Донни ўстириш усуллари ва технологик режимлари (спирт) - Химия - Рефераты

Донни ўстириш усуллари ва технологик режимлари (спирт)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

58 KB

Донни ўстириш усуллари ва технологик режимлари Режа : 1. Донни ўстириш усуллари ва технологик режимлари. 2. Пол устида дон ўстириш. 3. Пневматик усулда дон ўстириш. 4. Ҳаракатланувчи жўяк усулидаги пневматик дон ўстиргичда дон ўстириш. 5. Барабанли дон ўстиргич.

Донни ўстиришдан мақсад - ферментларга бой ва микробиологик жиҳатдан нисбатан тоза маҳсулот (солод) олишдир. Бундан ташқари донни ўстиришда унинг таркибидаги моддалар эриган ҳолатга ўтади, ўсаётган муртак учун озуқа моддалари ҳосил қилинади. Донни ўстиришда таркибидаги крахмални нафас олиш ва ўсиш жараёнларига кам сарф бўлишига ҳаракат қилинади. Солод ўстириш учун мўлжалланган махсус хона ёки ускунага солод ўстиргич дейилади. Пол устида дон ўстириш Пол устида дон ўстириш. Пол устида дон ўстириш мўлжалланган хонанинг поли текис бўлиши, цемент қилинган бўлиши керак. Полнинг юзаси канализация тармоғи томонига қия қилинади. ²ўллаш чанидан ҳўлланган донни полга туширишдан олдин пол яхшилаб ювилади, дезинфекция қилинади. ²ўлланган дон чандан полга 30-50 см қалинликда жўяк шаклида туширилади. Дон шундай ҳолда 10-12 соат қўйилади. Бу вақтда дон нафас олиш натижасида қизийди, устки қисми қурий бошлайди, остки қисмининг намлиги эса сувнинг оқиши натижасида ортади. Доннинг ҳарорати, намлигини бошқариш ва ўсаётган доннинг ҳаво билан контактда бўлишини таъминлаш ҳамда ажаралиб чиққан карбонат ангидриди газини чиқариш у учун ағдарилади. Донни ағдариш ёғоч курак ёрдамида бир кеча- кундузда 2-3 марта амалга оширилади. ²ар бир ағдаришдан сўнг жўякдаги дон қалинлиги камайтирилиб борилиб, жараён охирида 15-20 см қалинликкача камайтирилади. Донни ўстириш вақтида унинг ҳарорати 17-18 о С атрофида сақланади. Доннинг ўсиш давомийлиги 7-8 кеча-кундузни ташкил қилади. Доннингдаврини учга бўлиш мумкин: 1. Биринчи уч кеча-кундузда доннинг муртаги секин ривожланади., илдиз ҳосил бўла бошлайди, ҳарорати секин кўтарилади. Бу даврда дон бир кеча-кундузда 2-3 марта ағдарилади.

2. Кейинги уч кеча-кундузда доннинг ўсиши тезлашиб, идизлар ўсиб кўпаяди, ҳарорат тез кўтарилади. Бу даврда дон бир кеча-кундузда 3-4 марта ағдарилади. 3. Охирги уч кеча-кундузда доннинг ўсиши секинлашади. Иссиқлик чиқиши камаяди. Бу даврда ўсиш жараёни секинлашган бўлсада бир кеча-кундузда уч маротаба ағдариш керак. Бунда дон ўсимталарнинг бир-бирига туташиб кетишининг олдини олиш лозим. Полда дон ўстириш кўп меҳнат ва ишчи кучи талаб қилади. Солод ўстириш жараёнини, айниқса иссиқ вақтларда, бошқариш қийинлашади. 1 м 2 юзга 15-17 кг дон сиғади, мов равишда 1 тн дон учун 59-66 м 2 юза зарур бўлади. Пневматик усулда дон ўстириш Пневматик дон ўстиргичда дон ўстириш ҳўлланган дон қатлами орпасидан ҳаво юбориш ва аралаштириш механизмлар ёрдамида донни аралаштириб туриш орқали амалга оширилади. Дон қатлами орасига юбориладиган ҳаво намлиги кондиционер катагида 98-100 % га ва ҳарорати 12-14 о С га келтирилади. Дон ўстиргичга юбориладиган ҳаво қиш фаслида истиб, ёз фаслида эса совутиб берилади. ²авони иситиш учун калориферлардан фойдаланилади. ²авони намлаш ва совутиш ҳавога сачратгичлар ёрдамида сув сачратиш орқали амалга оширилади. Пневматик дон ўстиргичда дон ўстириш қуйидаги афзалликларга эга: 1. Дон қатлами 0,5-0,6 м ни ташкил қилиб, ишлаб чиқариш майдонини тежаш имкони ҳосил бўлади. 2. Донни ўстиришни ҳар қандай об-ҳаво шароитларида бир хилда олиб бориш имкони туғилади. 3. ўсаётган донни ағдариш жараёнини механизациялаш зиммасига юклашга имкони туғилади. 4. Дон ўсишига 6-7 кеча-кундуз сарфланади. Пневматик дон ўстиргичда дон ўстириш яшикли, барабанли ва ҳаракатланувчи жўякларда амалга оширилади.

