Yordamchi jarayonlar - Материаловедение - Рефераты

Yordamchi jarayonlar

Загружено в:

30.09.2022

Скачано:

0

Размер:

1774.5 KB

Yordamchi jarayonlar Reja: 1. Suvsizlantirish 2. Quyultirish jarayoni. 3. Cho‘kish tezligini aniqlash 4. Piramidial tindirgichlar va quyultiruvchi konuslarda quyultirish 5. Silindrik quyultirgichlarda quyultirish 6. Filtrlashning nazariy asoslari. 7. Sentrifugalash 8. Quritish jarayoni. 9. Quritish tezligi 10. Quritish dastgohlarining tuzilishi 11. Barabanli quritgichlar

Foydali qazilmalarni boyitishning oxirgi jarayoni hisoblanadi. Yordamchi jarayonlarni o‘tkazishdan maqsad ajratib olingan boyitma (boyitma) va chiqindini qayta ishlashdir. Yordamchi jarayonlar o‘z navbatida suvsizlantirish va changsizlantirish jarayonlariga bo‘linadi. Suvsizlantirish Suvsizlantirish deb boyitish mahsulotlaridan suvni ajratib olib, boyitmadagi suvning miqdorini me’yoriga etkazish va fabrikada qaytadan ishlatiladigan suvni ajratishga aytiladi. Boyitmadan va chiqindi tarkibidan ajratib olingan suv boyitish fabrikasida texnologik maqsadlar uchun qaytadan ishlatiladi. Mahsulotlarni uch xil usulda suvsizlantirish mumkin. 1.Mexanik usulda. 2.Fizik-kimyoviy usulda. 3.Issiqlik yordamida. 1.Mexanik usul bilan suvsizlantirish – tarkibida ko‘p miqdorda suv saqlagan mahsulotlarni quritish uchun ishlatiladi. Bu usul bilan suvsizlantirishda namlik siqish yoki sentrifugalarda markazdan qochirma kuch yordamida yo‘qotiladi. Odatda mexanik yo‘l bilan namlikni ajratish – mahsulotni birinchi bosqichi hisoblanadi. Mexanik suvsizlantirishdan so‘ng materialda yana bir qism namlik qoladi, bu qolgan namlikni issiqlik yordamida, ya’ni quritish yuli bilan yo‘qotiladi. 2.Fizik-kimyoviy usul bilan materiallarni suvsizlantirish labaratoriya sharoitida ishlatiladi. Bu usul suvni o‘ziga tortuvchi moddalardan (sulfat kislota va kalsiy xlorid) foydalanishga asoslangan. YOpiq idish ichida suvni tortuvchi modda ustiga nam material joylashtirish yo‘li bilan uni suvsizlantirish mumkin. 3.Issiqlik ta’sirida suvsizlantirish, ya’ni quritish boyitish fabrikasida keng qo‘llaniladi. Quritish, boyitish fabrikalaridagi oxirgi, ya’ni tayyor jarayon hisoblanadi.

Ayrim ishlab chiqarish korxonalarida, mahsulotni suvsizlantirish ikki bosqichdan iborat bo‘lib, namlik oldin arzon jarayon hisoblangan mexanik usul bilan, so‘ngra qolgan namlik bo‘lsa quritish yo‘li bilan ajratiladi. Mahsulot tarkibidagi namlikni bunday murakkab yo‘l bilan ajratish usuli jarayonning samaradorligini oshiradi. Foydali kazilmalarni boyitish fabrikalarida, flotatsiya gravitatsiya usulida boyitishda juda katta miqdorda suv sarflanadi. M: flotatsiya usulida rudani boyitishda olingan boyitma tarkibining har bir tonnasida 3-4 m 3 gacha, chiqindi tarkibida esa 10 m 3 gacha suv bo‘ladi, shu sababli boyitma (boyitma) va chiqindi suvsizlantiriladi. Boyitma tarkibidagi suvni ajratib olishdan maqsad, boyitma tarkibidagi suvning miqdorining me’yoriga keltirish qish oylarida transport orqali tashilayotganda, muzlash holatlarini yo‘qotishdir. CHiqindi tarkibidagi suvni yo‘qotish esa chiqindi saqlash omborlariga joylashtirish qulayligi va qayta ajratib olingan suvni fabrikaga jo‘natilib yana qaytadan texnologik maqsadlarda foydalanishdir. Suvni qayta ishlatish boyitish fabrikalari uchun juda katta ahamiyatga ega, bunda toza suv sarfi tejaladi, oqava suvlarni ifloslanmasligining oldi olinadi, shuningdek atrof-muhitni har-xil zaharli moddalardan saqlaniladi. Suvsizlantirish jarayoni ko‘pincha mahsulotni yirikligiga,qattiq fazaning zichligiga, mahsulot tarkibidagi suvning miqdoriga bog‘liqdir. Yirik zarrachali mahsulotlarni suvsizlantirish, mayda zarrachali mahsulotlarni suvsizlantirishdan osonroq kechadi, chunki zichligi katta zarrachalar suvdan osonroq ajraladi, zichligi kichik bo‘lgan zarrachalarga nisbatan. SHu sababli yirik zarrachali mahsulotni yoki bo‘tanani, zichligi yuqori bo‘lganligi sababli ularni sizish orqali suvsizlantirish mumkin. Mayda zarrachali mahsulotlar, masalan flotatsion boyitmalarni suvsizlantirish birmuncha qiyin kechadi, sababi zichligi kichik bo‘ladi. SHu sababli ularni avval quyultirish kerak, keyin filtrlash va issiqlik yordamida quritiladi.

