Klassifikatsiya jarayoni - Материаловедение - Рефераты

Klassifikatsiya jarayoni

Загружено в:

30.09.2022

Скачано:

0

Размер:

529.5 KB

Klassifikatsiya jarayoni Reja: 1. Mineral zarrachalarning suvda tushish qonunlari 2. Klassifikatorlar 3. Kamerali gidravlik klassifikatorlar 4. Spiralli klassifikatorlar

Mineral zarrachalarning suvda va havoda tushish tezligiga qarab sinflarga ajratishga klassifikatsiya deyiladi. Klassifikatsiya suvda olib borilsa gidravlik klassifikatsiya, havoda olib borilsa pnevmatik klassifikatsiya deyiladi. Gidravlik klassifikatsiyadan maqsad xuddi elash kabi ma’lum yiriklikka ega zarrachalar sinfini ajratish. Biroq elashdan tubdan farq qilib, klassifikatsiya jarayonida sinflar yirikligiga qarab emas, balki "teng tushuvchi" sinflarga ajratiladi. Gidravlik klassifikatsiya natijasida olinayotgan har qaysi sinf bir vaqtning o‘zida suvda bir xil tushish tezligiga ega engil minerallarning yirik zarrachalarini va og‘ir minerallarning mayda zarrachalarini saqlashi mumkin. Gidravlik klassifikatsiya mustaqil, tayyorlovchi va yordamchi jarayon bo‘lishi mumkin. Mustaqil jarayon sifatida gidravlik klassifikatsiya marganetsli, volframli va h.k. rudalarni dezintegratsiyalangandan keyin donali mahsulotdan loy va balchiqlarni yuvish uchun ishlatiladi. Tayyorlash klassifikatsiyasi mahsulotlarni alohida-alohida sinflarga ajratib, alohida boyitish uchun (masalan, gravitatsion usulda) qo‘llaniladi. Klassifikatsiya yordamchi jarayon sifatida yanchish sxemalarida hali yanchilib ulgurilmagan mahsulotni ajratib olish uchun qo‘llaniladi. Gidravlikklassifikatsiyaga kelib tushuvchi mahsulotning yirikligi 3-4 mm dan oshmasligi kerak. Mineral zarrachalarning suvda tushish qonunlari Bo‘shliqdan farq qilib, istalgan muhit (suv, havo va h.k.) o‘zida tushayotgan jismga qarshilik ko‘rsatadi. Zarrachaning muhitda tushish tezligi uning o‘lchamiga, shakliga, zichligiga va muhitning zichligiga bog‘liq. Yuqori zichlikka ega yirik zarrachalar zichligi kichik mayda zarrachalarga nisbatan tezroq tushadi. Biroq katta zichlikka ega yirik zarrachaning shakli yassi bo‘lsa, zarrachaning tushish tezligi kamayadi, chunki bunda muhitning qarshiligi ortadi.

Muhit qarshiligi 2 turga bo‘linadi: dinamik qarshilik va qovushqoqliq. Gidravlik klassifikatsiyada tushish tezligiga ikkala qarshilik ham ta’sir qiladi, lekin ularning ta’sir darajasi turli xil zarrachalar uchun bir xil emas. Yirik zarrachalar katta tezlik bilan tushayotganda suvning turbulent oqimiga xos dinamik qarshilik ustunlik qiladi. Bu holda zarrachaning past bosimli zonasi hosil bo‘ladi va uyurma oqim hosil bo‘lishiga olib keladi. Dastlabki vaqtda mineral zarrachalar gravitatsion kuch ta’sirida muhitda tezlanish bilan tushadi. Tezlik ortib borishi bilan muhitning qarshiligi ortadi va juda qisqa vaqt ichida harakatdagi gravitatsion kuchga tenglashadi. SHu paytdan boshlab, zarracha doimiy tezlik bilan harakatlanadi va bu tezlik berilgan zarrachaning oxirgi tushish tezligi deyiladi. Nazariy jihatdan amaldagi sharoitda zarrachaning oxirgi tushish tezligini aniqlash qiyin, chunki tushishda juda ko‘p sonli zarrachalar ishtirok etib, ularning o‘zaro bir-biriga ta’sirini hisoblash mumkin emas. Amalda zarrachaning oxirgi tushish tezligiga erishish vaqti juda kam (masalan, 1mm diametrga ega shar shaklidagi zarrachaning tushish vaqti 0,01-0,2 sek) bo‘lgani uchun gidravlik klasifikatsiyada mineral zarrachaning sinflarga ajralishi ularning oxirgi tushish tezligidagi farqqa qarab amalga oshiriladi. Gidravlik klassifikatsiya amalga oshiriladigan real sharoit uchun zarrachalarning oxirga tushish tezligini nazariy jihatdan aniqlash qiyin, chunki jarayonda juda ko‘p sonli zarrachalar ishtirok etadi, va ularning bir-biriga o‘zaro ta’sirini (ishqalanish, urilish va h.k) aniqlash mumkin emas. Shuning uchun zarrachalarning oxirgi tushishi tezligi «erkin» tushish sharoitida, ya’ni boshqa zarrachalarning ishtirokisiz va idish devoridan etarli darajadagi masofada uzoqlashgan shar shaklidagi zarrachalar uchun aniqlangan. 1 mm dan yirikroq o‘lchamdagi zarrachalarning suvda tushishining oxirgi tezligi. Rittenger formulasidan topiladi:

