Tetratsiklin xlortetratsiklin gidroxlorid olinishi tuzilishi va xossalari - Химия - Рефераты

Tetratsiklin xlortetratsiklin gidroxlorid olinishi tuzilishi va xossalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

31.21484375 KB

Tetratsiklin x lortetratsiklin gidroxlorid o linishi tuzilishi va xossalari Reja: 1.Antibiotiklar, antibiotiklarni sinflarga bo ’ linishi 2.Tetratsiklin. t uzilishi, olinishi va xossalari 3.Xlortetratsiklin gidroxlorid o linishi, tuzilishi va xossalari 4.Tetratsiklin va uning hosilalarini ishlatilishi .

Hozir yangi dorilar orasida ma’lum mikroorganizmlar o‘z hayot faoliyatida ishlab chiqaradigan va murakkab organik tuzilishiga ega bo‘lgan moddalar keng qo‘llaniladi. Mikroorganizmlarning yashash va ko‘payish faoliyatida ro‘y beradigan o‘zaro kurash va qarama-qarshiliklar-antagonizm qadimdan ma’lum. Birinchi marta L.Paster chiritadigan bakteriya ma’lum sharoitda kuydirgi kasalligini keltirib chiqaradigan tayoqchalarning ko‘payishini to‘xtatganligini, hatto o‘ldirganligini kuzatgan. Mashhur rus mikrobiologi I.I. Mechnikov qatiq tarkibidagi sut kislota hosil qiladigan bakteriyalar yordamida ichakdagi chiritadigan patogen mikroorganizmlarga qarshi kurashishni tavsiya etish bilan bir qatorda, mikroorganizmlar o‘rtasidagi antagonizmdan foydalanib, odam organizmida turli kasalliklar qo‘zg‘atuvchi mikroblarga qarshi kurashish mumkinligini birinchi bo‘lib aniqladi. Mikroorganizm (qisman makroorganizm) va o‘simliklarning hayot faoliyatida hosil bo‘lib, o‘z tarkibidagi mikroblarning o‘sishiga qarshilik ko‘rsatadigan yoki o‘sishini butunlay to‘xtatib qo‘yadigan murakkab moddalar antibiotiklar deb ataladi. Bunday antibiotiklardan ba’zilari rus olimlariga ma’lum bo‘lib, 1871-1872 yillarda V.A. Manassein va A.G. Polotebnovlar ko‘k mog‘orning (Pencillium glaucum) shifobaxsh ta’sirini aniqlagan edilar. 1877 yilda P.V. Lebedinskiy doktorlik ilmiy darajasini olish uchun yoqlagan “Ob etiologii zelenoy pleseni na organizm” nomli disertatsiyasida ba’zi bir ko‘k mog‘orlar ta’sirida me’da-ichak yo‘lidagi kasallik tarqatadigan mikroblarni kamaytirish mumkinligini aytib o‘tgan edi. 1904 yilda mol doktori M.G. Tartakovskiy ham ba’zi bir ko‘k mog‘orlar tovuqlarda vabo kasalligini paydo qiladigan mikroblarni o‘ldirishni isbotlagan. Lekin o‘sha vaqtda bu shifobaxsh moddalarni sof holda ajratib olishga imkoniyat bo‘lmagan bo‘lsada, rus olimlari hozir keng qo‘llanilayotgan antibiotik-pensillin ta’sirini o‘rgana boshlagan edilar.

