining me'yoriy ko'rsatgichlari bilan taqqoslash hisoblanadi.

• Ta'lim sifati monitoringi quyidagi vazifalar bilan ifodalanadi: — axborot almashish - dastur va grafikka binoan ta'lim jarayoni natijalarini muntazam kuzatib borish. Ular asosida doimiy qayd etish, baholash va berilgan mezonlarga ko'ra jadvallar tuzish; • tashkiliy - ta'limning maqbul maqsadlari va vositalarini tanlash haqida qaror qabul qilish uchun maqsadga muvofiq holda axborotlar yig'ish, ularni umumlashtirish, tizimlashtirish yoki pedagogik tizim rivojlanishini bashorat qilish; • nazorat qilib baholash - o'tkazilgan pedagogik xatti-harakatlari samaradorligini tez nazorat qilish va baholash hamda O'MKHT tuzilmasida pedagogik tizimning yakuniy maqsadlarini amalga oshirish; • o'zgartirishlar kiritish - yuzaga kelgan holatning sabablarini tez izlab topish va aniqlashtirish, zarur paytlarda bajarilayotgan vazifaga o'zgartirishlar kiritish; • tashxisiy - oldindan bashorat qilish (diagnostik) kasb- hunar kollejlarida yoki akademik litseylarda kadrlar tayyorlash jarayonlari va pedagogik tizimlarda kechayotgan o'zgarishlarni o'z vaqtida aniqlash, pedagogik tashxis qo'yish, sabab- oqibatli munosabatlarni o'rnatish va ularni kelgusida rivojlantirishni tez bashorat etish. • Monitoringni muhim komponentlaridan biri, ta'lim sifatini qayd etish hisoblanadi. Uni quyidagicha tasavvur etish mumkin: - qo'yilgan maqsad bilan olingan natijalarning munosabati (ta'lim, tarbiya); ko'zlangan maqsadga erishganlik darajasi. • Ta'lim sifati ta'lim jarayonining turli bosqichlarida qayd etilib borilishi zarur, ya'ni vaqt jihatdan baholanishi kerak: o'quv mavzusini o'rganish jarayonining boshida va oxirida; o'quv ko'rsatgichini o'rganishdan oldin, oxirida va bevosita o'rganish jarayonida; ta'limning bar bir bosqichida, o'quv yilida, yarim yillikda (semestrlarda), o'quv choragi davrining oxirida yoki boshida o'quv jarayonida va hokazo. O'MKHT tizimida ta'lim sifati monitoringini kelgusida ishlab chiqarish va amalga joriy yetish uchun quyidagi masalalarni majmuaviy yechimini topish

talab etiladi: 1. Mavjud muammolar va erishilgan yutuqlar tahhli asosida: Buyurtmachilar (davlat, jamiyat, ish beruvchilar)ning ta'lim sifati va bitiruvchilar tayyorgarligiga qo'yilgan talablarni bashorat qilish; kelajakdagi ta'lim sifatiga bo'lgan talablarni loyihalashtirish va modellashtirish. 2. Ta'lim sifatianing hayotiy ekanligini davlat ta'lim standartlariga mosligini aniqlash maqsadida tez rejali tashxislash. 3. Ta'lim natijalarining maqbulligiga erishishni ta'minlash. 4. Ta'lim sifati monitoringini kuzatish asosida buyurtmachilar talabiga mosligini aniqlash. Bu, o'z navbatida, davlat ta'lim standartlari va ta'lim texnolgiyasiga o'zgartirishlar kiritish haqida qarorlar qabul qilishni ko'zda tutadi. Kasb-hunar ta'limida ta'lim sifati monitoring va modeli Monitoringni yo'lga qo'yish uchun zarur bo'lgan shart-sharoit va asos ta'lim standartlari hamda kichik mutaxassisning modeli hisoblanadi. Ilmiy manbalarda «model» va «modellashtirish» tushunchalariga yaxlit va umum e'tirof etilgan izoh berilmaganligi tufayli «modellashtirish» va ta'lim sifati monitoringining modelini quyidagicha ifodalash mumkin: Modellashtirish - bu real mavjud pedagogik obyekt (hodisa, jarayon, tizimlami model orqali bevosita bilish metodi); • Model faqatgina obyektni bilish usuli bo'lmay, balki belgilangan maqsadga erishishni ta'min etuvchi me'yoriy xatti-harakatlar usullari hamdir; • Model abstrakt bo'lib, monitoringining tuzilmaviy va funksional komponentlarini yoritib beruvchi mantiqiy asoslangan sxema shaklida ham loyihalashtirilishi mumkin. Monitoringning bosh maqsadi ta'lim sifati dinamikasi va pedagogik tizim holatini kuzatib borishdan iborat bo'lgani uchun uni operatsion algoritmi vositasida amalga oshirish mumkin: ma'lumotlar yig'ish, ma'lumotlarga teskari ishlov berish; umumlashtirishi va tizimlashtirish; ma'lumotlar bazasini tuzish; tahlil va baholash; rivojlantirish dinamikasi va yo'naltirishlarini aniqlash; apparatlarini tasvirlash. Ta'lim sifati monitoringini to'g'ri va teskari jarayonlar orqali amalga oshirish