bu erda: A - son koeffitsienti (suv uchun A = 1,146, havo uchun A=40,6) Bu formulalar orqali hisoblangan sharsimon shakldagi zarrachalarning suvda oxirgi tushish tezligi amaldagi bilan bir xil chiqmaydi, chunki yanchishdan keyin gidravlik klassifikatsiyaga shuncha zarrachalar boshqa yassi, burchakli, dumaloqlangan, cho‘zinchoq va h.k. shaklga ega bo‘ladi. Shuning uchun bunday zarrachalarning tushish tezligi nazariydan ancha kichik bo‘ladi. Biroq tajriba natijalari asosida aniqlanishicha, noto‘g‘ri shakldagi zarrachalarning tushish tezligini aniqlash uchun (1) – (3) formulalarga tegishli tuzatish koeffitsientlari kiritilsa, shar shaklidagi zarrachalarga tegishli tushish qonunlaridan foydalanish mumkin. Gidravlik klassifikatsiya natijasida olinadigan sinflar teng tushuvchi, ya’ni har xil zichlikka va o‘lchamga ega, lekin bir xil tezlikda tushuvchi zarrachalardan iborat. Bir xil tezlikda tushuvchi har xil zarrachalar diametrlarining nisbati teng tushish koeffitsienti deyiladi. V 0 I orqali diametri d e va zichligi  е bo‘lgan engil mineral yirik zarrachasining oxirgi tushish tezligini; V 0 II orqali esa diametri d 0 va zichligi  0 bo‘lgan og‘ir mineral mayda zarrachasining oxirgi tushish tezligini belgilaymiz. (1)-(3) formulalar asosida V I 0 =V II 0 va koeffitsientlarning son qiymati teng bo‘lganda suvda teng tushish koeffitsienti yirik zarrachalar uchun

Teng tushish koeffitsienti bir xil tushish tezligiga ega engil minerallarning zarrachasi og‘ir mineral zarrachasidan necha marta kattaligini ko‘rsatadi. Yuqorida ko‘rib o‘tilgan alohida olingan mineral zarrachaning erkin tushish sharoitidagi qonuniyatlari mineral zarrachaning harakatlanishi chegaralangan bo‘shlikda sodir bo‘luvchi gidravlik klassifikatsiyani to‘liq xarakterlab bera olmaydi. Bunday harakatlanishda har qaysi zarracha boshqa harakatdagi zarrachalarning ta’siriga uchraydi. Undan tashqari, muhitning o‘ziga har qaysi zarracha va hamma zarrachalarning massasi umumiy holda dinamik ta’sir etadi. Zarrachalarning bunday sharoitda tushishi siqilib tushish deyiladi. Zarrachalarning siqilib tushish tezligi hamma vaqt erkin tushish tezligidan kichik va u muhitning qovushqoqligiga bog‘liq bo‘lib, qattiq zarrachalarning miqdori ortishi bilan ortadi. Zarrachalarning siqilib tushishida sodir bo‘ladigan hodisalarning murakkabligi tufayli uning tezligini empirik formulalardan aniqlanadi. Klassifikatorlar Boyitish fabrikalarida ishlatiladigan gidravlik klassifikatorlarni shartli ravishda 2 guruhga bo‘lish mumkin: 1. Ajralish gravitatsion va muhitning qarshilik kuchi asosida amalga oshadigan klassifikatorlar (kamerali, konusli, spiralli, piramida shaklidagi klassifikatorlar). 2. Yuqoridagi kuchlardan tashqari markazdan qochuvchi kuch ta’sir qiladigan klassifikatorlar.

