Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining tizimi, tuzilishi - Химия - Рефераты

Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining tizimi, tuzilishi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining tizimi, tuzilishi Reja: 1. Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining tizimi, tuzilishi va ilmiy fan sifatida rivojlantirish haqida qisqacha ma’lumot. 2. Uzluksiz ta’lim sistemasi. 3. O‘zbekiston Respublikasi va horijiy mamlakatlarda kimyoviy va biologik ta’limning hozirgi zamon yo‘nalishlari .

Kimyo о‘qitish uslubiyoti fani tо‘g‘risida. Mustaqil О‘zbekistonda dunyoni yangicha idrok etadigan, haq-huquqi uchun kurashadigan о‘zini taqdirini xalqining taqdiri bilan, vatanining taqdiri bilan bir deb bilib faoliyat kо‘rsatayotgan yangi avlod shakllanmoqda. Ular ajdodlar ma’naviy merosini, umumbashariy qadriyatlar va aqliy kashfiyotlarni barobar о‘zlashtirmoqdalar. Yuragida milliy iftixor tuyg‘usi bor insonlar har bir mamlakatning salohiyati, kelajagini belgilaydigan buyuk kuchdir. Jamiyatda elni safarbar etuvchi yetuk insonlar qancha kо‘p bо‘lsa, taraqqiyot imkoniyati ham shunchalik kо‘p bо‘ladi va ayni vaqtda yurt osoyishtaligi, siyosiy, iqtisodiy barqarorlik kafolati yuzaga keladi. «Ta’lim tо‘g‘risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning talabi har tomonlama barkamol avlodni voyaga yetkazishdan iboratdir. Bu ishga bolaning bog‘chada ilk saboqlarini olayotgan paytdan boshlab e’tibor qaratish lozim. Uzluksiz ta’lim tizimining oldiga qо‘yilgan davlat va ijtimoiy buyurtmaga muvofiq Oliy о‘quv yurtlari ta’lim-tarbiya jarayonining samaradorligini oshirish, ilm-fanning sо‘nggi yutuqlarini amaliyotga joriy etish orqali ijodkor, ijtimoiy faol, yuksak ma’naviyatli, kasb-hunarli, Ona-Vatanga sadoqat, milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalangan, ijodiy va mustaqil fikr yurita oladigan, davlat va jamiyat oldida о‘z burchi va javobgarligini his etadigan barkamol shaxsni kamolga yetkazish, ularning ongi va qalbiga milliy istiqlol g‘oyasini singdirish kabi muhim vazifalarni amalga oshirish nazarda tutiladi. Ushbu vazifalarning muvaffaqiyatli hal etilishi ta’lim-tarbiya jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishni taqozo etadi. О‘quv-tarbiya ishlari jarayonida о‘quvchi-talabalarni ijodiy fikrlashga, о‘zgaruvchan vaziyatlarga о‘rgatish, erkin raqobat asosida faoliyatni tashkil etish, hamda ularning amaliy mashg‘ulotlarda axborot texnologiyalari, elektron darsliklar, versiyalar va multimedialardan foydalana olishi muhimdir. Bu esa talabalarda mustaqillik, erkin fikrlashni tarbiyalash, о‘quv faoliyatini tahlil qilish, istiqbolda kasbiy mahorat va kompyuter savodxonligini orttirish ularning ichki ehtiyojiga aylantirilishini talab etadi. Dars mashg‘ulotlari interfaol о‘qitish usullaridan, о‘yinli texnologiyalardan keng va samarali foydalangan holda amalga oshirilsa, bolalarda faol va mantiqiy fikrlash qobiliyati, nutqiy tovush madaniyati, diqqati, mantiqiy xotirasi, aqliy qobiliyati rivojlanadi. Interfaol о‘qitish usullarida bolalar о‘quv jarayonining markaziy figurasi bо‘lib, bunda uquv jarayoni bolalar extiyojidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. О‘qitish usullarini о‘zaro bog‘lab mashg‘ulot о‘tilsa bolalar tomonidan uni о‘zlashtirish samarali bо‘ladi. Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda bu borada katta tajriba tо‘plangan bо‘lib, ushbu tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan

yuritilmoqda. Quyida ta’lim amaliyotida foydalanilayotgan interfaol metodlardan bir nechtasining mohiyati va ulardan foydalanish borasida sо‘z yuritamiz. О‘rta Osiyo allomalari, о‘zbek va rus olimlarining kimyo о‘qitish uslubiyoti faniga qо‘shgan hissalari. Kimyo о‘qitish uslubiyoti boshqa fanlar kabi, о‘z tarixiga ega. Tasviriy kimyo davri . XVIII asrning о‘rtalarigacha bо‘lgan davr bо‘lib, bunda qonun va nazariyalar bо‘lmagan unda chiqqan darslik ham «demonstratsiya fani» deb nomlangan. 2. Tajribaviy -nazariy kimyo davri . XVIII asrning о‘rtalaridan to XIX asrning о‘rtalarigacha bо‘lgan davrdir. 3. Uchinchi davr eng buyuk nazariy umumlashtirishlar davri bо‘lib, XIX asrning о‘rtalaridan oxirigacha bо‘lgan davrdir. 4. Kimyoda elektron tasavvurlar davri XIX asrning oxirlaridan XX asrning 20- yillarigacha bо‘lgan davrda atom tuzilishining kashf etilishi bilan bog‘liq davrdir. Kimyo о‘qitish uslubiyoti aniqlanishiga kо‘ra, kimyoning vujudga kelishi va rivojlanishi bilan bir vaqtda vujudga keldi va rivojlandi. A. Lavuaze, D. Dalton, S. Kannitsaro va boshqa olimlar nafaqat ilmiy, balki pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanib, metodikaning rivojlanishiga ancha hissa qо‘shganlar. KО‘M si ilmiy fan sifatida XVIII asrning о‘rtalarida vujudga kelgan. KО‘M ning ilmiy asoslarini yaratishda M. V. Lomonosov, D. I. Mendeleyev va A. M. Butlerov ayniqsa katta rol о‘ynadilar. M. V. Lomonosov jahonda birinchi bо‘lib, Chin fizik kimyo muqaddimasi degan asar yaratdi, fizik kimyoning vazifalari, mazmuni, о‘qitish usullarini belgilab berdi; ma’ruzalarning maxsus dasturini tuzdi va universitet talabalariga shu dastur asosida ma’ruza о‘qidi. D. I. Mendeleyev ilm sohasida katta mahorat kо‘rsatgan olim, uning bu mahorati davriy qonun va kimyoviy elementlarning davriy jadvalini kashf etishdan iboratdir. Mendeleyev о‘zining “Kimyo asoslari” darsligini yaratganidan keyin elementlar davriy jadvalning gruppalari bо‘yicha о‘rgana boshladi. Anorganik kimyoni о‘qitishda hozirgacha shu usuldan foydalanilyapti. Mendeleyevning asarlarida kimyo о‘qitishning maqsadi va vazifalari aniq kо‘rsatilgan. “Kimyo amaliy hayot bilan chambarchas bog‘liq bо‘lmog‘i lozim” deb yozardi D. I. Mendeleyev. Moddalarning kimyoviy tuzilishi nazariyasiga asos solgan olim A. M. Butlerov о‘z asarlarida, ayniqsa “Organik kimyoni mukammal о‘rganishga kirish”, “Kimyoning asosiy tushunchalari” degan mashhur qо‘llanmalarda о‘zining bir qator metodik kо‘rsatmalarini juda ravshan ta’riflab bergan edi.