Яшикли дон ўстиргич бир неча қаторли тўртбурчак шаклидаги очиқ яшиклардан ташкил топган бўлиб,бу яшиклар бир-биридан темир-бетон деворлар билан ажратилган бўлади. Яшикларнинг остки қисмидан 0,60,7 м баландликда тўрсимон таглик бўлиб, унинг устига ҳўлланган дон солинади. Яшиклар устида донни ағдарувчи махсус ҳаракатланувчи механизм ўрнатилган бўлади. Дон ўстириш бўлимидаги яшиклар сони донни ўстириш давомийлигига боғлиқ бўлиб, у асосан саккизта бўлади. Дон қатлами орасидан ҳаво юбориш узлукли ва узлуксиз амалга оширилади. Яшикли дон ўстиргичда дон ўстириш битта яшикнинг ўзида, яъни яшикнинг бир томонига солинган донни аста-секинлик билан қарама-қарши томонига ағдариб олиб бориш билан, ёки ҳар кеча-кундузда ўсаётган донни бир яшикдан иккинчисига ўтказиш билан амалга оширилади. Яшикли дон ўстиргичда дон ўстиришда доннинг меъёрда ўсиши учун асосий шароитлар: маълум бир ҳарорат ва намликни сақлаш, ҳаво юбориш ва ўсишда ажралиб чиққан карбонад ангидрид газини муҳитдан чиқариш имконияти яратилади. Одатда, яшикли дон ўстиргичда дон ўстиришда бир кеча-кундузда 2-3 марта 20-30 минутдан ҳаво юборилади. Донни ҳар гал ағдаришдан 30 минут олдин 1 тоннадонга 40-50 л ҳисобидан сув сепилади. ўсиштириш жараёни тугашига 24 соат қолганда сув сепилмайди. ²аво сарфи 1 м 2 юзага 80-100 м 3 /соатни ташкил қилади. Яшикларда дон ўстиришда унинг ҳарорати қуйидагича бошқарилади: ўсиш даво- мийлиги, кеча-кун- 1 2 3 4 5 6 7 8-10

дуз ²арорат, о С 19-20 19-20 18-19 17-18 16-17 15-16 14-15 13-14 Донни ўстириш жараёнида унинг ҳажми аста-секинлик билан орта боради ва жараён охирига бориб бошланғич ҳажмга нисбатан 1,5 мартага катталашади. ўсиш жараёнининг биринчи ва учинчи босқичларида дон ҳар 12 соатда, иккинчи босқичида эса ҳар 8 соатда бир марта ағдарилади. "²аракатланувчи жўяк" русумидаги пневматик солод ўстиргичда солод тайёрлаш "²аракатланувчи жўяк" катта яшик кўринишида бўлади. Яшик ўлчамлари заводнинг ишлаб чиқариш қувватидан боғлиқ бўлиб, узунлиги 40- 50 м, эни 3-5 м ни ташкил қилади. Яшикнинг ости тўрсимон металл бўлиб, унинг ости 0,6-0,7 м чуқурликда бетон қилинади ва сув кетиши учун бир томонга қия қилинган бўлади. Тўрсимон таглик ости 14-16 та бўлимга бўлинган бўлади. Бу бўлимлардан ҳаво юборилади. Яшикнинг ичи ҳеч қандай тўсиқлар билан ажратилмаган бўлади. Яшикнинг ён томони деворлари устига рельс ўрнатилган бўлиб, бу рельсдан ковшли ағдаргич ҳаракатланади. Ағдаргич ҳаракатланувчи карета бўлиб, унга ковшли конвейр ўрнатилган. Конвейрнинг кенглиги яшикнинг кенглигига тенг. Ағдаргич яшик ичидаги солодни ковшлар ёрдамида олиб корета орқали орқа томонга олиб ташланади. Донни аралаштириш бу турдаги дон ўстиргичлар ҳар доим охирги қисмидан бошланиши томонига қараб, яъни тайёр солодни янги ҳўлланган дон солинган томонга ағдариш билан амалга оширилади. Донни ағдариш жараёнида у аэрацияланади ва совутилади. ²ар аралаштиришдан 25-30 мин олдин донга сув сепилади. Сепилган сувнинг ҳарорати 12-18 о С, сарфи 1 тн донга 4-5 дал. "²аракатланувчи жўяк" русумидаги пневматик дон ўстиргичда дон ўстиришда ҳўлланган дон бир кеча-кундузда яшикнинг боланғич икки

