Molekula aylanishining umumiy xarakteristikasi. Chiziqli molekulalarning - Химия - Рефераты

Molekula aylanishining umumiy xarakteristikasi. Chiziqli molekulalarning

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

142.5 KB

Mo lekula aylanishining umumiy x arakteristikasi. Chiziqli molekulalarning aylanma spektri . Aylanma spektrlarda Shtark samarasining kо‘rinishi Режа: 1. Aylanma harakatni о‘rganishda qattiq rotator modeli. 2. Aylanma harakat energiyasi. 3. Aylanma holatlarning joylashishi. 4. Aylanish doimiysi va aylanma spektrning kо‘rinishi. Xulosa.

Molekulalarning aylanma harakatini x arakterlaydigan kattaliklardan biri inersiya momentidir. Qattiq jismning aylanma harakati dinamika nuqtai nazardan о‘rganilganda kuch tushunchasi bilan bir qatorda kuch momenti, massa tushunchasi, inersiya momenti tushunchasi kiritiladi. I=mr 2 Faraz qilamizki N atomli molekula berilgan bо‘lsin. Bunday molekulaning harakatchan koordinata sistemasiga (x, y , z. ) tо‘g‘ri keluvchi asosiy inersiya momentlarini I x , I y , I z -lar bilan belgilaymiz M i yadrolarning massasi. Bu formuladan kо‘rinadiki, inersiya momenti massa bilan aylanuvchi zarracha turgan joydan aylanish о‘qigacha bо‘lgan masofa kvadratining summasining kо‘paytmasiga teng.                         N Ii iiz N Ii iiiy N Ii iiix y x M I z x M I z y M I 22 1 22 22 Umuman aylanma spektrlarni о‘rganish uchun q atti q rat a t o r modelidan foydalaniladi. Faraz qilamizki , m 1 , m 2 massaga ega bо‘lgan ikkita zarracha berilgan bо‘lsin. Bular orasidagi masofa r e bо‘lsin. Bunday qattiq r otatorning kinetik energiyasi

  2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 2 2 2 2 2 1 1 I r m r m V m V m Ек      (1) tezlik chiziqki r V tezligi burchak r V     2 2 1 1 I- nersiya momenti. Agar r 1 + r 2 =re m 1 r 2 =m 2 r 2 bо‘lsa 2e Mr I aylanish harakat miqdori momenti J -ma’lum qiymatlar oladi.  1 2 J   jj h  (2) J -harakat miqdori momenti j - ga aylanish kvant sonlari deyiladi. j =0, 1,2, ... butun qiymatlar oladi. E a yl j energiyasi      1 1 8 2 1 4 2 22 22 2        j Bj jj I h I jj h I Jj E jayl   (3) c I h В   2 8 sm -1 aylanish doimiysi deyiladi. Infraqizil yutilish spektri uchun j–aylanma kvant soni  j =  1 (4) qiymat oladi. Quyidagi rasmda aylanma energetik holat va ular orasidagi о‘tishlar kо‘rsatilgan. I x =I y =I I z =0 chiziqli molekula I x =I y = I z sferik simmetriyaga ega bо‘lgan molekula CH 4 , CCl 4 I x =I y  I z simmetriya NH 3 Chiziqli molekula lar ni qaraylik . U larning stat veslari

)1 2(   j gjChiziqli molekulaning aylanma erkinlik darajasi 2 ga teng. 3 N -5 molekula о‘qiga Aylanma energetik sath va ular orasidagi о‘tishlar nisbatan I z =0 molekula о‘qiga nisbatan perpendikulyar inersiya momentlari I x =I y teng. 4-ga asosan quyidagicha о‘tishlar, bо‘lishi mumkin. (rasm) Aylanma sathlar orasidagi masofa aylanma kvant sonining oshishi bilan oshib boradi. 3 ga asosan j (j+1 ) bunday о‘tishlarga tо‘g‘ri keladigan spektr quyidagicha bо‘ladi. Toza aylanma polosaning sxematik kо‘rinishi .

Aylanma harakat tufayli bо‘lgan spektr chastotasi umumiy xolda quyidagicha kо‘rinishda bо‘ladi .       1 2 1 " 1 ' 8 " ' 2 " '                 B v I h h E E v ayl ayl ayl ayl   I h В 2 0 8 molekulaning aylanish doimiysi deyiladi s m -1 larda o‘lchanadi. Vodorod Н 2 molekulasi uchun yozsak   I h В 2 0 8 molekulaning aylanish doimiysi deyiladi cm -1 larda о‘lchanadi. Vodorod N 2 molekulasi uchun yozsak yadro orasidagi masofa (asosiy elektron holatda) 2 40 16 2 24 2 8 2 10 46,0 10 74,0 10 84,0 , 10 74,0 74,0 sm мr I sm А                1 2 60 8    sm cIh В  bundan kо‘rinadiki j = 0 va j = 1 sathlar orasidagi masofa 120 sm -1 rasmning о‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, har bir chastota bir - biridan 2B masofada joylashgan.  1 2   j B v j = 0,1,2 Quyidagi ratorning xususiy funksiyasi      iм мj r e сos P  berilgan о‘qqa nisbatan  - azimutal burchak (z- о‘qi)  - shu о‘q bilan burchak ( M –ikkinchi kvant soni ) )...2 (),1 (,    j j j М ) ( ) ( " ' j F j F   spektrga teng

