Материалларни пойабзални устки деталларига бичиш технологик жараёнларини лойиҳалаш - Материаловедение - Рефераты

Материалларни пойабзални устки деталларига бичиш технологик жараёнларини лойиҳалаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

112 KB

Материалларни пойабзални устки деталларига бичиш технологик жараёнларини лойиҳалаш Режа : 1. Материалларни пойабзални устки деталларига бичиш. 2. Газлама ва синтетик, сунъий материалларни бичишни хусусиятлари. 3. Материалларни бичиш жараёнларини такомиллаштириш йўллари. 4. Устки деталларга ишлов бериш жараёнларини лойиҳалаш.

Таянч сўз ва иборалар. Бичиш партияси, нав, чармдан фойдаланиш, детални ўртача майдони, тама, бир жинслилик белгиси, стандарт нуқта, кескич, назорат шаблони, ёстиқ, размер гофрлари, тоза қирқиш, тахлам, тахлаш машинаси, пресс, дазерда бичиш, автоматик қирқиш. Материалларни пойабзални устки деталларига бичиш технологик жараёнини лойихалаш ва уларга ишлов бериш Материалларни пойабзал устки деталларига бичиш Фабрикага излаётган чарм ва бошқа материалларни ҳар бир партиясини стандартларга мослигини лабораторияларда текшириб кўриш керак. Шундан сўнг чармларни бичиш партияларини тўри жамлаш учун қуйидаги белгилари бўйича навларга ажратилади: 1) нави ва майдони бўйича: 2) қалинлиги бўйича: 3) ранги бўйича: 4) мереясини бир хил расмлари ва бошқалар. Майдон w омилини ундан фойдаланиш фоизи Р га таъсирини хисобга олган холда, катта деталларни бичиш учун яхши навли йирик деталларни танлаб олинади. Нуқсонлари кўп бўлган чармларни майда деталлари бўлган моделлар бичилади. Материални бундай танлаб олиш принципи маркавий илмий текшириш институтини қуйидаги формуласи аниқ ифодалаб берилади.(%) 10 39 4 ва w y P    У-деталларни жойлаша олиш сиими, %. WқА/а А-чармни ўртача майдони, дм квадрат; а-детални ўртача майдони дм квадрат. в-чармни нуқсонларини ёритувчи баллар сони. Нисбатан катта деталларни бичиш учун катта чармларни танлашни зарурлигини (2) тенгламадаги иккинчи аъзони чармни майдондан фойдаланиш фоизига таъсирини анализ қилиш ёрдамида асослаш мумкин. Яъни аввалги бичилаётганига нисбатан катта размердаги деталларни бичилганда детални ўртача майдони а катталашади. Демак, А/а нисбат

