Molekulalarning magnit xususiyatlari - Химия - Рефераты

Molekulalarning magnit xususiyatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB

M olekulalarning magnit xususiyatlari Reja 1. Molekulaning o’rtacha energetik xususiyatlari 2. Ionlar turtkisi vositasida energiya berish. 3. Mexanik ta’sir qilish yo`li bilan energiya berish. 4. Elektronlar turtkisi vositasida energiya berish.

Lyuminestensiya spektri. Makroskopik sistemalar, ya’ni jismlar qizdirilgan paytda ular faqat issiqliknigina tarqatmasdan undan tashqari yana lyuminestensiya spektri nomi bilan yuritiluvchi yorug`lik energiyasini ham ajratib chiqarishi mumkin. Lyuminestensiyani ro`yobga chiqarish uchun energiya zapasi mazkur temperaturaga mos keluvchi issiqlik zapasidan kattaroq bo`lgan tashqi energiya manba bilan lyuminestensiyalana oluvchi jismga ta’sir qilish kerak. Tashqi energetic ta’sir quyidagilardan birortasi bo`lishi mumkin: 1. Ionlar turtkisi vositasida energiya berish. 2. Mexanik ta’sir qilish yo`li bilan energiya berish. 3. Elektronlar turtkisi vositasida energiya berish. 4. roentgen nurlari va radiatsiyadan foydalanib energiya berish. 5. yorug`lik bilan ta’sir qilib energiya berish. 6. Kimyoviy hodisalar tufayli energiya berish. 7. Elektr hodisalari vaqtida chiqadigan energiyadan foydalanish. Lyuminestensiyaning o`ziga xos tomoni shundan iborat sistemaga energiya berish bilan (ayniqsa ionic kuzatish hollarida) uning nur chiqarishi boshlanguncha qandaydir oraliq hodisalar amalgam oshishidir, ro`y berishidir. Nur chiqarishning davomiyligi nuqtai nazaridan lyuminestensiya – qisqa davr mobaynida nurlanish va fosforestensiya uzoq davom etuvchi nurlanish. Nur chiqarish vaqtida ro`y beradigan elementlar jarayonlarining mexanizmiga asoslangan va eng jazmon (ratsional) klassifikatsiya Vavilov tomonidan berilgan edi. 1. To`satdan (spontan) nurlanish (lyuminestisiyalanish) 2. Majburiy nurlanish. 3. Rekombinatsion nurlanish 4. Rezonans nurlanish.

1. Favqulotda (to`satdan) nurlanishdan avval aksariyat hollarda nur chiqarmaydigan o`tish ro`y beradi, so`ngra bu energetik pog`onadan nurlanish ro`y beradi. Lyuminestisiyaning bu turi bug` holda turgan yoki erigan holda bo`lgan murakkab molekulali moddalarga xosdir. (1 xol) 2. Majburiy o`tish vaqtida modda tashqaridan energiya qabul qilganidan keyin o`z –o`zicha metactabil, (beqaror) holda o`tadi. Metastabil holatda turgan bunday sistemaga qo`shimcha turgan energiya berilsa (bu energiya lyaminoforning ichki energiyasining hisobiga yoki yorug`likning infraqizil sohasidagi tashqaridan berish xisobiga) u norlanish pog`onasiga o`tadi va lyuminestensiya spekterini chiqaradi. (2 hol) 3. Rezonans o`tish (lyuminestensiyalanish). Metal atomlarining bug`larida va oddiy molekulali (ba’zan molekula murakkab bo`lishi ham mumkin) moddalarda kuzatiladi. Nurlanishni spontak harakterga ega bo`ladi va energiya qabul qilib qo`tarilgan sohadan qaytish hisobiga ro`y beradi. (3 xol). 4. Rekombinatsion nurlanishi kuzatiladi holga energiyani qabul qilish natijasida hosil bo`lgan murakkabligi qayta qo`shilishi (tiklanish, rekombinatsiyalanish) neytron chiqadigan nurga rekombinatsion nurlanish deyiladi. Murakkab molekula energiyasi bog`lar va energetik pog`onalar o`rtasida uzluksiz ravishda qayta taqsimlana – turadigan statistic sistemadir. Tebranma pog`onalarning o`zaro kuchli ta’sirlashuvi natijasida energetik pog`onalarning surkalganday bo`lishi (har hil tomonga siljishi) va yuqori darajada angarmonikligi kuzatiladi. Shu sababdan lyuminestensiya spektri butkul uzluksiz ko`rinishga ega bo`ladi. Lyuminestision nurning kvantlari qo`zg`atuvchi nurnikidan kichik ham, katta ham bo`lishi mumkin. Stoks chiziqlarining paydo bo`lishni berilayotgan energiyaning bir qismini issiqlikka aylanishi bilan tushuriladi. Ko`zg`algan molekula o`z energiyasining bir qismini sifatida atrofga tarqatib neytron

