Sochilishning nozik strukturasi - Химия - Рефераты

Sochilishning nozik strukturasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

123.5 KB

Sochilishning nozik strukturasi Reja: 1. Mandelshtam-Brillyuen komponentalarining hosil bo'lishi 2. Gipertovush tezligini topish usuli 3. Nozik strukturadagi komponentalar intensivliklarining munosabati 4. L. D.Landau va G. Plachek formulasi 5. Xulosa

Zichlik fluktuatsiyasining o’zini ikkiga bo’lish mumkin. Adiabatik fluktuatsiya va bosim fluktuatsiyasiga. Zichlikning adiabatik fluktuatsiyalari yoki bosim fluktuatsiyalarini, muhitda xilma xil yо‘nalishda tarqaladigan xilma -xil chastotali elastik to’lqinlar to’plami deb hisoblash mumkin. Qattiq jismning issiqlik sig’imini hisoblashda (Debay) issiqlik harakatining energiyasini bu jismning 3 N ta elastik normal tebranishlarining (to’lqinlarining) energiyasi deb qarash mumkin. Bu elastik to’lqinlar (Debay to’lqinlari) va zichlikning adiabatik fluktuatsiyalari yoyiladigan Fure komponentalari, ayni bir to’lqinlardir (L.I. Mandel shtam ) Bu nuqtai nazardan qaraganda zichlikning adiabatik fluktuatsiyalari tufayli sochilgan yorug’lik elastik issiqlik to’lqinlarida difraksiyalangan yorug’likdir. Muhit ichiga parallel nurlar dastasi, masalan lazer yorug‘ligi yuborilsa, amalda yakkayu-yagona elastik yoki tovush to’lqinida difraksiyalangan yorug’likni kuzatish mumkin. Agar muhitga to’lqin vektori k bo’lgan  ) ( cos 0 0 kr t    Yassi monoxromatik to’lqin yuborilganda bu to’lqin vektori q bo’lgan  ) ( cos0 qr t А А    Elastik to’lqin bilan uchrashsa, u holda difraksiyalangan yorug’likning maksimumi Bregg shartiga ya’ni q k k   ' shartiga tug’ri keladigan yo’nalishda ko’rinadi. k ’ – sochilgan yorug’likning to’lqin vektori. n k k    2 ' va   / 2 q deb faraz qilib      2 sin 2 (1)

formulani yozishimiz mumkin.  -tovush to’lqinining uzunligi.  - tushayotgan yorug’likning to’lqin uzunligi. Elastik turg’un to’lqinda  sochilish burchagi bilan aniqlanadigan yo’nalishda difraksiyalangan yorug’likning ampiltudasi cos  t qonun boyicha o’zgaradi, bu yerda  -elastik yoki tovush to’lqinning chastotasi. 1-rasm. Yorug‘likning difraksiyalanishi Shuning uchun sochilgan yorug’lik maydonini quyidagicha yozish mumkin.   ttttt )cos()cos( 21 coscos)( 00 000     (2) Bundan ko’rinadiki, sochilgan yorug’likda chastotalari  0  va 0 bo’lgan ikki yo’ldosh bo’lishi kerak. Bular tushayotgan yorug’likning 0 chastotasiga nisbatan uning ikki tomonida simmetrik joylashishi kerak. ( 0  antistoks yo’l va 0  stoks yo’l ) Bu yo’ldoshlar Mandelshtam va Brillyuen komponentalari deb ataladi va Reley chizig’ining nozik strukturasini tashkil qiladi. Yorug’lik to’lqinini modulyatsiyalangan elastik issiqlik to’lqining chastotasini (1) formulani va    с 2 0  munosabatni e’tiborga olganda qoyidagicha yozish mumkin.

2 sin 2 2 sin 4 2 0           c n n q            (3)   elastik to’lqinning   chastotaga mos keladigan tarqalish tezligi. Shunday qilib, yo’ldoshlar chastotasining nisbiy o’zgarishini quyidagicha ko’rinishda yozish mumkin. 2 sin 2 0 0      c n      (4)   Mandelshtam-Brillyuen komponentalarining siljishi bu formulani Mandelshtam bilan Brillyuen bir-biridan mustaqil ravishda topganlar va shuning uchun u Mandelshtam-Brillyuen formulasi deb ataladi. 2 -rasm. а ) uygotuvchi chiziqning spektri b) sochilish chizig’i nozik strukturasining spektri. Benzol T=295 K  А 6328   M-B formulasidan ko’rinishicha, tovushning yorug’lik sochilishini belgilaydigan  chastotalari noldan tortib ( 0  uchun) maksimal 0 2 n   c  qiymatiga ( 0 180  uchun) qadar diapazonda yotadi. Gazlarda   tezlik 10 4 tartibda, suyuqliklarda 10 5 tartibda va kristallarda 10 6 sm/s tartibida ekanligini nazarda tutib, maksimal chastotalar mos ravishda 0 4 0 5 0 6 10, 10, 10       tartibda bo’lishini topish mumkin.