Sobiq sovet davrida kimyo о‘qitish uslubiyoti pedagogikaning bir qismiga aylangan edi. Bu davr V. N. Verxovskiy, S. I. Sazonov, S. G. Krapivin, P. P. Lebedev, D. I. Kiryushkin, P. A. Gloriozov va kо‘pgina boshqa olimlarning nomi bilan bog‘langan. Bu vaqtda о‘zini keyinchalik oqlamagan “proyektlar metodi”, “Dalton-plan”, “brigada usuli” keng rivoj topdi. S. I. Sazonov ( 1866-1931) yeksperimentga katta e’tibor berib «Elementarniy kurs ximii» nomli dastlabki kimyo darsligida va «Perviye raboti po ximii» nomli kimyoviy tajribalar kitobida о‘quvchilar tomonidan tajribalar bajarish texnikasi va metodikasini yozgan edi. 1933 yilda Goldfarb va Smorgunskiylar «Metodika prepodovaniya ximii» degan birinchi stabil darslik ham yaratdilar. Respublikamizning elga tanilgan yirik olimlaridan akad. H. U. Usmonov, akad. O. S. Sodiqov, akad. S. Yunusov, akad. SH. T. Talipov ham о‘z maktablarini yaratib, metodikaning rivojlanishiga ancha hissa qо‘shganlar. 2. О‘zbekistonda u zluksiz kimyoviy ta’lim sistemasi. О‘zbekiston Respublikasi ta’lim sohasini isloh qilish uchun 1992-yil 1-marta, 1997- yil 29-avgustda 2-marta ta’lim tо‘g‘risidagi qonuni qabul qildi. Hozirgi kunda 2- qonun bо‘yicha ta’lim sohasining faoliyati boshqarilmoqda. Ta’lim tо‘g‘risidagi qonuni 5 ta bо‘lim 34 ta moddadan iborat. 7-modda. Davlat ta’lim standartlari Davlat ta’lim standartlari umumiy о‘rta, о‘rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta’lim mazmuniga hamda sifatiga qо‘yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat ta’lim standartlarini bajarish О‘zbekiston Respublikasining barcha ta’lim muassasalari uchun majburiydir. 8-modda. Ta’lim berish tili Ta’lim muassasalarida ta’lim berish tilidan foydalanish tartibi «Davlat tili haqida»gi О‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinadi. 9-modda. Ta’lim tizimi О‘zbekiston Respublikasining ta’lim tizimi quyidagilarni о‘z ichiga oladi: davlat ta’lim standartlariga muvofiq ta’lim dasturlarini amalga oshiruvchi davlat va nodavlat ta’lim muassasalari; ta’lim tizimining faoliyat kо‘rsatishi va rivojlanishini ta’minlash uchun zarur bо‘lgan tadqiqot ishlarini bajaruvchi ilmiy-pedagogik muassasalar; ta’lim sohasidagi davlat boshqaruv organlari, shuningdek ularga qarashli korxonalar, muassasalar va tashkilotlar. О‘zbekiston Respublikasining ta’lim tizimi yagona va uzluksizdir.

