Педагогик қобилиятлар психологияси - Дошкольное и начальное образование - Рефераты

Педагогик қобилиятлар психологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

259 KB

Педагогик қобилиятлар психологияси Режа: 1. Дидактик қобилиятлар. 2. Академик қобилиятлар 3. Ташкилотчилик қобилияти

Педагогик фаолиятдаги муҳим жиҳатлардан бири бу педагогик қобилиятдир. Педагогик қобилият – бу қобилият турларидан бири бўлиб, кишининг педагогик фаолиятга яроқлилигини ва шу фаолият билан муваффақиятли шуғуллана олишини аниқлаб беради. Узоқ йиллар давомида олиб борилган тадқиқотлар педагогик қобилиятлар мураккаб ва кўпқиррали психологик билимлардан иборатлигини кўрсатиб берди. Ана шу тадқиқот маълумотларидан фойдаланиб, педагогик қобилиятлар тузилишида муҳим ўрин эгаллайдиган қатор компонентларни ажратиб кўрсатиш мумкин: 1. Дидактик қобилиятлар . Бу болага ўқув материалини аниқ ва равшан тушунтириб, осон қилиб етказиб бериш, болаларда фанга қизиқиш уйғотиб, уларда мустақил фаол фикрлашни ривожлантира оладиган қобилиятдир. Дидактик қобилиятга эга бўлган ўқитувчи зарурат туғилганда қийин ўқув материалини осонроқ, мураккаброғини соддароқ, тушуниш қийин бўлганини тушунарлироқ қилиб, болаларга мослаштириб етказиб бера олади. Ана шундай педагогик қобилиятни аниқлаш учун психолог Н.Гоноболин жуда қулай тест тавсия этади. Бу тестга кўра билиш характеридаги матнда ўқитувчининг фикри бўйича айрим синф болалари

учун қийин деб ҳисобланган қисмларни алоҳида кўрсатиб, нима учун бу қисмларнинг қийинлигини тушунтириб бериш, шундан сўнг эса матнни болаларга енгил ва уларнинг ўзлаштиришлари учун қулай қилиб қайта тузиш тавсия этилади. Қобилиятли педагог шу билан бир қаторда материални ўзлаштириш, болаларни диққат эътиборини жалб қилишни ҳам назарда тутади. Бундай педагог зарур шароит яратилмагунча дарсни бошламайди. Ҳаддан ташқари шиддат билан бошланган дарс болаларда ҳимоя қилувчи тормозланишни вужудга келтириб, мия фаолиятини тормозлайди ва ўқитувчининг сўзлари етарлича идрок қилинмайди. 2. Академик қобилиятлар – педагогнинг бошқа фанлар соҳасига хос бўлган чуқур ва кенг билимларга эга бўлиш қобилиятидир. Академик қобилиятли педагог фақат ўз соҳаси доирасидагина эмас, балки атрофлича кенг, чуқур билимларга эга бўлиб, бу соҳалар да эришилган ютуқлар ва кашфиётларни доимий равишда кузата бориб, улардан дарс жараёнида ўқув материали сифатида қўллай олади, ҳамда кичик тадқиқот ишларини олиб боради. Кўпчилик тажрибали педагогларнинг айтишларича, педагог ўз соҳаси бўйича бундай юксак билим савиясига эришиши, бошқаларни қойил қилиб ҳайратда қолдириши, болаларда катта қизиқиш уйғота олиши учун юксак маданиятли, ҳар томонлама мазмунли кенг дунёқарашли одам бўлмоғи лозим. 3. Перцептив қобилиятлар – бу психологик кузатувчанлик, бола шахсининг индивидуал психологик хусусиятларини инобатга олган ҳолда ёндашиш, боланинг вақтинчалик психик ҳолатларини тушуна билишдан иборат қобилиятдир. 4. Нутқ қобилияти – педагогнинг ўз туйғу-ҳисларини нутқ ёрдамида, шу билан бирга мимика ва пантомимика ёрдамида аниқ ва равшан қилиб ифодалаб бериш қобилиятидир. Бу педагоглик касбидаги муҳим ҳислатлардан бири ҳисобланади. Чунки педагогдан болаларга узатиладиган ахборот асосан иккинчи сигнал тизими – нутқ орқали берилади. Бунда