Quyultirish jarayoni. Quyultirish deb, bo‘tana tarkibidagi qattiq zarrachalarni og‘irlik kuchi yoki markazdan qochuvchi kuch ta’sirida cho‘ktirib, suyuq fazani ajratib olishga aytiladi. Quyultirish mahsulotning mineral va granulometrik tarkibiga, zarrachalarning shakliga, suyuqlikning qovushqoqligiga, bo‘tananing haroratiga, muhitning rNi ga, bo‘tananing tarkibida maxsus kiritiluvchi bor yo‘qligiga va h.k. larga bog‘liq. Quyultirishdan maqsad, tarkibida 50-70% qattiq zarrachalarni saqlovchi quyultirilgan mahsulot olishdan iboratdir. Bunda tinitish va toza suyuq faza olish masalasi ham hal etiladi. Quyultirishda qattiq zarrachalarning suyuq fazada og‘irlik kuchi ta’sirida cho‘kishni sizish orqali cho‘kish bilan taqqoslaganda bu jarayonda umumiylikni hamda farqni kuzatish mumkin. Umumiylik shundan iboratki, ikkala jarayonga ham og‘irlik kuchi ta’sir etadi. Farqi esa sizdirishda suyuqlik qattiq zarrachalar orasidan sizib o‘tsa, quyultirishda esa qattiq zarrachalar suyuqlik orasidan o‘tib cho‘kadi. Quyultirishda quyidagi dastgohlar va moslamalar ishlatiladi. 1. Bo‘tananing ajralish og‘irlik kuchi ta’sirida boruvchi dastgohlar: a) uzluksiz ta’sirli - piramidal tindirgich, konusli quyultirgichlar, silindrlik quyultirgichlar. b) davriy ta’sirli - tashqi tindirgichlar: bularga hovuzlar, havzalar, shlamli basseynlar. 2. Bo‘tananing ajralishi markazdan qochuvchi kuch ta’sirida boruvchi dastgohlar: - gidrotsiklonlar, cho‘ktiruvchi sentrifugalar. - bo‘tananing ajralish og‘irlik kuchi ta’sirida boradigan dastgoh va moslamalar katta chan va hovuzlardan iborat bo‘lib, ularga bo‘tana uzluksiz yoki davriy ravishda beriladi.

Bo‘tanadagi muallaq qattiq zarrachalar cho‘kma hosil qilib, sekin cho‘kadi, cho‘kma zichlashib, ma’lum mikdorda yig‘ilgandan keyin apparatdan chiqarib olinadi. Tingan suvning yuqori qatlamlari dastgoh devorlari orqali quyulib tushadi. Bo‘tananing ajralishi markazdan qochuvchi kuch ta’sirida boruvchi dastgohlarda bo‘tana aylanma harakatga keltiriladi. Aylanish natijasida hosil bo‘lgan markazdan qochuvchi kuch ta’sirida qattiq zarrachalar dastgoh devoriga tomon uloqtiriladi, tingan suv esa aylanish markazida yig‘iladi. a) 1m 3 bo‘tanadagi qattiq zarrachalar Vq va suyuq zarrachalar Vs ning hajmi:

Quyultirgichlardagi bo‘tananing yuqori qatlamlarida qattiq zarrachalarning konsentratsiyasi unchalik yuqori emas, shuning uchun zarrachalar erkin tushish sharoitida zarrachalarning o‘lchami va zichligiga bog‘liq holda maksimal tezlik bilan cho‘kadi. Bo‘tananing quyi qatlamlarida qattiq zarrachalarning konsentratsiyasi ortishi bilan ularning cho‘kishi tezligi kamayadi. Zarrachalarning konsentratsiyasi ma’lum chegaraga etganda, ularning cho‘kishi, siqilib tushish sharoitida amalga oshadi. Bunda yirik tez cho‘kuvchi zarrachalar bilan birga cho‘kadi. CHo‘kmaning zichlashishida (siqilishida) qattiq zarrachalarning konsentratsiyasi maksimumga etadi, ularning cho‘kish tezligi esa nolga yaqinlashadi. Quyultirilgan bo‘tananing zichligi qattiq zarrachalarning o‘lchami va tuzilishiga bog‘liq. Zarrachalarning erkin tushish sharoitida cho‘kish tezligi kichik o‘lchamli zarrachalar uchun Stoks formulasi orqali ifodalanadi: Cho‘kish tezligini aniqlash Cho‘kish tezligini aniqlash uchun tekshirilayotgan bo‘tananing namunasi silindrga joylashtirilib, ma’lum vaqt davomida tindiriladi.

49-rasm. SHisha silindrlarda bo‘tanani quyultirish jarayoni. Birinchi silindrda (I) dastlabki bo‘tana ko‘rsatilgan. Ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng silindrning balandligi buyicha bo‘tana qatlamlarga ajraladi: A - tiniq suyuqliq qatlami; V – cho‘kayotgan qatlam (II-III); S – oraliq qatlam; D – zichlashayotgan qatlam. Silindrning tubida tez cho‘kkan yirik zarrachalardan iborat qatlam yuzaga keladi. So‘ngra (III va IV silindrlarda) A va D qatlam kengayadi, V qatlam qisqaradi, S qatlam bo‘lsa amalda o‘zgarishsiz qoladi. V silindrda V va S qatlamlar yo‘qoladi, A qatlam D qatlam bilan tutashadi. Bu vaqtda cho‘kish jarayoni sekinlashadi. VI – silindrda uzoq vaqt davomida cho‘kma zichlashib, uning hajmi kamayganligi ko‘rsatilgan. Demak, cho‘ktirish jarayoni A va D qatlamlar uchrashgan vaqtgacha davom ettiriladi va bu vaqt kritik nuqta deyiladi. Quyultirish egri chizig‘ini tuzish uchun absissa o‘qiga qattiq zarrachalarning cho‘kish vaqti, ordinata o‘qiga esa tiniqlashgan suyuqlik qatlami (A) joylashtiriladi. (29-rasm). Qattiq zarrachalarning cho‘kishi va tiniqlashgan suyuqlikning hosil bo‘lishi A nuqtadan boshlanib, kritik nuqta V gacha davom etadi va bu nuqtada quyultirish jarayoni tugaydi va chiziq absissa o‘qiga parallel ketadi: Grafikda quyidagilarni belgilaymiz:

N – silindrdagi bo‘tananing umumiy balandligi. N 1 – erkin cho‘kish qatlamining balandligi. N 2 – cho‘kmaning zichlashish qatlamining balandligi. N 3 – cho‘kmaning balandligi. t kp – zarrachalarning kritik nuqtagacha cho‘kish vaqti. t n – zarrachalarni cho‘kishi va cho‘kmani zichlanishining to‘liq vaqti. 50-rasm. Quyultirish egri chizig‘i grafigi CHo‘ktirish egri chizig‘i yordamida qattiq zarrachalarning cho‘kish tezligini aniqlash mumkin: 1) Optimal tezlik: Amalda yuqorida keltirilgan qatlamlarni aniq ko‘rish qiyin, tiniq qatlamni kuzatib borish va uning balandligi tez-tez o‘lchab turish katta ahamiyatga ega.

