Zamonaviy kompyuter tizimlari imkoniyatlari. Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutirlarni qo’llash - Химия - Рефераты

Zamonaviy kompyuter tizimlari imkoniyatlari. Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutirlarni qo’llash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70.5 KB

Zamonaviy kompyuter tizimlari imkoniyatlari . Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutirlarni qo ’ llash Reja : 1. Zamonaviy kompyuter tizimlari imkoniyatlari . 2. Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutirlarni qo’llash. 3. Kompyuter tizimlilarining asosiy ko’rsatkichlari va ish joyini tashkil qilish.

Zamonaviy kompyuter tizimlari axborotni shakliy - tarkibiy xususiyatini aks ettirib, uning ma’nosi mohiyatiga dahldor emas. Sintaktik darajada axborot turi va uni yetkazib berish vositasi uzatish va ayta ishlash tezligi, axborotni berish kodlari o’lchamlari, bu kodlarning mukammalligi, ayta aylantirish aniqligi va hokazolar hisobga olinadi. Faqat sintaktik nuqtai nazardan araladigan axborot odatda ma’lumotlar, deb ataladi. Chunki bunda axborotning ma’no tomoni ahamiyatga ega emas. Ushbu shakl axborotning tashqi tarkibiy xususiyatlarini, ya’ni uning sintaktik tomonini idrok etishga ko’maklashadi. Axborot miqdorini sintaktik darajada tizim holat ining mavsumligi tushunchasini (tizim entopiyasini) arab chimasdan aniqlab bo’lmaydi. Tabiatdan, u yoki bu tizim tashqarisidagi axborotni olish doimo axborot oluvchining ushbu tizim holat iboratdan bexabarligi darajasi bilan olib boriladi Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutirlarni qo’llash. Ushbu shakl obekt obrazi va obektning so’zining muvofiligi darajasini belgilaydi. S emantik axborot ma’nosining mazmunini hisobga oladi. Ushbu darajada axborot ifoda etadigan ma’lumotlar tahlil qilinadi, ma’nosi mazmunini aniqlash va uni umumlashtiruvchi ma’noli aloqalar ko’rib chiqiladi. Ushbu shakl axborotning xizmat qiladigan tushuncha va tasavurlarini shakllantirishga xizmat qiladi. Axborot ma’no-mazmuni tuchun, ya’ni uning semantik darajasidagi miqdorini belgilash uchun teza o’lchovi aniqlanadi. Ushbu o’lchov axborotning kompyutir tizimlari xususiyatini axborotdan foydalanuvchining kelgan xabarni qabul qilib olish qobiliyati bilan belgilanadi. Zamonaviy kompyutir tizimlari - axborotdan foydalanuvchi yoki tizimga ega bo’lgan ma’lumotlar jamlanmasidir. Kimyoviy tatqiqotlarda kompyutir qo’llash ushbu shakl axborot va undan foydalanuvchining munosabatini, axborotning boshqarish muvofiligini ifodalaydi. Axborotning pragmatik xususiyatlari faqatgina axborot (obekt), foydalanuvchi va boshqaruv mushtarakligi mavjud bo’lgandagina yuzaga keladi. Kompyutir tizimlilarining asosiy ko’rsatkichlari iste’molchi tomonidan so’z masalasidagi erishish uchun qaror qabul qilish vaqtida axborotning imkoniyatlari,

foydaliligi bilan bog’liqdir. Adekvaqtlikning ushbu shakli axborotdan amaliyotda foydalanish, axborot funksiyasining tizim faoliyati bilan bevosita bog’liqdir. Axborotning pragmatik o’lchovi isteomolchi tomonidan oldiga qo’yilgan maqsadga erishish uchun axborotning foydaliligini (qimmatliligini) belgilab beradi. Ushbu o’lchov ham u yoki bu tizimdagi axborotdan foydalanish xususiyatlari bilan bog’liq nisbiy ko’rsatgichdir (1.1- jadval). Axborotdan foydalanish imkoniyati va samaradorligi uning reprezentativligi, mazmundorligi, yetarliligi, aktualligi, so’z vaqtidaligi, aniligi, ochiqligi, ishonarliligi, barobarligi, kabi asosiy iste’mol sifat ko’rsatkichlari bilan bog’liqdir; Axborot o’lchovi O’lchov birligi Misollar (kompyuter) Sintaktiv yondasuvi Mav s um iy likni ng kamayish darajasi Vo q ea sodir b o’ lishi taxmini Kompyuter yondasuvi Axborot yetkazib berish birliklari Bit, Bayt, Kgabayt va hokazolar Semantik Tezaurus Iqtisodiy ko’rsatkichlar Amaliy dasturlar hajmi, shaxsiy kompyuter, kompyuter tarmoqlari va hokazolar Rentabellik, unumdorlik, amortizatsiya normasi va hokazolar Pragmatik Foydalanish q iymati Xotira hajmi , kompyuter unumdorligi , ma ’ lumotlarni uzatish tezligi va hokazolar