кичиклашади, нисбатни қиймати катталашади, чармни фойдаланиш фоизи Р эса кичиклашади. Чармдан фойдаланишни талаб қилинаётган сатхига эришиш учун деталларни ўртача майдони а катталашганда чармни ўртача майдони А ни катталаштириш керак. Шундай қилинса, бичиш натижалари яхшилашади. Деталларни ўртача майдонини катталаштирилиши тенгламани учинчи азосига ҳам таъсир қилади нисбат катталашади, бу эса чармни фойдаланиш фоизи Р ни камайишига олиб келади. Чармни нави бўйича кўпаяётган чиқиндиларни ўрнини тўлдириш учун катта деталларни бичаётганда чармни нуқсонли жойларини кесиш қийинроқ бўлади, нави юқорироқ, нуқсонларни тавсифловчи баллари кичикроқ бўлган чармларни партияларини танлаб олиш керак. Шундай қилиб, детални ўртача майдони а ни катталашишини в қийматини кичиклаштириш хисобига компенсацияланади, бу эса бичиш натижаларини яхшилайди. Пойабзални юқори деталлари учун чармни битта ишлаб чиқариш партиясига бир турдаги қуйидаги майдонлар гурухларини жамлаш керак. а) аёллар чарм этикларига 90-160 дм квадрат ва ундан каттароқ. б) аёллар ёпиқ туфлисига 60-120 дм квадрат ва ундан каттароқ. в) аёллар ёзги туфлисига 50-100 дм квадрат ва ундан каттароқ. г) мактаб ёшидаги болалар ва қизлар туфлиси, ярим ботинкаси, ёзги туфли- сига 40-80 дм квадрат ва ундан каттароқ. д) мактаб ёшидаги болалар ва қизлар ярим этиклари 80-120 дм квадрат ва ундан каттароқ. Хромли ярим этикларни бичиш учун мўлжалланган чармларни ишлаб чиқариш партияларини танлашда, битта ишлаб чиқариш партиясига олинадиган чармни майдони 40 дм квадратдан кам бўлмаслиги керак. Битта ишлаб чиқариш партиясига турлари бўйича бир жинсли бўлмаган чармлар танланмайди. Чармни ҳар бир ишлаб чиқариш партиясига навлага ажратувчи ишчи чармларни тўғри ҳисоблаб танланганлигини кўрсатувчи белгисини (тамға) қўяди. Шундай белги чармни хужжатларига ҳам қўйилади. Пойабзални устки деталларига ва астарликларига бичишга мўлжалланган чармни бир жинслик белгисига қараб танланган бўлиши лозим: ранги бир хил, майдони бир хил, гурухларга мансуб ишлатилиш вазифаси бир хил. Партиядаги чармни қалинлиги уларнинг вазифасига мос келиш керак (1-жадвал).

Ишлаб чиқариш партиясидаги чармни вазифасига кўра қалинлиги. жадвал Пойабзал жинси ва тури Чармни қалинлиги, мм устки детал астарлик Аёллар пойабзали, таглиги полеуретан 1,2-1,4 0,6 дан кам эмас Аёллар пойабзали, астарсиз 1,4 дан кўп 0,6 дан кам эмас Аёллар этиги 1,2 дан кўп 0,6 дан кам эмас Эркаклар чувяги 0,7 дан кўп 0,6 дан кам эмас Аёллар туфлиси, таглиги чарм 0,8 дан кўп 0,6 дан кам эмас Устки деталларга ва астарликка ишлатиладиган чармни қалинлиги стандарт нуқта Н да юқори деталарини кўпроқ чиқадиганларини танлаб олади. Рангли чармлар билан ишлаганда деталларни ранги бир-бирига мос келишига эришиш керак. Бичувчи бир сменада ўртача 2000 та детал қирқади ва 1000 марта кесгични алмаштиради, шунинг учун махсулдорлик бичувчини иш ўрнини рационал ташкил қилишга кўп жихатдан боғлиқ. Барча кескичлар доимо бир жойда туриш керак, кўпроқ ишлатиладиган кескичлар ишчига яқинроқ туриши керак. Иш жойини ёритилганлиги 300 hv бўлиши лозим. Ёрдамчи операцияларни масалан, чармни иш жойига келтириш, деталларни омборга ташиш ва бошқаларни механизациялаштириш керак. Қирқиш операцияси бук ё/очидан, шиббаланган картондан пластмассадан, сиртига тўқимачилик материаллари билан жихозланган "ёстиқлар" устида бажарилади. Металл ёстиқ устида қирқилган деталлар аниқроқ қирқилади. Уч қават қилиб қўйилган ўртасида чармларнинг чиқиндиларидан қатлам, ташқарисига икки томондан пластмасса қопланган ёстиқларда ҳам қирқиш аниқроқ бўлади. Эски, ўрувчи механизм билан ёстиқ орасида паралеллик ва эришиш қийин бўлган жихатлардан, шунингдек кескичларни баландлиги кескин фарқ қилганда, одатда ёғочдан қилинган ёстиқлар қўлланади. Деталларни размери катталашган сари металл ёстиқларни қўллаш қийинлашиб боради, бошқача айтганда йирик кескичларда катта деформация бўлади. Кескичларни конструкциясига, тайёрлашга ва таъмирлашга одатда, қуйидаги талаблар қўйилади. Устки ва остки деталларни, тўқимачилик материаларини

