Главная страница
Рефераты
Химия
Pirimidin
Pirimidin
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
197 KB
Скачать
Похожие
Pirimidin guruhi
Bеnz tiеnо piridо pirimidin halqalari
Geterohalqali birikmalar
Hujayra nazariyasini o‘qitish metodikasi
Gemproteid va nukleoproteidlar sintezi va parchalanishi
![N N O ArCOCl N N O COAr ClAr=C 6 H 5 , p-O 2 NC 6 H 4 Atsetilbromid, benzoil- va p-nitrobenzoilxloridlarni 2,3-tetrametilen-3,4- digidroxinazolin-4-on bilan ta’sirlanishidan N-atsetil-,-benzoil-, p-nitrobenzoil-2,3- tetrametilen-3,4-digidroxinazolin-4-on bromid va xlorid tuzlari olingan. RCOX N N O N N O COAr Cl X=Vr, R=CN 3 ; X=Sl, R=C 6 N 5, ; X=Cl , R= O 2 N S 6 N 4. Ushbu tuzlarning aroil guruhi saqlovchi birikmalar sifatida S-, N-, O- atsillovchi agent bо‘lib xizmat qilishi mumkinligi kо‘rsatilgan. N-Atsetil-2,3-tri- va -tetrametilen-3,4-digidroxinazolin-4-on tuzlari esa faqat N-,O- atsillovchi reagentlar sifatida ishlatilishi kо‘rsatilgan. Bunda alifatik va aromatik amidlar, atsilaminokislotalar, N-atsilalkaloidlar (sitizin, 1,2-digidrodezoksivazitsinon) va murakkab efirlarni olishning qulay usullari yaratilgan. 2-Okso-1,2,3,4-tetragidroxinazolin-4-onni metilxlorformiat bilan о‘zaro ta’siri natijasida ham N 1 atsil mahsulot olingan. N 1 -Atsil mahsulot hosil bо‘lishi pirido[2,3-d] pirimidin-4-onlarda ham kuzatiladi. Masalan, 2-okso-3-fenil-5-etoksikarbonil-7-metil-1,2,3,4-tetra- gidropirido[2,3-d]pirimidin-4-on sirka, benzoy, izomer xlorbenzoy va boshqa aromatik kislotalarning xlorangidridlari bilan shunday atsillanadi . 1,2,3,4-Tetragidroxinazolin-4-onlar, masalan, 2-aril-3H(metil-, etil-, benzil-, aril-)-1,2,3,4-tetragidroxinazolin-4-onlar, kislota angidridlari, xlorangidridlari bilan atsillanishi natijasida N 1 atsil mahsulotlar hosil bо‘ladi . N N O COR2 R1 R + R2COX H N N O R1 R R=H, aril; R 1 =CH 3 , C 2 H 5 , aril, C 6 H 5 CH 2 ; R 2 =CH 3 , C 6 H 5 .](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-4.png)
![Shunday qilib, pirimidin-4 va xinazolin-4-onlar birinchi holatdagi azot atomining juftlashmagan elektronlari hisobiga kompleks birikmalar hosil qiladi. Ularning N 1 =C 2 qо‘sh bog‘i qaytarilgan, ya’ni 1,2-digidro hosilalari atsillash reaksiyasiga kirishadi. 3. α-Holatga boruvchi reaksiyalar Ma’lumki α -holatida metil- yoki faollangan metilen guruhi tutuvchi organik moddalar (atsetosirka, siansirka, malon efirlari, atsetilatseton va boshqalar) va geterotsiklik birikmalar (piridin, piridazin, xinolin, xinoksalin va boshqalar) singari pirimidinlarning α-metil (metilen) guruhlaridagi vodorodlar harakatchan. Bunga sabab N 1 =C 2 qо‘sh bog‘ning ta’sirida α-uglerod atomidan elektronlar u tomon siljiydi va natijada vodorod atomlarining proton holida ajralib chiqishi osonlashadi, ya’ni ular faollashadi. Shuning uchun ular karbonil guruhi saqlovchi reagentlar (aldegidlar, kislota xlorangidridlari, Vilsmeyer-Xaak reagenti), galogenlar, alkillovchi agentlar bilan oson reaksiyaga kirishadi. 3. Alkillash va atsillash reaksiyalari 1-Metil-2-tiobarbitur kislotasi metanol eritmasida natriy atsetat ishtirokida piridoksal gidroxlorid bilan ta’sirlashib digidroksi birikmaga aylanadi [21] . Reaksiya 1-metil-2-tiobarbitur kislotasining ikkita karbonil guruhi orasidagi faollashgan metilen guruhiga boradi, ya’ni bunda pirimidin halqasining metilen guruhi reaksiyaga kirishadi: + N O H H O O H C H 3 A c O N a N NO OSH 3 C H N NO O HSH 3 C O N H OH 3 C H 2-Sianmetilxinazolin-4-onni arilakrilonitrillar yoki ariliden-siansirka kislotasi efirlari bilan о‘zaro reaksiyalaridan uch halqali xinazolin-4-onlarning hosilalari sintez qilingan.](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-8.png)