мазмун жиҳатидан унинг ички ва ташқи хусусиятлари назарда тутилади. Педагог нутқи, унинг талаффузи аниқ-равшан, оддий ва болалар учун тушунарли бўлиши керак. Бериладиган ахборотлар шундай тузилиши керакки, бунда болаларнинг диққат-эътибори юқори даражада фаоллаштирилиши лозим. Қобилиятли педагогнинг нутқи жонли, образли, интонацияли ва ифодали, эмоцияга бой бўлиб, бунда стилистик ва грамматик хатолар мутлақо бўлмаслиги лозим. Бир хил оҳангдаги нутқ болаларни жуда тез толиқтиради. Шу билан бирга бундай нутқ И.П. Павловнинг физиологик таълимотига кўра, доимий таъсир этувчи қўзғатувчига айланиб, бош мия катта ярим шарлар пўстлоғида тормозланиш жараёнини юзага келтиради. Нутқ тезлиги кўп жиҳатдан педагогнинг индивидуал психологик хусусиятларига боғлиқ . Шошқалоқ нутқ билим ўзлаштиришга ҳалақит бериб, болаларни тез толиқтиради ва муҳофаза қилувчи тормозланишни юзага келтиради. Ўта секин нутқ ланжлик ва зерикишга сабаб бўлади. Нутқнинг баландлиги - қаттиқ гапириш ҳам худди шу сингари ҳолларга олиб келади. Ҳаддан ташқари қаттиқ, кескин, бақириб гапириш болаларнинг асабига тегиб, уларни тез толиқтиради. 5. Ташкилотчилик қобилияти – бу дарс жараёни ва дарсдан ташқари фаолиятларни ташкил эта билиш, болалар жамоасини уюштира билиш ва жипслаштира олиш, шунингдек ўз шахсий ишларини тўғри ташкил қила олиш қобилиятидир. Педагогнинг ўз ишини ташкил қила билиши деганда, унинг ўз ишини тўғри режалаштириб, уни назорат қила олиши назарда тутилади. Тажрибали педагогларда вақтта нисбатан ўзига хос сезувчанлик – ишни вақт бўйича тўғри тақсимлаб, мўлжалланган вақтдан тўғри фойдалана олиш кўникмаси пайдо бўлади. Дарс давомида, албатта, кўп ҳолларда вақтни беҳуда йўқотиш ҳам мумкин. Лекин бу йўқолган дарс режасини тузатиш зарурияти тузилган ҳолларда бўлиши мумкин. Тажрибали педагоглар вақтни сеза билишни ўрганиш учун дарс режасини ёки матнда вақтни назорат қилиш учун

белгилар олиб боришни тавсия этадилар. Жумладан: дарснинг 10, 20, 30 ва бошқа дақиқалари давомида мабодо, кўзда тутилмаган вақт ортиб қолган тақдирда фойдаланиш учун қандай қўшимча материалларни тайёрлаш ёки вақт етмай қолган тақдирда қандай материални кейинги дарсга қолдириш мумкинлиги ҳақида маслаҳат берадилар. 6. Авторитар қобилияти – бу болаларга бевосита эмоционал- иродавий таъсир этиб, улар ўртасида обрў орттира билишдан иборат қобилиятдир. Авторитар қобилият педагогнинг ростгўйлиги, иродавий уддабуронлиги, ўзини тута билиши, фаросатлилиги, талабчанлиги каби иродавий хислатлар ҳамда қатор шахсий фазилатларга, шу билан бирга болаларни таълим- тарбиясида жавобгарликни ҳис этиш, унинг эътиқоди, болаларга маънавий ва маърифий эътиқодни сингдира олиш каби хислатларга ҳам боғлиқдир. 7. Коммуникатив қобилияти – бу болалар билан мулоқотда бўлишга, болаларга бўлган муносабатда тўғри йўл топа билишга, улар билан педагогик нуқтаи -назардан мақсадга мувофиқ ўзаро алоқа боғлашда педагогик тактнинг мавжудлигига қаратилган қобилиятдир. Педагогик такт психологиясини ўрганишда психолог И.В.Страхов бениҳоят катта ҳисса қўшган. Унинг фикрича, бунда муҳими – болаларга таъсир этишнинг энг қулай усулларини топа билиш, тарбиявий таъсирни қўллашда мақсадга мувофиқ педагогик чораларга эътибор бериш, аниқ педагогик вазифаларни ҳисобга олиш, бола шахсининг психологик хусусиятлари ва унинг имкониятлари ҳамда мазкур педагогик ҳолатларни ҳисобга олиш зарурдир. Педагогик тактнинг яққол ифодаларидан бири – ҳар қандай педагогик таъсирга нисбатан қўлланиладиган чора-тадбирларни (рағбатлантиршп, жазолаш, панд-насиҳат) ҳис эта билишдан иборатдир. Махоратли педагог болаларга эътибор бериб, зийраклик билан қарайди, уларнинг индивидуал психологик хусусиятлари билан ҳисоблашади.