Jarayonning o‘rtacha tezligini aniqlash uchun boshlang‘ich va oxirgi quyuqlik bosqichini belgilash kerak, ya’ni: S : Q = a - boshlang‘ich quyuqlik bosqichi; S : Q = v - oxirgi quyuqlik bosqichi; Q – bo‘tanadagi qattiq moddalarning miqdori; V 1 H 1 - bo‘tananing dastlabki hajmi va balandligi; V 2 H 2 - bo‘tananing oxirga hajmi va balandligi; Bundan: bu erda: t – cho‘kish vaqti. mm Quyultiriladigan suspenziyalarni, ulardagi qattiq zarrachalarning yirikligiga qarab, quyidagi turlarga bo‘lish mumkin: a) dag‘al suspenziyalar, ulardagi zarrachalarning o‘lchami > 100 mkm

b) mayin suspenziyalar, zarrachalarning o‘lchami 0,5 dan 100 mkm gacha v) xira suspenziyalar, 0,1 dan 0,5 mkm gacha g) kolloid eritmadagi zarrachalarning o‘lchami < 0,1 mkm. Dag‘al suspenziyalardagi qattiq zarrachalar o‘zining og‘irlik kuchi ta’sirida oson cho‘kadi. Mayin suspenziyalardagi qattiq zarrachalar og‘irlik kuchi ta’sirida deyarli cho‘kmaydi, chunki ular qisman broun harakatida bo‘ladi. Xira suspenziyalarda zarrachalar to‘liq broun harakatida bo‘ladi. Mayin va xira suspenziyalardagi qattiq zarrachalar cho‘kishini tezlashtirish uchun koagulyasiya yoki flokulyasiyani chaqiruvchi turli reagentlar qo‘shiladi. Bunda suspenziyadagi juda mayda zarrachalar molekulyar tortishish kuchlarining ta’sirida bir-biriga yopishib, nisbatan yirik, tez cho‘kuvchi pag‘asimon agregatlarni hosil qiladi. Suspenziyadagi zarrachalarning bunday reagentlarsiz yopishishiga yoki zarrachalar yuzasida gidrat qobiqlarning mavjudligi yoki zarrachalarni bir-biridan itaruvchi zarrachalarga adsorbsiyalangan bir xil zaryadlangan ionlarning borligidir. Suspenziyaga quyidagi reagentlar kiritiladi: 1. Suspenziyada ionlarga parchalanadigan elektrolitlar. Qattiq zarrachaning elektr zaryadiga qarama-qarshi ishorali ionlari, molekulalari bo‘lgan moddalar – anorganik elektrolitlar, kolloidlar, sirt –faol organik moddalarning suvdagi eritmalari: bunda qo‘shilgan reagentlar ta’sirida zarrachalar zaryadsizlanib, ularning elektrokinetik potensiali 0,03 V gacha pasayishi sababli o‘zaro birikish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bundan tashqari, bo‘tanaga qo‘shilgan modda molekulalari qutblangan tomoni bilan zarrachaga shimilib, zaryadsiz tomoni tashqariga qaragan bo‘lganligi sababli, zarracha gidrofob (suvni yomon ko‘ruvchi) bo‘lib, suv dipollari qurshovidan ozod bo‘ladi va bir-biri bilan tortishish kuchi hisobiga o‘zaro birikib, ya’ni koagulyasiyalanib yirik zarra hosil kiladi.

2. Suspenziyaga magnit maydonida ishlov berish yo‘li bilan: bunda magnitlanish xususiyatiga ega bo‘lgan zarrachalar magnitlanib, bir-birini kuchliroq tortishish kuchiga ega bo‘ladi va birlashib yirik zarra hosil qiladi. 3. Suspenziyani qizdirish yo‘li bilan: bunda suspenziyaning qovushqoqligi kamayishi natijasida zarrachalar bir-biriga yaqinlashish va birikish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Koagulyasiya va flokulyasiya uchun reagentlar sifatida ko‘pincha quyidagi reagentlar ishlatiladi: a) noorganik reagentlar - (ishqorlar, kislotalar, tuzlar) b) organik reagentlar - kraxmal, separan, poliakrilamid. Poliakrilamid (PAA) yuqori molekulyar birikma bo‘lib, kimyo sanoati tomonidan 8 % li eritma holida ishlab chiqariladi. Poliakrilamidning faolligi uni o‘yuvchi natriy bilan ishlanganda ortadi. Poliakrilamid suspenziyaga kuchsiz konsentratsiyali (0,1-0,3%) eritma holida qo‘shiladi. PAA ning sarfi suspenziyaning quruq og‘irligiga hisoblanganda 0,15-2 g/m 3 . Odatda eng mayda qattiq zarrachalar koagulyasiyalanadi. Suspenziyadagi yirik zarrachalar koagulyasiyalangan agregatlar bilan to‘qnashib, ularning yaxshi cho‘kishini ta’minlaydi. Loyli suspenziyalar uchun ohak yaxshi koagulyant hisoblanadi.

Piramidial tindirgichlar va quyultiruvchi konuslarda quyultirish 51- расм . Пирамидал тиндиргич Piramidial tindirgichlar quyultiruvchi konuslar bo‘tana va dag‘al suspenziyalarni quyultirishga mo‘ljallangan. Quyultirilgan mahsulotga 0,1-0,3 mm dan katta qattiq zarrachalar, quyulmaga esa, 0,1 mm gacha yiriklikdagi zarrachalarni saqlovchi unchalik tiniq bo‘lmagan suv ajraladi. Pi-ramidal tindirgichlar temir betonli hovuzdan iborat bo‘lib (51-rasm), u bir-biri bilan piramidial taglik bilan bog‘lanuvchi alohida kameralarga bo‘lingan. Taglikning qiyaligi 65-70 0 . Taglikka teshikchalar qilingan bo‘lib, ularga quyulgan mahsulotni chiqarib olish uchun kranli patrubkalar o‘rnatilgan. Kameralarning o‘lchami tindirgich binosi ustunining qadamiga teng qilib qabul qilinadi. Bo‘tana tindirgichning yuqori qismiga beriladi va kameradan ikkinchisiga quyiladi. Bo‘tananing harakatlanish yo‘nalishida uning tarkibidagi qattiq zarrachalar cho‘kadi va ma’lum miqdorda yig‘ilgandan keyin kran orqali tushirib olinib, quyiltirilgan mahsulot to‘plagichga jo‘natiladi. Qisman tinitilgan suv oxirgi kameraning devoridan oqib tushadi. Tindirgich kameralari bo‘tana bilan ketma-ket va parallel to‘ldirilishi mumkin.

Quyultirilgan mahsulotni piramidial tindirgichdan chiqarib olish faqat kranli patrubka orqali emas, balki diafragmali nasos yoki shlyuzli ta’minlagich orqali ham amalga oshirilishi mumkin. SHlyuzli ta’minlagich aylanishlar soni tarmoqqa ulanadigan qarshilikka qarab, o‘zgaradigan elektrodvigateldan harakatga keltiriladi. Quyultirilayotgan mahsulotning zichligi kamayganda, kameraning tubiga joylashtirilgan po‘kak cho‘kadi va tyaga yordamida qo‘shimcha qarshilik kiritadi, bu elektrodvigatelning aylanishlar sonini kamaytirishga va quyultirilgan mahsulotni bo‘shatish tezligini pasaytirishga olib keladi. Quyultirilgan mahsulot zichligini ortishi bilan po‘kak qalqib chiqadi, tarmoqdagi qarshilik kamayadi, elektrodvigatel aylanishlar soni ortadi. Silindrik quyultirgichlarda quyultirish Silindrik quyultirgichlar boyitish fabrikalarida keng qo‘llaniladi, sababi barcha turdagi bo‘tana va suspenziyalarni, shuningdek shlamli suvlarni tindirish uchun ishlatiladi. Bir qavatli silindrik quyultirgichlarni markaziy va periferik tashqi uzatmali turlari mavjud. Markaziy uzatmali quyultirgichlar odatda 25 m gacha, periferik uzatmali quyultirgichlar esa 15 m dan kam bo‘lmagan diametrga ega bo‘ladi. 52-rasm. Markaziy uzatmali quyultirgich

1-silindrik chan; 2-val; 3-krestovina panjalari; 4-krestovina; 5-qabul qiluvchi idish; 6-xalqalsimon tarnovcha ; 7-konussimon taglik; 8-nasos. 1.Markaziy uzatmali silindrik quyultirgichlar katta ochiq temirbetonli yoki metall silindr shakldagi chandan(1) iborat bo‘lib, u chetki devordan markazga tomon 6-12 0 qiyalikda tekis yoki biroz konussimon(7) taglikka ega (52-rasm). Chan markazining pastki tomonida quyultirilgan mahsulot uchun bo‘shatish voronkasi o‘rnatilgan. CHanning tubi bo‘ylab vertikal valda (2) kurakchalar (4) o‘rnatilgan eshkakli rama (3) aylanadi, u quyultirilgan mahsulotni markazga tomon kurab beradi. Odatda quyulgan mahsulotni quyultirgichdan diafragmali nasos (8) yordamida chiqarib olinadi. Bo‘tana markaziy truba (5) orqali taqsimlanadi. Uning harakati yo‘nalishida bo‘tanadagi qattiq zarrachalarning cho‘kishi va suvning tinishi sodir bo‘lib, tingan suv quyultirgichning devorlari bo‘ylab xalqasimon tarnovchaga (6) oqib tushadi. 2. Tashqi uzatmali silindrik quyultirgich (53-rasm), markaziy uzatmali quyultirgichdan eshkakli ramaning tuzilishi bilan farq qiladi. U temir betonli chan (1)dan iborat bo‘lib, ularda eshkakli rama (4) pastki qismida eshkaklarni ko‘tarib turuvchi radial ferma (2) ko‘rinishida tayyorlangan. Fermaning bir uchi channing markazida joylashgan temirbeton ustunga (3) mahkamlangan, aylanuvchi podshipnikka (6) tayanadi, ikkinchi uchi esa, aylanuvchi g‘ildirak yoki g‘altak(5) orqali channing bortiga o‘rnatilgan aylanma rels (7) bo‘ylab harakatlanadi.

53-rasm. Tashqi uzatmali silindrik quyultirgich 1-temir beton chan; 2-ferma; 3-markaziy kolonna; 4-eshkakli rama; 5-sharikli podshipnik; 6-aravacha; 7-rels. Tayanch qalpoqdagi tuynuk orqali bo‘tana changa beriladi. Quyultirilgan mahsulot diagrammali nasos bilan ulangan channing markazida quvur orqali chiqarib olinadi. Tingan suv xalqasimon tarnovchagacha oqib tushadi. Filtrlashning nazariy asoslari . Filtrlash deb, mayda zarrachali bo‘tana va suspenziyalar tarkibidagi ishlatilib zarrachalarni g‘ovak to‘siq orqali bosim ostida filtrlab, suvni ajratib olishga aytiladi. Filtrlash natijasida to‘siqda ushlanib qolgan mahsulot cho‘kma, to‘siqdan o‘tgan suv filtrat deyiladi. Filtrlash jarayonining boshlang‘ich davrida suyuqlik faqat g‘ovak to‘siqdan o‘tadi, keyinchalik to‘siq yuzasiga cho‘kma o‘tirgandan so‘ng u cho‘kma qatlamidan kam sizib o‘tishi kerak. Jarayon davomida cho‘kma qatlami qalinlashib boradi: shunga mutanosib suyuqlikning sizib o‘tishiga qarshiligi ortib boradi. Cho‘kma qalinligi ma’lum darajaga etganda filtr yuzasiga bo‘tana berish to‘xtatiladi. Hosil bo‘lgan cho‘kma qatlami orqali havo o‘tkazilib, u quritiladi. So‘ngra filtr yuzasidan cho‘kma olib tashlanadi va jarayon qaytariladi. Hozirda filtrlovchi dastgohlarda filtr yuzasiga bo‘tana berish, cho‘kmani to‘plash, uni quritish, ajratib olish kabi ishlar tartib bilan avtomatik bajariladi. Olingan cho‘kmaning tarkibida 10-20% gacha namlik bo‘ladi. Namlikning miqdori zarrachalarning o‘lchamiga, cho‘kmaning tuzilishiga, filtrlashning turiga va boshka omillarga bog‘lik. Filtrlash jarayonida siqiluvchi va siqilmaydigan cho‘kmalar hosil bo‘ladi. Siqiluvchi cho‘kmalardagi zarrachalar bosim ortishi

bilan deformatsiyaga uchrab, ularning o‘lchami kichiklashadi. Siqilmaydigan cho‘kmalarda filtrlash jarayoni osonroq o‘tadi va cho‘kmadagi namlik ancha kam bo‘ladi. Filtrlash jarayonining unumdorligi olinadigan suyuqlikning tozaligi, asosan filtr to‘siqning xususiyatlariga bog‘liq. Filtr to‘siqlarning teshiklari katta va gidravlik qarshiliklari kichik bo‘lishi zarur. Filtr to‘siqlar sifatida mayda teshiklar to‘rlar, turli gazlamalar, sochiluvchan ashyolar (kum, maydalangan ko‘mir va x.k.), sopol buyumlar ishlatiladi. Filtr mato sifatida paxta yung va sun’iy tolalardan to‘qilgan gazlamalar ishlatiladi. Filtr to‘siqlardan oldingi va keyingi bosimlar farqi yoki filtr matoda suyuqlik bosimini hosil qiluvchi markazdan qochma kuchlar filtrlash jarayonining harakatlantiruvchi kuchi vazifasini bajaradi. Harakatlantiruvchi kuchlar turiga qarab filtrlash ikki guruhga bo‘linadi: Bosimlar farqi ta’sirida filtrlash. Markazdan qochma kuchlar ta’sirida filtrlash (sentrifugalash). Filtrlash jarayonining samaradorligi va filtrlash dastgohining ish unumi filtrlash tezligi bilan tavsiflanadi. Filtrlash tezligi vaqt birligi ichida filtrdan o‘tgan suyuqlikning hajmini bildiradi. Filtrlash tezligi bo‘tana, cho‘kma va suyuqlikning xossalariga, filtrlash maromiga va boshqa kattaliklarga bog‘lik. Suvning filtr mato va cho‘kma qatlamidan sizib o‘tishini cho‘kmadagi kapillyarlardan o‘tishiga o‘xshatish mumkin. Kapillyar naychadan o‘tayotgan suvning hajmi (m 3 /s). Puazeyl qonuniga binoan quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