Kamerali gidravlik klassifikatorlar Bu klassifikatorlar mahsulotni gravitatsion usulda boyitishdan oldin tayyorlash klassifikatsiyasi uchun ishlatiladi. Klassifikatorlar 2, 4, 6, yoki 8 ta kameradan iborat bo‘lib, kameralar soni markadan keyin ko‘rsatiladi (KG-2, KG-4, KG-6, KG-8). Kameralarning kengligi mahsulot berilishi tomonidan mahsulot quyilishi tomonga ortib boradi (29-rasm). 29-rasm. Kamerali gidravlik klassifikatorlar 1-uzatma vali; 2-shkiv; 3-klapan sterjeni; 4-g‘ildirakdagi mushtukcha; 5- chuvalgchangsimon g‘ildirakcha: 6- ichi bo‘sh val aralashtirgichlari bilan; 7- bo‘shatish klapanining shari: 8-suvni sozlash uchun kran. Kamerali gidravlik klassifikator o‘lchamlari ketma-ket kattalashib boruvchi va yuqori qismida bitta bo‘tana oqimi bo‘ylab kengayib boruvchi umumiy tarnovchaga ega bir qator piramida shaklidagi kameralardan iborat. Dastlabki bo‘tana tarnovchaning tor qismiga berilib, u klassifikator kameralarini to‘ldiradi va tarnovchaning keng qismidan oqib tushadi. Mineral

zarrachalar o‘zlarining suvda tushish tezliklariga qarab, ma’lum yiriklikdagi sinflarni hosil qilib har xil kameralarda cho‘kadi. Eng mayda fraksiya quyulma bilan chiqib ketadi. Har qaysi piragidal kameraga silindr va konusli nasadka ulanadi. CHo‘kkan mahsulot davriy ravishda ochiladigan klapan orqali konusli uchlikdan chiqarib olinadi. Klasifikatorning silindr qismiga kameraning piramida qismida yuqoriga ko‘tariluvchi aylana oqim hosil qiladigan tarzda urinma bo‘yicha bosim ostida suv beriladi. Yuqoriga harakatlanuvchi suv oqimi cho‘kkan mahsulotdan mayda zarrachalarni yuvib yuqoriga olib chiqadi. Kameraning pastki toraygan pastki qismida zarrachalarning cho‘kishi siqilib tushish sharoitida sodir bo‘ladi. Kameraning pastki qismiga cho‘kkan fraksiya 1,5 aylana/min tezlikda harakatlanuvchi aralashtirgich yordamida g‘ovaklantiriladi. Kamerali klassifikatorlarning uzunligi 3,7 dan 7,4 m gacha,balandligi - 2,8 dan 4,2 m gacha, ishlab chiqarish unumdorligi 2 mm li mahsulotda 15 dan 25 t/soat, bunda suv sarfi 30-160 l/min ni tashkil etadi. Gidravlik klassifikatorlarning afzalligi - cho‘kkan mahsulotni avtomatik bo‘shatish va klassifikatsiyani boshqarish mumkinligi. Spiralli klassifikatorlar Bu klassifikator qumni mexanik bo‘shatuvchi klassifikatorlar turiga kiradi. Ularda tashuvchi moslama bo‘lib korpus tubiga parallel joylashtirilgan, sekin aylanuvchi spiral (shnek) xizmat qiladi (30-rasm).

30-rasm. Spiralli klassifikator 1 – uzatma, 2 – yarim silindrik tog‘ora, 3 – spiral, 4 – ichi bo‘sh val, 5 – spiralni ko‘taruvchi mehanizm, 6 – quyulish ostonasi, 7 – tayanch ramasi, 8 – bo‘shatish tuynugi. Spiralli klassifikatorlar bir va ikki spiralli qilib tayyorlanadi. Ular gorizontga 12-18 0 burchak ostida o‘rnatiladi. Spirallar bir, ikki va uch zaxodli bo‘lib, uning qadami spiral dametrining 0,5 - 0,6 siga teng. Spiralli klassifikatorlar botgan spiralli va botmagan spiralli klassifikatorlarga bo‘linadi. Botmagan spiralli klassifikatorlarda quyulish ostonasi valdan yuqorida, yuqori qismi esa bo‘tananing ustida joylashadi. Botgan spiralli klassifikatorlarda esa quyulish ostonasi bo‘tanaga to‘liq botgan bo‘ladi va bu bilan cho‘kishning katta zonasiga erishiladi va mahsulotning klasifikatsiyasi tinchroq muxitda o‘tadi. SHuning uchun botgan spiralli klasifikatorlar o‘lchami <0,15 mm dan kichik mayin, tuyulgan mahsulotni ajratish uchun qo‘llaniladi. Bu klassifikatorlarning quyulma bo‘yicha i/ch unumdorligi botmagan spiralli klassifikatorlarga nisbatan 1,5 barobar katta. Spiralli klassifikatorlarning diametri 0,3-3 m gacha, uzunligi 2,9-15,1 m. Spiralli klassifikatorlar sodda tuzilishga egaligi, ishlashning qulayligi, yuqori ishlab chiqarish unumdorligiga egaligi bilan harakalanadi. Spirallarning bir tekis va tinch aylanishi mahsulotni klassifikatsiyalash uchun yaxshi sharoit yaratadi va katta zichlikka ega toza mahsulot beradi.