Педагогик тактнинг йўқлиги кўпинча оғир оқибатларга олиб келади. Педагогнинг педагогик такти масаласи ҳақида сўз кетганда шуни ҳам айтиш жоизки, қачон болалар педагогнинг ижобий хислатлари тўғрисида гапирар эканлар, улар ҳамиша педагогнинг адолатлилиги каби хислатларини биринчи ўринга қўядилар. 8. Педагогик хаёл – бу кишининг болалар шахсини тарбиявий томондан лойиҳалаштиришда ўз иш-ҳаракатларининг натижасини олдиндан кўра билишда намоён бўладиган қобилиятдир. Бу қобилият педагог маълум боладан келгусида ким чиқишини кўз олдига келтиришида, тарбияланувчиларда у ёки бу хилдаги хислатларни ривожланишини олдиндан кўра билишида намоён бўлади. Бу қобилият педагогик оптимизм, тарбиянинг кучига, болаларга бўлган ишонч билан боғлиқдир. 9. Диққатни тақсимлай олиш қобилияти – бу қобилият бир вақтнинг ўзида диққатни бир қанча фаолиятга қарата олишда намоён бўлиб, педагог ишида ғоят муҳим аҳамиятга эгадир. Қобилиятли, тажрибали педагог бир вақтнинг ўзида ўз диққатэътиборини ўқув материалининг мазмунига, унинг қандай баён этилишига, бола фикрига қаратади ва шу билан бир қаторда барча болаларни кузатиб, уларнинг хиссий-эмоционал холатларига, эътиборли ёки эътиборсизлигига, дарсни тушуниш-тушунмаслигига аҳамият бериб, болаларнинг интизомини кузатади ҳамда оқибат натижада ўзининг шахсий хулқ-атворига хам (юриш-туришига, ўзини тутишига, мимика ва пантомимикасига) эътибор беради. Тажрибасиз педагог, кўпинча ўқув материалини баён этишга берилиб кетиб, болаларнинг нима қилаётганликларини сезмай қолади ва назоратдан чиқариб қўяди, агар, бордию, болаларни диққат-эътибор билан кузатишга ҳаракат килса, бундай ҳолларда ўз баёнотининг изчиллигини йўқотиб қўяди. Юқорида кўрсатиб ўтилган қобилиятлардан ташқари,педагог инсон шахсининг мақсад сари интилиши, уддабуронлик, меҳнатсеварлик, камтарлик каби қатор ижобий хислатларига эга бўлиши лозим.

У болаларни тарбиялар экан, ўзининг хулқ-атвори, юриш-туриши, хуллас, бутун педагоглик шахси билан болаларга ўрнак бўлиши керак. Педагогнинг ўзини қўлга ола билиши муҳим аҳамиятга эгадир. Хулоса килиб, шуни айтиш жоизки, педагогнинг барча ижобий, умуминсоний ахлоқ меъёрларига мос келувчи хислатлари ўқув- тарбиявий жараёнда катта аҳамиятга эга. Н.В.Кузьмина педагог фаолиятидаги баъзи қобилиятларга мувофиқ келувчи асосий таркибий қисмларга конструктивлик (педагогик мақсадга мос келувчи материални танлай олиш ва уни намоён этиш воситаларида акс этади), ташкиллаштириш, коммуникативлик (тарбияланувчилар билан мулоқот ўрната олиш қобилияти) ва гностик (билимлардан фойдаланиш ва қўллай олиш қобилияти) қобилиятларини киритади. Бундан ташқари, Н.В.Кузьмина педагогик қобилиятларга педагогик кузатувчанлик, педагогик тасаввур, педагогик такт, диққатнинг тақсимланиши, талабчанликни ҳам киритади. Ўз ишини муваффақият билан олиб бориши учун педагог бир қатор зарур бўлган умумий ва махсус қобилиятларга эга бўлиши керак. Умумий қобилият деганда, ҳар қандай инсон фаолиятида юқори натижаларга эришиш мумкин бўлган, махсус қобилият эса болаларга таълим ва тарбия беришда ютуқларга эришиш мумкин бўлган педагог фаолияти давомидаги керакли қобилият тушунилади. Умумий қобилиятлар фақатгина педагогик фаолият билан боғлиқ бўлиб қолмайди, махсус қобилиятлар эса педагогик фаолият самарадорлигига бевосита тўлиқ таъсир кўрсатади. Уларга қуйидагиларни киритиш мумкин:

