Механизм ва машиналар динамикасининг асосий масалалари - Машиностроение - Рефераты

Механизм ва машиналар динамикасининг асосий масалалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

662 KB

Механизм ва машиналар динамикасининг асосий масалалари РЕЖА : 1. Механизм ва машиналар динамикасининг асосий масалалари ва вазифалари. 2. Машина агрэгатига таъсир қилувчи кучлар классификацияси.

1. Механизм ва машиналар динамикасининг асосий масалалари ва вазифалари. Механизмларнинг кинематикаси масалалари, яъни бўғинлар ва нуқталарнинг ҳаракати механизмнинг тўзилиши ва геометриясига таъсир қилувчи кучларни назарга олмай ўрганилган эди. Механизмларнинг динамик анализида ҳаракатга таъсир қилувчи барча кучларни хисобга олиб қаралади. Механизмлар динамикасида қуйидаги асосий масалалар хал килинади: а) машинага таъсир қилувчи кучларнинг мохиятини тахлил қилиш; б) механизмларни кучга хисоблаш. Ташқи, оғирлик, инерция, ишкаланиш кучларини бўғинлар ва кинематик жуфтларга таъсирини урганиш ва динамик юкланишларни камайтириш усуларини аниқлаш; в) механизм бўғинларининг инерция кучларини мувозанатлаш; г) механизмнинг кинематик жуфтларида ишкаланиш ва ейилишини камайтириш; д) кучлар таъсирида механик ҳаракатни урганиш ва механизмнинг баркарор Ҳаракатини таъминлаш усулларини аниқлаш; е) машина ҳаракатини ростлаш; ж) титраш ва титрашдан мухофазалаш усулларини аниқлаш. Машина таркибига, умуман, машина агрегати таркибига юритиш машинаси (юритгич), узатувчи механизм ва технологик машинанинг ишчи механизми киради. 1-шаклда машина агрегатининг схематик динамик модели келтирилган. Ундан кўриниб турибдики, машина агрегати таркибига кирувчи учала механизм ўзаро тўғри ва тескари боғланишда бўлади. 1-шакл. Машина агрегатининг схематик динамик модели.

Машина агрэгатига таъсир қилувчи кучларнинг мохияти билан танишиб чиқайлик. 2. Машина агрегатига таъсир қилувчи кучлар классификацияси. Машина ва механизмлар бўғинлари ва кинематик жуфтларининг мустахкамлигини, бикрлигини ва чидамлилигини таъминлаш масалаларини ечишга тўғри келди. Бу масалани ечиш учун бўғин ва кинематик жуфтларнинг кучлар таъсирида юкланганлигини билиш зарур. Умуман, машинада таъсир қилувчи кучлар 6 та турга булинади. 2-шаклда кучлар классификацияси схемаси кўрсатилган. Барча кучларни ўзаро боғлиқлиги шаклдан кўриниб турибди. 2-шакл. Кучлар классификац ияси . Уларни мохиятини куриб чиқайлик. 1. Механизм ва машинани ҳаракатлантирувчи кучлар. Уларни F x ёки М х - моментлар билан белгилаймиз. Ҳаракатлантирувчи кучлар мусбат иш бажариб, ҳаракат тезлиги вектори билан ўткир бурчак ҳосил килади (За-шакл).

3-шакл. Бу кучлар ҳаракатни тезлаштиради. Асинхрон электр юритувчиларда ҳаракатлантирувчи момент махсус механик характеристикалар орқали кўрсатилади (Зб-шакл). 2. Фойдали қаршилик кучлар. F K ёки М к иш машинасининг ишлашида технологик бошқа сабабларга кўра вужудга келади. Уларнинг йўналиши ҳаракат йўналиши билан ўтмас бурчак ҳосил қилиб, манфий иш бажаради (Зв-шакл).  2 ,     V Fk Фойдали қаршилик кучлари вақтга, силжишга, тезликка боғлиқ равишда ўзгариши мумкин (4-шакл). 4-шакл. 3. Механизм бўғинларининг оғирлик кучлари. Бу кучлар механизм ҳаракатига ёрдам беради ёки қаршилик кўрсатади. Юк кўтаришда оғирлик кучи манфий, туширишда мусбат иш бажаради. 4. Зарарли қаршилик кучлари. Булар кинематик жуфтларда вужудга келадиган ишкаланиш кучларидир. Ишкаланиш кучлари асосан манфий иш бажаради ва улардан кўп ҳолларда тўхтатиш мосламаларида самарали фойдаланилади (турли тормозлар, тўхтатгичлр ва х.к.).