10-modda. Ta’lim turlari О‘zbekiston Respublikasida ta’lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi: maktabgacha ta’lim; 2. umumiy о‘rta ta’lim; 3. о‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi; 4. oliy ta’lim; 5. oliy о‘quv yurtidan keyingi ta’lim; 6. kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash; 7. maktabdan tashqari ta’lim. 3. О‘zbekistonda kimyoviy ta’lim beriladigan hozirgi zamon ta’lim yо‘nalishlari. О‘zbekiston Respublikasi va xorijiy davlatlarda kimyoviy ta’lim jarayonida hozirgi kunda noorganik kimyo, organik kimyo, analitik kimyo, bioorganik kimyo , fizik kimyo, polimerlar kimyosi, moddalar tuzilishi, kinetika va kataliz, organik kimyoda kataliz, fizik tadqiqot usuli, fizik kimyoviy tahlil usuli, tabiiy birikmalar kimyosi, kimyoviy texnologiya, sirt yuza adsorbsiyasi kabi turlari о‘qitilmoqda. О‘zbekiston Respublikasi va xorijiy davlatlarda kimyoviy ta’limning hozirgi zamon yо‘nalishlari kimyo, agrokimyo, neft kimyosi, oziq-ovqat texnologiyasi, …….. Oliy ta’lim muassasalariga kiruvchilar uchun kimyo fanidan quyidagi ta’lim yо‘nalishlarida test topshiriqlari topshirishlari muvofiq keladi: - Kimyoviy texnologiya va biotexnologiya; - Metallurgiya; - Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi; - Payvandlov ishlov texnologiyasi va mashinalari; - Neft va neftni qayta ishlash texnologiyasi; - Silikat zо‘rg‘asuyuluvchan materiallar texnologiyasi; -Sintetik va tabiiy yuqori molekulali birikmalar kimyoviy texnologiyasi; - Kamyob, nodir va tarqoq metallar texnologiyasi; - Yog‘ va moylar texnologiyasi; - Qand va bijg‘ish mahsulotlari texnologiyasi; - Gо‘sht, sut, baliq va konservalangan mahsulotlar texnologiyasi; - Don va don mahsulotlarini qayta ishlash texnologiyasi; - Matbaachilik; - Kasbiy-pedagogik tayyorgarlik ( kimyoviy texnologiyalar, oziq-ovqat mahsulotlari sanoati); - Kimyo;

- Dorishunoslik( formatsiya); - Meva sabzavotchilik va uzumchilik; - О‘simliklarni himoya qilish; - Ipakchilik; - Qishloq xо‘jaligi ekinlari urug‘chiligi va seleksiyasi; - Qishloq xо‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, birlamchi qayta ishlash va saqlash texnologiyasi; - Zootexniya; - Qorakо‘lchilik; - Veterinariya; - Biokimyo; - Tayyor dorivor mahsulotlar va fitopreparatlar texnologiyasi; - Biologiya; - Ekologiya va tabiatdan foydalanish; - Dorivor о‘simliklarni parvarishlash texnologiyasi va ekologiyasi; - Pediatrlik ishi; - Agronomiya; - Agrokimyo va agrotuproqshunoslik; - Tuproqshunoslik; - Stomatologiya; - Tibbiyot-profilaktika ishi; - Davolash ishi; - Kasbiy-pedagogik tayyorgarlik ( qishloq va о‘rmon xо‘jaligi, tibbiy pedagogik ish). 4. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining vazifalari nimalardan iborat? Kadrlar tayyorlashning milliy modeli Kadrlar tayyorlashning milliy modeli Amerika, Yaponiya, Germaniya Fransiya davlatlarida ishlab chiqilgan, sо‘ngra Respublikamizda 5-bо‘lib Kadrlar tayyorlash milliy modelini ishlab chiqildi. . Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iboratdir: shaxs — kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti. Ta’lim sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi; davlat va jamiyat — ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari;

uzluksiz ta’lim — malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bо‘lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat kо‘rsatish muhitini о‘z ichiga oladi; fan — yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi, ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchi; ishlab chiqarish — kadrlarga bо‘lgan ehtiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qо‘yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash ja-rayonining qatnashchisi. Davlat va jamiyat uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi barcha uchun ochiq bо‘lishini va hayot о‘zgarishlariga moslanuvchanligini ta’minlaydi. О‘zbekiston Respublikasi tomonidan inson huquqlari ta’lim, bola huquqi sohasidagi shartnomalar va konvensiyalarning bajarilishi, kadrlar tayyorlash sohasida jahon ilg‘or tajribasini hisobga olish uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizi-mining barcha jihatlariga daxldor bо‘lib, uning rivojlanishi omillaridan biridir.

Похожие

Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining vazifasi

Kimyo va biologiya o‘qitish usullari

Organik kimyo kursini o‘qitish metodikasi

Hujayra nazariyasini o‘qitish metodikasi

Boshlang‘ich kimyoviy tushunchalarni o‘qitish metodikasi