500  nm yashil yorug’lik uchun maksimal chastotalar har xil moddalarda 10 9 dan 10 11 s -1 intervalda yotadi. Yorug’lik chastotasining bunday juda kichik  o’zgarishlarini ajrata olish kuchi, juda katta bo’lgan spektral apparatlardagina, masalan Fabri-Pero interferometrlarida yoki panjarasining shtrixlari juda ko’p bo’lgan difraksion spektrometrlarda qayd qilish mumkin. Reley chizig’ining nozik strukturali ekanini birinchi bo’lib tajribada (1930 y). Landsberg, Mandelshtam, Gross kvars monokristalida Grossning o’zi esa suyuqliklarda aniqlaganlar. M-B komponentalari orasidagi 2 masofani o’lchash, juda yuksak chastotali (10 10 -10 11 Gs gacha bo’lgan) tovush tezligini aniqlashga imkon beradi. (4) formula 3- rasm. Morfolin gipertovush 2 sin 2          n с . s m / 1503 2  n =1,4540 7071,0 2 sin   Mandelshtam-Brillyuenning ikkala komponentasinining integral intensivligi quyidagi ifodaning katta qavs ichidagi birinchi qo’shiluvchisi bilan ifodalanadi.

)cos1(1 22 2 2 2 2 2 4 0                                   C KT TRT L V s S (5)  - issiqlikdan kengayish koeffitsiyenti C p - 1 g moddaning o’zgarmas bosim sharoitdagi issiqlik sig’imi s  - adiabatik siqiluvchanlik. Reley chizig’ining nozik strukturasidagi komponentalar intensivliklarining munosabati. Markaziy komponentaning integral intensivligining (zichlikning izobarik fluktuatsiyalari tufayli sochilgan yorug’lik intensivligi) Mandelshtam-Brillyuenning ikkala komponentasining umumiy 2 IMB intensivligiga (zichlikning adiabatik fluktuatsiyalari tufayli sochilgan yorug’lik intensivligiga) nisbatini (5) dagi katta qavs ichida turgan ikkinchi qo’shiluvchini birinchi qo’shiluvchiga bo’lib topish mumkin. S S МБ М C Т Т          2 2 2 1 2                    (6) Agar s s T c с с          2 1      ekanligini e’tiborga olsak. С - o’zgarmas hajmdagi issiqlik sig’imi. 22 1                   T E S deb faraz qilib (5)dan qoyidagi formulani topamiz.

1 2       Б М (7) Bu formulani birinchi bo’lib L.D.Landau va G.Plachek 1934 yilda topgan bu Landau-Plachek formulasi deb yuritiladi. Bu formula tajribaga sifat jixatdan yondoshadi. Masalan suvda  =1 ga teng. Bu degan sochilgan yorug’lik spektrida markaziy chiziq yo’q. Bu holatni tushunish uchun 4 0 S ga yaqin temperaturali suvning kengayish koeffitsienti nolga teng bo’lib  ning ifodasidagi ikkinchi qo’shiluvchi aylanishini esga olish kerak. Qolgan moddalarning deyarli hammasida  >1 markaziy komponenta aniq ko’rinib turadi. Molekulyar sochilgan yorug’likning spektrlarini tadqiq etish turli agregat holatlardagi moddalarning har xil tashqi sharoitlardagi turli harakteristika va xossalarini o’rganishning universal vositasi hisoblanadi. Mandelshtam- Brillyuen ning diskret komponentalarining vaziyatlarini o’lchash Qattiq jismdagi turli xil kristollografik yo’nalishlarda jumladan, juda muhim ahamiyatga ega bo’lgan fazoviy o’tishlar (bir holatdan boshqa holatga o’tish) sohasida elastik doimiylarning xarakteri manzarasini aniq tasavvur etishga imkon beradi. Mandelshtam-Brillyuen komponentalarining yarim kengligi yuksak chastotali tovush yutilishi haqida ma’lumot olish mumkin.

A D A B I Y O T L A R 1. О тах ў жаев А . К ., Ж ў раев Б . С. Молекуляр оптика . Самар қанд, Университет. 1992. 2. Волькенштейн М.В. Молекулярная оптика. М., Наука. 1958. 3. Фабелинский И.Л. , Молекулярн ое рассеяни е света. М. Наука. 1982. 4. Вебер А. , Спектроскопия КРС в газах и жидкостях . М. Наука.1982. 5. Атахаджаев А.К. , Тухватуллин Ф.Х. Спектралыное распределение интасивности в крыле линии рассеяния жидкостей и растворов. Ташкент, Фан. 1981 . 6. Вкус М.Ф. Электрические и оптические свойства молекул и конденсированнх сред. Л.,1984. 7. Отажонов Ш. Молекуляр оптика . Т о шкент, Университет. 1994. 8. Волькенштейн М.В. , Строение и физические свойство молекул. М., Л., 1955.

Похожие

Polimerlarning ustmolekulyar strukturasi

Tabiiy sorbentlarning strukturasi

Tabiiy sorbentlar xaraktiristikasi va ularning strukturasi

Yorug’likning muhitlardan sochilish to’g’risida nazariy qarashlar

Yorug‘likning kombinatsion sochilishi