Нефт ва газ конларида қудуқ маҳсулотини йиғиш тизимлари - Горное дело - Рефераты

Нефт ва газ конларида қудуқ маҳсулотини йиғиш тизимлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

213.5 KB

Нефт ва газ конларида қ уду қ ма ҳ сулотини йи ғ иш тизимлари Режа: 1 . Нефт конларида қ уду қ ма ҳ сулотини йи ғ иш тизимлари 2. Газ конларида газни йи ғ иш тизимлари

Нефт конларида қ уду қ ма ҳ сулотини йи ғ иш тизимлари Нефт қ уду қ лари ма ҳ сулоти нефт, газ ва минераллашган қ атлам сувларининг аралашмасини намоён қ илади.К ў пинча нефт ва сув табиий аралашиш натижасида эмульсияни ҳосил қ илади.Бундан таш қ ари газ қ уду қ лари ма ҳ сулоти таркибида газдан таш қ ари суюқ фазалар томчи кўринишида ва сув бу ғ лари б ў лиши мумкин. Шунингдек қ уду Қ ма ҳ сулоти таркибида газ ва сую қ ли к дан таш қ ари турли хил механик аралашмалар: қ ум ва гил зарралари ҳ амда нефт таркибидан ажраладиган қаттиқ углеводородлар – парафинлар б ў лади. Шу сабабли нефт ва газни йи ғ иш ва ж ў натишга тайёрлаш ҳ амда қ уду қ дан чи қ аётган маҳсулотни ў лчаш учун кон худудида қ увурлар, аппаратлар ва қ урилмалар системаси кўрилади . Конда нефт ва газни йи ғ иш тизими қ уду қ дан то нефт ё ки газни тайёрлаш қ урилмаларигача булган қ увурлар, ў лчов асбоблари ва йи ғ иш пунктларини ў з ичига олади. Қ уду қ лардан келаётган нефтни йи ғ иш ва тайёрлашнинг бир неча тизимлари мавжуд. Тазйиқли Баронян–Везиров йиғиш тизими. 1946 йилда бакулик мухандислар томонидан яратилган бу тизим биринчи ёпиқ ҳ олда ишлаган нефт йи ғ иш ва тайёрлаш тизими б ў либ ҳисобланади ( 1 -расм).

1 -расм. Тазйиқли Баронян-Везиров йи ғ иш тизими. Бу тизимда нефтни йи ғ иш учун қ уду қ лар (1,12,13) устидаги босим 0,5-0,6 МПа атрофида са қ ланиб т ў рилиши керак. Бундай босим нефтни бошлан ғ ич йи ғ иш ва ў лчаш пунктларидаги улчов асбобига ва ундан кейин эса нефтни тайёрлаш ускуналаригача етиб боришини таъминлайди. Агар қ уду қ лар устидаги босим 0,6 МПа дан оши қ б ў лган холларда қ уду қ олдида ма ҳ сус газ ажратгичлар (2) ў рнатилади ва нефтдаги эриган газ ажратиб олиниб ва йи ғ иш тизимига йўналтирилади. Нефт қ уду қ лардан чи қ иб йўналтирувчи қ увурлар ор қ али ў лчаш асбобига (3) етиб келади. Бу ерда ҳар бир қ уду қ маҳсулот ми қд ори навбати билан ўлчанади. Бир улчов асбобига еттитагача қ уду қ ў ланиши мумкин. Ў лчов асбобидан кейин ажратилган газ махсус ажратгичга (5) юборилиб, у ердан 0,1 МПа босимгача газдан нефт томчилари ажратиб олинади ва газ қ уритгичга йўналтирилади. Бу ерда газ қ уритилиб, тозалангандан сунг ю қ ори босимли компрессорлар(11)га ў затилади. Компрессорларда газ ю қ ори босимгача сиқилади ва газдаги конденсатни ажратиб олиш учун яна бир газ- ажратгич(10) га йўналтирилади. Бу ердан чи ққ ан тули қ тозаланган газ ГКИЗ (газни қ айта ишлаш заводи) га ё ки газлифт усулида ишловчи қ уду қ лар(13)га юборилади. Ў лчов асбобларидан чи ққ ан нефт тиндиргичлар(6)га уйналтирилади. Бу тиндиргичларда нефтдан сув ва қ атти қ моддалар ( қ ум заррачалари) ажратиб олинади. Тозаланган нефт катта ҳажмдаги махсус са қ лагичлар(7)га юборилади. Тайёр маҳсулот холидаги нефт сақлагичлардан нефтни қ айта ишлаш заводига ё ки темир йулдаги нефт қ уйиш эстакадаларига нефт қ увурлари ор қ али насос станцияси ёрдамида ҳайдалади. Тиндиргичлардан ажратиб олинган сув ва қ ум биргаликда қ ум ажратгич(8)га келиб тушади. Бу ерда қ ум сувдан ажратиб олинади, сувни

