Keskichlarni o‘tmaslanish mezonlari (kriteriyalari) - Материаловедение - Рефераты

Keskichlarni o‘tmaslanish mezonlari (kriteriyalari)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

601 KB

Keskichlarni o‘tmaslanish mezonlari (kriteriyalari) Reja: 1. O‘tmaslanish mezoni xakida tushuncha. 2. O‘tmaslanish mezonlarining qisqacha obzori. 3. Ishlab chiqarishning iqtisodiy o‘tmaslanish mezonlari. 4. Kesuvchi asbobning eng katta chidamliligini yeyilishi. 5. Normativlarda qabul qilingan o‘tmaslanish mezonlari.

O‘tmaslanish mezoni xakida tushuncha. O‘tmaslanish mezoni deb kesuvchi asbobni o‘tmaslanishi momentini aniqlash mumkin bo‘lgan belgiga (yoki belgilar yi ь indisiga) aytiladi. Bunday mezonsiz turg‘unlik davrini yaoni kesish boshidan o‘tmaslanish momentigacha bo‘lgan kesuvchi asbobning ishlash davomliligi. Oboektiv aniq, miqdoriy aniqlangan o‘tmaslanishi mezosini tanlash xaqidagi savol metallarni kesishdagi ilmiy tekshirishlarda muxim rol o‘ynaydi. Bunday mezosiz kesuvchi asbobning kesish xususiyatlarini miqdoriy baholash va mustahkam bo ь liqlarni yaoni kesuvchi asbobning turg‘unlik davrini kesish maromi elementlari va boshqa faktorlar bilan bo ь lovchi konuniyatlarni aniq o‘rnatish mumkin emas. O‘tmaslanish mezoni juda muxim ishlab chiqarish, texnik-iqtisodiy maonosini darajasiga uning chidamlanishi T (to‘la yeyilishiga bo‘lagan umumiy xizmat muddati ) va kesuvchi asbobga sarflarning umumiy yi ь indisi bo ь liq bo‘ladi. Kesuvchi asbobga sarflar mexanika tsexi ishchi - dastgoxlarining asosiy ishlab-chiqarish ish hakining 25 – 100% ni tashqil etadi. Tanlangan o‘tmaslanish mezonlariga faqat kesuvchi asbobga sarflar bo ь liq bo‘lmaydi. Kesuvchi asbobni xaddan tashkari o‘tmaslanishida kesishga sarflanuvchi kesish kuchi va quvvat muxim darajada o‘sib ketadi. Qora ishlov berishda bu dastgoxga nojo‘ya yuklanishlarni tu ь ridagi, uning detallarni keskin yeyilishini kuchaytiradi va avariya bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin, toza ishlov berishda ishlov berilgan yuza sifatini yemonlashtiradi, detalning ishlov berilgan yuzalari o‘lchamlari va shaklida buzilishni chiqaradi va maxsulotni chiqitga (brakka) olib kelishi mumkin. SHunday qilib, ishlab chiqarishning o‘tmaslanish mezonlarini o‘rnatishda kesuvchi asbobni yeyilish qonuniyatlari bilan bo ь langan iqtisodiy va texnik faktorlar xisobga olingan bo‘lishi kerak. Tekshirishlarda qo‘llaniluvchi o‘tmaslanish mezonlari ishlab chiqarish mezonlarining qiymatlari mos bo‘lishi kerak. Aks holda tekshirishlarda o‘rnatilgan