55-rasm. Filtrlash qurilmasi. a va b larning qiymatlari topilgandan so‘ng, solishtirma qarshilik r 0 va  0 larni quydagi formuladan topiladi.

Vakuum-filtrlar tuzilishiga ko‘ra tashqi va ichki filtrlovchi yuzali, barabanli, diskli, tasmali, plan-filtrlar va filtr-quyultirgichlarga bo‘linadi. Barabanli vakuum-filtrlarning ishlash prinsipini 56-rasmda keltirilgan sxema bo‘yicha tushuntirish mumkin. 56-rasm. Tashqi filtrlovchi yuzali vakuum-filtr: A-cho‘kmani yig‘ish zonasi; B-cho‘kmani selgitish; V-cho‘kmani shishirish zonasi; G-matoni tozalash zonasi; 1-filtr vannasi; 2-aralashtirgich; 3-filtr barabani; 4- bo‘tanani berish; 5-cho‘kmani tushirib olish uchun pichoq. Qirrasiga panjara mahkamlangan baraban yuzasiga filtrlovchi mato tortilgan. Baraban yuzasi, qirra va mato o‘zaro birlashmaydigan kameralarni hosil qiladi va quvurlar orqali filtrning taqsimlovchi kallagi bilan ulangan. Baraban aylanganda kallak kameralari navbatma-navbat vakuumli yoki havo beruvchi qurilmalar bilan bog‘lanadi.

A va B sektorlarda joylashgan kameralar vakuum moslama bilan bog‘langan va ularda havoning siyraklashishi hosil bo‘ladi. V va G sektorlar esa havo beruvchi qurilmalar bilan bog‘langan, ularda bosim atmosfera bosimidan yuqori. Baraban aylanganda kameralar barcha sektorlardan o‘tadi. Dastlabki bo‘tana baraban ostidagi vannaga beriladi. Bo‘tana filtr vannasida uzluksiz aralashtirib turiladi. Bo‘tanaga botirilgan A sektorning kamerasida vakuum hosil qilinadi. Bu kameralarda cho‘kma hosil bo‘ladi, suv (filtrat) esa filtrlovchi mato g‘ovaklaridan o‘tib ketadi va taksimlovchi kallak quvurlari orqali kameradan chiqib ketadi. A sektor cho‘kmani yig‘ish zonasi deyiladi. B sektorning kamerasida ham past bosim ushlab turiladi. B sektorda cho‘kma va mato orqali havo sizib o‘tadi va cho‘kmadagi namlikni o‘zi bilan olib ketadi. B sektori cho‘kmani selgitish zonasi deyiladi. V sektorining kameralarida atmosfera bosimidan yuqori bosim ushlab turiladi, havo mato orqali kameradan atmosferaga intiladi, yopishgan cho‘kma matodan ko‘tariladi va qirquvchi pichoq bilan tushirib olinadi. V sektor cho‘kmani shishirish zonasi deyiladi. G sektorining kameralarida bosim atmosfera bosimidan yuqori. Mato orqali o‘tuvchi havo yopishib qolgan zarrachalarni puflab, g‘ovaklarni tozalaydi. Vakuum-filtr taqsimlovchi kallagining tuzilishi va ishlash prinsipi 57 – rasmda keltirilgan. 57-rasm. Vakuum-filtr taqsimlovchi kallagining tuzilish sxemasi 1 – bo‘sh val; 2,3 – shaybalar; 4 – taqsimlovchi kallak; 5 – bolt; 6 – prujina; 7 – quvur; 8,9,10,11,12 – patrubkalar .

Doimiy va almashtiriluvchi shaybalar baraban filtri bilan birgalikda aylanadi. Ular ichi bo‘sh valga to‘rtta qalpoqchali mix bilan mahkamlangan. Almashtiriluvchi shayba (3) taqsimlovchi kallakning ichki yuzasida sirpanadi. Kallak uchta ikki tomoni ochik teshikchalarga ega va u prujinali bolt bilan shaybaga siqiladi. Kallakning tashqi yuzasida ichki xalqali o‘yiq bilan bog‘langan ikkita va ikki tomoni ochiq teshikchalar bilan bog‘langan uchta patrubkaga ega. (8) va (9) patrubkalar vakuum qurilma bilan (10), (11), (12) – patrubkalar esa havo beruvchi qurilma bilan ulangan. Baraban aylanganda quvurlar galmagaldan goh xalqali o‘yiqlardan, goh ikki tomoni ochiq teshiklardan o‘tadi, buning natijasida filtrlovchi kamerada yo vakuum, yoki yuqori bosim hosil bo‘ladi. Filtrat (8) – patrubka orqali chiqariladi. 58 – rasmda ichki filtrlovchi yuzali barabanli vakuum-filtr sxemasi keltirilgan. 58-rasm. Ichki filtrlovchi yuzali barabanli vakuum-filtr sxemasi. A – cho‘kmani yig‘ish zonasi; B – selgitish zonasi; V – cho‘kmani shishirish zonasi; 1 – baraban filtri; 2 – bo‘tana berish; 3 – cho‘kmani chiqarish uchun konveyer.