махсус сув йи ғ иладиган ховузларга ж ў натилади. У ерда сув юзида йи ғ илган нефт насослар ор қ али тортиб олиниб тиндиргичларга юборилади. Тазйиқли Баронян-Везиров йи ғ иш тизими Озарбайжон, Туркманистон каби давлатлардаги конларда ҳозирги кунгача са қ ланиб қ олган. Грозний нефт институтининг йиғиш тизими. Бу тизим ў з ичига жамланган т ў ртта йирик тизимларни бириктирган б ў либ, Баронян-Везиров йи ғ иш тизимидан замонавийлиги, қ улайлиги ва маҳсулот й ўқ отилишини минимумгача камайтирилганлиги билан фарқ қ илади ( 2 -расм). Жамланган т ў ртта йирик тизимга гурухий ў лчов қ урилмаси, биринчи боскич газсизлантириш қ урилмаси (керак б ў лган холларда), марказий газсизлантириш қ урилмалари ва нефтни мукаммал тайёрлаш қ урилмалари киради. Бу йи ғ иш тизимида ю қ ори босимда фаввора усули билан ишлаётган қ уду қ лар (1) бошида 6-7 МПа босим са қ ланиб турилади, бунинг натижасида нефт гурухий ў лчов қ урилмаси(2)гача ва ундан кейин биринчи бос қ ич газсизлантириш қурилмаси(3)га, ҳамда нефтни тайёрлаш тизимларигача ў з босими билан етиб бориши таъминланади. Қ уду қ лар бошида 6-7 МПа босимнинг са қ ланиб турилиши нефтни тайёрлаш тизимини 100км масофагача узок қ ликда ў рнатиш имкониятини беради.

2 -расм. Грозний нефт институтининг йиғиш тизими. Гурухий ў лчов қ урилмасида 14 тагача қ уду қ нинг маҳсулот ми қ дори ў лчаниши мумкин. Агар эриган газ ми қ дори жуда катта б ў лса, гурухий ў лчов қ урилмасидан нефт биринчи бос қ ич газсизлантириш қ урилмасига йўналтирилади. Бу ерда дастлабки ажратиб олинган газ т ўғ ри Г Қ ИЗ (4)га ё ки бошқа бир истеъмолчига юборилади. Нефт биринчи бос қ ич газсизлантириш қ урилмасидан ў тгандан с ў нг марказий газсизлантириш қ урилмалари(5)га йўналтирилади. Бу ерда нефт уч бос қ ичли газсизлантириш жараёнидан ў тади. Ажратиб олинган газнинг ў зи хам конденсат ва нефт томчиларидан тозаланади, қ уритилади ва газни қ айта ишлаш заводига ё ки истеъмолчига юборилади. Газсизлантирилган нефт эса нефтни тайёрлаш қ урилмалари (6) га етиб келади. Бу ерда нефт сув ва қ ум заррачаларидан тозаланиб тайёр маҳсулот холига келтирилади ва нефтни қ айта ишлаш заводларига ё ки темир й ў л ва нефт қ уйиш эстакадаларига қ увур орқали ж ў натилади. Грозний нефт институтининг йи ғ иш тизимида қ уду қ дан чи қ аётган нефт, газ ва сувли сую қ лик бит т а катта қ увур ор қ али узо қ масофага (100км гача) узатилиб, унда қ увурдаги о қ имнинг узлуксизлигига, о қ имни ҳ айдаш тарзига катта ахамият берилади. Грозний нефт институтининг йи ғ иш тизимидаги нефт йи ғ иш, узатиш ва тайёрлаш Шимолий Кавказ ва Украина конларида кўпроқ қў лланилади. Бу тизимнинг яна бир афзаллиги 100км радиусда жойлашган бир неча конлар учун тайёрлаш тизимларини бир жойда жамланган ҳолда қ уришнинг мумкинлигидир.

Йи ғ ишнинг тазйи қ ли Гипровосток тизими нефт йи ғ иш ва тайёрлаш жараёнларини янада йириклаштириш, бир ерда мужассамлаштириш ва маҳсулотларни (нефт, газ, конденсат) босим етарли бўлмаган ҳолда алохида ж ў натиш учун яратилган ( 3 -расм). 3 -расм. Йи ғ ишнинг тазйиқли Гипровосток тизими. Бу йи ғ иш тизими қўлла нилганда қ уду қ лар устида 1-1,2 МПа атрофида босим са қ ланиб турилади. Қ уду қ ларнинг (1) маҳсулоти гурухий ў лчов қ урилмасидан (2) ў тганидан сунг биринчи бос қ ич газсизлантириш қ урилмасига (3) етиб келади. Бу ерда ажратиб олинган газ уз босими билан 60-80 км масофагача узо қ ликда б ў лган газни қ айта ишлаш заводига (5) юборилади, нефтни насос станцияси (4) ор қ али марказий нефт йи ғ иш пунктида (5) ҳисобдан ў тказилиб, нефтни тайёрлаш қ урилмаларида (6) тайёр маҳсулот холига келтирилиб истеъмолчиларга ж ў натилади. Гипровосток тизими кўпроқ Россиянинг Волга буйи (Саратов, Волгоград туманлари), Урал олди конларида ҳамда Татаристон, Бошкирдистон конларида кенг қўлла нилади. Ю қ орида к ў риб чи қ илган нефт йи ғ иш, тайёрлаш ва узатиш тизимлари маълум бир шарт – шароитларга ( қ уду қ ларни ишлатиш усули ва қ уду қ усти босими), шунингдек географик худудларга, бу худудларнинг географик

муҳитнинг табиий шароитлари ( ў рмонзорлар, бот қ о қ ликлар, доимий музлик ва х.к.) га м ў лжалланиб яратилган. Булардан таш қ ари, ҳар қ андай шарт-шароитларга м ў лжалланган нефт йи ғ иш, тайёрлаш ва узатиш универсал тизимининг кондан олинаётган маҳсулотни (нефт, газ конденсат) т ў ли қ бир-биридан ажратиб олиш, тайёрлашнинг технологик жараёнидаги й ўқ отишларни минимумга олиб келиш ва тайёрлаш жараёнларини тўлиқ автоматлаштириш ёки компьютер ор қ али бош қ аришгача имконияти мавжуд. Газ конларида газни йи ғ иш тизимлари Газ конларини ишлатиш амалиётида газни йи ғи шнинг қ уйидаги асосий тизимлари қўлла нилади: - чизи қ ли; - нурли; - хал қ али. Чизи қ ли йи ғ иш тизимида асосий газни йи ғ иш коллекторлари, яъни қ удукдан газни йи ғ иш пунктигача б ў лган й ў лни ташкил этувчи қ увурлар т ўғ ри чизи қ шаклида б ў лади. Бу тизим кон кичик ва қ уду қ лар сони оз б ў лганда қў лланилади ( 4 а-расм). Қ уду қ лардан ГСП га борувчи қ увурлар шлейфлар дейилади. Уларнинг узунлиги 600 м дан 5км гача бўлади, диаметри 200мм. Газни йи ғ увчи коллекторлар газ йи ғ иш пунктига нурсимон шаклда бирлашган б ў лса, бундай йи ғ иш тизими нурли газ йи ғ иш тизими деб аталади ( 4 б-расм). Бу тизим бир мунча мураккаб, бирок т ўғ ри чизи қ ли тизимдан к ў ра афзалликларга эга. Нурли газ йи ғ иш тизими бошлан ғ ич қ атлам босими ва газ

таркиби ҳар хил б ў лган бир неча қ атламларни ало ҳ ида ишлатиш имконини беради. Хал қ али йи ғ иш тизимида газ йи ғ иш коллекторлари хал қ али кўринишда б ў либ, бу тизимнинг афзаллиги шундаки, қ айсидир участкада авария юз берса, бутун бир тизимни т ў хтатмасдан ў ша ерни таъмирлаш мумкин ( 4 в- расм). 4 -расм. Газни йи ғ иш тизимлари.