Yej=V j ( j +1) (4) formulaga asosan. Quyidagicha tablisa tuzish mumkin J =0 1 2 3 4 5 6 7 E=0 2 V 6 V 12V 20V 30V 42V 56V   )1 ( 2 )1 ( )2 ( 1 1            j В j Вj j j В E E v j j IQ j Aylanma xolatda molekulalar soni berilgan j ning qiymatlarida quyidagicha formula, bilan aniqlanadi     KT j Вj j e n j n 1 0 1 2    Aylanma xolatda stat ves g j = 2 j +1 agar j =0 g j =1 teng bо‘ladi. Kombinasion sochilish spektri uchun tanlash qoidasi bо‘yicha aylanma kvant soni quyidagi qiymatlarni qabul qiladi  j = 0,  2                      2 3 4 6 4 )1 ( )3 ( 2 2 j В В j В j Вj j j В E E v j j KS j        2 3 4 j В v j (*) K ombinasion sochilish spektri har bir chastotasi 4V masofada joylashadi . (*) ga asosan D  h , C  v simmetriyaga ega bо‘lgan molekulalar ham kombinasion sochilish spektriga ega bо‘lishi mumkin. Yuqorida ta’kidlaganimizdek qattiq rotator modeli shartli ravishda qabul qilingan aslini olganda molekulalarda yadrolar orasidagi masofa о‘zgarib turadi. Aylanma harakat

paytida yadrolar orasidagi masofa oshadi. Klassik mexanika nuqtai nazaridan burchak tezlik qancha katta bо‘lsa bu effekt ham shuncha katta bо‘ladi. Kvant soni j qanchalik katta bо‘lsa yadro orasidagi masofa ortadi, aylanish doimiysi V kamayadi. j ortishi bilan B  =B e -  e (  +1)      D В j j D j Вj Е j      2 1 1 juda kichik B  =B e -  e (  +1)  1   j Dj В В е j bularning evaziga chastotalar teng masofalarda joylashmaydi asta sekin yaqinlashadi. D <<V kichik D =10 -4 V ga teng j ning katta qiymat lari da hisobga olinadi. Ojjj Pjjj Qjjj Rjjj Sjjj 21 0 12 "' "' "' "' "'            KT jBj jKT jBj e g C e j C I 1 01 int 1 2     CO molekulasi uchun Ve=1,95 sm j = 7 max Umuman molekulalarning aylanma spektrlari uzoq infraqizil oblastda yotadi. Infraqizil yutilish spektrining hosil bо‘lishi uchun dipol momentining roli katta. Aylanma spektrni о‘rganish bilan bevosita molekulalarning strukturasini о‘rganish mumkin. Aylanma spektrlarni toza h olda gazlarda о‘rganish mumkin.

Aylanma energetik sath va ular orasidagi о‘tishlar Toza aylanma spektrining kо‘rinishi

ADABIYOTLAR 1. М.А.Еляшевич.Атомная и молекулярная спектроскопиЙ.М.1962 г. 2. Г.Герцсберг. Спектри и строение двухатомних молекул.М.1949 г. 3. Г.Герцсберг. Колебателние и врашателние спектри многоатомних молекул. М.1979 г. 4. Г.Г.Маер.Электронние спектри многоатомних молекул. Л.1969 г. 5. В.М.Чулановский. Введение молекулярного спектралного анализа. М-Л. 1951 г. 6. Г.Л. Бахшиев. «Спектроскопия межмолекулярних взаимодейст- вий. Л. 1972 г. 7. Пементал ДЖ. Мак-Клеллон. Водородная связ М. 1954 г. 8. И.Брандмюллер. И.Мозер. Введение спектралной КРС М., 1964 г. 9. М.В.Волкенштейн Строение и физические свойство молекул. М- Л 1955. 10. Н.Г. Бахшиев Введение молекулярную спектроскопию Л ., 1987 г . 11. Б . Т .Q о ‘yliyev «Tabiatning fizik xossalari bitmas-tuganmasdir. 2005 y. 12. B.T. Qо‘ yliyev . Optika . Toshkent 2009.

Похожие

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning elektrik xususiyatlari

Molekulalarning magnit xususiyatlari

Molekula elektron energiyasining yadrolar orasidagi masofaga bog‘liqligi. Molekula muvozanat holati