қирқувчи кескичлар талабларга жавоб бериш керак: тайёр холдаги N4 профилли пўлатдан тайёрланган кескични баландлиги 32 мм, тш-1343, 110-71 пўлатдан тайёрланган кескични баландлиги эса 100 мм. Кескичларни тиғидан устига томон 1-30 градус бурчак остида бўлиши керак. Етиклик тиғдан 7-8 мм баландликда бошланади. Тиғни ташқи сиртини 26-27 (116-117) градус қилиб чархланади. Чархланган сиртни кенглиги тиғни барча жойида бир хил бўлиш керак. Тиғни ички сиртида фаскалар қуйидагича бўлади: чармни қирқиш учун мўлжалланган кескичларда эса 1 градус. Баландлиги 100 мм кескичларни тиғи 0,2 мм қилиб ўтмаслаштириб қўйилади. Битта жамламадаги барча типдор кескинларни баланлиги орасидаги энг катта фарқ тиғ ўтмаслаштирилган бўлса 0,15 ўткир бўлса 0,25 мм, турли жамланмалар орасида эса мос равишда 0,25 ва 0,5 мм бўлиш керак. Назорат шаблони ва пойабзални остки ва устки деталларини қирқувчи кескични тиғи орасидаги тирқиш кескични тиғини периметри 300 мм дан кам бўлмаганда -0,3 мм периметр 300 дан 500 мм гача бўлса - 0,4 мм; 500 дан 600 ммгача бўлса - 0,6 мм; 800 ммдан кўп бўлса - 0,7 мм бўлиши керак. Барча размердаги кескичларни тиғи билан ёстиқ сирти орасидаги тирқиш 0,2 мм дан кўп бўлмаслиги лозим. Чархланган барча қисқичларни тиғлари кириндидан яхшилаб тозаланган бўлиши, тиғларда ёриқлар ва эзилишлар бўлмаслиги керак. Кескичларни чархланган ички томони тиғидан бошлаб 7 мм баладликкача ишлов бериш 7-8 клавитетга, ташқи томони 8-9 клавитетга мос келиши керак. Қолган сиртларга ишлов берилмайди. Қисқичларни туташган томонларини пайвандлашда эхтиёткорлик талаб қилинади. Барча типдаги кескичларни тиғларидаги гофрлар деталларга ишлов беришнинг қулай жойларида бўлишига интилиш керак. Размер гофрларни тишчаларини баландлиги 2-3 мм бўлиши керак. Совутиб чўзиб олинган пўлатдан тайёрланган кескичларни ихчамлигини ошириш учун шаблондаги бурчаклар совутиб юмалоқланади. Иссиқлайин чўзиб олинган пўлатдан тайёрланган кескичлар тиғини периметри 500 ммдан кўп бўлган кескичлар ва барча совуқлайин чўзиб олган пўлатдан