Bo‘tana to‘g‘ridan-to‘g‘ri barabanning filtrlovchi yuzasiga tushadi. Uning ortiqchasi quyulish ostonasi orqali oqib tushadi. Og‘irlik kuchi ta’sirida dastlab nisbatan yirik zarrachalar, keyin esa mayda zarrachalar filtrlovchi matoga cho‘kadi. CHo‘kmaning bunday tuzilishi ichki filtrlovchi yuzaki barabanli filtrlarda suvni filtrlashni tezlashtiradi. Bunday turdagi vakuum-filtrlar filtrlovchi yuzasi 40 m 2 gacha tayyorlanadi. 59-rasmda diskli vakuum-filtr ko‘rsatilgan. Disklarning soni 12ta gacha etadi. Disklar 12 ta yog‘och yoki metalli sektorlarga bo‘linadi. 59 - rasm. Diskli vakuum-filtr A – cho‘kmani yig‘ish zonasi; B – selgitish zonasi; V – cho‘kmani shishirish zonasi; 1–filtr vannasi; 2–filtr disklari; 3–disk sektorlari; 4 – bo‘ylama kanalli ichi bo‘sh val; 5–filtr kallagi; 6– cho ‘ kmani kesuvchi pichoqlar ; 7– bo ‘ tana satxi ; 8– filtr quvurlari . Yog ‘ ochli sektorlar botiq yoki bo ‘ rtma chiziqlar bilan qoplangan yuzaga , metalli sektorlar esa ichi bo ‘ sh teshik - teshik yuzaga ega . Har qaysi sektor filtrlovchi mato bilan qoplanadi va mustaqil filtrlovchi element hisoblanadi. Filtrlovchi matoning ichki kobig‘i filtrlovchi kamera hisoblanadi. Disklar radial spitsalar yordamida filtrning bo‘sh valiga mahkamlanadi, filtrlovchi kameralar esa bo‘sh valda qilingan o‘n ikkita bo‘ylama kanallarning biri bilan ulanadi. Ichi bo‘sh valning ikkala yonbosh tarafiga taqsimlovchi kallaklar siqilgan. Bo‘tana filtr vannasiga beriladi, cho‘kma shishirib va pichoqda qirqib tushirib olinadi.

Diskli vakuum-filtrlarning filtrlovchi yuzasi 80 m 2 gacha tayyorlanadi. 60 – rasmda filtrlovchi vakuum-qurilmaning sxemasi keltirilgan. Filtrat filtrdan resiverga tushadi va undan nasos orqali chiqarib olinadi. Tuzoq filtratni vakuum-nasosga tushishiga yo‘l qo‘ymaydi. Tuzoqdan suv o‘z-o‘zidan quvur orqali filtrat yig‘uvchi to‘plagichga quyiladi. Suv to‘plagichdan tuzoqqa surilib o‘tmasligi uchun tuzoqning pastki qismi va filtrat to‘plagichdagi suyuqlik sathining orasidagi balandlik 10,5 m dan ko‘p bo‘lishi kerak. Vakuum-filtrlar 300-650 mm simob ustuni bosimida ishlaydi, cho‘kmani shishirishdagi ortiqcha bosim 0,4-0,7 atm. Xavoning sarfi 1 m 3 filtrlovchi yuza uchun vakuum hosil qilishda 0,4-2 m 3 /min va shishirishda 0,05 - 0,5 m 3 /min. Solishtirma ishlab chiqarish unumdorligi 1 m 2 filtrlovchi yuza uchun 0,1 – 1 t/soatiga, filtrlardan tushirib olinadigan cho‘kmaning namligi 9 – 14 %. 60-rasm. Filtrlovchi vakuum-qurilmaning sxemasi: 1 – vakuum – filtr; 2 – vakuum nasos resiveri; 3 – nasos; 4 – filtrat yig‘uvchi idish; 5 – vakuum – nasos; 6 – filtrat uchun tuzoq; 7 – filtrat uchun quvur. Sentrifugalash Sentrifugalash deb mayin zarrachali mahsulotlardagi suvni yo‘qotish uchun markazdan qochirma kuchni ishlatib suvsizlantirish jarayoniga aytiladi.

Sentrifugalarning sxemasi 61– rasmda keltirilgan. YOn devori setkali (teshik-teshik) yoki yaxlit konusli rotor o‘z o‘qi atrofida katta tezlikda aylanadi. Setkali rotorli sentrifugalar filtrlovchi sentrifugalar deyiladi va ko‘pincha mayda ko‘mirli boyitmalarni suvsizlantirish uchun ishlatiladi. 61-rasm. Sentrifugalarning sxemasi. a) filtrlovchi; b) cho‘ktiruvchi. Aylanuvchi rotor ichiga yuklangan mahsulot markazdan ko‘chirma kuch bilan rotorning setkali yuzasiga siqiladi va sekin pastga sirpanuvchi cho‘kma hosil qiladi. Suv shu kuch ta’sirida cho‘kma orqali filtrlanib, setkaning teshiklari orasidan o‘tadi va quyulish patrubkalari orqali chiqarib olinadi. YAxlit rotorli sentrifugalar cho‘ktiruvchi sentri- fugalar deyiladi va suyuq bo‘tanalarni suvsizlantirish uchun qo‘lla- niladi. Suvsizlantiriluvchi mahsulot barabandagi tuynuk orqali markazdan qochirma kuch bilan sentrifuga rotoriga tashlanadi va rotorning yaxlit yon devoriga siqiladi. Suv cho‘kmadan siqib chiqariladi, rotorning yonbosh qopqog‘idagi teshikdan oqib tushadi va quyulish patrubkasi orqali

chiqarib olinadi. CHo‘kma shnek yordamida rotorning devori bo‘ylab ikkinchi yon bosh qopqoqqa tomon harakatlanadi va bo‘shatuvchi voronkadan tushirib olinadi. CHo‘ktiruvchi sentrifuganing rotori va shneki bir tomonga, lekin turlicha tezlikda aylanadi. Ikkala turdagi sentrifugalarning rotorlari ham qoplama bilan yopiladi. Filtrlovchi sentrifugalar yirikligi - 13 + 0 mm va namligi 15 - 30 % ko‘mirli boyitmalarni suvsizlantirishda 8 – 10 % namligi mahsulot beradi va ishlab chiqarish unumdorligi qattiq zarrachalar bo‘yicha 30 – 40 t/soatga etadi. CHo‘ktiruvchi sentrifugalar esa -1 +0 mm li ko‘mirli shlamlarni suvsizlantirishda 16 – 18 % namlikka ega cho‘kmani ushlab beradi. Ishlash unumdorligi qattiq zarrachalar bo‘yicha 40 – 60 t/soatga etadi. Quritish jarayoni. Mahsulot tarkibidagi namlikni harorat ostida bug‘latib yo‘qotish jarayoni quritish jarayoni deb ataladi. Quritishda mahsulot tarkibidagi zarrachalar bilan mexanik va fizik kimyoviy bog‘langan namlikgina yuqotiladi. Quritish jarayoni massa almashish jarayoniga taalluqli bo‘ladi, chunki u issiqlik va namlikni mahsulot ichida harakatlanishi va ularning mahsulot yuzasidan atrof-muhitiga uzatilishi bilan bog‘liq. Quritish jarayoni foydali qazilmalarni boyitib, tayyor mahsulot olishning oxirgi bosqichi hisoblanadi. Nam materiallarni quritish jarayonini sanoatda katta ahamiyatga egadir. Quritilgan materiallarni transport vositasida uzatish arzonlashadi, ularning tegishli xossalari yaxshilanadi, dastgohlar va trubalarning korroziyaga uchrashi kamayadi. Mis boyitmalarini kuydirish va eritishdan oldingi ruxsat berilgan namlik 5-7%, ko‘mir boyitmalariga 7-8 %, nometall mahsulotlar tarkibidagi (talk, grafit, kaliyli tuzlar) namlik 1-2% va h.k. Bunday namlikka yuqorida ko‘rib chiqilgan suvsizlantirish usullari (quyultirish, filtrlash) orqali erishib bo‘lmaydi va shuning uchun ular ko‘p hollarda harorat ostida quritiladi.