Axborotning reprezentativligi - obekt xususiyatini aniqvaqt ifoda etish maqsadlarida uni tashqari tanlash va shakllantirish bilan bog ’ liqdir . Axborot reprezentativligining qilishi ko’p y‘ollarda jiddiy xatolarga olib keladi. Axborotning mazmundorligi - semantik hajmini ifoda etadi. Axborot mazmundorligi ortishi bilan axborot tizimining semantik o’tkazish quvvaqti ortadi, chunki bir xildagi ma’lumotlarni olish uchun kamroq hajmda ma’lumotlarni o’zgartirish talab etiladi. Axborotninng yetarliligi (to’laligi) - qaror qabul qilish uchun minimal, lekin yetarli tarkibga (ko’rsatkichlar jamlamasiga) ega ekanligini bildiradi. Axborotning to’laligi tushunchasi uning ma’nosi mazmuni (semantikasi) va pragmatikasi bilan bog’liqdir. Tashqari qaror qabul qilish uchun o’lchami bo’lmagan, ya’ni yetarli bo’lmagan, xuddi shuningdek ortiqcha bo’lgan axborot ham foydalanuvchining qabul qilgan qarorlari samaradorligini kamaytiradi. Axborotning foydalanuvchi idrok etishi uchun ochiqligi axborotni olish va qayta ishlashning tegishli jarayonlarini bajarish orali taominlanadi. Masalan, axborot tizimida axborot foydalanuvchi tomonidan idrok etish uchun ochiq va qulay shaklga aylantiriladi. Axborotning aktualligi-axborotdan foydalanish vaqtida uning boshqarish uchun xususiyatlari so’zgarishi dinamikasi hamda ushbu axborot paydo bo’lgan vaqtdan buyon o’tgan vaqt oralig’i bog’liq bo’ladi. Axborotning so’z vaqtidaligi- uning avvaldan belgilab qo’yilgan vazifani vaqti bilan kelishilgan vaqtdan kechiqmasdan olinganligini bildiradi. Axborotning aniligi- olinayotgan axborotning, obekt, jarayon, hodisa va hokazolarning real holatiga yaqinligi darajasi bilan belgilanadi. Axborotning ishonarliligi - axborotning real mavjud obektlar zarur aniqlik bilan ifoda etish xususiyati bilan belgilanadi. Axborotning ishonarliligi zarur aniqlikning ishonarliligi ehtimoli bilan, ya’ni axborot oralig’da ifoda etilayotgan muayyan parametr ushbu parametrning muayyan hajmidan zarur aniqlik darajasida farq qilishi bilan o’lchanadi.

