Маҳсулот сифати ва сифат кўрсаткичлари - Материаловедение - Рефераты

Маҳсулот сифати ва сифат кўрсаткичлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Маҳсулот сифати ва сифат кўрсаткичлари Р ежа : 1.Маҳсулот сифати. Сифат кўрсаткичлари. 2 Машиналар сифатини бахолаш усуллари. 3.Сифатнинг статистик кўрсатишлари. Маҳсулот сифатини статистик таъминлаш усули. 4. Объект параметрларини оптималлаш математик модели.

Таянч сўзлар ва иборалар : сифат; сифат кўрсаткичлари; хусусият; вазифа; соха; ишончлилик; тайёрланувчанлик; эрганомик; патент; хавфсизлик; эксплуатацион; дифференциал; комплекс; аралаш; статистик кўрсаткич; тизимли ва тасодифий хатоликлар; статистик таъминлаш; технологик қуйим; функционал қуйим; захира куйим коэффициенти; параметр оптимал қиймати; математик модел; абстракция. Маҳсулотнинг ўз вазифаси бўйича қўйиладиган маълум талабларни бажаришга йўналтирилган хусусиятларнинг эҳтиёжга мослик даражаси унинг сифатини белгилайди. Таърифдан кўриниб турибдики, маҳсулотнинг хҳр қандай маҳсулотнинг ҳар қандай хусусияти ҳам сифат тушунчасига таъллукли бўлавермайди. Маҳсулотнинг фақат вазифасидан келиб чиқиб аниқланган хусусиятларигина сифат кўрсаткичи бўлади. Маҳсулот сифат кўрсаткичлари қуйидагилардан иборатдир: - вазифа кўрсаткичлари маҳсулотнинг фойдаланиш сохасига қараб белгиланади. - ишончлилик кўрсаткичлари; - тайёрланувчанлик (технологик) кўрсаткичлари маҳсулотнинг ишлаб чиқишга қулайлигини характерлаб лойиха-технологик ечимлар асосида таъминланади; - эргономик кўрсаткичлар; - Стандартлаш ва ягоналик кўрсаткичлари, маҳсулотни тайёрлашда стандарт қисмлар қўлланилиш ва ягоналаниш даражасини кўрсатади. - патент – хуқуқ кўрсаткичлари, маҳсулотнинг патент тозалигини кўрсатади; - хавфсизлик кўрсаткичлари. Машинасозлик маҳсулотлари учун энг самарадор сифат кўрсаткичлари эксплуатацион (фойдаланиш) кўрсаткичларидир. Бу кўрсаткичлар маҳсулотнинг қўйилган вазифани бажариш сифатини кўрсатади. Узоқ муддат фойдаланиладиган маҳсулотларнинг кўпи учун ишончлилик, эргономик ва иқтисодий кўрсаткичлар шулар жумласидандир. Ишончлилик ўз навбатида бузилмасдан ишлаш, узоқабадлик, таъмирланувчанлик, сақланувчанлик каби

хусусиятлар билан бахоланади. Махсулотнинг эргономик кўрсаткичлари ишчининг машина ва ишлаш муҳити билан бўлган муносабатини оптималлик даражасини бахолаш учун хизмат қилади. Эргономиканинг асосий вазифаси гигиеник, физиологик, психологик, техник ва ташкилий шароитларнинг иш унумдорлиги, махсулот сифати юқори бўлишини таъминлайдиган, ишчи учун оптимал бўладиган ҳолатни яратишдир. Буларга машинадан фойдаланишнинг қулайлиги, бошқариш соддалиги, силкиниш ва шовқин пастлиги ва шу сингани бошқа муҳим кўрсаткичлар киради. Маҳсулот сифатини бахолашда дифференциал, комплекс ва аралаш усуллардан фойдаланилади. Махсулот сифатини дифференциал усулидан фойдаланиб бахоланганда маҳсулот учун хар бир сифат кўрсаткичи қиймати алоҳида аниқланиб, эталон маҳсулотнинг шу сингари кўрсаткичлари билан солиштириб кўрилади. Бунинг учун маҳсулотнинг ҳар бир параметри бўйича сифат кўрсаткичларининг нисбий қийматлари аниқланади:q P P i i iб  бу ерда: P i - кўрилаётган маҳсулотнинг i - сифат кўрсаткичи қиймати; P i б - эталон махсулотнинг тегишли сифат кўрсаткичи қиймати. Комплекс усулдан фойдаланилганда, маҳсулот сифати барча сифат кўрсаткичлари боғланишларини ҳисобга олган ҳолда келтириб чиқарилган ягона интеграл кўрсаткич ёрдамида аниқланади ва унинг нисбий миқдори қуйидаги боғланишдан топилади: q P Pб  , бу ерда P б ва P эталон ва бахоланувчи маҳсулотларнинг комплекс сифат кўрсаткичлари. Аралаш усулдан фойдаланилганда махсулот сифатини бахолашда қисман дифференциал ва қисман комплекс усуллар қўлланилади. Амалда кўпчилик ҳолатларда аралаш усул кенг қўлланилади. Сифатнинг статистик кўрсаткичлари бирор турдаги маҳсулот тўғрисида юқори ишонч билан тўғри бахо бериш имкониятини яратади.