yerdan nur chiqarib asosiy (normal) holatga o`tadi. Antistoks chiziqlarining paydo bo`lishi issiqlik energiyasini qamrab olish natijasida molekulani yuqoriroq energitik pog`onaga o`tib so`ngra u yerdan lyuminestensiya spektrini chiqishining natijasidir. Lyuminestesiya spektrini paydo bo`lishini ahamiyati juda katta. Svetotexnikada bunday moddalar sari ko`proq darajada materiallarni yorug`lik ta’sirini saqlashga qo`llanilmoqda. Molekulalarning optik spektroskopiyasi. Molekuladagi harakatning ko`rinishlari va molekulyar spektrlarining xillari. Molekulalar atomlarga qarama –qarshi o`laroq ikki yoki undan ortiq atomlardan tashkil tonganligi uchun ularning harakati atomlardagidan murakkabroq bo`ladi: 1. Elektronlarning molekuladagi holatini o`zgarishga olib keluvchi elektron o`tishlar. 2. Yadrolarning nisbiy joylashishining davriy o`zgarishi bilan bog`liq bo`lgan tebranma harakat. 3. Fazoviy yo`nalish (orientatsiya) ning davriy o`zgarishi bilan bog`liq bo`lgan tebranma harakat. Molekula yaxlit bir sistema sifatida o`zining fazoviy yo`nalishini davriy ravishda o`zgartirib turadi. Bunday harakatga aylanma o`tish deyiladi. Atomning optik spektri chiziqli tuzilishga molekulalarniki esa yo`lli tuzilishga ega. Molekulaning energiyasi yuqorida aytilgan uch xil energiyaning additiv yig`indisiga teng deb hisoblash mumkin, chunki o`zaro ta’sir hisobga olingudek bo`lsa, masala atomli molekulaning energetic pog`onalari sxematik ravishda keltirilgan: v – tebranma kvant soni j – aylanish kvant soni

e – elektron energetik pog`onalar v – tebranma energetik pog`onalar j – aylanma energetik pog`onalar bu pog`onalar to`plami o`rtasida turli tuman o`tirishlar berilganligi uchun molekulaning optic spektri PK sohada yaqin UG – sohagacha intervaldagi oraliqqa to`g`ri keluvchi qabul qilish yoki chiqarish tufayli sodir bo`ladi. AEayk – AE tebr < AFel Agar molekulada ham aylanma, ham tebranma va ham elektron o`tish ro`y berayotgan bo`lsa, bunday o`tishlar majmuasiga to`g`ri kelgan spektrga to`liq o`tish spektri deyiladi. Murakkab molekulalarning to`liq spektrini tahlil qilish ancha qiyin. Bunday xollarda optic spektroskoniya harakteristik guruhlarning bor yoki yo`qligi, ko`p yoki kamligi to`g`risida ma’lumot berish bilan chegaralanadi. Molekulalarning aylanma harakat spekterlari. Aylanish vaqtida yadrolar o`rtasidagi masofa o`zgarmaydi desak, aylanayotgan molekulani ozod o`qli qattiq qarash mumkin. Ozod qattiq rotator uchun potensial energiya U=0 (tashqi ta’sir yo`q); W – U = T. bu yerda T – kinetik energiya, W – umumiy energiya: Aylanma harakat uchun imnulisning kvadrati p 2 emas, implus momentining kvanti muhim ahamiyatga ega. Massa o`rnida esa inersiya momenti qo`llaniladi. Demak, 2 m o`ringa 21 0 – 2m 0 2 qo`yilishi o`rinlidir. Shunday qilib kelib chiqadi Qattiq rotator uchun Shrefinter yechimi yo`li bilan umumiy energiya W W hB 0 I(I+l) ifoda topilgan.

Demak, aylanma harakat energiyasi kvantlangan ekan kvant soni deyiladi, y 0. 1. 2 kabi butun son qiymatlariga ega bo`ladi. Bu ifodadan foydalanib, aylanma o`tishlar spektrlari vositasida qattiq rotatorning atomlarining yadrolari o`rtasidagi masofa r 0 ni xisoblab topamiz. Umuman olganda aylanayotgan 2 atomli molekulani qattiq rotator deb bo`lmaydi. Uning atom yadrolari orasida masofa aylanish kvant soni ortib borishi bilan o`zgaradi ortadi. Bu esa aylanma pog`onalar energiyasining o`zgarishga olib keladi. o`rniga Formulasidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Aylanma harakat molekula harakatlaridan energiyani eng kam talab qilganlaridan bo`lganligi uchun juda past temperaturalarda birinchi bo`lib vujudga keladi. U molekula qo`llarining aylanishi sifatida namoyon bo`ladi.

Адабиётлар 1. Грибов Л.А., Муштакова С.П. Квантовая химия. –Москва: Гардарики, 1999.,390 с. 2. Юльчибоев А.А. «Модда тузилиши» курсидан маърузалар матни.- Тошкент: ЎзМУ, 1999, 66 б. 3. Гиллес п и Р. Геометрия молекул.-Москва: «М ир», 1975, 278с. 4. Леше А. Физика молекул.-Москва: «Мир», 1987, 228 с.

Похожие

Molekulalarning elektrik xususiyatlari

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning o’zaro ta‘sirlanish turlari

Molekulalarning tashqi elektr maydonidagi qutublanuvchanligi