Qurituvchi agent sifatida tutundan hosil bo‘ladigan gazlar, qizdirilgan havo va qizdirilgan bug‘ ishlatilishi mumkin. Boyitish mahsulotlarini quritish uchun odatda yonilg‘ini yonishidan hosil bo‘lgan tutunli gazlar ishlatiladi. Issiqlik tashuvchi agentning quritilayotgan material bilan o‘zaro ta’sirlashuv usuliga ko‘ra quritishning quyidagi turlari mavjud: Konvektiv quritish – nam material bilan qurituvchi agent to‘g‘ridan –to‘g‘ri o‘zaro aralashadi. 1. Kontaktli quritish – issiqlik tashuvchi agent va nam material o‘rtasida ularni ajratuvchi devor bo‘ladi, Radiatsiyali quritish - issiqlik infraqizil nurlar orqali tarqaladi. Sublimatsiyali quritish – material muzlagan holda, yuqori vakuum ostida suvsizlantiriladi. Dielektrik quritish-material yuqori chastotali tok maydonida quritiladi. Boyitish fabrikalarida konvektiv quritish keng tarqalgan usullardan biridir. Quritish xalq xo‘jaligining tarmoqlarida: qora va rangli metallurgiyada, kimyo, energetika, engil va boshqa ishlab chiqarish tarmoqlarida keng qo‘llaniladi. Quritish tezligi Quritish tezligi ma’lum vaqt oralig‘ida mahsulot tarkibidagi namlikning kamayishi bilan belgilanib, u mahsulot tarkibidagi namlikning bog‘lanish shakliga bog‘liq. Quritish tezligining o‘zgarishi kritik egri chizig‘i bilan xarakterlanadi va tajriba natijalari asosida tuziladi. Material namligi W ning vaqt davomi  da havo parametrlari o‘zgarmas bo‘lganda olingan grafik bog‘liqligi, quritish egri chizig‘i deb yuritiladi Quritish egri chizig‘i quritishning uchta davriga doir bir nechta maydonlardan tashkil topadi.

62-rasm. Quritish egri chizig‘i Boshlang‘ich davr (AV uchastka) mahsulotni qizdirishga ketadigan uncha katta bo‘lmagan vaqtni tashkil qilib, bu vaqt oralig‘ida namlik sezilarli darajada kamayadi, quritishning harorati va tezligi ma’lum miqdorgacha ortadi. Birinchi davr (VS uchastka) quritishning doimiy tezligi bilan xarakterlanadi, bunda mahsulotning namligi to‘g‘ri chiziq qonuni bo‘yicha tez kamayadi. (VS uchastkada deyarli to‘g‘ri chiziq qo‘rinishiga ega). Bu davrda namlik mahsulotning ichki qatlamlaridan yuzaga chiqadi va bug‘langan namlik o‘rnini egallaydi. Birinchi davr kritik namlik W kr deb ataluvchi namlikda tugaydi. Ikkinchi davr (SD uchastka) quritish tezligining pasayishi bilan xarakterlanadi. Bu davrda namlikning mahsulot ichki qatlamlaridan yuzaga chiqishi, yuzaning namlik bilan to‘yinishi uchun etarli emas. SHuning uchun quritish tezligi kamayadi. Ikkinchi davrning oxirida quritish egri chizig‘i muvozanatdagi W r ga yaqinlashadi va bunda namlikning bug‘lanishi to‘xtaydi. Bu vaqtda mahsulotning harorati ko‘tariladi va u atrofdagi gazning haroratiga yaqinlashadi, mahsulotning bunday namligida quritish tezligi shu nuqtada o‘tkazilgan burchak tangensiga urinma tarzda ifodalanadi.

Quritish dastgohlarining tuzilishi. Sanoatda xilma-xil turdagi quritish apparatlari ishlatiladi. Quritgichlar birbiridan turli belgilar bilan farq qiladi. Nam mahsulotga issiqlik berish usuliga ko‘ra dastgohlar konvektiv, kontaktli va boshqa turdagi quritgichlarga bo‘linadi. Issiqlik tashuvchi sifatida havo, gaz yoki bug‘ ishlatilishi mumkin. Quritish kamerasidagi bosimning qiymatiga ko‘ra atmosferali va vakkumli quritgichlar bo‘ladi. Konvektiv quritgichlarda mahsulot va qurituvchi agent bir – biriga nisbatan (quruq) to‘g‘ri, qarama-qarshi yohud perpendikulyar harakat qilishi kerak. Quritilishi lozim bo‘lgan mahsulot donasimon, changga o‘xshash yoki suyuq holatda bo‘ladi. Jarayonni tashkil qilish bo‘yicha davriy va uzluksiz ishlaydigan dastgohlar bo‘ladi. Qurituvchi agentning bosimini hosil qilish uchun tabiiy yoki majburiy sirkulyasiya ishlatiladi. Quritish jarayonining har xil variantlaridan keng foydalaniladi: ishlatilgan qurituvchi agentni dastgohdan chiqarib yuborish, qurituvchi agentdan takror foydalanish, qurituvchi agentni quritish kameralariga bo‘lib berish, qurituvchi agentni quritish kamerasida qo‘shimcha ravishda qizdirish, o‘zgaruvchan issiqlik maydonidan foydalanish (issiq havo va sovuq havoni mahsulot qatlamiga ketma-ket almashtirib berish) va hokazo. Boyitish mahsulotlarini quritish uchun turli xil quritgichlar ishlatiladi: barabanli, trubali quritgichlar, qaynar qatlamli quritgichlar. 4 – jadval Boyitish mahsulotlarini quritish dastgohlarining asosiy turlari va konstruksiyasi. Quritgich turi Quritish usulida Quritish konstruksiyasi Quritishda mahsulotni qo‘llanish sinfi 1 2 3 4 Gazli isitish Konvektiv Barabanli Quritiladigan mahsulotni har xil yirikligi (50-300 mm gacha)

