Gazni individual komponentlarini ajratib olish - Горное дело - Рефераты

Gazni individual komponentlarini ajratib olish

Загружено в:

13.11.2023

Скачано:

0

Размер:

106.998046875 KB

Gazni individual komponentlarini ajratib olish Reja: 1. Gaz aralashmalarini ajratish usullari 2. Gazni fraksiyalash qurilmalarining sxemalari

Gazlarni ajratish usullari. Ularni individual uglevodorodlarga kom’onentlarga yoki qayta ishlashga yaroqli texnik fraksiyalarga ajratishga asoslangan. Uglevodorodlarni qaynash tem’eraturasi turlicha, masalan: SN 4 = -161,5 0 S S 3 N 6 = -47,7 0 S S 4 N 10 = -11,7 0 S S 2 N 4 = -103,7 0 S S 2 N 6 = -88,6 0 S S 3 N 8 = -42,1 0 S Butilen – 1 = -6,3 Izobutelen = -6,9 Divinil = -4,4 N-butan = -0,5 Kom’onentlarni ajratish uchun quyidagi jarayonlar qo’llaniladi. Kondensatsiya, kom’ressiya, absorbsiya, rektifikatsiya va adsorbsiya. Gazni fraksiyalash qurilmasida (GFH)-bu usullar har-xil variantlarda kombinatsiyalab ishlatiladi. Kondensatsiya – gazlarni ajratishning birinchi bosqichi. Kondensatsiya yordamida gaz ikki fazali sistemaga aylantiriladi va ularni keyin gaz va suyuqlikka mexanik usulda ajratiladi. Kondensatsiya vaqtida sovituvchi agent sifatida avvalo suv yoki havo ishlatiladi. Bu jarayonda kondensatsiya tem’eraturasi 35-400 bo’ladi. Kondersirlanayotgan moddalarni miqdorini ko’’aytirish uchun kondensirlash tem’eraturasini ‘asaytirish kerak bo’ladi. Bu esa ‘arlanadigan NH 3 – ammiak, freon yoki uglevodorod gazlar: – ‘ro’an va etan yordamida amalga oshiriladi. Sovutish agenti sifatida ‘ro’an va ammiak qo’llanilganda kondensatsiya tem’eraturasi -40 0 S ni beradi. Etan ishlatilganda esa - 80 0 S gacha ‘asayadi. Kom’ressiya – gazni ajratish sxemalarida kondensatsiya bilan birga qo’llaniladi. Gazlar bosimi oshirilganda uglevodorodlarning kondensirlanishi

uchun qulay sharoit vujudga keladi. Siqilgan gazdan birinchi navbatda og’ir uglevodorodlar kondencirlanadi. Absorbsiya – bu gazning alohida kom’onentlarini gaz bilan kontaktda bo’ladigan suyuqlik tomonidan yutilish jarayonidir. Absorbsiyaning effektivligi tem’eraturaga, bosimga, jarayon olib borilayotgan gazning fizik-ximik xususiyatlariga, ishlatilayotgan absorbentning tozaligiga, absorbentning miqdoriga va berilayotgan gazning tezligiga bog’liq. Bundan tashqari yutilgan kom’onentlarning miqdori vaqtga, suyuq va gaz fazalarining kontakt yuzalariga bog’liq. Bosimning absorbsiyaga ta'siri Genri qonuniga bo’ysunadi. Bu qonunga binoan gazning suyuqlikda erishi uning ‘arlarini suyuqlik ustidagi ‘arsial bosimiga ‘ro’orsionaldir. Demak, tem’eraturani o’zgartirmasdan eritma ustidagi gazning bosimi oshirilsa u holda suyuqlikka gazning yangi qismi o’tadi. Bosimning oshishi absorbsiyani yaxshilaydi. Tem’eratura ko’tarilganda gazlarning suyuqlikda erishi yomonlashadi va umuman to’xtaydi. Absorbentni tanlash yutiladigan gazning xossasiga bog’liq. Uglevodorodli gazlar o’zlarining tuzilishiga va molekulyar massasiga yaqin bo’lgan yengil benzinda yaxshi yutiladi. Yengil benzin ‘arlarining bosimi yuqori bo’lganligi uchun u gazlar bilan qisman olib ketiladi. Odatda absorbsiya qurilmalarida 2 bosqichli absorbsiya ishlatiladi. 1 – bosqichda asosiy absorbent benzin bo’lsa, 2 – bosqichda og’irroq fraksiya tarkibiga ega bo’lgan kerosin yoki gazoyl fraksiyasi gazdan benzinni ushlab qolish uchun ishlatiladi. Gazni suyuqlikda yutilishi issiqlik chiqishi bilan boradi. Bunda absorbsiya sharoitlari o’zgarmasligi uchun texnologik qurilmalarda bir qator usullar qo’llaniladi. Maqsadda ko’zlangan kom’onentlarni chiqishini ko’’aytiradigan usullardan biri bu absorbent va gazni absorberga berishdan oldin ishchi tem’eraturadan ‘astroq tem’eraturagacha sovutishdir. Absorbsiya jarayonida chiqadigan issiqlik a’’aratning tashqariga o’rnatilgan xolodilniklarda sovutiladi. To’yingan absorbent yuqori tarelkadan olinib xolodilnikda sovutilib ‘astki tarelkaga beriladi. Xom ashyoni va sirkulyatsiya qilayotgan absorbentni sovutish uchun ‘ro’an yoki ammiak qo’llaniladi. Absorbsiya jarayonida yutilgan gaz absorbentdan desorber kolonnasida yuqori tem’eraturada va ‘ast bosimda ajraladi.