Axborotning barqarorligi - axborotning asos qilib olingan ma’lumotlar aniligini buzmasdan so’zgarishlarga ta’sir qilishga qodirligini kasb ettiradi. Axborotning barqarorligi aynan reprezentativlik axborotni tanlash va shakllantirishning olingan uslubiyotiga bog’liqdir. Axborot sifatining reprezentativlik, mazmundorlilik, yetarlilik, ochiqlik, barqarorlik kabi parametrlari to’laligicha axborot tizimlarini ishlab chiqishning uslubiy darajasida belgilanadi. Ma‘lumki, so’z vaqtidalik, aniqlik va ishonarlilik parametrlari ham ko’p jihatdan uslubiy darajada belgilanadi, biroq ularning miqdorlariga tizimning ishlash xususiyatlari, birinchi navbatda uning mustahkamligi jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Ayni joyda aktuallik va aniqlik parametrlari tegishli ravishda so’z vaqtidalik va ishonarlilik parametrlari bilan chambarchas bog’liqdir. Yuqorida ko’rib chiqqanimizdek, axborot bilan ishlashda obektlarning tasnif tushuncha hisoblanadi. Tasnif-muayyan belgilarga muvofiq obektlarni (voqealar, jarayonlar tushunchalarni) sinflar bo’yicha taqimlash tizimidir. Obekt deyilganda harqanday jarayon, moddiy yoki nomoddiy xususiyatga ega voqealar tushuniladi. Tasnifllash tizimi, obektlarni guruhlash va qator umumiy xususiyatlariga ega muayyan sinflarni ajratish imkoniyatini beradi. Obektlarni tasniflash bir xil xususiyatlarini ajratishga aratilgan yangi darajadagi guruhlash jarayonidir. Tasnif obekti sifatida axborotga nisbatan ajratilgan sinflar axborot obektlari deb ataladi. Masalan, muayyan oliy o’quv yurti tashqarisidagi barcha axborotni umumiy xususiyatga ega quyidagi axborot, obektlariga ajratish mumkin: а ) studentlar tashqarisidagi axborotlarni- “Student” axborot obekti sifatida; b) o’qituvchilar tashqarisidagi axborotlarni “O’qituvchi” axborot obekti sifatida; v) fakultetlar tashqarisidagi axborotlarni “Fakultet” axborot obekti sifatida va hokazo.

Axborot tizimi xalq xo’jaligidagi tarmoqlarida (sanoatda, qishloq xo’jaligida, transportda) iqtisodiy axborotni tashqi qayta ishlashni nazarda tutadi. Iqtisodiy axborotning mantiqiy tarkibi quyidagilarni so’z ichiga oladi: axborot tizimi, axborot oqimi, massiv, hujjat, ko’rsatkich, rekvizit- asos va rekvizit- belgi. Axborot obekti xususiyatlari rekvizitlar deb ataluvchi axborot parametrlari bilan belgilanadi. Rekvizit-obekt, jarayon, xodisa va hokazolarning muayyan xususiyatlarini ifoda etuvchi, mantiqiy bo’linmas axborot elementidir. Rekvizitlar so’zlar, birlik raqamlar bilan ifodalanadi. Rekvizit- belgilar va rekvizit- asoslar bor. Rekvizit- belgi boshqarish obektining sifat xususiyatini ifodalaydi, rekvizit- asoslar alohida olinganda iqtisodiy hayot hodisalarini hartomonlama belgilab bera olmaydi. Shuning uchun oliy o’quv yurti kadrlar bo’limida harbir student tashqarisidagi axborot bir xil rekvizitlar orqali tartiblashtirilgan va aks ettirilgan. Chunonchi, bular: studentning familiyasi, ismi, otasining ismi; jinsi; tug’ilgan yili; tug’ilgan joyi; yashash joyi; o’qiyotgan fakulteti va hokazolar. Ushbu rekvizitlarning hammasi “Student” axborot obektining xususiyatini ifoda etadi. Tasnif axborot obekti umumiy xususiyatlarini aniqlashdan tashari axborotni qayta ishlash qoidalari (algoritmlar)ni va jarayonini ishlab chiqish uchun zarur. Masalan, kutubxona fondining axborot obektlarini qayta ishlash algoritmi kutubxonadagi barcha kitoblar tashqarisidagi muayyan tematika, mualliflar, abonentlar va hokazolar haqida axborot olish imkonini beradi. Firma axborot obektlarini qayta ishlash algoritmi esa savdo- sotiq xajmi, foyda, buyurtmachilar, ishlab chiqarayotgan maxsulotlar turlari va hokazolar tashqarisida