а-т ўғ ри чизи қ ли; б-нурли; в-хал қ али; 1- ажратгич; 2 – компрессор станцияси ёки газ йи ғ иш пункти; 3 – магистрал газ қ увури. Газ кони жуда катта майдонни эгаллаган ва қудуқлар сони кўп бўлган ҳолатларда юқорида санаб ўтилган газни йиғиш тизимлари аралаш ҳолатда қўлланилиши мумкин, масалан туғри чизиқли ва нурли ёки халқали ва туғри чизиқли. Барча йиғиш тизимларида газ йиғиш коллекторига нафақат алохида қудуқлар, балки қудуқлар гурухи гурухий йиғув қурилмалари орқали ўланиши мумкин. Гурухий йиғиш тизимининг устунлиги шундаки, газ йиғув коллекторларига бир эмас, бир гурух қудуқларни уюш мумкинлиги, газни ўлчаш ва назорат қилиш ва газ йиғиш учун кам қувур сарфлаш имконини беради. Газ йиғиш тизимининг асосий элементи бўлиб, шлейфлар, йиғувчи коллекторлар, газ йиғув ва ўлчов пунктлари киради. Газ йиғиш тармокларининг элементлари барча газ йиғиш тизимлари учун умумий ҳисобланади. Агар конда бир нечта қатлам ва ҳар хил босимли қудуқлар мавжуд бўлса, бундай ҳолатларда бир нечта газ йиғиш тармоғи орқали газни алохида йиғиш усулидан фойдаланилади. Қудуқдан чиқаётган газ йиғиш тармоқлари ва коллекторлар орқали газ йиғиш пункти (ГСП) ва назорат-тақсимлаш пункти (КРП) га йиғилади.Бу ерда газнинг босимини ўзгартириш ва назорат қилиш ишлари хам амалга оширилади. Бир қатор газ босими паст холларда газ компрессор станциясига ўзатилади, у ерда керакли босимгача сиқилиб катта босимли тизимга ўтказилади. Кўп холларда қувурларни тежаш ва ортиқча босимлардан фойдаланиш учун газ эжекторларидан фойдаланилади (5-расм). Газ эжектори баланд ва паст босимли газлар учун мўлжалланган камералардан, соплодан, аралашиш камерасидан ва диффузордан ташкил топган. Эжектор қуйидагича ишлайди: баланд босимли газ ташқи камерага киради ва ундаги соплодан ўтиб, аралашиш камерасига боради. Паст

босимли газ халқасимон бўшлиққа, ундан юқори босимли газ марказий соплодан утаётганида босим тушади ва паст босимли газ билан қўшилади. Аралашиш камерасида куўшилган газларнинг тезлиги диффузор олдида тенглашади. Диффузорда газ тезлиги тушади. Газнинг кинетик энергиясининг анчаси босим энергиясига айланади, босим тикланади. 5 -расм. Эжектор қ урилмаси. 1-сопло; 2-конфузор; 3-аралашиш камераси; 4-диффузор; 5-конфузор тешиги ў лчовини ростлагич; 6-манометр. Газ эжектори бир ва қ тда турли босимли газ қ атламларини алохида- алохида ишлатишда ҳ ам қў л келади. Кон газлари ГСП ва КРП ларда йи ғ илади. ГСП ва КРП ларда қуйидаги жиҳозлар ў рнатилади:

1. Ажратгичлар – қ атти қ ёки сую қ қ исмлардан тозалаш учун. Ажратгичлар сони ҳисоб-китоблар ор қ али ани қ ланади,биро қ улар камида иккита б ў лиши лозим, бири бузилганда иккинчиси ишлаши керак. Ҳар қ айси ажратгич сув, конденсат ва турли заррачаларни чи қ ариб ташловчи қ урилмалар, шунингдек ишчи босимдан 10-15% катта б ў лган эхтиёт клапанлар билан таъминланган б ў лиши керак. 2. Назорат ў лчов асбоблари. Бу асбобларга термометрлар, манометрлар, сарф ў лчагичлар (расходомерлар) киради. 3. « Ў зидан олдин» ва « ў зидан кейин» принципларида ишлайдиган босим бош қ аргичлари (регуляторлари). 4. Метанолли қ урилмалар - газ қ увурларида гидрат ҳосил бўлишини олдини олиш ва ҳосил булган гидрат тиқинларини бартараф қ илиш учун ў рнатилади. Махсус хид берувчи мосламалар - қ урилма ва қ увурларда утечка юз берганда дархол билиш учун қў лланилади.

А дабиётлар рўйхати: 1. Лутошкин Г.С. Сбор и подготовка нефти, газа и воды к транспорту. - М.: Недра, 1972 2. Akramov B . Sh ., Hayitov O . G ’ Neft va gaz mahsulotlarini yigish va tayyorlash . O ’ quv qo ’ llanma . Toshkent , 2003. 1. А.С. Смирнов Сбор и подготовка нефтяного газа на промыслах. М.:Недра, 1971 2. К.С. Каспарянц. Промысловая подготовка нефти и газа.- М.:Недра, 1973 3. В.А. Еронин и др. Поддержание пластового давления на нефтяных месторождениях. М.:Недра, 1973 4. З.С. Ибрагимов, Б.Ш. Акрамов ва б. «Нефть ва газ со ҳ аларининг русча- ў збекча атамолар лу ғ ати» Тошкент. Нур. 1992. .

Похожие

Нефт ва газ конларини ишлаш тизимлари

Нефт, газ ва сувни конларда йиғиш, тайёрлаш ва узатиш.Тайёр нефт ва табиий газ маҳсулотларига қўйиладиган талаблар

Нефт конларида оқова сувларни тайёрлаш

Нефт қудуқлари маҳсулоти миқдори ва сифатини ўлчаш

Нефт ва газ Якуний хулоса