Махсулотни тайёрлаш ва ўлчаш жараёнларида параметрлар шаклланишида икки турдаги хатоликлар содир бўлади. Булар: систематик (тизимли) ва тасодифий хатоликлардир. Систематик хатоликлар жараён давомида доимий ёки бирор маълум қонуният асосида ўзгарувчи бўлади. Доимий хатоликлар масалан, жихоз нуқсонларидан, ўлчаш асбоби нотугри созланишидан келиб чиқса, ўзгарувчи хатолик харорат ўзгариши, ишлов бериш асбоби ейилиши ва бошқа шу сингари сабаблар асосида келиб чиқади. Тасодифий хатолик қиймат ва ишораси жиҳатидан турлича бўлиб, тасодифий сабаблар таъсирида пайдо бўлади. Бу хатоликлар деталга ишлов бериш жараёнида материл таркиби ўзгариши, қирқиш кучи, детални станокка ўрнатиш аниқлигининг ўзгариши ва х.к.лар таъсирида келиб чиқади. Тизимли хатоликларнинг доимий қийматини ёки ўзгариш қонуниятини, тасодифий хатоликларнинг тарқалиш қонуниятларини аниқлаш маҳсулот сифатини талаб даражасида бўлишини таъминлашнинг асосий имкониятларидан биридир. Тизимли хатоликларни аниқлаш ва уларни бартараф қилиш технологик жиҳатдан содда амалга ошувчи жараёндир. Тасодифий хатоликларни ўрганиш уларнинг тарқалиш конуниятлари ва бу қонуниятларнинг асосий параметрларини аниқлаш билан амалга оширилади. Бу қонуниятларнинг асосий параметрлари хатоликнинг ўрта арифметик қиймати:x x n Ni i i k  1 , ва ўрта квадрат огишлари   s x x n N i i i k    2 1 , бўлиб хисобланади, бу ерда n i - i - хатолик оралигига кирувчи хатолар сони; N - бахоланувчи объектларнинг умумий сони; x i - i - хатолик оралигига кирувчи хато қиймати.

Эмпирик маълумотлар асосида хатоликларни бахолаш, бу маълумотларнинг қайси бир мавжуд назарий тарқалиш қонуниятига мос келишини аниқлаш ва мумкин бўлган ишончлилик даражасида қонуният кўрсаткичларини анализ қилиш биоан якунланиши керак. Маҳсулот сифатинии статистик таъминлаш усули уни ишлаб чиқариш жараёнида маҳсулот параметрларини назорат қилиш ва махсулот сифатинингжараён давомида узгариш конуниятига асосланган холда ишга яроқсиз махсулот чиқишидан огох қилиш талабига асосланган. Бу жараёнда назорат картаси тўлдириб борилиб, хохлаган дақиқада сифат ўзгаришини яқин келажак фурсат учун башорат килиш, зарур бўлганда бошқариш чорасини ишлаб чиқиш имконияти яратилади. Статистик усулдан фойдаланиб сифатни таъминлаш бу жараённи бошқаришда замонавий компютерлардан кенг фойдаланиш имкониятини яратади. Усул иш жараёнида доимо технологиянинг захира аниқлигини сақлаб туришига имкон яратади, яъни технологик қуйим Т r доирасидан чикқаслигини таъминлайди. Технологик қуйим деб, танлаб олинган технолгик жараёнда иқтисодий эришиш мумкин бўлган тайёрлаш аниқлигига айтилади. Тr iтиз   lim  бу ерда,  lim - назорат қилинаётган параметрнинг амалдаги тарқалиш майдони катталиги; iтиз  - йуқотиб бўлмайдиган тизимли хатоликларнинг алгебраик йиғиндиси. Ишлов бериш технолгияси танлаб олинишида аниқликнинг технологик захираси (запас) ҳосил қилиш мақсадга мувофиқдир. Одатда технологик аниқлик захираси, захира коэффигиенти билан бахоланади: r F ЗТ T Т К /  бу ерда T F - маҳсулотнинг берилган параметр бўйича функционал кўйими.

T F ва T r - ўртасидаги мусбат фарқ технологик захира деб аталиб, маҳсулотнинг ишга яроқли бўлишини кафилловчи фактордир. Мухим деталларнинг функционал ўлчамлари учун K T З > 1,2 нисбат сақланиши керак. K T З нинг берилган қийматини сақлаб туриш назорат карталари асосида амалга оширилади. Картани ўрганиш натижасида ишга яроқсиз детал пайдо бўлиш пайти олдиндан аниқланади ва бу камчиликни бартараф қилиш имкониятлари ўз вақтида амалга оширилади. Бу жараённи бошқаришда ўрта арифметик, камров (размах), ўрта квадрат усуллари кулланилади. Маҳсулотнинг параметрлари қийматлирини оптималлаштиришда берилган шароитда қўйилган мақсадга минимал чиқим билан эришилади. Маҳсулот математик моделини оптималлаш формаллаштирилган илмий абстракция бўлиб, махсулотнинг яритилиш ва фаолиятининг барча босқичларини ўз ичига олади ҳамда шу маълумот асосида маҳсулот параметрларининг оптимал қийматини белгилаш имкониятини беради.

Похожие

Ўта майин туйиш тегирмонлари

Рангли металлар ишлаб чиқариш жараёнлари асослари

Меҳнат таълимида баҳолаш мезонлари

Меҳнат таълимида баҳолаш мезонлари

Металлургик ишлаб чиқариш маҳсулотлари ва ярим маҳсулотлари