axborot olish imkonini beradi. Ammo yuqorida keltirilgan misollarda qayta ishlash algoritimlari turli maqsadlarni so’zlaydi, turli xil axborotlarni qayta ishlaydi va uni turli yo’llar bilan amalga oshiradi. Tasniflashda quyidagi talablarga rioya qilinishi lozim: ko’rilayotgan so‘ralayotgan obektlarini tashqi qamrab olish; rekvizitorlarning bir xilligi; yangi obektlarni kiritish imkoniyati. hozirgi vaqtda davlat, mintaqaviy tasniflari ishlab chiqilgan va qo’llanilishi. Jumladan, sanoat tarmoqlari, jixozlar, kasblar, o’lchov birliklari, moddalar va hokazolar tasnif qilingan. Kalasifikator tasnif gururlari nomlanishi va kodlarining tizimlashtirilgan jamlanmasidir. Obektlarni tasniflashning uch usuli ishlab chiilgan: ierarxiya tizimi, faset tizimi, deskriptor tizimi. Ular tasnif belgilarini turlicha shakl strategiyasi bilan bir-biridan ajralib turadi. 2. Tasniflashning ierarxiya tizimi. Tasniflashning ierarxiya tizimi quyidagi tarzda tuzilgan: a) elementlarni asos qilib olingan ko’pligi 0 darajani tashkil etadi va sinflar (guruhlar) ga tanlangan tasniflash belgilariga bog’liq ravishda bo’linadi. Bu ikkinchi darajani tashkil etadi; b) birinchi darajali har bir sinf so’ziga xos belgilarga ega bo’lgan kichik sinflarga bo’linadi.Ular ikkinchi darajani tashkil etadi; v) ikkinchi darajali harbir sinf xuddi shunday guruhlarga bo’linadi, bu guruhlar uchinchi darajani tashkil etadi va hokazo. Tasnif tuzilishining qattiy tartibi mavjudligini hisobga olgan holda ishni boshlashdan avval undan ko’zlangan maqsadni, ya’ni sinflarga birlashtiriladigan obektlar qanday xususiyatlarga ega bo’lishi lozimligi aniqlab olish kerak.

1.-rasm Tasniflashni ierarxik tizimi Tasniflashninng ierarxiya tizimida tarkib ekanligi nazarda tutgan holda tasniflash belgilarini tanlashga alo‘ida e’ t ibor berish kerak. Tasnifning ierarxiya tizimida har bir obekt xo ‘ jaligi darajasida bitta sinfga kiritilishi kerak . Bu tanlangan tasnif harbir yangi sinfda guruhlash uchun so’z tasnif belgilari va ular ahamiyatini kiritish zarur. Shunday qilib, tasnif belgilarini tanlash ierarxiyaning keyingi bosqichida guruhlash uchun zarur sinfning semantik mohiyatiga bog’liq. Tasniflashning faset tizimida tasniflanayotgan to’plami sinfining turli jihatlari bo’yicha o’zaro erkin guruhlar tashkil qiladi. U atoiy tasnif tuzilmasiga ega emas. Unda belgilarning biror to’plami (faset) bilan tasniflanadigan obektlar to’plami ko’p marta va bog’lanmagan holda bo’linadi. To’plamlarning qiymati ko’rsatilgan belgilarning aniq ifodalariga mos keladi. Fasetlar ko’pincha oddiy

sanab chiqish ko’rinishida joylashadi. 2.-rasm. Tasniflashning faset tizimi Tasniflash faset tizimining asosiy afzalliklari uning tarkibiy tuzilmasining moslashuvchanligidadir. Istalgan fasetdagi o’zgarishlar olganlariga sezilarli ta’sir qilmaydi. Yuqori moslashuvchanlik tasniflash tizimining

yechilayotgan masalalarning so’zgaruvchi harakteriga muvofilashuvini taominlaydi. Axborotlar tizimi. Ularning turlari va tarkibi. Axborotlar tizimlari jamiyat paydo bo’lgan paytidan boshlab mavjud bo’lgan, chunki rivojlanishning turli bosqichida jamiyat so’z boshqaruvi uchun tizimlashtirilgan, oldindan tayyorlangan axborotni talab etgan. Bu, ayniqsa ishlab chiqarish jarayonlari-moddiy va nomoddiy neomatlarini ishlab chirish bilan holi jaryonlarga tegishlidir. Chunki ular jamiyat rivoji uchun hayotiy muayyan ahamiyatga ega. Aynan ishlab chiarish jarayonlari tezkor takomillashadi. Ularning rivojlanib borishi bilan boshqarish ham murakkablashadiki, so’z navbatida, u axborot tizimlarini takomillashtirish va rivojlantirishni rag’barlantiradi. Bilimlarni qayta ishlash axborot tizimlari, shu jumladan ekspert tizimlar muxandislari, xususan olimlarning yangi mahsulotni ishlab chiqarish yoki yaratish chora zarur bilimlarni so’ziga jo qiladi. Ularning vazifasi yangi axborot va yangi bilimlarni yaratishdir. Masalan, muxandislik va ilmiy loyihalash bo’yicha ixtisoslashgan ishchi stantsiyalari texnik ishlamalarning yuqori darajasini taominlash imkonini beradi. Boshqaruv darajasi axborot tizimlari o’rta boshqaruv xodimlari tomonidan qarorlarning monitoringi (doimiy kuzatish), nazorat, qabul qilinishi va maomuriylashtirish uchun foydalaniqladi. Bu axborot tizimlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: joriy ko’rsatkichlarni avvalgisi bilan jihozlash;