mumkin. To'g'ri amalga oshirish jarayoni - bosh maqsaddan mustaqil holdagi vazifalarni amalga oshirishga tomon boradi (pedagogik tizim holatini, ta'lim' sifati dinamikasini kuzatib borish). Bu vazifalarning bar bin o'zining ma'lum mazmuniga ega bo'lib, amaliy jihatdan yagona operatsion algoritm asosida amalga oshiriladi. Teskari jarayon - iste'molchi olgan axborotdan ular tomondan qaror qabul qilishga va keyinchalik bajarilayotgan vazifalar, qo'llanilayotgan metod va vositalarga o'zgartirishlar kiritish yoki pedagogik tizim rivojlanishini bashorat qilish tomon kechadi. Ta'lim sifati mezonlari Pedagogik tashxis va oldindan bashorat etishga bag'ishlangan manbaalarning tahliliy va kasbiy ta'limdagi ish tajribalariga asoslangan holds ta'lim sifati monitoringini baholashda quyidagi ko'rsatgtch mezonlarga e'tibor qilish maqsadga muvofiqdir: A. Ta'lim oluvchining ta'limiy rivojlanganligi: - o'quv predmetlari bo'yicha shakllangan bilim, ko'nikma va malakalar; -natijalar davlat ta'lim standartlariga mos keladi; - ta'lim muassasasida tuzilgan umumiy maqsadlariga mos umum o'quv bilim, ko'nikma va malakalarning shakllanganligi. B. Ta'lim oluvchilarning shaxsiy rivojlanganligi: -ta'lim muassasasi bitiruvchlsi modeli bilan shaxsda shakllan gan ijtimoiy muhim shaxsiy frizilatlarning o'zaro munosabati kas biy muhim shaxsiy fazilatlarni shakllanganligi; -ta'Hm muassasasi bitiruvchisining modeli mos keladi. Т a’lim oluvchilar socj'lig'iaiag kasbiy talablarga mos kelishi; Urgatuvchi ta'lim slandartlari talablari va tibbiy ko'rsatgichlari bilan mutanosibligi - kasb tanlash va uning asoslarini egallash motivlarining shakllanganligi ta'lim muassasasi bitiiuvchisini modeliga mos keladi; o'z-o'zini baholash, rivojlantirish va rejalashira olish metodlarining egallaganligi,

D. Ta'lim beruchilarning kasbiy layoqatliligi (kompon tentligi); ta'limiy, ixtisoslik va yosh tavsiflari; pedagogik ish stoli; malaka oshirishda ishtroki; mehnati va kasbiy o'sishining natijalari; innovatsion faoliyat va ijodiy yutuqlarning va inovatsion faoliyat va ijodiy texnologiyaning hamda amalga oshirilayotgan ta'lim texnologiyasining holatlari. E. O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasasining infratuzilmasi: - tashkiliy tuzilmasi; - boshqarish tuzilmasi; - moddiy-texnik bazasi (o'quv kabinetlari laboratoriyalar, o'quv ishlab chiqarish binolari, jihozlari, texnik vositalari va shu kabilar bilan ta'minlanganligi); - ta'lim muassasasining o'quv-metodik bazasi (darsliklar, o'quv va uslubiy qo'llanmalar, pedagogik va axborot texnologiyalari bilan ta'minlanganligi); - ta'lim muassasasining kommunikatsiyasi va kommunikativ vositalari (aloqa, elektron aloqa ((internet» tizimi va shu kabi kommunikativ vositalar). F. Ta'lim muassasa nufuzining ortishi. Bu ko'rsatgich quyidagi mezonlarga binoan o'rnatiladi: - ta'lim oluvchilar va ta'lim beravchilarning ta'lim muassasasiga kelishi yoki ketib qolishi; ushbu ta'lim muassasasi o'quvchilar va ota-onalar tomonidan tan olinganligi; - ijtimoiy muhitda ta'lim muassasasining status! (tuman, shahar, viloyat, re- spublika miqyosida tutgan o'rni). Demak, monitoring ta'lim jarayonini boshqarishning mustaqil vazifasi hisoblanadi. chunki monitoring o'lchashlar natijalari kelgusidagi boshqaruv qarorlarini qabul qilinishiga asos bo'ladi. Shu bilan bir vaqtda monitoring ta'lim jarayoniming barcha vazifalari va bosqichlari bilan oraliq aloqadadir, r-Ta'lim sifati pedagogik monitoring texnologiyasi Texnologik yondashuv zamonaviy pedagogikada metodologik tadqiqotlarning muhim yo'nalishlaridan biri hisoblanadi va u pedagogik jarayonlarni tashkil etishda zaruriy bilish bosqichi va bajariladigan xatti-harakatlar ketma-ketligini

aniqlab beradi. Uning vositalari orqali pedagogik tizim elementlari tahlilidan jarayonlarni loyihalashtirish, ularni rostlash va boshqarishga o'tish amalga oshiriladi. Umumiy ma'noda texnologiya qo'yilgan maqsadga erishish uchun faoliyatni tashkil etish usuli sifatida qaraladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1 . O'zbekiston Respublikasi «Ta'lim to'g'risida»gi Qonuni. - Т .: 1997-yil. 2. «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi». - Т .: 1997-yil. 3. Barkamol avlod - O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. 29-avgust 1997-yil. 4. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 5-yanvardagi «Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to'g'risida» gi 5-sonli qarori. 5. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 13-maydagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limini tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida»gi 204-sonli Qarori. 6. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 16-oktabrdagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi Davlat ta'lim standartlarini tasdiqlash to'g'rsida»gi 400-sonli Qarori.

Похожие

O'rta maxsus kasb hunar ta'limi o'quv muassasalaridagi uslubiy ishlar tizimi

Pedagogik monitoring texnologiyasi

Mehnat va kasb ta'limi o'qituvchilarining pedagogic mahoratini oshirish usullari

Sertifikatlashtirish faoliyati

Sifat, mahsulot sifatini boshqarish