Trubali quritgich Mayda mahsulotlarni sinfli quritish (< 25 mm) Qaynar qatlamli quritgichlar Mayda sinfli mahsulotlarni quritish (6- 10 mm gacha, ba’zan 50 mm li mahsulotlarni (quritishda) Bug‘li istish Kontaktli - konvektiv Truba barabanli Mayda mahsulot uchun (< 6 mkm) Kontaktli Tarelkali Mayda mahsulot uchun (< 6 mkm) Barabanli quritgichlar. Barabanli quritgichlar: 1) to‘g‘ridan – to‘g‘ri issiq almashuvchi, ya’ni quritilayotgan mahsulot va issiq gazning bevosita to‘qnashuvi (mahsulot bilan gazning bir yunalishida va qarama-qarshi yo‘nalishida. 2) bilvosita issiq almashuvchi, ya’ni issiqlik quritiluvchi mahsulotga metal devor (to‘siq) orqali beriluvchi quritgichlarga bo‘linadi. Boyitma va mineral hom ashyoni quritish uchun birinchi turdagi quritgichlar ishlatiladi. Ikkinchi turdagi quritgichlar esa atrof-muxit ifloslanishini oldini olish uchun, hamda quritilayotgan mahsulotning rangini o‘zgartirish uchun ishlatiladi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri issiq almashuvchi barabanli quritgich 1-5 0 burchak ostida o‘rnatilgan (mahsulot bo‘shatish tomonga qarab) aylanuvchi barabandan iborat bo‘lib (63-rasm), barabanga ikkita bandaj (kamar) va uzatmaning tishli halqasidan iborat. Baraban bandajlar orqali tayanch ramalariga o‘rnatilgan erkin harakatlanuvchi roliklarga tayanadi, barabanning bir uchi o‘txona va mahsulotni beruvchi moslama bilan tutashsa, ikkinchi uchi quritilgan mahsulotni tushirib oluvchi kamera bilan tutashgan. Barabanli quritgichlar 1-2,2m diametr va 4-16m uzunlikda; 2,5-3,5m diametr va 14-27m uzunlikda tayyorlanadi. Issiqlik yo‘qolishining oldini olish uchun barabanning tashqi yuzasi po‘lat bilan qoplanadi.

Bunda tashqi devorning harorati 40 0 dan oshmasligi kerak. 63-rasm. Barabanli quritgich 1-silindrik baraban; 2-bandajlar; 3,5- tayanch roliklari; 4- uzatgich; 6-bunker; 7- qabul qiluvchi nasadka; 8-ventilyator; 9-siklon; 10-kamera; 11-tushirib oluvchi moslama. Mahsulot bunkerdan (6) ta’minlagich orqali quritgichning silindrsimon barabaniga (1) tushadi baraban bandaj (2) lar va tayanch roliklari (3,5) yordamida ushlab turiladi va uzatkich (4) orqali harakatga keltiriladi. Baraban aylanishi natijasidan nam mahsulot ta’minlagich orqali vintli qabul qiluvchi nasadka (7) ga beriladi, bu erda mahsulot aralashtirish ta’sirida bir oz quriydi. So‘ngra mahsulot barabanning ichki qismiga o‘tadi. Nasadkalar barabanning kesimi bo‘yicha mahsulotni bir me’yorda tarqatish va aralashtirishni ta’minlaydi. Bunday sharoitda mahsulot bilan qurituvchi agentning o‘zaro ta’siri samarali bo‘ladi. Baraban ichidagi mahsulotning o‘ta qizib ketish darajasini kamaytirish uchun, mahsulot va qurituvchi agent (tutunli gazlar) bir-biriga nisbatan to‘g‘ri yo‘nalishda bo‘ladi, chunki bunday sharoitda yuqori haroratli issiq gazlar katta namlikka ega bo‘lgan mahsulot bilan to‘qnashadi. Mayda zarrachalarning gazlar bilan ketib qolishini kamaytirish maqsadida barabandan so‘rib olinayotgan gazlarning tezligini ventilyator (8) yordamida ushlab turiladi. Ishlatilgan gazlar atmosferaga

chiqarilishidan oldin mayda changlardan siklon (9) da tozalanadi. Quritilgan mahsulot barabandan tushirib oluvchi kamera (10) orqali tushiruvchi qurilma (11) dan chiqariladi. Baraban uzatgich (4) orqali harakatga keltiriladi. Qurutish uchun kerak bo‘ladigan gaz-havoli aralashma o‘txonada yonilg‘i yonishidan hosil bo‘ladi. Bu turdagi barabanli quritgichlar misli, ruxli, magnetitli, piritli va h.k. rudali boyitmalar va nometal mahsulotlarni quritishda ishlatiladi. Qurituvchi gazlarning barabanga kirishdagi harorati 600-1100 0 S, barabandan chiqishdagi harorati 100- 200 0 S. Barabanli quritgichlarni ishlab chiqish quvvati baraban uzunligiga, uning diametriga va quritish vaqtiga bog‘liq. Quritilgan mahsulotning oxirgi namligi, unga qo‘yiladigan talablar asosida belgilanib 4-8% atrofida bo‘ladi. Baraban hajmining to‘ldirish darajasi 10-12%, mahsulotning barabanda bo‘lish vaqti 7-15 min.

Adabiyotlar ro’yhati: 1. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. t.1 Obogatiteln ы e protsess ы i apparat ы : Uchebnik – 2- e izd., stereotip. 2014. 2. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 3. Abramov A.A., Pererabotka, obogaщenie i kompleksnoe ispolzovanie tverdыx poleznыx iskopaemыx. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 4. Abramov A.A., Texnologiya pererabotki i oboga щ eniya rud svetn ы x metallov. Uchebnoe posobie, v 2 kn. 2015. 5. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2016. 6. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2006. t2. Texnologiya obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. 7. Arashkevich V.M. Osnovы obogaщeniya rud, M., Nedra,2019. 8. Egorov V.L. Osnov ы oboga щ eniya rud, M., Nedra,2016

Похожие

Yordamchi moslamalar

Yordamchi qurilmalar

Keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari va kesilayotgan qatlam tasnifi

Kesish elementlari va keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari

Moslamalarni o’rnatish, mahkamlash elementlari