muayyan vaqtda davriy hisobotlarni tuzish, operativ darajadagi kabi joriy voqealar bo’yicha hisobot berish emas; arxiv axborotiga kirishni taominlash va hokazolar. Ayrim AT oddiy bo’lmagan qarorlarni qabul qilishni taominlaydi. Axborot taominotiga talab bo’lmagan holda belgilangan bo’lsa, ular “nima bo’ladi, agar...” savoliga javob berishga qodirdir. Bu darajada axborot tizimlarining ikki turi: Boshqaruv va qarorlarni qabul qilishni qo’llab- quvvaqtlash tizimlariga ajratish mumkin. Boshqaruv AT uncha katta bo’lmagan tahliliy imkoniyatlarga ega. Ular kundalik va haftalik axborotga muxtoj boshqaruvchilarga xizmat qiladi. Buning sababi shuki, ularning asosiy vazifasi firmadagi kundalik operatsiyalarni kuzatib borish va tuzilmalashtirilgan namunaviy hisobotlarni davriy shaqillantirishdan iborat. Axborot operatsiyaviy darajadagi axborot tizimidan keladi. Boshqaruv axborot tizimlarining harakteristikalari: operatsiyalarni nazorat qilish darajasida tuzilmalashgan qarorlar va qisman tuzilmalashgan topshiriqlarni qabul qilishni qo’llab-quvvaqtlash uchun foydalaniladi; Tezkor sharoit bo’yicha qarorlarning nazorati, hisobiyligi va qabul ilinishga yashnaltirilgan; tashqilot ichidagi mavjud ma’lumotlar va ularni oimiga tayanadi; kichik tahliliy imkoniyatlar va tez moslashmaydigan tuzilmaga ega. Ya’ni: bozorda o’z siyosatini olib borayotgan raqobatchilar; tovar va xizmatlarni sotib olish bo’yicha turli imkoniyatlarga ega xaridorlar; so’zining narx siyosatini olib boryotgan tamomatchilar. Agar firma bu omillarni hisobga olsa va uyidagi strategik amal qilsa, so’ziga raobatli avzalliklarni taominlaydi: mavjud manfaatli ravishda ajralib turuvchi yangi tovar va xizmatlarni yaratish;

mavjud bo’lganlar bir qator ajralib turuvchi belgilarga ega firma tovar va xizmatlari ustun turuvchi bozorlarni qidirib topish; haridor va tamomatchilarni mazkur firmaga bolash turuvchi aloqalarni yaratish; sifatga zarar keltirmagan holda ma‘suliyat qiymatini kamaytirish. Strategik darajadagi axborot tizimlari boshqaruvchining yuqorida tasvirlangan notuzilmaviy vazifalarni xal etish uzoq muddatli rejalashtirishni amalga oshirishga yordam beradi. Asosiy vazifa-atrofda ro’y berayotgan o’zgarishlarni firmaning mavjud potentsiali bilan qiyoslash. Ular kutilmagan vaziyatlarda chiqarilgan qarorlarni kompyuter va telekomunikatsiyaviy qo’llab- quvvatlashning umumiy muhitini yaratishga aratilgan. Bu tizimlar eng mukammal dasturlardan foydalangan holda istalgan payitda ko’plab manbalardan axborot berishga qodir. Ayrim strategik tizimlar uchun cheklangan tahliliy imkoniyatlar xosdir. Mazkur tashkiliy darajada AT yordamchi rolini o’ynaydi va menejerga qaror qabul qilish uchun zarur axborotni tezkor berish vositasi sifatida foydalaniqladi. Hozirgi payitda nafaqat maqsadlari, balki vazifalari bo’yicha ham foydalanishning ko’p qirraliligi tufayli strategik axborot tizimlarini qurishning umumiy kontseptsiyasi ishlab chiqilmagan. Ikkita nutai nazardan mavjud: birinchisi shu fikirga asoslanadiki, avval maqsad va strategiyalarni axborot tizimiga moslash lozim, ikkinchisiga ko’ra, tashkilot maqsad va strategik rejalashtirishni ishlab chiqayotganda strategik AT dan foydalaniqladi. Bu o’rinda mazkur ikki nuqtai nazar sintezi metodologiyasi strategik axborot tizimlarini ishlab chiqishga oqilona yondasuv bo’ladi. Istalgan firmada turli vazifadagi bir necha lokal (mahalliy) AT ga ega bo’lgan maqul, ular so’zaro alohida bo’ladi va barcha darajadagi boshqaruv qarorlarini qo’llab quvvatlaydi. Lokal AT lar o’rtasida turli xususiyat va vazifadagi aloqalar tashkil topdi. Ba’zi lokal AT lar firmada ishlovchi katta miqdordagi tizimlar bilan a’loqa bo’lishi va tashqi muxitga chiqishi mumkin, boshqalari esa