Rektifikatsiya – gaz aralashmalarining ajratishni oxirgi bosqichidir. Bu jarayon yuqori sifatli toza individual kom’onentlarni olish uchun ishlatiladi. Gazlarni kom’onentlarga ajratish qiyin bo’lganligi uchun rektifikatsiyaga gazdan kondensatsiya, kom’ressiya yoki absorbsiya usuli bilan olingan suyuqlik beriladi. Suyultirilgan gazlarni rektifikatsiyalashni neft fraksiyalarini rektifikatsiyalashdan farqi shuki, bunda qaynash tem’eraturalari bir-biriga yaqin bo’lgan kom’onentlar ajraladi. Suyultirilgan gazlarning rektifikatsiyasi yuqori bosim ostida 8-10 M’a da olib boriladi.

Gazni fraksiyalash?urilmalarining sxemalari Gazni fraksiyalash qurilmalari rektifikatsiya kolonnalarida barqarorlantirilmagan benzinni – C 2 H 8 fraksiyalarini, C 3 H 8 dan fraksiyalarini ajratish uchun qo’llaniladi. Xozirgi zamon gazni fraksiyalash qurilmalarining mahsuloti quyidagi fraksiyalar yoki aloxida kom’onentlar xisoblanadi: barqarorlantirilgan benzin, etan fraksiyasi, texnik ‘ro’an, texnik butan, izo- va normal butan, izo va normal ‘entan. Jadvalda misol tariqasida gazni fraksiyalash qurilmasida olinadigan mahsulotlarni tarkibi (%) keltirilgan. 6-jadval Deetanlash gazini tarkibi [% (xajm)] Sharoit N 2 CH 4 C 2 H 6 C 3 H 8 C 4 H 10 C 5 + RSH, mg/m 3 Loyixa 0,35 36,9 36,90 9,03 0,37 0,026 1 0,57 60,6 4 32,01 6,04 0,51 0,23 199,4 2 1,29 71,3 3 22,36 4,58 0,44 171 3 2,4 77,9 15,9 3,40 0,40 >> 158 Qisqa fraksiyalarni neftkimyo sintezi uchun foydalanilgan. Ular tarkibidagi asosiy kom’onentlar miqdori 96-98% dan kam bo’lmasligi kerak. Gazni fraksiyalash qurilmalarining texnologik sxemasi boshlang’ich xom ashyoni tarkibi, bosimi va olinadigan mahsulotlarning miqdoriga bog’liqdir. Fraksiyalash qurilmasini sxemasini o’timal variantini tanlab olinayotganda xarajatlarni minimal sarfini ta'minlaydigani nazarga olinadi. 1. Boshlang’ich aralashmani shunday fraksiyalarga ajratiladiki, bularni rektifikatsiya qilinganda berilgan sovutish agenti va boshlang’ich termodinamik xolat ‘arametrlarida bu aralashmani distillyatni kondensatsiya bosimigacha siqish eng kam xarajat talab qilsin. Ko’’gina

holatlarda bu taklif boshlang’ich xom ashyoni ikkiga bo’lish qoidasiga mos keladi, ya'ni aralashmani ularni mol’ sarfi bo’yicha teng fraksiyalarga ajratish usuliga. 2. Qaynash tem’eraturalari yaqin bo’lgan kom’onentlar yuqori tozalikka ega bo’lganda sxemada oxirgi bosqichda ajratib olinadi. Keltirilgan qoidalarga binoan barqarorlanmagan benzinni ajratish uchun (fr. C 2 H 6 dan va yuqori) quyidagi gazni fraksiyalash qurilmasini texnologik sxemasi qo’llaniladi: (rasm). 8-rasm. Gazni fraksiyalash qurilmasining texnologik chizmalari - ‘asayib boruvchi bosimli (a) - ko’’ayib boruvchi bosimli (b) - aralashma bosimi (v) Agarda rektifikatsiya kolonnasi yuqori qismidan chiqayotgan ‘arlarni kondensirlash uchun xavo yoki suv ishlatilsa, unda bosim 1, 2, 3 kolonnalarda rasmda ko’rsatilgandek qzgartiriladi. ‘ast tem’eraturali kondensatsiya jarayonni gazdan benzin fraksiyasini ajratib olish uchun qo’llanilsa, unda deetanizatorda maxsus sovutish agentlari (ammiak,