1928 yilda Angliya mikrobiologi Fleming ko‘k mog‘orning antibakterial ta’sirini mukammal tekshirib chiqdi va bu mog‘orning o‘z hayot faoliyatida ishlab chiqaradigan moddasiga pensillin nomini berdi. 1941 yilda birinchi marta Angliya biologlari Flori va Cheyn Pencillium notatum mog‘oridan kristalik holda pensillinni ajratib oldilar. Shundan so‘ng antibiotiklar ishlab chiqarish juda tez rivojlanib ketdi. SSSR da pensillin va uning xillarini olishda professor Z.V.Yermolevaning xizmati katta. Ularni meditsinaga tatbiq qilishda esa akademik N.N. Burdenkoning ishi diqqatga sazovordir. 1942 yilda G.F. Gauze bilan M.G. Brajnikovalar yangi antibiotik topdilar va unga Sovet gramitsidini (gramitsidin S) deb nom berdilar. Shunday qilib, hozirgi vaqtda ma’lum bo‘lgan antibiotiklar soni 1200 tadan ortiqroq bo‘lsa ham shulardan 50 ga yaqini meditsina praktikasida qo‘llanildi. Antibiotik moddalarni chuqur o‘rganishda va ularning ko‘pgina yangi xillarini olishda sovet olimlaridan A.N. Belozerskiy, T.S. Pasxina, P.A. Krasilnikov, A.I. Korenyako va boshqalarning xizmatlari katta. Antibiotiklar biologik, fizik va ximiyaviy xossalariga ko‘ra bir-biriga o‘xshamaganligi sababli ularni sinflarga bo‘lish bir qancha qiyinchiliklar tug‘diradi. Ilgari antibiotiklarni biologik kelib chiqishiga qarab sinflarga bo‘lingan edi. Hozir ko‘pgina antibiotiklarning ximiyaviy tuzilishi to‘la o‘rganilgan. Antibiotiklarning ximiyaviy tuzilishini o‘rganishda va shu asosda ularni sinflarga bo‘lishda olimlarimizdan M.M. Shemyakin va A.S. Xoxlovlarning xizmatlari nihoyatda katta. Ular meditsina ehtiyojlari uchun qo‘llaniladigan antibiotiklarni quyidagi sinflarga bo‘lishni tavsiya etgan. I.Alitsiklik yadroli antibiotiklar II. Aromatik yadroli antibiotiklar III. Streptomitsin va unga yaqin antibiotiklar IV.Geterotsiklik yadroli antibiotiklar V. Polipeptid antibiotiklar

Alitsiklik yadroli antibiotiklar TETRATSIKLINLAR Bu gruppaga ximiyaviy xossasi va fiziologik ta’siriga ko‘ra bir-biriga yaqin bo‘lgan aureomitsin (xlortetraniklin, biomitsin), terramitsin (oksitetratsiklin), tetratsiklin kabi antibiotiklar kiradi. Ularning molekulalari to‘rtta yadroli gidronaftatsendan tashkil topgan. Lekin bir-biridan faqat 10 va 12-uglerod atomlariga birikkan turli funksional gruppalar bilan farq qiladi. N a f t a s e n R 1 O H O O HH 3 C R 2 O H N C H 3C H 3 O H C O N H 2 O 1 2 3 41 41 31 2 1 5 1 6 51 1 1 7 1 8 61 0 9 78 Tetratsiklin qator antibiotiklarni asosan biosintez usuli bilan olinadi. 1948 yilda Streptomyces aureofaciens mog‘oridan aureomitsin, ya’ni biomitsin, 1950 yilda Streptomyces rimosus mog‘oridan oksitetraksilin, 1953 yilda tetratsiklin antibiotiklari olish usullari ishlab chiqildi. Hozir bu antibiotiklar sintetik usul bilan ham olinadi. Xlortetrotsiklin gidroxlorid Biomitsin. Aureomitsin. (Chlortetracyclini hydrochloridum. Chlortetracyclinum hydrochloricum Biomycinum Aureomycinum) gidroxlorid. 7-Xlor-4-dimetilamino-1,4,4a, 5, 5a, 6, 11, 12a-oktagidro 3,6,10,12a suntaoksi-6-metil-1, 11-diketonaftatsen-2 karboksamidCl OH O OH H 3 C OH N CH 3 CH3 OH C O NH 2 O OH HCl M.O. =515,4