Кинематик жуфтлардаги реакция кучлари учта хусусият орқали ифодаланади (1-жадвал) 1-жадвал Т/р Кинематик жуфтлар Маълум Номаълум 1 Қўйилиш нуқтаси Катталиги, йўналиши 2 Йў налиши Катталиги, қўйилиш нуқтаси 3 Қўйилиш нуқтаси, йўналиши Катталиги 5. Инерция кучлари. Машина бўғинининг ўзгарувчан тезликдаги ҳаракати натижасида инерция кучлари вужудга келади. Бу кучни бўғиннинг оғирлик марказига қўйилган деб қабул қиламиз. Ҳаракат қилаётган бўғиннинг тезланиш векторига қарши йўналган ҳаракатни сақлаш қобилятини белгилайдиган кучга инерция кучи дейилади. Турли бўғинларда инерция кучлари хар ҳил бўлади (5а-шакл). а) Илгариланма ҳаракат (ползун ҳаракати) Текис ҳаракат Нотекис ҳаракат

б) Айланма ҳаракат (кривошип ҳаракати) в) Мураккаб ҳаракат (шатун ҳаракати) 5-шакл. г) Тебранма ҳаракат (коромисло ҳаракати) 6-шакл. F n инерция кучи бўғин оғирлик марказига қўйилган бўлиб, унинг йўналиши a s тезланиш йўналишига тескаридир (5б,в-шакллар). Ғ п инерция кучининг моменти бўғин  бурчак тезланишига тескари йўналган (5в-шакл). 6. Эластик кучлар. Механизм ҳаракатининг маълум кисмларида ушбу кучлар ё мусбат, ёки манфий иш бажариши мумкин. Бирок тула кинематик

давр жараёнида ушбу кучлар бажарган иш нолга тенг бўлади, чунки уларнинг куйилиш нуқтаси даврий ҳаракатланади. Эластик кучлар асосан қайишқоқ бўғин ва элементларнинг дастлабки холатларини сақлашга интилади.

Адабиётлар 1. И.А.Каримов «Юксак маънавият- енгилмас куч», Т.: «Маънавият», 2009.-176 6. 2. Усмонхужаев Х.Х.- «Механизм ва машиналар назарияси». (Дарслик). «Укитувчи». Т., 1981.-576 6. 3. Артоболевский И. И. «Теория механизмов и машин». (Учебник). М., Наука, 1988.-640 с. 4. Фролов К.В. ва бошқалар. «Механизм ва машиналар назарияси». (Дарслик). «Укитувчи». Т., 1990.-496 б. 5. Жураев А, Мавлявиев М.Р., Абдукаримов Т., Мирахмедов Ж.Ю. «Механизм ва машиналар назарияси». (Дарслик). « Focpyp Гулом нашриёти». Т., 2004.-592 б. 6. (Мавлявиев M . P . J , Жураев А.Ж, Абдукаримов Т., Максудов Р.Х., Мирахмедов Ж.Ю., Нуруллаева Х.Т. «Машина ва механизмлар назарияси фанидан курсавий лойихалаш ишлари учун вазифалар тўплами ва услубий қўланма». (Укув қўланма). Т., ТТЕСИ, 2010.-213 б. 7. |Мавлявиев М.Гл), Жураев А.Ж, Абдукаримов Т., Максудов P . X ., Мирахмедов Ж.Ю., Нуруллаева Х.Т. «Машина ва механизмлар назарияси фанидан лаборатория ишлари амалиёти». (Укув қўланма). Т., ТТЕСИ, 2010.-77 б.

Похожие

Машиналар таснифи ва уларни яратишнинг асосий босқичлари

Машиналар яратишда меҳнатни ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш масалалари

Механизмлар динамикаси

Машиналар яратишнинг асосий босқичлари прогнозлаш лойиҳалаш ва ишлаб чиқаришга тайёрлаш

Мeханизм ва машиналар назарияси ммн фани вазифалари унинг машинасозликдаги роли ва асосий тушунчалар