Spiralli klassifikatorlarda klassifikatsiyalashni quyidagi parametrlarni o‘zgartirib boshqarish mumkin: aylanish chastotasi, quyulish ostonasining balandligi, bo‘tananing zichligi. Mayin quyulma olish uchun spirallarning aylanish tezligini kamaytirish kerak va bunig aksincha dag‘al qumlar olish uchun spiralning aylanish chastotasini oshirish kerak. Spirallarning aylanish tezligi 1-25 min -1 . Quyulish ostonasining balandligini o‘zgartirib, zarrachalarning cho‘kish zonasini oshirish mumkin, bu bilan klassifikatorlarning ishlab chiqarish unumdorligi ortadi. Bo‘tananing zichligi klassifikatorlarda zarrachalarni cho‘kish tezligiga ta’sir qiladi. Butananing zichligi ortishi bilan zarrachalarning cho‘kishi sekinlashadi va quyulmaga nisbatan yirikroq zarrachalar o‘tib ketadi. Spiralli klassifkatorlarning ishlab chiqarish unumdorligi ikkita maxsulot: quyulma va qum bo‘yicha aniqlanadi: Quyulma bo‘yicha ishlab chiqarish unumdorligi (T /sutka) quyidagi empirik formulalardan aniqlanishi mumkin: Botmagan spiralli klassifikatorlar uchun

Gidrotsiklonlar Gidrotsiklonlar apparat ichida mineral zarrachalarning spiralsimon traektoriya bo‘ylab harakatlanish natijasida hosil bo‘ladigan markazdan qochuvchi kuchni ishlatishga asoslangan klassifikatsiyalovchi apparatlar turiga kiradi. Bunda markazdan qochuvchi kuch mineral zarrachaga ta’sir qiluvchi gravitatsion kuchdan ancha kattadir. SHuning uchun gidrotsiklonlarda klassifikatsiyalash ajralish gravitatsiya kuchi hisobiga sodir bo‘luvchi boshqa apparatlardagiga nisbatan jadalroq boradi. Gidrotsiklonlar katta ishlab chiqarish unumdorligiga va yuqori klassifikatsiyalash samaradorligiga ega. Boyitish amaliyotida gidrotsiklonlar yanchilgan mahsulotni quyulma va qumga ajratish, mahsulotlarni shlamsizlantirish, suvsizlantirish va x.k. maqsadlarda ishlatiladi. Gidrotsiklon silindr va konus qismlardan tuzilgan, yuqoridan markazida dumaloq teshigi bor qopqoq bilan yopiladigan apparatdan iborat (31-rasm). Dastlabki mahsulot gidrotsiklonning silindrik qismiga bosim ostida konussimon uchlik orqali beriladi. Gidrotsiklonga mahsulotning bunday berilishi gidrotsiklon ichida bo‘tananing aylanishini vujudga keltiriladi. Yirikroq zarrachalar markazdan qochuvchi kuch ta’sirida gidrotsiklon devoriga siqiladi va tashqi oqim bilan konusning pastki teshigi orqali, mayda zarrachalar ichki aylanuvchi oqim bilan yuqori kopqoqdagi teshik orqali chiqariladi. Gidrotsiklonlarda zarrachalarning ajralishi og‘irlik kuchi taosirida emas, balki markazdan qochuvchi kuch ta’sirida sodir bo‘lishi tufayli ularda nisbatan mayda zarrachalarni ham katta mehnat unumdorligi bilan cho‘ktirish mumkin.