Biomitsin-Streptomyces aureofaciens mikroorganizmi hayot faoliyatining mahsulidir. Odatda uni, tarkibida glyukoza, kraxmal, glitserin, ammoniy nitrat, natriy nitrat, natriy xlorid, kalsiy karbonat bo‘lgan jo‘xori yoki go‘shtdan tayyorlangan kultural suyuqlikda mikroorganizmni o‘stirish usuli bilan olinadi. Biomitsin sariq, hidsiz. Achchiq mazli mayda kristall poroshok bo‘lib, metil va etil spirtlarda kam eriydi, suvda esa undan ham kam eriydi, xloroform va atsetonda erimaydi. Kuchsiz kislotali sharoitda preparat turg‘un bo‘lib, kislota va ishqor eritmalarida qizdirganda parchalanadi. 210 0 da parchalanish bilan suyuqlanadi. Yorug‘lik ta’sirida asta-sekin parchalanadi. Optik aktiv modda bo‘lib, suvdagi 0,5% li eritmasining [ά] 20 230-245 0 ga teng. Chinligini aniqlash. Uning suvdagi eritmasiga suyultirilgan xlorid kislota qo‘shib suv hammomida qizdirilsa, intensiv sariq rangga bo‘yaladi. Yana eritmaga p H 7-9 bo‘lgunga qadar ishqor qo‘shib qizdirilsa, havo rangli flyuoressensiya hosil bo‘ladi. Biomitsin konsentrlangan sulfat kislota ta’sirida avval ko‘k, so‘ngra yashil rangga bo‘yaladi. Uni suv bilan suyultirilsa, to‘q sariq rangga qo‘shilsa aralashma fenol gidroksiliga xos jigar rangga bo‘yaladi. Xlor ionini kumush nitrat bilan cho‘ktirib aniqlanadi. Preparat miqdorini mikrobiologik metod bilan aniqlanadi. Biomitsin o‘pka yallig‘lanishi, ich burug‘i, ko‘kyo‘tal, so‘zak, traxoma, tepkili terlama kabi kasalliklarga davo qilishda ishlatiladi. Bundan tashqari, me’da va ichakda operatsiya qilingandan so‘ng ro‘y beradigan hollarning eng muhim tomoni shundaki, u pensillin va streptomitsin ta’sir ko‘rsata olmaydigan kasalliklarda ham naf beradi. Poroshok va tabletka holida 100 000 YED dan chiqarilib, bir yo‘la beriladigan eng katta dozasi 0,1-0,2 g. Bir kunda 5-6 marta ichiriladi. Kuyganda hosil bo‘ladigan yiringli va boshqa yaralarni davolashda, shuningdek ko‘z kasalliklarida 0,5% li maz yoki 0,1-0,5% li suvdagi eritma holida sirtdan ishlatiladi. Salqin quruq va qorong‘i joyda ehtiyotlik bilan (B ro‘yxat) saqlanadi. 1% li eritmasining [ά] D 25 188-200 0 teng. Suvdagi eritmalarini uzoq saqlansa, oksitetratsiklin-asos hosil bo‘lishi hisobiga sariq cho‘kma cho‘kadi. Kuchsiz