qonuniyatlar va kesish maromlari bo‘yicha ularga asoslangasn tavsiyanomalar ishlab chiqarish mezonlarida erishilgan kesish maromlariga mos bo‘lmasligi mumkin. O‘tmaslanish mezonlarining qisqacha obzori. Turli tatqiqotchilar tomonidan bir qator o‘tmaslanish mezonlari taklif qilingan va qabul qilingan. Bu mezonlarning asosiylarini qisqacha ko‘rib chikamiz. F.Teylor (AKSH) tez kesar keskichlar uchun yagona o‘tmaslanish mezoni- ti ь ning to‘la yemirilishini taklif qildi. Bu yemirilishning tashqi belgisi deb u ishlov berilaetgan jism yuzasida chiziqni yoki yaltiroq chiziqni turtib chiquvchi juda yupqa tirnalgan joyni xisoblangan. Valliks (Germaniya) cho‘yan ishlov berishda o‘tmaslanish mezoni deb kesuvchi qirrani yemirilish momentida keskich va buyum orasida to‘planib qoladigan, qirindining kichik qizib yepishib qolgan bo‘loklari bilan, chaqiriluvchi kesish yuzasi qorayishini xisoblashni taklif qildi. Bu mezonlar juda sodda, aniq va ishlab chiqarish sharoitida ko‘llash mukin, Lekin sub ь ektiv va miqdor jixatdan aniqlanmagan bo‘ladi. SHlezinger (Germaniya) R x va R y kuchlar qiymatini 10% ga tez o‘sishidan tashqil topgan birmuncha ob ь ektiv o‘tmaslanish mezonini taklif qildi. Biroq bu mezon ham muxim kamchiliklarga ega. U kesish kuchini aniq o‘lchash uchun sezgir dinometr qo‘llashni va ishlab chiqarish sharoitida qo‘llanilgan bo‘lishi mukin emasligini talab qildi. CHo‘yanga ishlov berishda R x va R y kuchlar sakrash bilan emas, balki kesish boshidan boshlab to‘xtovsiz oshib boradi, R x va R y kuchlarni 10% ga o‘sishiga mutlaqo muxim bo‘lmagan yeyilish javob beradi. O‘tmaslanish mezonini kesgichni xizmat qilish muddati bilan bo ь lash imkonini beruvchi, keskich yeyilishning miqdoriy harakteristikalarini yo‘qligi bu mezonlarning umumiy kamchiligi xisoblanadi. Keskichlarni o‘tmaslanish mezonini uning ishgi yuzalarining yeyilish bilan bo ь lash bo‘lgan birinchi urinish Ripper va Berli (Ligliya) tomonidan amalga oshirilgan. Biroq, keskich yeyilishini harakterlovchi qiymat (oldingi

qirrada faska eni 0,127 mm) nomuvofiq qabul qilingan va taklif qilingan mezon ishlab chiqarish uchun yaroqsiz hisoblanadi. R.V.Polyakov po‘latni toza yo‘nish uchun keyingi tatqiqotchilar tomonidan foydanilgan bir muncha o‘zgartirish kiritilgan o‘tmaslanish mezonini taklif qildi. Bu mezon asosiga, yeyilish natijasida keskichni qisqartirib qolishi bilan chaqirilgan ishlov berilgan yuza diametrini o‘zgarishi qo‘yilgan bo‘lsada, u keskich ishgi yuzalarini yeyilishining xaqiqiy qonuniyatlari va toza ishlov berishda ham xisobga olishishi kerak bo‘lgan iqtisodiy tartib faktorlari bilan bo ь liq bo‘lmaydi. Ishlab chiqarishning iqtisodiy o‘tmaslanish mezonlari. Bu uslubda va unga asoslangan o‘tmaslanish mezonlariga batafsilroq to‘xtalib o‘tamiz. Har bir mustahkamlik tajribasini o‘tqazishda, keyingi va oldingi yuzalar bo‘yicha yeyilishning o‘suvchi chiziqli qiymatlarini ( h 3 h l ) davriy o‘lchash va koordinatalarda yeyilish grafigini qurish h 3 =f(  ) va h l =f(  ) tavsiya etiladi, bu yerda  -kesish boshidan yeyilishini o‘lchash momentiga bo‘lgan keskichni ishlash davomiyligi. h 3 va h l qiymatlar bilan kesuvchi asbobni charxlashdagi olib tashlashga tegishli bo‘lgan qatlam qalinligi S 1 . SHuningdek keskichning kesuvchi qismi tomonidan bardosh beruvchi charxlashlar miqdori aniqlanadi. Ketingi yuza bo‘yicha yeyilishda charxlashdagi olib tashlashga tegishli bo‘lgan qatlamning minimal qalinligi S, oldingi qirra bo‘yicha asosiy kesuvchi qirraga perpendikulyar ravishda o‘lchanadi (shakl-85) va quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:  cos sin3 1 h С  (107) yoki taqribiy C 1 = h 3 tg  Oldingi yuza bo‘ycha yeyilishda C 1 = h l .

Xaqiqiy charxlash qiymati S bir marta charxlashda hamma vaqt minimal zaruriy qiymatdan S birmuncha katta bo‘ladi, chunki charxlashda bu qiymatni mutloqo aniq saqlab turish mumkin emas, yemirilgan strukturali qatlamni to‘lasiga olib tashlash zarur: S 0 =S 1 + bu yerda  -qo‘shimcha charxlash qiymati, u 0,1  0,2 ga teng deb qabul qilinadi. Bitta charxlashda olib tashlanadigan qatlam eni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: a) ketingi yuza bo‘yicha yeyilishda (shakl -86, a) C 0 = h 3 tg  +  , (108) b) oldingi yuza bo‘yicha yeyilishda (shakl-86 ,b) C 0 = h l +  , (109) (71 ) va (72) formulalar bittaga birlashgan bo‘lishi mumkin: C = mW +  , (110) bu yerda W = h 3 , m = t g  - ketingi yuza bo‘yicha yeyilishda.шакл. Чархлашдаги минимал ыалинликни аниылаш схемаси

W = h l , m =1- oldingi yuza bo‘yicha yeyilishda kesuvchi plastinka tomonidan charxlashlar miqdori quyidagi formula bo‘yicha aniqlangan bo‘lishi mumkin:0С К 1   bu yerda K`-keskichning kesuvchi qismini umumiy ruxsat etilgan charxlash qiymati. Ketingi yuza bo‘yicha keskichlarni charxlashda K`=0,8 K, bu yerda K`- kesuvchi qirraga perpendikulyar yo‘nalishda o‘lchanuvchi plastinka eni (shakl- 86,a). Oldingi yuza bo‘yicha charxlashda charxlashlar miqdori plastinka qalinligi S bilan limitlanadi, shu bilan birga K `= C -2 (106 - shakl, b) 8 6 - шакл. Орыанги (  ) ва олдинги юзалардаги (  ) емирилишини чархлаш ъисобий ыилинлигини аниылаш схемаси Har qanday o‘lchangan qiymatlar uchun keskichning yeyilish grafigi bo‘yicha ishlash davomiyligini va uning chidamligini  aniqlash mumkin:

                      1 mW K 1 C K 1 i T 0 0  ` ` ) ((111) bu yerda-tasodifiy kamayish yoki kesuvchi asbobning avariyali yemirilishi koeffitsienti, u 0,8  0,9 ga teng bo‘ladi. ( 74 ) formula va berilgan tajriba bo‘yicha xisoblar, ruxsat etilgan yeyilishni oshishida kesuvchi asbobning kesuvchi qismi chidamliligi ma o lum chegaragacha o‘sadi, so‘ngra kamaya boshlashini ko‘rsatadi. Kesuvchi asbobning eng katta chidamliligini yeyilishi. Qora ishlov berishda odatda o‘tmaslanish mezoni sifatida kesuvchi asbobningeng katta chidamliligiga mavofiq bo‘luvchi yeyilish W 0 qabul qilinadi. Aniq ifodalangan kritik yeyilish W kr mavjudligida, bu kritik yeyilish kesuvchi asbobning eng katta chidamliligiga muvofiq bo‘ladi va shuning uchun o‘tmaslanish kriteriyasi deb qabul qilinadi. Keskichni maqsadga muvofiq bo‘lmagan holda kritik yeyilishdan ortiq bo‘lgan yeyilishgacha olib beradi, charxlash miqdori va keskichni chidamliligi esa keskich tushib ketadi. Aniq ifodalangan kritik yeyilishni yo‘qligida W 0 yeyilishni aniqlash birmuncha murakabroqdir. Ushbu xol uchun formulani keltirib chiqaramiz. Soddalashtirish maqsadida ( 74 ) formula o‘rniga t uchun taqribiy formulani qabul qilamiz: 0 0 C K 1 T    `   Bu yerda (73) dagi S qiymatni qo‘yib va W = CW  x bo‘lishini ko‘zda tutgan holda kuyidagi formulani hosil qilamiz: ) ( ф` `    K WCw K T x 0     CHidamlilik T 0 f`(  )=0 bo‘lganda maksimumga erishadi. Birinchi hosilali topgan holda va uni polga tenglab quyidagi formulani hosil qilamiz: ) ( 1 x m W 0    (112)

Biroq, bu formula bo‘yicha xisoblash X darajasining qiymatini bilish kerak bu masalani yechishni murakkablashtiradi W 0 qiymatini grafoanalitik usul bilan juda sodda aniqlash mukin. M-nomaolum qiymatga W 0 muvofiq bo‘luvchi egri yeyilishdagi nuqta bo‘lsin (shakl-87). Egrida yetuvchi har qanday M nuqtada egri yeyilishga urinma tenglamani yezamiz:  d dW W W 0 0   bu yerda W - urinmani ordinata o‘qida kesib tashlovchi bo‘lak. CHunki xw xCW CWx W W CWx x 1x 1x             ; d dW ; CW W x va W =- W ( x -1) (113) M nuqta uchun W ni qiymatini (76) formula (75) formuladagi W ni qo‘yib topamiz: m W    hosil qilamiz. Demak M 0 noma o lum nuqtasida egri yeyilishga urinma bo‘lgan ordinata o‘qida kesib tashlovchi bo‘lak -  / m teng bo‘ladi. Bu yerdan berilgan egri yeyilish bo‘icha W qiymatini aniqlash uchun tuzilishning sodda qoidasi ajralib chiqadi:  /m ga teng bo‘lgan bo‘lakni koordinata bajarishdan pastga olib шакл. Емирилишни графоаналитик аниылаш схемаси

qo‘yishi va bo‘lak oxiridan (M, nuqtadan) egri yeyilishga urunma o‘tqazish kerak. Urinish nuqtasining ordinatasi W 0 nomaolum qiymatga teng bo‘ladi. Xuddi shu usul bilan yo‘q bo‘lgan yeyilish grafigi bo‘yicha W ni aniqlash mumkin va normal yeyilishdan yemiriluvchi yeyilishga o‘tish bir tekis ro‘y beradi. Kesuvchi asbobni chidamliligi tanlashda xisobga olinishi kerak bo‘lgan muxim, Lekin yagona bo‘lmagan faktor xisoblanadi. Iqtisodiy tartib muloxazalari bilan birga kesuvchi asboblarni yeyilishi bilan boьliq bo‘lgan bir qator texnik faktorlarini ham xisobga olish kerak. Qora ishlov berishda shunday faktorlar jumlasiga o‘tmaslanishini kesuvchi qirralar mustahkamsligiga taosiri tegishli bo‘ladi, bu qattiq qotishmalar va mineralokeramika bilan ishlashda muxim ahamiyatgap ega. TZOK4 qattiq qotishmasi bilan qoplangan, mineralokeramik keskichlar eng katta chidamlilik mezoniga muvofiq bo‘luvchi yeyilish qiymatlarini yo‘l qo‘yishmaydi, chunki kichik yeyilish qiymatlarida uvalanib ketishadi.Toza ishlov berishda ruxsat etilgan yeyilish asosan talab qilingan ishlov berish aniqligi bilan aniqlanadi va qora ishlov - berishdagiga nisbatan ancha kichik bo‘lishi kerak. Toza ishlov berishda yeyilish asosan ketingi qirra bo‘yicha sodir bo‘ladi, bu tashqi yo‘nishda yo‘nilgan yuza diametrini oshib ketishiga va yo‘nib kertishda kamayishga olib keladi. Biroq, keskichni qiskartirishi bilan bir vaqtda, yeyilish natijasida, qizish sababli keskichni uchayishini xisobga olish zarur. Yaoni ishlab chiqarishda keskichlar muayyan o‘lchamga sozlanadi va o‘tmaslanish mezoni sifa tida odatda ishlov beriladigan detallar o‘lchamini o‘zgarishi bo‘yi cha nazorat qilinuvchi ruxsat etilgan o‘lchamli yeyilish qabul qilinadi. CHunki toza yo‘nish talab etiladigan ishlov berish aniqligini taominlashi lozim, u holda toza ishlov berish meromlarini mustahkamlik tekshirishlarida yuza tozaligini davriy ravishda nazorat qilib turishi kerak. Keskichlarni o‘tmaslanish jarayonida yeyilish maydonchasining chiziqli o‘lchamlarini o‘zgarishi, buyum o‘lchamlarini buzulishi, ishlov berilgan yuza tozaligini yemonlashishi bilan birga boshqa xodisalar ham kuzatiladi: tashqi

etuvchi kesish kuchlarini oshishi, ayniqsa R x va R y , kesish haroratini ko‘tarilishi, ishlov berilgan yuzaning kuchli parchinlanish, titrash va boshqalar. O‘tmaslanishning hamma bu bir-biridan ajralmaydigan kamchiliklari, kesuvchi asboblarini yeyilishini tekshirishda, tekshirish protokol (qaror)larida sistematik o‘lchash va qayd qilishi imkoniyati bo‘yicha diqqat bilan kuzatish tavsiya qilinadi. Lekin hamma xollarda, o‘tmaslanish mezonlarini o‘rnatishda har qanday texnik faktorlarni xisobga olinishidan qatьiy nazar bu faktorlarni yeyilishning chiziqli qiymatlari ( h 3 yoki h l ) va kesuvchi asbobni chidamliligi bilan aloqada bo‘lishini bilish kerak. Normativlarda qabul qilingan o‘tmaslanish mezonlari. Kesish meromlari bo‘yicha normativlarda ]amma texnik va iqtisodiy faktorlarni xisobga olgan holda, turli xil kesuvchi asboblar uchun o‘tmaslanish mezonlari sifatida qabul qilingan, ketingi yuza bo‘yicha ruxsat etilgan yeyilishning o‘rtacha xisobiy qiymatlari keltirilgan. Misol tariqasida normativlarda qabul qilingan o‘tuvchi, yo‘nib kertuvchi va kesuvchi tokorlik keskichlarini ruxsat etilgan yeyilish qiymatlarini keltiramiz. Qobiq bo‘yicha quymani 3 mm gacha bo‘lgan kesish chukurligida obdirka qilishda ( po‘stini tozalashda ) ketingi qirra bo‘yicha ruxsat etilgan yeyilish 8 - jadvalda ko‘rsatilgan qiymatdan 1,5 marta katta bo‘ladi. Po‘latlarni tezkesar keskichlar bilan sovitishsiz yo‘nishda ketingi yuza bo‘yicha yeyilish keskichni o‘tmaslanish momentiga qadar katta emas (0,3  0,5 mm) Lekin oldingi yuzada chuqurligi 0,5  0,6 mm bo‘lgan chuqurga hosil bo‘ladi va o‘tmaslanish mezoni sifatida qabul qilinadi. Po‘latlarni qattiq qotishmali keskichlar bilan qora yo‘nishda ketingi yuza bo‘yicha 1mm ga yeyilganda chuqurga chuqurligi 0,2  0, 3 mm dan katta bo‘lmaydi. jadval Keskichning kesuvchi qismini materiali Ishlov beriladigan material Ishlov berish harakteri Ketingi yuza bo‘yicha ruxsat etilgan yeyilish mm

Tezkesar po‘lat Uglerodli va metrlangan po‘lat. Issiqbardosh, zanglamaydigan po‘latlar va qotishmalar Qora va toza 1,5-2,0 1,0 Qattiq qotishma Uglerodli va letrlangan po‘latlar. Issiqbardosh, zanglamaydigan po‘latlar va qotishmalar. CHo‘yan Qora Toza Qora Toza Qora Toza 1,0-1,4 0,4-0,6 1,0 0,8-1,0 0,6-0,8 jadvaldan foydalanib kesuvchi platinka tomonidan bardosh beruvchi charxlashlar miqdorini hisoblash mumkin. Turli keskich turlari uchun (o‘tuvchi, kesuvchi, kesib tashlovchi va xokazo) charxlash miqdorlari turlicha bo‘ladi, shuningdek u kesuvchi material plastinkasining shakli va o‘lchamlariga, uning yeyilish turiga, ishlov berish haraklariga boьliq bo‘ladi. CHarxlash miqdorlari xaqidagi to‘liq maolumotlar normativlarida (44) keltirilgan bo‘ladi. Misol tariqasida 01 formada qattiq qotishmali platinkalar bilan qoplangan bukilgan o‘tuvchi tekisliklarning yuritadigan o‘lchamlari uchun o‘rtacha qiymatlarni keltiramiz (9 - jadval). Jadval Keskich ushlamchi kesimning o‘lchamlari VXN. mm Yo‘nishdagi keskich tomonidan bardosh beruvchi charxlashlar miqdori Qora Yarim toza Toza 16*25 20*30 11 13 16 18 19 22

25*40 14 18 22

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Avagimov V.D. Mashinasozlik materiallarini kesib ishlash. «O‘qituvchi» nashriyoti, Toshkent, 1971. 2. Avakov A.A. Fizicheskie osnovq teorii stoykosti rejuo‘ix instrumentov. M. «Mashgiz», 1960. 3.Bobrov V.F.i dr. Razvitie nauki o rezanii metallov. Pod redaktsiey. Zoreva N.N. M. «Mashinostroenie», 1967. 4. Vul ь f A.M. Rezanie metallov. M. «Mashgiz», 1963. 5. Granovskiy G.I., Granovskiy V.G.Rezanie metallov. M. «Vqsshaya shkola», 1985. 6. Geller Yu.A. Instrumental ь nqe stali. M. «Metallurgiya», 1968. 7. Danilenko B.D., Fayzimatov.B.N, Irgashev O.S. Konspekt lektsiy po predmetam. «osnovq obrabotki materialov rezaniem», «proizvodstvennaya texnologiya». CHast ь I, II, III. Tip. FerPI, 2000. 8. Zorev N.N. Vopros ы mexaniki protsessa rezaniya metallov. M. «Mashgiz»,1956. 9. Klushin M.I. Rezanie metallov. M «Mashgiz», 1957

Похожие

Materiallarning ishlov beriluvchanligi

Turg‘unlik davrini kesish tezligiga bog’liqligi

Kesuvchi asboblarining yeyilishining asosiy sabablari

Yo‘nishdagi va randalashdagi kesish kuchlari

Asbobsozlik materiallari