faqat bitta yoki bir necha o’xshashlari bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Aloqani tashqil etishga bo’lgan zamonaviy yondashuv boshqa firma yoki boshqa korporatsiya bo’linmasining o’xshash AT ga chiqishni so’z ichiga olgan holda ichki firma kompyuter tarmoqlarini qo’llashga asoslangan. Bunda mintaqaviy va yalpi tarmoqlar zaxiralaridan foydalaniladi. Turli vazifadagi AT integratsiya asosida kompyuter tarmoqlari yordamida firma korporativ ma’lumotlar ba’zasi bilan ham ishlash imkonini beradi. Firmada ishlab chiqariladigan ma‘sulot qiymatini shakllantirishga ta’sir qiluvchi tegishli korporativ AT rolini ko’rib chiqamiz. Firmada ma‘suliyat chiqarishning barcha bosqichlarini qo’llab- quvvaqtlovchi axborot tizimlari tahlil uchun turli darajadagi axborot tafsilotlarini taqdim etishi mumkin, buning natijasida maxsulot qiymatining yuqori meyorda oshishi ro’y beradigan bosqichlari aniqlanadi. Mazko’r holat da ma‘sulot qiymatini kamaytirish bo’yicha strategiya tanlanishi mumkin. Ko’riladigan chora natijalari so’z navbatida axborot tizimida aks etadi. Yana olingan axborotni taxhlil uchun foydalanish mumkin bo’ladi. Bu hol oldiga qo’yilgan maqsadga erishilganga qadar davom etadi. Axborot tizimi agar firmani harakatlar zanjiri deb qarasa, (buning natijasida ishlab chiqariladigan ma‘suliyat yoki xizmatlar qiymatini asta- sekin shakllanishi ro’y beradi.) eng ko’p samara berishi mumkin. U holda bu zanjirga ulangan turli funktsional vazifadagi axborot tizimlari yordamida firma daromadlarini oshirishga yo’naltirilgan boshqaruv qarorlarining qabul qilish strategiyasi ta’sir etishi mumkin. Tayanch so’z va iboralar: Ekspert sistemalar, sintaktik adekvaqtlik, axborotni uzatish tezligi, semantik adekvaqtlik, paragmatik dekvaqtlik, obekt, axborotni mazmundorligi, yetarliligi, axborotni aktualligi, barqarorligi.

Адабиётлар руйхати 1. Т.Кларк, Компьютерная химия, М., Мир, 1990. 2. В.И.Минкин, Б.Я.Симкин, Р.М.Миняев, Теория строения молекул, М., Вьюшая школа, 1979. 3. В.Ф.Травенъ, Электронная структура и свойства органических молекул, М., Химия, 1989. 4. С.И.Рахмонкулова, IВМ РС, шахсий компьютерида ишлаш, "Шарк" НМК- S.PRINT, Тошкент, 1998. 5. М.А. Турабекова, М.Г.Левкович, Математическое моделирование строения химических соединений и их реакционной способности, Т.,Университет, 2008, 136 с.

Похожие

Kimyoviy tехnоlоgiyada хоlat diagrammasini qo’llash

Kimyoviy texnologiyada fizik kimyoviy qonuniyatlar

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy reaksiyalarning tezligi. Kimyoviy muvozanat