kislotali muhitda barqaror bo‘lib, kislota va ishqorlarning kuchli eritmalaridan parchalanib, fiziologik aktivligini yo‘qotadi. Preparat akivligini biologik metod bilan aniqlanadi. 1 mg preparat tarkibida 870 YED bo‘lishi kerak. Oksitetratsiklin o‘pka yallig‘lanishi, ich burug‘i, ko‘kyo‘tal, so‘zak, tepkili terlama, ko‘z teri kasalliklarida va boshqa bir qancha yuqumli kasalliklarda qo‘llaniladi. Tabletka va poroshok holida 0,1-0,2 g dan chiriladi, shuningdek 1 % li maz holida sirtdan ishlatiladi. Preparat va undan tayyorlangan dorilarni uy temperaturasida, eritmalarini esa salqin joyda 24 soat saqlanadi. Tetratsiklin 4. Dimetilamino-1,4, 4a, 5, 5a, 6, 11, 12a-oktagidro-3, 6, 10, 12, 12a- pentaoksi-6- metil-1, 11- diketonaftatsen-2- karboksamid OH O OH H3C OH N CH3 CH3 OH C O NH2 O OH Tetratsiklinni Streptomyces aureofaciens mikroorganizmidan biosintez usuli bilan yoki biomitsinni katalitik gidrirlab olinadi. Preparat ximiyaviy tuzilishi va fiziologik ta’siri jihatidan biomitsin va terramitsinga yaqin turadi. Tetratsiklin hidsiz, achchiq, sariq kristall poroshok bo‘lib, suvda juda kam, spirtda esa kam eriydi, efir va xloroformda erimaydi. U kuchsiz kislotali sharoitda turg‘un bo‘lib, kislota va ishqorlarning kuchli eritmalarida antimikrob aktivligini yo‘qotadi. Yorug‘likda uzoq vaqt saqlash natijasida rangi qorayib ketadi. Tetratsiklin chinligini aniqlash uchun unga sulfat kislota ta’sir ettirilsa, binafsha rangga bo‘yaladi. Preparat temir (III)-xlorid bilan fenol gidroksiliga xos qizil-qo‘ng‘ir rang hosil qiladi. Tetratsiklin aktivligini mikrobiologik usul bilan aniqlanadi.

Bu preparat ham pnevmoniya, septik endokardit, amyobali va bakteriyali dezinteriya, tulyaremiya, siydik yo‘llarning yuquili kasalliklari va boshqa ko‘pgina yuqumli kasalliklariga davo qilish uchun 0,1-0,2 g dan kuniga 4-6 marta ichishga buyuriladi. Ko‘zning yuqumli kasalliklarida badan kuyganda, flegmonada mastit va boshqa kasalliklarida sirtdan ishlatiladi. Poroshok, tabletka holida 0,1-0,2 g (1000 000 va 200 000YED) dan, shuningdek maz (1% li) va suspenziya holida chiqariladi. Og‘zi mahkam yopilgan shisha bankalarda quruq va qorong‘i joyda uy temperaturasida ehtiyotlik bilan (B ro‘yxat) saqlanadi. Tetratsiklin gidroxlorid Gidroxlorid. 4. Dimetilamin-1, 4, 4a, 5, 5a, 6, 11, 12a oktagidro-3, 6,10, 12, 12a-pentaoksin-6-metil 1, 11 diketonaftatsen-2 karboksamidOH O OH H 3 C OH N CH 3 CH3 OH C O NH 2 O OH HCl Tetratsiklin gidroxlorid hidsiz, achchiq mazali, sariq kristall poroshok bo‘lib, 0,7% gacha suvda eriydi. Ana shu xossasi bilan tetratsiklindan farq qiladi. Preparatning chinligi, biologik aktivligini aniqlash, ishlatilishi va saqlanishi sof holdagi tetraniklinnikiga o‘xshashdir. Preparat tarkibidagi xlor ionini kumush nitral bilan cho‘ktirib aniqlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A. П . Орехо « Химия алкалоидов ». М.: 1955. 2. С.Ю. Юнусов «Алкалоиды». Издание 3-е переработанное и дополненное. Т.: издателство «Фан» 1981. 3. О . С . Соди қов, Х.А.Асланов, И.К. Кушмурадов “Алкалоид ы хинолизидинового ряда ”. Из дательство “Наука” Москва 1975. 4. Итоги исследование алкалоидоносных растений. Т.: Из-во “ФАН” АН. Республики Узбекистан 1995. 5. Г.В.Лазуревский, И.В. Терентева, А.Г. Шамшурина. Практическое работы по химии природых соединений. Издание 2-е переработанное и дополненное, из-во «Высшая школа». М.1966.

Похожие

Levomitsetin va streptomitsitinlar olinishi tuzilishi va xossalari

Spirtlar, olinishi va kimyoviy xossalari. Efirlar olinishi, xossalari

Simarin hamda konvallozid glikozidlari olinishi tuzilishi va xossalari

Nikotin hamda anabazin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati

Kofein teobramin teofillin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati