Автомобилсозликда янги технологиялар - Машиностроение - Рефераты

Автомобилсозликда янги технологиялар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66 KB

Автомобилсозликда янги технологиялар РЕЖА : 1. Автомобилсозликда замонавий технологияларнинг ахамияти. 2. Йиғиш технологик жараёнларининг механизациялашиш босқичлари .

1. Деталга конструктор томонидан белгилаб берилган аниқлик даражасининг ишлаб чиқариш жараёнида тўлиқ таъминланиши, унинг иш қобилиятининг тўғри шакилланиши учун зарурий омиллардан биридир. Тайёрлаш технологик жараёнида шакилланувчи геометрик кўрсаткичлари хатолигини умуман бартараф қилиш мумкин эмас, ва шу сабабдан деталларга ишлов беришда доимо маълум миқдорда ҳосил бўлувчи хатолик кузатилади. Шунинг учун деталнинг тайёрланиш аниқлиги деганда унинг ўлчам, шакли, юзаларининг ўзаро жойлашишида бўладиган хатоликларнинг конструктор томонидан бу кўрсатилган параметрлар учун белгилаб берилган миқдорига мослик даражаси тушунилади. Деталга ишлов берилганда ҳар бир ўлчам бўйича ишлов бериш унга берилган қўйим(жоизлик) асосида амалга оширилиши керак. Яъни ишлов бериш технологик усули, таянчлаш ишлов бериш тартиби, буларнинг ҳғаммаси детал аниқлигига қўйилган талаб асосида белгиланиши керак. Деталга ишлов бериш аниқлиги, дастгохнинг созланиш аниқлигига, ишлов бериш асбобнинг тури, аниқлик даражаси, ўрнатилиш сифати, дастгохнинг ҳаракатланиш тури, кўчириш қурилмаларининг ҳолати ва бошқа шу сингари қатор кўрсаткичлар таъсирга боғлиқдир. Юза ғадир – будирликлари кўрсаткичлари аниқлиги ишлов бериш тури ва аниқлигига боғлиқ равишда шакилланади. Шу сабабдан бази пайтларда охирги тоза ишлов бериш операцияси деталнинг функционал хусусиятларидан келиб чиқган холда, унинг иш юза ғадир будирлигига бўлган талабни ҳисобга олиб белгиланади. Ишлов бериш аниқлигига таъсир қилувчи факторлар турли бўлиб, улар жумласига дастгохнинг ноаниқ тайёрланиши, ейилиши, мослама, қирқиш асбоби хатолиги ва ҳакозолар киради. Мослама хатолиги ишлов бериш аниқлигига кучли таъсир қилмаслигини таминлаш мақсадида 6-9-квалитетда тайёрланадиган деталлар учун мослама қисмлари ўлчами қўйимини(жоизлиги), детал ўлчами

қўйимининг 1/2 - 1/3 қисми, 9 ва ундан паст кавалитетлар учун 1/5 1/10 нисбатда олинади. Детал-мослама-асбоб-детал(ДМАД) тизими бикрлиги, унинг қирқиш кучидан ҳосил бўладиган кучланишга қарши туриш имкониятини характерлайди. ДМАД қирқиш кучининг радиал ташкил этувчиси миқдори, асбобнинг қирқиш юзасининг, шу куч таъсир йўналишда силжишига (у) бўлган нисбатига тенгдир. Бу куч таъсирида деталнинг иш ҳолатидан орқага сурилиш кузатилади. Бикрлик коэфициенти қуйидаг боғланишдан аниқланади: F P j Y Y/  б у ерда: j - би к рлик коэффиценти. Шунингдек бикрликни таъсир этувчи куч ўзгаришининг, силжиш ўзгариши катталигига нисбати билан ҳам аниқлаш мумкин:    Y Y P j ДМАД силжувчанлиги бикрликга тескари кўрсаткич бўлиб, қуйидагича аниқланади: P y j M Y   1 ДМАД тизимининг силжувчанлиги деталларга ишлов беришда турли ҳил шакл хатоликларнинг ҳосил бўлишга олиб келади. ДМАД тизими бикрлигини аниқлашда олдин алоҳида детал, мослама, станок, асбоб хатоликлари алоҳида алохида аниқланиши керак. Ишлов бериш хатолигининг келиб чиқишида, харорат таъсири ҳам асосий факторлардан биридир. Дастгохнинг нотекис қизиши детал аниқлигига салбий таъсир кўрсатади. Шунинг учун дастгохни ишлатишдан

олдин бир оз вақт уни юрғизиб қўйилади ва барча қисмларидаги харорат петециали шу йўсинда камайтирилади. Деталларга ишлов беришда (термик ишлоа бериш, қирқиш ва хакозо) ички кучланишлар ҳосил бўлади ва уларнинг вақт ўтиши билан камайиши деталнинг деформацияланишига олиб келади. Деталга олдинги операцияларда ишлов бериш хатоликлари, кейинги операцияларда ишлов бериш каталиклари га ўз таъсирини кўрсатади. Ўлчаш воситалари ва услуби хатолиги ҳам детал ўлчамларини баҳолашда нотўғри хулосига олиб келиши мумкин. Ҳақиқий ўлчам доимо ўлчаш натижасидан ўлчаш хатолигига фарқ қилади.( и;) Одатдаги ўлчов ишларида ўлчаш хатолиги қўйимнинг 10 1 5 1  миқдорини ташкил қилиши керак. Ўлчаш хатолигини ҳисобга олган ҳолда деталнинг тайёрлаш қўйимини камайтириш керак: g r и    Дастгохнинг нотўғри созланиши ҳам ишлов бериш аниқлигига салбий таъсир кўсатиши мумкин. Достгаохларни созлашнинг икки хил усули мавжуддир: мослаб юриш усули ва созланган дастгоҳда автоматик равишда ўлчам олиш усули. Биринчи усулдан фойдаланиб ишлов берилганида детал ечиб олиниб тегишли равишда ўлчаб аниқланади, агар хатолик бўлса юзанинг бир қисмига қайта ишлов берилиб, яна ўлчанади, зарур бўлса қирқиш асбоби ҳолати яна тўғирланади ва ҳакозо, бу такрорланувчи ишлар станок тўлиқ созланиб, қирқиб ишлов беришда олинаётган ўлчамнинг қиймати рухсат қилинган ўлчамлар чегарасига кирганига қадар (иложи борича ўрта қисмига) давом эттирилади. Бу усулда дасгоҳни созлаш аниқлиги кўп жиҳатдан созловчи савиясига боғлиқдир. Автоматик равишда ўлчам олиш усулида, дасгоҳ олдиндан детал билан, параллел тугал юзали меёрлар ёки бошқа турли усулларнинг бири ёрдамида созланган бўлади ва ишлов бериш жараёнида натижани олиш

автоматик равишда амалга оширилади. Бу иккинчи усулдан фойдаланиш жараёни юқори даражада автоматлаштириш, механизациялаштиришга имконият яратади. Маълум вақтдан кейин созлаш ишлари дасгоҳни тўхтатиб ёки иш жараёнида амалга оширилиши мумкин. Ишлов бериш аниқлигини тадқиқ қилишда келиб чиқадиган хатоликлар ҳисоблаб, ўрганилади. Ишлов бериш хатоликлари доимий, қонуният асосида ўзгарувчи ва тасодифий бўлиши мумкин. (∆ п ) Доимий ва қонуният ∆ зч асосида ўзгарувчи хатоликлар тизимли ∆с хатоларни ҳосил қилади. ∆с = ∆ п + ∆ 3и , бу ерда , ∆ п – доимий хатолик; ∆ 3и – қонуний ўзгарувчи хатолик. Ишлов бериш хатоликларини аниқлашнинг қуйидаги усуллари мавжуд: статистик, нуқтали диаграммалар, аналитик- ҳисоб. Статистик усулдан фойдаланиб хатоликларнинг қандай қонуният асосида ўзгаришини ўрганилади. Бу усулнинг афзаллиги, ишларни бевосита технологик жараён пайтида олиб бориш имкониятининг мавжудлигидир. Нуқтали диаграммалар усулидан фойдаланганда t ўқи бўйича вақт, ордината ўқида партия (жамлама) деталларининг ҳақиқий ўлчамлари ўртача қиймати қўйилди. 0 2 4 6 8 10 12A BТ-ўлчам қуйини назорат чизиқлари t,c Δ мкм

4.1-расм. Нуқтали диаграмма. Нуқталарнинг чегаравий қийматларига яқинлашиши асосида дасгоҳ, кесиш асбоби созланади. Аналитик-ҳисоб усулидан фойдаланилганда хатоликга таъсир қилувчи факторлар ўрганилади Масалан, ДМАДнинг деформацияланиш, қирқиш асбоби ўрнатилиш катологи, детални ўрганиш хатолиги Еу, таянчлаш Еб, мослаш хатолиги. Еу =;2 2 2 2 пр з ор б Е Е Е Е    бу ерда Е ор – базалаш элементида ва детал орасидаги бўшлиқ таъсирида келиб чиқадиган хатолик; Е з – загатовкани беркитиш хатолиги. Детални ўрнатиш хатолиги тасодифий бўлиб нормал қонуниятга бўйсунди. Ишлов беришнинг иқтисодий афзал аниқлиги. Олдиндан созланган жихозларда иқтисодий афзал аниқлик 7-8 квалитетда бўлади, силлиқлаш усулида 6 ва 4-5 квалитетлар нозик силлиқлаш, притирка ёрдамида олинади. 1. ДМАДнинг эластик деформацияла ни ш и тасодифий бўлади. Д у қ Y max - Y mbu

2. Қирқиш асбоби ўрнатиш хатолиги ҳар асбобни ўрнатиш учун доимий бўлиб, кўп ўрнатишлар йиғиндиси учун тасодифийдир. 3. Қирқиш асбобини ейилиш хатолиги – тизимли ўзгарувчи хатолик. 4. Дасгоҳнинг геометрик хатоликлари – доимий тизимли хатолик. 5. Ҳарорат хатолиги – систематик ( тизимли хатолик ). 2. Йигиш жараёнининг такомиллашиш даражаси энг аввало унинг канчали механизациялашганлиги билан белгиланади. Автомобилсозликда машинасозликнинг беш боскичи курилади: 1) Механизациялашган кул ишлаб чикариш. Бунда ишлар асосан кулда ёки энг содда механизмлар ва ускуналар ёрдамида бажарилади. 2) Механизайиялашган ишлаб чикаришда йигиш ишлари асосан механизмлар ёрдамида бажарилади, кулда ёрдамчи ишлар ва механизмларни бошкариш бажарилади. 3) Комплекс механизациялашган ишлаб чикаришда йигиш ишларининг асосий ва ёрдамчи ишлари механизмлар билан бажарилади. Кулда факат бошкариш ишлари бажарилади. 4) Автоматлашган йигиш ишлаб чикаришда йигиш ишлари автомат курилмалар ёрдамида бажарилади. Баъзи амаллар йигувчи наладчиклар билан бажарилади; кул мехнати жуда кам ишлатилади. 5) Комплекс автоматлаштирилган ишлаб чикаришда хамма йигиш ишлари автоматлар биланбажарилади. Кул мехнати факат автомат машиналарни бошкаришгагина сарфланади. Механизациялаш даражасини асосий курсаткичларини куриб чикамиз. Йигиш жараёни ишчиларнинг механизациялашган иш билан камраб олиниши: 100    Р МР М М М Р Р Р Р С бунда Р М – механизациялашган усулда иш бажарувчи ишчилар сони.

Р МР – механизациялашган ускуна ишлатувчи ишчилар сони. Р Р – кул мехнатида ишловчи ишчилар сони. Умумий мехнат сарфида механизациялашган мехнат даражаси: 100 Т Т М М     Р МР МТ Т Т У бунда Т М – механизациялашган мехнатга сарфланган вакт. Т МР – механизациялашган ускуна билан фойдаланиб килинган мехнатга сарфланган вакт. Т Р – йигиш жараёнида кул мехнатига сарфланган вакт. Йигиш жараёни механизациялаш (автоматлаштириш даражаси): Бунда йигиш участкасининг хамма сменаларидаги ишчилар сони М-хизмат курсатиш коэффициенти,яъни йигиш машиналарига хизмат курсатиш лозим булган ишчиларнинг амалдаги хизмат курсатаетган ишчилар сонига нисбати. П жихознинг умумдорлиги К-механизациялаш коэффициенти,яъни механизациялаш ган мехнатнинг умумий мехнатга нисбати. Бу курсаткичлардан фойдаланиб йигиш ишлаб чикаришнинг турли цех ва участкаларнинг хар кайси конкрет участкасида кул мехнатини камайтириш чора тадбирларини топиш мумкин. Автомобил саноатида машинасозликнинг бошка турларига нисбатан- механизациялаш даражаси анча юкори. Йигиш жараенларининг баъзи кисмларини механизациялаш бу бошлангич этап булиб хизмат килади. Йигиш мехнат сарфини тубдан камайтириш учун ва махсулот ишлб чикаришни купайтиришни комплекс ишлаб чикариш керак.Уни амалга ошириш автомобилсозликнинг асосий масалаларидан биридир.Бунинг учун йигиш жараенига купрок автомат курилмаларни яъни инсон иштирокисиз ишлайдиган курилмаларни ишлаб ишлаб чикаришга жорий килиш керак.

Похожие

Автомобилсозликда таянч

Автомобилсозликда йиғиш технологик жараёни ва ахамияти

Лойихалаш мазмуни

Автомобил агрегатларини йиғиш технологик жараёни

Машиналар яратишнинг техник асослари хақида умумий маълумотлар