Бу барча махсус қобилиятлар-таълим бериш, ўқитиш, ўргатиш учта ўзаро боғланган билим олиш, малака ошириш ва кўникма ҳосил қилишнинг жиҳатларидир. Улар онтогенезда қачон ва қандай шакллана бошланишини, шунингдек, қандай қонуниятлар бўйича ривожланишини аниқ айтиш қийин. Улардан қайсиларидир туғма ҳисобланиб, зеҳн кўринишида мавжуд бўлади, ҳолбуки ҳозиргача илм-фан бу нарсалар тўғрисида аниқ маълумот бера олмайди. Бошқа қобилиятлар каби педагогик қобилият ҳам тарбияланади ва уларни онгли равишда болаларда шакллантириш ҳамда ривожлантириш мумкин. Махсус педагогик қобилиятлар ичида болаларни тарбиялаш қобилияти ўзига хос синфни ташкил этади. Улар ичида асосийлари деб қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: 1.Бошқа одамнинг ички кечинмаларини тўғри баҳолай олиш, ҳамдардлик, ҳамфикрлик (эмпатия) қобилияти.

2.Болалар учун қилаётган ишларида намуна ва ўрнак бўла олиш қобилияти. 3.Болаларда олийжаноблик ҳиссини, яхши инсон бўлишга хоҳиш ва интилишни, юқори ахлоқий мақсадларга эришишни шакллантириш қобилияти. 4.Тарбияланувчи боланинг ўзига хос хусусиятларига тарбия таъсирларини мослаштира олиш қобилияти. 5.Одамда ишонч ҳиссини уйғота олиш, уни тинчлантира олиш, ўз-ўзини ривожлантиришни қўллаб қувватлаш қобилияти. 6.Ҳар бир бола билан муомала қилишнинг керакли усулини топа билиши, ўзаро тушунишга эриша олиш қобилияти. 7.Тарбияланувчи томонидан ўзига нисбатан ҳурмат уйғота олиш, болалар орасида ҳурмат қозона олиш қобилияти. Педагогнинг тарбиячи сифатидаги қобилияти ҳам унинг педагоглик қобилиятига мувофиқдир. Аммо шуни таъкидлаш лозимки, яхши педагог бўлишдан кўра яхши тарбиячи бўлиш бирмунча мураккаброқдир. Баъзан яхши педагог бўлиб, нисбатан кучсиз тарбиячи бўлиш мумкин. Баъзан эса яхши тарбиячи бўлиб, яхши педагог бўлиш мураккаблик қилади. Бу ҳолат айримларда педагоглик, айримларда эса тарбиячилик фаолият доирасининг асосий эканлигини англатади. Махсус педагоглик қобилиятлари ичида шундайлари ҳам борки, уларни аниқ педагоглик ёки тарбиячилик фаолиятига мансуб деб ажратиб бўлмайди. Негаки, улар ҳар иккаласи учун ҳам бир хилда зарурдир. Ушбу жиҳат – педагогик мулоқот, муомаладир. Психолог олим В.А.Кан-Калик бундай қобилиятни тадқиқ қилиб шундай фикрларни берган эди. Педагоглик иши ўз тузилишида икки юздан ортиқ тузилмани ташкил қилади. Мулоқот унинг энг мураккаб томонларидан биридир, негаки у орқали педагогик фаолиятнинг энг асосий мақсади – педагог шахсининг бола шахсига таъсири амалга оширилади. Педагогнинг муҳим маҳоратларидан яна бири болалар билан узоқ ва самарали таъсир ўтказишни ташкил этишидир. Одатда бу маҳоратни

педагогнинг коммуникатив қобилияти билан боғлайдилар. Касбий педагоглик мулоқотига эга бўлиш – шахслараро мулоқотга тегишли бўлган педагог шахсининг муҳим томонидир. Айтиб ўтиш жоизки, педагогик мулоқот чоғида намоён бўладиган коммуникатив қобилият – бу болалар таълим ва тарбияси билан боғлиқ педагогик таъсир доирасида ўзига хос равишда намоён бўлувчи муомала қобилиятидир. Шулардан келиб чиққан ҳолда, шундай хулоса қилиш мумкин: Сўз педагогик мулоқот ҳақида борар экан, бунда умумий 1коммуникатив қобилиятлар ҳақида гапириш билан чегараланиб қолиш мумкин эмас. Инсон мулоқотининг маълум бир соҳасидаги умумий 2 коммуникатив қобилиятни муҳокама қилмай туриб, педагогик мулоқот қобилияти ҳақида алоҳида фикр юритиш мумкин эмас. Биринчидан, инсонинг барча коммуникатив қобилиятлари ҳам бирдек намоён бўлавермайди ва педагог учун бирдек зарур бўлмайди. Иккинчидан, педагог эгаллаши лозим бўлган бир қатор коммуникатив малака ва кўникмалар борки, улар бошқа касбдаги кишилар учун муҳим аҳамиятга эга эмас. Жумладан, инсоннинг бошқа кишиларни тушуна олиши, ўз-ўзини англаши, мулоқот жараёнини тўғри баҳолаши, тўғри қабул қилиши, бошқа одамлар билан тўғри муносабатга кириша олиши, ўз-ўзига нисбатан талабчан бўлишидир. Ҳар бир ажратилган коммуникатив қобилиятлар гуруҳини батафсил кўриб чиқиб, шу билан бирга педагогик мулоқот даврида бу қобилиятларнинг яхши ривожланмаганлиги сабабли юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни кўрсатиб ўтамиз. Инсонни инсон томонидан билиш инсонни шахс сифатида умумий баҳолашдир. У одатда бир кўришда олинган таассуротлар натижасида жамланиб, унинг шахсини айрим томонлари, мотивлари ва келгуси режаларини баҳолаш; ташқи кўриниш ва одамнинг ички ҳиссиётлари ўзаро

боғлиқлигини кўра олиш; жестлари, имо-ишоралари, мимика ва пантомимикаларни ўқиб билишда намоён бўлади. Одамни ўз-ўзини англаши -ўз билимлари, қобилиятлари, характерини ва бошқа шахснинг хусусиятларини баҳолаши; сиртдан қараганда одам қандай қабул қилинади ва у бошқа одамлар кўзида қандай намоён бўлишини била олишидир. Мулоқот жараёнидаги ҳолатни тўғри баҳолаш – бу ҳолатни кузата билиш, ундан фойдали ахборот белгиларини ажратиб олиш ва уларга эътиборни қаратиш, вужудга келган ҳолатнинг ижтимоий ва психологик мазмунини тўғри аниқлаш ва қабул қилиш қобилиятидир. Педагоглик фаолиятининг педагогик нуқтаи назардан қизиқарли бўлган, лекин кам ўрганилган ва амалиётда кўпдан-кўп муаммолар келтириб чиқарадиган тури педагогик мулоқотнинг новербал шакли деб номланади. Бу билан боғлиқ коммуникатив қобилият қуйидагиларни ўз ичига олади: нотаниш одамлар билан муомалага кириша билиш, зиддиятларни олдини олиш, юзага келган тушунмовчилик ва зиддиятларни ўз вақтида еча олиш, бошқа одам томонидан ўзини тўғри тушинишни ва қабул қилишни таъминлайдиган тарзда ўзини тутиш, бошқа одамга ўзининг қизиқишлари ва ҳиссиётларини баён этишга имкон бериш, мулоқотдан ўзи учун юқори даражада фойда ола билиш қобилияти. Инсоннинг ўз-ўзига нисбатан қилган ҳаракатларида намоён бўлган қобилияти, ўзининг хулқ - атворидаги фаолиятини бошқаришни билиши, атроф-муҳитдаги одамлар билан ўзаро мулоқот қилганда зарур бўлган қобилиятдир. Бу нарса бизни бошқа одамлар томонидан тўғри қабул қилинишимиз ва тўғри тушинишимизни таъминлайди. Бунга яна инсонни одатларидан ва камчиликларидан қутилишга бўлган лаёқати, яъни мулоқотга тўсиқ бўладиган, мулоқот учун зарур бўлган фойдали малака ва кўникмалар шакллантиришга бўлган қобилиятини кўрсатиш мумкин.

Инсоннинг коммуникатив қобилияти ривожлантириш мумкин бўлган жараёндир. Уларни шакллантиришда ижтимоий-психологик тренинг яхши натижа беради. Педагогик мулоқот махсус жиҳатининг намоён бўлиши педагог томонидан рағбатлантириш ва жазолаш усулининг қўлланилишидир. Агар рағбатлантириш ёки жазолаш хизматга яраша одилона бўлса, улар болаларнинг ютуқларини мустаҳкамлайди, қўллайди. Рағбатлантириш ва жазолаш усулларининг мутаҳкамлаш роли педагогик адолатга боғлиқ бўлади. Педагогик нуқтаи назардан олган ҳолда самарали ва самара бўлмаган рағбатлантириш тавсифини келтирамиз. Самарали рағбатлантириш Самарали бўлмаган рағбатлантириш 1 . Мунтазам равишда амалга оширилади. 1 . Вақти-вақти билан амалга оширилади. 2 . Боланинг қандай хатти- ҳаракатлари рағбатлантиришга лойиқлиги педагог томонидан тушунтириб берилади. 2 . Умуман амалга оширилади, ҳеч қандай изоҳ берилмайди. 3 . Болалар ютуқларидан педагогнинг шахсан манфаатдор эканлиги билан боғлиқлиги. 3 . Рағбатлантириш керак бўлганлиги учунгина амалга оширилади, педагог болалар ютуқлари билан қизиқмайди. 4 . Болаларнинг маълум ютуққа эришганликлари кузатилиб борилади. 4 . Ишда болаларнинг иштирокларига умумий қаралади. 5 . Болалар эришган ютуқларининг аҳамияти тўғрисида ахборот бериб борилади. 5 . Болага унинг натижаларигина айтилади, унинг аҳамияти тўғрисида гапирилмайди. 6 . Болаларни юқори натижаларга эришиш учун ўз ишларини ташкил этишга ўргатиш. 6 . Болаларга ўз натижаларини бошқаларники билан таққослашга йўналтириш, уларни рақобатлашга ундаш. 7 . Болаларнинг аввалги ва ҳозирги ютуқларини солиштириш. 7 . Бир боланинг ютуқларини бошқа бола ютуқлари билан

солиштириш. 8 . Боланинг сарф қилган кучи ютуқларга мос келади. 8 . Боланинг сарф қилган кучи ютуқларга мос келмайди. 9 . Бола эришган натижалари билан уни сарфлайдиган кучини солиштириш, хоҳиши бўлса, бола келгусида ҳам ютуқларга эришиши мумкинлигини кўрсатиш. 9 . Бола эришган этуқларини унинг қобилияти билан боғлаш ёки бу натижага фақат омад туфайлигина эришганлигини кўрсатиш. 1 0. Боланинг мотивациясига таъсир 1 0. Ташқи стимулларга суяниш: этиш, ички стимулларига суяниш, қизиқиш, ўз-ўзини ривожлантириш мақсади, ўқишдан қониқиш ва бошқалар. мақтов, мусобақада фақат ғалабани мўлжаллаш, мукофат олиш ва бошқалар. 1 1. Бола эътиборини унинг ютуқларига қаратиб, бу унинг қоби- лияти ва имконияти туфайли юзага келганини кўрсатиш. 1 1. Боланинг эътиборини унинг ўқишдаги ютуқларига қаратиб, бу педагогнинг ёки бошқа бирор инсоннинг саъй – ҳаракати эканлигини таъкидлаш. 1 2. Аввалги вазифалар бажариб бўлинганидан сўнг, болада ян-ги вазифаларни бажаришга қизиқиш уйғотиш. 1 2. Бола аввалги вазифаларни бажармасдан туриб, яна янги вазифаларни юклаш, бу бола эътиборини чалғишига олиб келади. Педагог болаларнинг кўпгина саъй-ҳаракатларига эътибор қаратиб, уларни яхши ишлари учун рағбатлантириб, қилган хатоларини доимо эслатмаса, бунинг учун жазоламаса, ижобий таъсир ўтказиши мумкин. Хулоса килиб шуни айтиш жоизки, педагогнинг барча ижобий, умуминсоний ахлоқ меъёрларига мос келувчи хислатлари таълим фаолиятининг самарадорлигини оширишда катта аҳамиятга эга.

Адабиётлар: 1. Сайидаҳмедов Н. Педагогик маҳорат ва педагогик технология. – Т.: ОПИ, 2003. 2. Султонова Г.А. Педагогик маҳорат. – Т.: Низомий номидаги ТДПУ, 2005. 3. Маркова А.К. Психология профессионализма. – М.: Знание, 1996. 4. Муслимов Н.А. Бўлажак касб таълими педагогларини касбий шакллантириш / Монография. – Т.: Фан, 2004.

Похожие

Таълим психологияси

Оилавий муносабатлар психологияси

Касбий маҳорат психологияси

Оила психологияси фанининг предмети вазифалари

Тарбиячининг педагогик махорати