31-rasm. Gidrotsiklon 1 – monometr, 2 – qopqoq, 3 – quyuluvchi truba,4 –silindrik qismi, 5 –truba, 6 – qoplama, 7 – konusli qismi, 8 – konussimon uchlik. Gidrotsiklonlarda o‘lchami 15 mkm gacha bo‘lgan quyulma olish mumkin, shu tufayli ularni bo‘tanani shlamsizlantirish uchun ishlatish mumkin. Mahsulot yirikligini gidrotsiklonga tushayotgan bo‘tananing bosimini hamda pastki bo‘shatish teshigining o‘lchamini o‘zgartirish orqali boshqarish mumkin. Gidrotsiklonlar xuddi mexanik klassifikatorlar quyulmalari kabi yiriklikdagi quyulma olishga imkon beradi. Biroq gidrotsiklonlarning quyi mahsuloti 50-65% qattiq zarrachalarni saqlaydi, ya’ni mexanik klassifikatordagiga nisbatan suyuqroq qum olinadi va shuning uchun ko‘proq suvda muallaq joylashgan mayda sinfni saqlaydi. SHu sababga ko‘ra gidrotsiklonlarda klassifikatsiyalash samaradorligi mexanik klassifikatorlarnikidan past. Gidrotsiklonlar rudalarni yanchish sxemalarida keng qo‘llaniladi. Ular sharli tegirmonlar bilan yopiq siklda ishlovchi mexanik klassifikatorlarning o‘rnini bosadi. Gidrotsiklonlar katta sanoat maydonini ishg‘ol etmaydi va mexanik klassifikatorlarga nisbatan ancha arzon. Ishlatishda gidrotsiklonlar klassifikatorlarga nisbatan qulayroq, chunki ularning tuzilishi sodda va harakatlanuvchi qismlari yo‘q. Gidrotsiklonga kelib tushadigan mahsulotning

hajmi mexanik klassifikatorlardagidan kam. Bu ham tegirmon-gidrotsiklondan tashkil topgan agregatni ishga tushirish va to‘xtatish engillashtiradi, shuningdek rudani yanchish siklida bo‘lish vaqtining qisqaligi tufayli rudaning oksidlanishini kamaytiradi. Gidrotsiklonlarning asosiy kamchiligi gidrotsiklonning o‘zini va unga bo‘tanani beruvchi nasosning tez ishdan chiqishi, va nasosning ishi bilan bog‘liq elektr energiya sarfining balandligi. Ularning ishlash muddatini uzaytirish uchun zamonaviy gidrotsiklonlar ichki tomonidan rezina qoplanadi va alohida detallarini almashtirish mumkin bo‘lishi uchun yig‘iladigan qilib tayyorlanadi. Metalning maxsus navlaridan tayyorlangan nasoslarni ishlatish tavsiya qilinadi. Gidrotsiklonlar 50 dan 1000 mm gacha diametrda tayyorlanadi. Konuslik burchagi odatda 20-22 0 qabul qilinadi. Butananing gidrotsiklonga kirishdagi bosimi 0,3 dan 3 ata. Pastroq bosimda ishlash afzalroq, chunki bunda gidrotsiklonning ishdan chiqishi va elektrenergiya sarfi kamayadi. YUqori ishlab chiqarish unumdorligiga erishish uchun gidrotsiklonlarning bir nechtasini o‘rnatish kerak.

Adabiyotlar ro’yhati: 1. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. t.1 Obogatiteln ы e protsess ы i apparat ы : Uchebnik – 2- e izd., stereotip. 2014. 2. Abramov A.A., Pererabotka, oboga щ enie i kompleksnoe ispolzovanie tverd ы x polezn ы x iskopaem ы x. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 3. Abramov A.A., Pererabotka, obogaщenie i kompleksnoe ispolzovanie tverdыx poleznыx iskopaemыx. T.2 Texnologiya pererabotki i obogaщeniya poleznыx iskopaemыx : Uchebnik – 2014. 4. Abramov A.A., Texnologiya pererabotki i oboga щ eniya rud svetn ы x metallov. Uchebnoe posobie, v 2 kn. 2015. 5. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2016. 6. Avdoxin V.M. Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. Uchebnik v 2t. – 2006. t2. Texnologiya obogaщeniya poleznыx iskopaemыx. 7. Arashkevich V.M. Osnovы obogaщeniya rud, M., Nedra,2019. 8. Egorov V.L. Osnov ы oboga щ eniya rud, M., Nedra,2016

Похожие

Flotatsiya jarayoni

Yanchish jarayoni

Elash jarayoni

Maydalash jarayoni

Qirindining hosil bo'lish jarayoni