бўлимига туширилади. ²ар 12 соатда бир маротаба ағдарилади. Бир кеча- кундузда дон яшикда бир бўлимга силжийди. Тайёр солод охирги бўлимдан қабул қилиш бўлимига узатилади. Бўшаган биринчи бўлим ювилиб, тозаланиб янги дон солишга тайёрланади. ўстириш жараёнида донга ҳаво юборилиб, сув сачратиб турилади. Барабанли дон ўстиргич Барабанли дон ўстириш қурилмаси бир неча дона дон ўстириш учун мўлжалланган барабанлардан ташкил топган. Барабанлар сони доннинг ўсиш давомийлигига (кеча-кундузда) тенг бўлади. Барабан горизонтал пўлат цилиндрлардан иборат бўлиб, у икки жуфт роликларга ўрнатилади. ўстирилаётган дон барабан ҳаджмидан 50-60 % гача солинади. Солод барабанда совутилган ҳаво билан аэрацияланади. Донни аралаштириш барабанни секин айлантирил билан амалга оширилади Барабанли дон ўстиргич очиқ ва ёпиқ типда бўлади. Барабаннинг ҳажми 2,5 дан 20 тн гача бўлиб, асосан 10-12 тн сиғимли барабанлар кенг тарқалган. Барабанли дон ўстиргичда дон ўстириш жараёни ускунадан чиқиб кетаётган ҳаво ҳароратини бошқариш, барабанни айлантириш ва тўхтатиш орқали амалга оширилади. Барабанга солинган доннинг ҳарорати 15-17 о С га етганда ҳаво юбориш жараёни бошланади. Юборилаётган нам ҳавонинг ҳарорати 10-12 о С, чиқаётган ҳавонинг ҳарорати эса 12-15 о С ва ундан юқори бўлади. Шамоллатиш доннинг ҳарорати шамоллатиш учун юборилган ҳавонинг ҳароратига тенг бўлгунча давом эттирилади. Биринчи 3 кеча-кундузда барабан бир кеча-кундузда 4-6 марта, доннинг тез ўсиш вақтида эса ҳар 2-3 соатда, жараён охирида эса бир кеча- кундузда 2-4 марта айлантирилади.

Адабиётлар рўйхати 1. Под редакцией доктора технических наук профессора В.А. Смирнова. Технология спирта. Москва: «Легкая и пищевая промышленность». 1981 год.416 стр. 2. А.А. Фукс. Технология спиртового производства. Москва: «Пищепромиздат», 1954 год. 650 стр. 3. П.М. Мальцев. Технология бродильных производств. Москва: «Пищевая промышленность», 1980 год. 560 стр. 4. Цыганков П.М., Цыганков М.П. Руководство по ректификации спирта. Москва: «Пищепромиздат», 2001 год. 450 стр.

Похожие

Донни қабул килиш ( спирт )

Хом ашёни пишириш усуллари (спирт)

Спирт саноатида ишлатиладиган солод тайёрлаш технологиясининг ўзига хос хусусиятлари

Спирт саноатида ишлатиладиган солод тайёрлаш

Меласса (спирт)