![N N O NH2 X Ar CN ArCH=CXCN N NH CH2CN O ArCH=C(CN)COOEt N N O O CN Ar CN VIIKо‘rinib turibdiki, bunda reaksiya xinazolon halqasidagi ekzometilen guruhiga boradi, ya’ni uning arilakrilonitrillar yoki ariliden sirka kislotasi efirlarining qо‘shbog‘iga birikishi bilan ketadi. Boshqacha qilib aytganda, bu reaksiyada metilen guruhining alkillanishi sodir bо‘ladi. 2-Metil-3-(o-oksikarbonilfenil)-6-yodxinazolin-4-on ichki molekulyar halqalanib kо‘p halqali xinazolin-4-on hosil qiladi. Bu reaksiya α-metil guruhini karboksil guruhi bilan atsillanishi orqali boradi. N N I CH 3 O COOH N N I O O 2,3-Tri- va -tetrametilen-3,4-digidroxinazolin-4-onlarni atsillash jarayonida atsillovchi agentning miqdorini substratga nisbatan ikki marta kо‘p hamda trietilamin miqdorini ikki yoki undan ortiq olinganda reaksiya yо‘nalishi о‘zgarib, α -atsil mahsulotlar hosil bо‘ladi. Reagentlar nisbatini 1:2:1,3 olinganda 3,5% α -gidroksibenziliden-2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-on va asosan α - benzoiloksibenziliden-2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-on hosil bо‘ladi [16, 24, 25]. Benzoilxlorid va trietilamin miqdorini oshishi bilan α - benzoiloksibenziliden-2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-onning unumi ham oshib boradi: N NO N NO C C 6 H 5H O + N NO C O C O C 6 H 5C 6 H 5 C6 H 5COCl ТЭА Т Э А H C l Reaksiyaning birinchi bosqichida benzoilxlorid ta’sirida hosil bо‘lgan N- benzoil tuzi dagi N 1 =C 2 qо‘sh bog‘i trietilamin ta’sirida -uglerod atomiga siljiydi.](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-9.png)
![N NO O 2 N + R - C H O C H 3 C O O H N NO O 2 N C H RH 2 O Ar=C 6 H 5 ; C 6 H 4 -OH-p; C 6 H 4 -N(CH 3 ) 2 -p; p-NO 2 C 6 H 4 - 3,4-(OCH 3 ) 2 -C 6 H 4 ; C 6 H 2 (Br)(OH)(OCH 3 )-2,3,4; C 6 H 2 -(OCH 3 )(OH)(Br)-3,4,5; C 6 H 2 -(OCH 3 )(OH)(Br)-3,4,6; S 4 N 3 O . 6-Almashingan 2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-on aldegidlar bilan kondensatsiyas i atroflicha о‘ rganilgan bо‘lib, mualliflar keyingi ishlarida 6 - amino - , - atsetilamino - , - benzoilamino - 2,3-trimetilen-3,4-digid-roxinazol i n-4 - on larni benzaldegid, 4 - gidroksi - , - dimetilamino - , - nitro - , 3,4 - dimetoksibenzaldegidlar bilan reaksiyalari olib borilgan . 6-Amino- 2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazol i n-4 -onni yuqorida kelti-rilgan aldegidlar bilan toluol va o - ksilol eritmasidagi reaksiyasida murakkab aralashma olingan, uni ajratishga muvoffaq bо‘linmagan. Reaksiyani 4-nitrobezaldegid bilan piridinda 5 hafta davomida olib borilganda 48% unum bilan 6-N-(4’- nitrobenziliden)-amino-2,3-trimetilen-3,4-digidro-xinazolin-4-on hosil bо‘lgan. Yuqoridagi reaksiyani protonli erituvchi spirtda olib borilganda uning tezligi oshishi aniqlangan : N NO H 2 N N NO NC HO 2 N - N O 2 - C 6 H 4 - C H O H 2 On Ma’lumki [ 38 ], 2,3-trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-onni aldegid-lar bilan reaksiyasi kislotali muhitda tezlashadi. Shunga kо‘ra reaksiya muz sirka kislotasida olib borilganda bir vaqtning о‘zida atsetillash va kondensatsiya ketishi aniqlangan. H2O Ar-CHO N N O H2N N N O HN CH3CO CH R R' 1:2, 120oC 2 R=R’=H; R=H, R’=OH; R=H, R’=N(CH 3 ) 2 ; R=H, R’=NO 2 ; R=R’=OCH 3](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-14.png)
![6-Amino-2,3-trimetilen-3,4-digiroxinazolin-4-on trietilamin ishti-rokida absolyut benzol eritmasida benzoilxlorid bilan reaksiyasi natijasida 6- benzoilamino-2,3-trimetilen-3,4-digiroxinazolin-4-on, uni aldegidlar bilan kondensatsiyasi natijasida esa tegishli 6-benzoilamino-ά-ariliden-2,3-trimetilen- 3,4-xinazolin-4-on olingan :N N O H2N N N O C6H5COHN C6H5COCl N N O C6H5COHN CHAr Ar-CHO Alifatik, aromatik hamda geterotsiklik aldegidlar bilan kondensatsiyani 2,3- trimetilen-3,4-digidroxinazolin-4-onning gomologi bо‘lgan alkaloid - 2,3- tetrametilen-3,4-digidroxinazolin-4-on [39, 40] va uning brom, nitrobirikmalari misolida о‘rganish, shuningdek biologik faol moddalar izlash maqsadida benzaldegid, 4-gidroksi-, -dimetilamino-, -nitro-, 3,4-dimetoksibenzaldegidlar, 2- bromizovanilin, 5-bromvanilin, furfurol-lar bilan reaksiya olib borilib, tegishli - ariliden-(furfuriliden)-2,3-tetrametilen-3,4-digidroxinazolin-4-onlar olingan: H2O + Ar-CHO N N O N N O CHAr 5. Formillash reaksiyasi 2,3-Trimetilen-6N (6- yoki 7-nitro)-3,4-digidroxinazolin-4-onlar dimetilformamid va ROSl 3 (Vilsmeyer-Xaak reagenti) ta’sirida reaksiyaga kirishadi va α-uglerod atomiga dimetilaminometiliden guruhi kirishi kuzatiladi .](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-15.png)
![Ularning qaysi shaklda barqaror bо‘lishi uchinchi halqadagi metilen guruhlarining soniga va benzol siklidagi о‘rinbosarlarni tabiatiga bog‘liqligi kо‘rsatilgan . 2,3-Trimetilen-3.4-digidroxinazolin-4-on boshqa formamidlar bilan ROSl 3 ishtirokida reaksiyaga kirishib tegishli α-aminometiliden hosilalarga olib keladi :N N O HC N R R' R=CH 3 , R'=C 2 H 5 , R=CH 3 , R'=C 6 H 5 ; R+R'=(CH 2 ) 5 ; R+R'=(CH 2 ) 2 O(NH 2 ) 2 ; R+R' =imidazol.; 3-Metil-, 2-etil-3-metil-, 2-etil-3-metil-6-nitro-, 2-etil-3-metil-6- metoksixinazolin-4-onlar dimetilformamid bilan ROSl 3 i sht iroki da reaksiyaga kirishmaydi. Ammo 2-benzil-3-metilxinazolin-4-on ushbu reagent bilan ta’sirlanib, α- (-2-dimetilaminometiliden) benzil-3-metil-3,4-digidroxinazolin-4-on hosil qiladi. Bu reaksiya 2-metil-3-fenilamino-3,4-digidroxinazolin-4-on va pirazolo [5,1-v] xinazolon bilan ham sodir bо‘ladi 6. Bromlash reaksiyalari Yuqorida aytib о‘tilganidek, pirimidin halqasi tutuvchi modda molekulyar brom ta’sirida birinchi holatdagi azot atomi bо‘yicha kompleks birikmalar hosil qiladi. Shu bilan bir qatorda, 2-almashgan-3,4-digidroxinazolin-4-onlarni bromlash reatsiyalari radikal va ionli mexanizmda borishi mumkin. Radikal mexanizmda boradigan bromlash reaksiyasiga 2-alkilalmashgan xinazolin-4-onni benzoilperoksid ishtirokida BSI bilan bromlash reaksiya-sini keltirish mumkin; bunda 2-brommetilxinazolin-4-on hosil bо‘ladi [1]: Á Ñ È / C 6 H 5 C O O HN H NO C H 3 N H NO C H 2 B r](/data/documents/9a513511-49c3-4ca4-8e88-d59eaf89b3a3/page-17.png)