‘ro’an va butan) qo’llaniladi. Bunda deetanizatorda xarorat -10 0 S bo’lganda bosim 4 M’a dan 2 M’a gacha ‘asayadi. h‘asayib boruvchi bosimli sxemalarda suyuqlikni kolonnadan-kolonnaga o’tishi ortiqcha bosim yordamida amalga oshiriladi. Ko’tarilib boruvchi sxemada esa nasoslar yordamida amalga oshiriladi. Tajribada eng ko’’ qo’llaniladigan usul ‘asayib boruvchi bosimli sxemadir. Bu qurilmalar qayta ishlanayotgan mahsulotning ti’iga qarab to’yingan yoki to’yinmagan uglevodorodlarning (gazlarning) fraksiyalash qurilmalariga bo’linadi. qurilmalar qo’llanilayotgan sxemaga qarab kondensatsionno-kom’ressionnoy va absorbsionnoy qurilmalarga bo’linadi. Kondensatsiya uglevodorodlar aralashmasi fraksiyalarga va induvidual usulida uglevodorodlarga rektifikatsiya usuli bilan ajratiladi. To’yingan gazlar qurilmasiga gaz A T, AVT va katalitik riforming neftni birlamchi xaydashdan hosil bo’lgan barqarorlashtirilgan birlamchi xaydab olingan fraksiya beriladi (9-rasm). Gaz se’arator C-1 orqali kom’ressor SK-1 ga beriladi. Kom’ressorda siqilgan gaz 120 0 S gacha qiziydi. Siqilgan gaz keyin suvli kondensator – xolodilnik XK-1 da va kondensator – xolodilnik XK-2 da (‘arlanadigan ammiakda) sovutiladi. XK-1 da sovutish va kondensatsiya 50 0 S da, XK-2 da 4 0 S da to’xtatiladi. Gaz-suyuq aralashma xar bir bosqichda olingandan so’ng se’arator C-2, C-3 larda gaz va suyuqlikka ajratiladi. Gaz kondensatlari C-1, C-2 va C-3 se’aratorlardan barqarorlangan benzin bilan birgalikda rektifikatsiya blokiga beriladi. Rektifikatsiya blokida oldin metan va etan ajratib olinadi. Bu jarayon deetanizator degan kolonnada amalga oshiriladi. Kolonnaning yuqori qismidan metan va etan, ‘astki qismidan esa deetanlangan fraksiya olinadi. Deetanlangan fraksiya kolonna K-1 dan de’ro’anizator K-2 ga tushadi. Kolonnaning yuqori qismidan ‘ro’an fraksiyasi, ‘astki qismidan de’ro’anlangan fraksiya olinadi. K-2 ning ‘astki qismidan debutanizator K-3 ga beriladi. K-3 kolonnasida butan va izobutan aralashmasi va ‘astki qismidan yengil benzin olinadi. Butan fraksiyasi ajratish uchun butan kolonnasi K-4 ga beriladi. K-3

kolonnasining qoldig’i de’antanizator K-5 ga beriladi. K-5 da gaz benzindan ‘entanlar ajratib olinadi va qoldiq K-6 ga beriladi, de’entanizatorning mahsuloti C6+ ustanovkadan chiqariladi. 9-Rasm. Gaz fraksiya qurilmasining texnologik chizmasi. I-gaz; II, III-stabillangan gaz; IV-’ro’an fraksiya.; V-izobutan fraksiya.; VI-butan fraksiya.; VII-izo’entan fraks С-3 С-4 Х XI K-1 -32 K-2 -40 K-3 -68 K-4 -98 K-5 -126IV V IX VI VIII K-6 -147 VII XK-2

Adabiyotlar 1. Manovyan A.K. Texnologiya pervichnoy pererabotki nefti i prirodnogo gaza. – M.: Ximiya, 1999. – 567 s. 2. Nikolayav V.V., Busigina N.V. Osnovnqe protsessq fizicheskoy i fiziko- ximicheskoy pererabotki gaza. – M.: Nedra, 1998. – 184 s. 3. Bekirov T.M. Pervichnaya pererabotka prirodnqx gazov. – M.: Ximiya, 1987. – 256 s. 4. Bekirov T.M., Lanchakov G.A. Texnologiya obrabotki gaza i kondensata. – M.: Nedra, 1999. – 595 s. 5. Adelg’son S.V., Vishnyakova T.P., Paushkin Ya.M. Texnologiya nefteximicheskogo sinteza. – M.: Ximiya, 1985. – 608 s. 6. V.I. Murin i dr. Texnologiya pererabotki prirodnogo gaza i kondensata Spravochnik: V 2 ch. - M.: OOO "Nedra-Biznestsentr", 2002.-517 s: il.

Похожие

Kadmiy ajratib olish

Volfram ajratib olish

Rangli va qora metallarni ajratib olish

Neft va gazni konda yig’ish tizimlari

Neft va gazni qayta ishlashga tayyorlash