тайёрланган кескичларни тиғини бикрлигини ошириш учун 45 маркали пўлатдан қобурғалар пайвандлаб қўйилади ёки болтлар ёрдамида бириктирилади. Баландлиги 200 мм бўлган кескичларни ишлатаётганда ишчини қўлини кескич билан прессни орасига тушиб қолишини олдини олиш мақсадида кескичгача қулоқчалар қилинади. Қулоқчаларни қалинлиги 2 мм, кенглиги 20 мм қилиб тайёрланади ва тиғдан 90 мм баландликда ўрнатилади. Катта размердаги кескичларни қулоқчаларини уч ва товон томонларда 1180 мм дан кам бўлмаган узунликда қилинади. Периметри 350 мм дан кам бўлган кескичларда қулоқчалар бутун параметр бўйлаб жойлаштирилади. Кескични уч томонида 50-60 мм баландликда кескични фасони ва размерини кўрсатувчи тамға қўйилади. Рақамлар шрифтини баландлиги 5-7 мм. Қирқилаётган деталларни тоза қирқилишни таъминлаш учун кескичларни даврий равишда чархлаб турилади. Кескичлардан тўғри фойдаланиш уларни хизмат даврини узайтиради, шунинг учун иш бошлашдан аввал ҳар бир кескични солигини, баландлиги ва шаблони бўйича, ҳамда ҳимоя воситаларини текшириб олинади. Кескичларни турли таъсирлардан асраш керак, уларни металларни устидан сақламасли бир-бирини устига қўймаслик, уларни баландликдан тушиб кетишга йўл қўймаслик, деталларни металл предметлар ёрдамида бўшатмаслик керак. Прессни ўрувчисини босими кескични периметри бўйлаб бир хилда тақсимланиши лозим: кескичларни тиғини холатини мунтазам қунт билан кузатиб бориш керак, чунки ўтмаслаштирилган тиғни 0,1 дан 0,3 мм гача ўзгаришида кесиш кучи 3,5 баравар ошади. Кескичлар махсус хоналарда сақланади ва уларни техник холати назорат қилиб турилади. Прессни ва ёстиқларни созлиги кескичларни хизмат даврини узайтиради. Чармдан устки деталларни қирқувчи кескичлар қуйидаги талабларга жавоб бера олиши керак: шаблон контурига мос келиши керак: тиғ текислиги ва кескични устки томонини текислиги қатъий параллел бўлиш керак. Совуқлайин чўзиб олинган пўлатдан қилинган кескични баландлиги 19-32 мм бўлган ён сирти ёстиқ текислигига қатъий перпендикуляр бўлиши керак. Тикгич, тешгич ва пичоқлар ўрнатиладиган жойларга 15х4 мили пўлатдан туташтиргич қўйилади. Тикгичларни кескичларни тиғидан 0,5 мм пастга қўйилади. Размерлар гофрларининг баландлиги 2Қ-0,1 мм, белги гофлариники - 1,5Қ-0,1 мм, тишларнинг баландлиги - 10Қ-0,5 мм. Кескичларни пайвандлашда тиғларни қўйишга йўл қўйилмайди.

Пайвандланган жойларни яхшилаб тозаланади. Кескичда размерни ва моделни кўрсатувчи тамға аниқ қўйилган бўлиши керак. Ҳозирги пайтда кескичлар аввалдан чархланган пўлат тасмадан совуқлайин букиш усулида тайёрланмоқда. Шунингдек жамланган ва кўп деталли кескичлар қўлланилади. Бу кескичларни қўлланганда махсулдорлик ошади, модел оралиги чиқиндилари камаяди. Бир варакайига ярим жуфт пойабзални деталларини қирқиш (бунда модел оралиги чиқиндилари бўлмайди) кескичлар жумланмасини қўллаш тажрибаси ҳам маълум, бироқ уларни қўллаш учун тўғри бурчакли тўплам, контурлари мос тушувчи деталларни лойихалаш керак. Бир қатор пойабзал фабрикаларида чармни чиқиндиларидан спиртисимон пичоқлар ва кескичларда тасмалар қирқилади. Бу ленталардан бетликларни тўқишда фойдаланилади. Чармлардан ва чармни ўрнини босувчилардан деталларни ПВГ-8, ПВГ-8-2-0, ПКП10, И3005 (текстима, Германия), 061021Р1, П2 "Ково" (Чехословакия) прессларида қирқилади. Прессларнинг одатдаги махсулоти бир смена 2,5 минг чарм детал, аммо 4,5 минг деталгача бўлиши мумкин. Ўтирган холатда ишлатиладиган прессларнинг конструкциялари ҳам яратилган. кўп қатламли (24-қават) тўқимачилик матриалларини ПТГ-12-0, ПОТГ-40-0 пресслари яратилган. Бу пресларда материални кесиш пичоғига автоматик равишда суриб берилади. ПТОГ-40 преси юмшоқ чармларни қирқишда ҳам ишлатилади. Астарликлар бичишда 3Л-ШВ-1лентали арра хам ишлатилади. Лентани электронмагнит ёрдамида тикувчи бу машинани махсулдорлиги соатига 100 астарлик. Йирик корхона шароитида 06005/3 "Ково" пресини қўллаш тавсия этилади. Бу пресс умумий ягона ишчи столи иккита 06005/1 пресидан иборат. Бу пресда газламани бутун эни бўйлаб бичиш мумкин. Прессда материалнисуриш механизми мавжуд. Кесиш кучи -10 тонна. Киев енгил саноат институтида бир гурух пойабзал фабрикалари билан хамкорликда кирзадан соғларни автоматик бичувчи қурилма ихтиро қилинди. Бунда материални аниқ суриб бериш соғни қирқиш, қирқилган деталларни ва чиқиндиларни суриб бериш операциялари бажарилади. Поливинил хлорид қопламали сунъий чармларни бичиш жараёнини қирғоқларини бошқа материал билан пайвандлаш, бошқа рангдаги плёнкани қўйиб, из тушуриб безаш операциялари билан бир пайтда қўллаш мумкин. Бунинг учун юқори частотали генератори бўлган ПГС-3-0 типидаги преслардан фойдаланилади.

Газламаларни ва бошқа рулонли материалларни бичиш хусусиятлари Газламаларни сифатини текширгандан сўнг уни 7-10 м ли стол устига тахланади. Тахламга бир неча ўрамни ёйиб қўйилади. Ҳар бир ўрамни охирини навбатдаги ўрамни бошланиши билан улаб кетилади. Тахламни узунлигидан кичик қийқимлар тўплаб смена охирида 1 м лар чамаси тахламлар қилинади. Кўплаб корхоналарда газламларни тахловчи машиналар жорий қилинган бўлиб уларга тахламдаги ўрамлар сонини хисобловчи қурилма ўрнатилган. Бу машиналарни тахлаш тезлиги 1 м/с, ўрамлар сони 100 тагача, тахлам баландлиги 50 м, узунлиги 2-8 м. Тахлаш машинасининг иккинчи варианти кесиш пресини бир қисми сифатида тайёрланган бўлиб бу машина фоторели ёрдамида газламани бир томонини текислаб, прессни столига узатади. Шунингдек 0607/Р1 "Ково" машинаси хам қўлланилади. Тахловчи кареткасининг тезлиги 80 см/с, ўлчамлари 1750х16200 мм. Тахламдаги қатламлар сони газламани турига қалинлигига, кесиш жихозининг имкониятларига детал шаклини аниқлигига ва бошқа омилларга боғлиқ. Юқоридаги омилларга боғлиқ холда қатлам сонини 20-64 тагача тавсия қилинади. ПТГ- 12-0 пресида қатламлар сони 24 тагача бўлиши мумкин. Деталларни жамлашни осонлаштириш учун қатламларни 4 га нисбат қилиб олиш керак чунки астарлик деталларни сони бир жуфтда 4 та бўлади. Аррада бичилганда газламани юқори қатламини юзига газламани кенглигидан 12-20 мм кичик бўлган шаблон ёки трефарат ёрдамида белги қўйилади. Аррада ишлаш қулай бўлиши учун тахламни ЭЭМ-3 пичоғи ёрдамида узунлиги 1 м қилиб бўлакларга бўлиб олинади. Бунинг учун трефаретда 4-5 мм қилиб махсус шаблон оралиги кўприкчаси қўйилади. Пресларда газламани тахлам қилиб қирқилганда бўлакларга бўлинмайди, қатламлар сурилиб кетмаслиги учун қирғоғидан махкамлаб қўйилади. Киев енгил саноат институтида В.А.Скатерной рахбарлигида чарм ва уни ўрнини босувчиларни бичишда автоматик равишда ишловчи қурилма ва дастурланган усулларни яратиш устида иш олиб борилмоқда. Пойабзални устки деталларни сифатини қуйидаги белгилар бўйича назорат қилинади. 1. Деталларни чизиқли ўлчамлари. Чизиқли ўлчамлари назорат шаблонларидан 1,0 мм четланишга рухсат этилади. Фабрикаларда қўйин одатда 96% га сақланади. Прессда газламани кўп қатламли қилиб қирқишда четланиш 4-5 мм га бориши мумкин, аммо бу кўрсаткич аррада кесгандагидан кичик бўлади. 2. Гофр

ва тешгичлар изини сифати. 3. Деталларни қалинлиги. Фабрикада одатда деталларни қалинлиги унча катта бўлмаган четланишларда сақланади. Бундан ташқари деталларни қалинлиги томонларда назорат қилиш керак. Устки деталларни қалинлиги бўйича текислаш тавсия этилади. 4. Детал қирқиб олинган чармни топографик қисми уни бикрлиги ва мустахкамлиги. Бу деталларни одатда оргонелик текширилади, бунда оралиқ астарлик билан кучайтирилган деталлар кўрсатилади. Меъёрий хужжатларга кўра ишчи пойабзалларни юфтдан қилинган деталларни бикрлиги чўзишда 60 кг дан кўпроқ, хромли деталларда - 30 кг дан кам бўлмаслиги керак. 5. Деталларни дефектлари. Жуфтларни рангини бир хиллиги, зичлиги, мустахкамлиги оргонопентик текширилади. Мере бўйича жуфтларни бир хиллигини текширганда мерееметр қўллаш мумкин. 6. Деталларга ишлов бериш сифати. Бу кўрсаткич фабрикада тасдиқланган нормалар бўйича назорат қилинади. Материалларни бичиш жараёнини такомиллаштириш йўллари Пойабзал деталларини лазерда бичиш. 70-йилларнинг бошларида пойабзал ишлаб чиқаришда материалларни бичишда лазер нури қўллана бошлади. 1971 йил Япониянинг кларино материалидан лазер нурида деталлар бичиб тановар йиғилди. 1971 йилда қуввати 200 ватт бўлган, детални суриб берувчи механизм билан брғланган, детални контури эгрилиши фотоэлектрик тизим кузатиб борувчи бичувчи қурилма яратилади. Бу машинанинг махсулдорлиги прессларникидан қолишмайди, қирқиши эни 0,5 мм дан камроқ ва материални хамма қисмида бир хил. Материалга хеч қандай босимни таъсири бўлмаганда материал деформацияланмайди. 1976 йилда тажрибали қирқувчи томонидан қўлда чармни юзасидаги нуқсонларни белгилаб, ЭХМ га материални нуқсонлари хақидаги маълумотни киритишни ўз ичига олган бичиш тизими хақида эълон қилинди. Шунингдек топшириқ - бичиладиган деталлрни сони аниқланади, сўнгра бу маълумотлар ЭХМ ни хотирасига жойлаштирилади. ЭХМ га шунингдек деталларни градирлаш тизими, биринчи дастлабки размер ва размерлар қаторидаги деталлар киритилади. Бутун тизим нечта деталлар материали қайси йўналишда бичилиш хақидаги маълумотлар ёзилган кассетадан бошқарилади. Ушбу қурилмани қўллаш натижасида материал сарфи 6% камаяди, битта чармни туридан

қатъий назар қирқиш вақти 4 минут атрофида бўлади. Барча чармларни 90% ини шу машинада бичиш мумкин. Кейинчалик деталларни чарм юзида рационал жойлаштириш размер ёрдамида кесиш тезлигини ошириш, шунингдек бичиш натижаларини иқтисодий жихатларини тахлил қилиш муаммолари устида иш олиб борилди. Деталларни рационал жойлаштириш чармни турли топографик қисмларидаги тягучест чўзилиши хисобга олинади, буни чўзилиш картаси кўринишда берилади. Агар чармдан йўл қўйиб бўлмайдиган нуқсонлар, масалан тиркалган жойлари бўлса чармни шу жойларини масулшятли деталлари бўлмаслик учун белгилаб қўйилади. ЭХМ ни алгоритми шундай тузилганки, бичиш учун чармни турини ахамияти йўқ. Материални ўрнатиш муаммоси ҳам ечилган. Лазер нури материални столга куч билан босмаслигини хисобга олиб, материални текис қилиб, ғижимга йўл қўймай ёйилади. Шундай қилинса, деформацияланмаган деталлар олинади. Бу типдаги тизимни биринчи марта 1979 йилни ўрталарида қўлланилади. 1971 йилдан бошлаб сунъий чармни бичиш учун қуввати 200 ватт бўлган лазер қурилмаси қўлланилмоқда. Бу машиналар икки смена ишласа иқтисодий жихатдан самара беради. Тикувчилик саноатида комплекс автоматик қурилма яратилган бўлиб, уни пойабзал саноатида ҳам қўллаш мумкин. Бу тизимда тўғри чизиқлар 2 та нуқта билан, эгри чизиқлар бир нечта нуқта билан берилади. Шундай қилиб, битта детал бўйича бошқа барча деталларни конфигурациялари аниқланади. Лазердан ташқари тизимда ишчи орган сифатида юқори босимли сув ҳам қўлланади. Кейинги пайтда орзон лазер олишга имкон туғилди, шунингдек микропроцессорлар ва информатикага харажатлар камайди. Шу сабабли чармни оддий тизимли лазерда бичиш масалалари ҳал қилинмоқда. Бу тизимда ёруғлик нури ёрдамида детални хола тини экранга чиқариш, уни тўнтариш ва хакозо мумкин. Терминалда детални тасвирини олиш учун график кодлашни тўплаш мумкин. Яқин келажакда детални координаталарини хисоблаш тихимидан воз кечиб, уни фотонусхасидан фойдаланиш мумкин. Устки деталларга ишлов бериш жараёнларини лойиҳалаш Лазерни қўллаганда пайдо бўладиган газларни ва иссиқликни кетказиш қўйган материалларни олиб ташлаш керак. Баъзи материалларни бичганда қирғоғи эриб кетиб қолиши, захарли газ ажралиши мумкин. Шу нуқтаи назардан қараганда сув дастасидан фойдаланиш яхшироқ бўлади. Лазерда бичганда яна бир салбий томони 1 см гача бўлган тахламни қирқиш, қалинлик ошган сари энергия сарфи ошади ва лазер қимматлашади.

Титровчи пичоқда бичиш. Титровчи пичоқда бичадиган қурилмаларда ишчи асбоб пичоқ тез харакатланади. Пичоқни перфокарта ёрдамида уч йўналишда харакатини бошқаради. Бичишдан олдин полиэтилен плёнкага ўралган материал олдида вакуум ҳосил қилинади. Бу усулда умумий қалинлиги 101 мм гача бўлган 130 қатламгача тахламни қирқиш мумкин. Кесиш тезлиги 18-30 м/мин, кесиш аниқлиги 0,8 мм. Бунда иккита стол қўлланади: биттасида қирқилади, иккинчисида қирқилган деталларни олинади. Пичоқни қалинлиги 1 мм, кенглиги 3 мм тобланган пўлатдан қилинади. Тик холатда харакатланиб юқорига ҳам пастга ҳам кесади. Бошқарувчи қурилмада перфотасма ўрнига деталларни градирлашда қўлланиладиган автоматик тизимни магнит тасмасини ҳам ишлатиш мумкин. Бу жихозда юмшоқ материаллар, масалан, тўқимачилик материали яхши бичилади. Қурилмани камчилиги мураккаб шакилларни қирқишда қирқиш йўналишини ўзгартириш учун пичоқни кўтариш керак. Автоматик қирқиш. Лазердан фойдаланиш билан бир қаторда томатик типдаги классик қирқиш пресслари ҳам яратилган. Қирқишни иккита йўналтиргичга тортилган пўлат тасма бошқаради. Кескични қирқиш каллагига ўрнатилган. Пўлат тасмада қирқиш холатига мос келувчи тешиклар бор. Харакатланаётган каллакда жойлашган оптик қурилма тешикни топиб бошқариш тизимига сигнал беради ва материал қирқилади. Материал автоматик суриб берилади. Каллакни ҳар бир кўтарилганида материал белгиланган қадамга сурилади. Автоматик циклда пресс то кескични алмаштириш зарурияти бўлгунча ишлайди. Сўнг янги пўлат тасма қўйилиб, материални суришни янги қадами белгиланади. Ушбу қурилмаларни такомиллаштириб борилади ва кескични каллакка бикр махкамланади. Каллакни харакатини 4 та пресга бирданига ишловчи унча катта бўлмаган ЭХМ бошқаради. Деталларни шакли хақидаги маълумотлар ЭХМ ёрдамида магнит дискда тайёрланади. Ишлаш жараёни қуйидагича: ишчи таглик материални ейиб, прессдаги махсус қурилма ёрдамида материални энини ва узунлигини ўлчайди ва машинада кесилаётган детални размери ва материални ўлчамлари хақидаги маълумотни печатлайди. Экранда бичиш режаси пайдо бўлади. Агар ишчи уни маъқулласа, қурилмада талаб қилинаётган кесиш махкамланади Материал автоматик

равишда қирқилади. Бу қурилмани қўллаганда қўл меҳнати камаяди. 1976 йилда ЭХМ билан ишлайдиган пресс яратилди. Прессда таглик материалларни қирқилади. ЭХМ ёрдамида 10-15 секунд ичида кескични рационал жойлаштирилади. Ишчи фақат материални қўйиб, қирқилган деталларни олиб туради. Махсулдорлик 20- 50% ошади бу пресни нархи сув дастаси ёрдамида ишлайдиган қурилмани нархини ярмини ташкил қилади. Шуни такидлаш керакки хамма турдаги материални бичадиган универсал турдаги усул йўқ. Турдаги усуллар қўллашга тўғри келади. Дастурни ва кескични 4 тадан 10 тагача ўрнатиш мумкин бўлган револьвер каллак ёрдамида тез ўзгартириб деталларни кичик сериялаб қирқиш мумкин. Бунда материал қирғоқларидан яхшироқ фойдаланиш мумкин.

Адабиётлар : 1. В.А.Настеров, Д.С.Закарян. Проектирование процесса производства обу- ви., Киев., 1985 й. 20-33 бетлар. 2. Аналитическая справка. Новое зарубежное оборудование, технология для обувной промишленности. М., 1991 йил. 3. Т.Т.Фомина. Новое в технологии производства обуви зарубежом. М., 1991 йил.

Похожие

Курсни вазифалари. Илмий техник ривожланиш рационал технологик жараённи асоси. Пойабзал фабрикаларини ишлаб чиқариш таркиби

Пойабзални йиғиш жараёнини лойиҳалаш услуби.

Пойабзал тановорини йиғиш технологик жараёнини лойихалаш

Чарм буюмларини ишлаб чиқариш технологик жараёнларини автоматлаш тирилган лойиҳалаш

Материалларни таг деталларга қирқиш ва деталларга ишлов бериш жараёнларини лойихалаш