Detallari yuzalarining sifati - Химия - Рефераты

Detallari yuzalarining sifati

Загружено в:

08.11.2023

Скачано:

0

Размер:

75.8525390625 KB

Mexanik ishlov berishdan so’ng mashina detallari yuzalarining sifati Reja: 1. Detal yuzasi sifati to’g’risida tushuncha. 2. Mashina detallarini yuzalari sifatining ahamiyati. 3. Yuza g’adir-budirligni kamaytirishning texnologik usullari.

Detal yuzasi sifati to’g’risida tushuncha . Mexanik ishlov berilgan detalningng yuzasining sifati quyidagi asosiy ikki xususiyati bilan xarakterlanadi: a) mexanik ishlov berilgan metall sirtining fizik-mexanik xususiyatlari; b) Yuzaning g’adir-budirlik darajasi (boshqacha qilib aytganda yuzaning tozaligi yoki tekisligi). Detalning sirt qatlamini fizik-mexanik xususiyatlari mexanik ishlov berish usullari va metallning xususiyatlariga bog’liq bo’ladi. Mexanik ishlov berish jarayonida hosil bo’lgan issiqlik va kuchlar ta’sirida metallning sirt yuzasini xususiyatlari o’zgaradi, ya’ni uning qattiqligi ortadi, qoldiq kuchlanishlar paydo bo’ladi, naklyop sodir bo’ladi, bularning barchasi plastik deformatsiya asosida vujudga keladi. Naklyoplanish darjasi va qoldiq kuchlanishlar kattaligi plastik deformatsiyani qanchalik chuqurlikda ta’sir etishiga bog’liq. Bu holat o’z navbatida kesish ma’romlariga bog’liq bo’ladi. Geometrik nuqtai nazaridan ishlov berilgan yuza quyidagi ko’rsatkichlari bilan xarakterlanadi: a) yuzaning makrogeometriyasi bo’lib, u to’g’ri geometrik shakldan og’ish bilan ifodalanadi (ovallilik, konussimonlik, bochkasimonlik va shu kabilar); b) yuzaning to’lqinsimonligi bu davriy ravishda takrorlanuvchi tahminan bir xil to’lqinsimon og’ishlar; v) yuzaning mikrogeometriyasi yoki yuzaning g’adir-budirligi. Yuza mikrogeometriyasi uni tozaligini ifodalaydi. Yuza to’lqinsimon va bir vaqtda g’adir-budir bo’lishi mumkin. 7-rasm turli xil Yuzalar keltirilgan.

7-rasm. Yuzalarning turlari: 1- to’lqinsimon va g’adir-budir; 2-to’lqinsimon va toza; 3 – tekis va g’adir-budir; 4 - tekis va toza. Yuza sifati quyidagi asosiy omillarga bog’liq bo’ladi: a) ishlov berilayotgan materialning turi va xususiyati; b) ishlov berish usuli (yo’nish, randalash, jilvirlash); v) materialni kesib ishlash ma’romlari (kesish tezligi, kesish chuqurligi , uzatishlar miqdori); g) texnologik ishlov berish tizimining bikrligi; d) kesuvchi asbobning geometrik parametrlari; e) kesuvchi asbob materiali; j) kesish jarayonida sovutish-moylash suyuqliklarini qo’llash; Mashina detallarini yuzalari sifatining ahamiyati. Detal yuzasining sifati uni ishlash jarayonida muhim ahamiyatga ega. Shunday qilib detalning yemirilishga chidamliligi uning yuzasini sifatiga bog’liq. Sifat o’z navbatida makrogeometriya, to’lqinsimonlik va g’adir-budirlik bilan xarakterlanadi. Agarda detal yuzasi makronotekis va to’lqinsimon bo’lsa yemirilish ham notekis bo’ladi. Bunday hollarda avval ko’tarilib chiqqan yuzachalar yemiriladi. Agarda yuza g’adir-budirligi katta bo’lsa Yuqoridagi jara u yon yanada intensivlashadi. Qo’zg’almas birikmalarni sifati. Bu birikmalar sifatli ishlashi va yemirilishga chidamli bo’lishi uchun ularning detallarini yuzalari yuqori tozalikka ega bo’lishi kerak. Detalnining mustahkamligi. Yuzaning sifati detalning mustahkamligini bevosita belgilovchi omil. Yuza g’adir-budirligi kichik bo’lsa materiallarni charchash mustahkamligini oshiradi va mikroyoriqchalar hosil bo’lish jarayonini susaytiradi. Qoldiq kuchlanishlarni ta’sirini kamaytiradi. Korroziyaga qarshilik. Detallarda korroziya turli gazlar suyuqliklar va atmosfera ta’sirida sodir bo’ladi. Detal yuzasi qancha g’adir-budir bo’lsa shu oraliqlarga yuqoridagi jinslar ko’p miqdorda kirib olib korroziyani tezlashtiradi. Bundan tashqari, yuza sifati detalning boshqa xususiyatlarini ham belgilaydi. Masalan,

tozalik, dekorativ ko’rinish, birikmalarni mustahkam hosil qilish, o’lchov asboblarini aniq ishlashini ta’minlash va shu kabilar. Yuza g’adir-budirligini belgilovchi ko’rsatkichlar. Mexanik ishlov berish natijasida hosil bo’lgan g’adir-budirlik deganda nisbatan kichik qadamlarda takrorlanuvchi va yuza relpefini hosil qiluvchi notekisliklar yig’indisi tushuniladi. Bu g’adir-budirlik bazaviy uzunlik doirasida baholanib, uzunlikni kattaligi yuzani turiga bog’liq. Bazaviy uzunlik S ning kattaligi 0,01 dan 25 mm gacha bo’ladi. Texnologik mashina va jihozlarning detallarini yuzalarini g’adirbudirligini o’rganish uchun amaliyotda ikkita ko’rsatkich R a va R z yetarli deb hisoblaymiz. R a - yuza profilining o’rtacha arifmetik og’ishi bo’lib og’ishlar h ning absalyut miqdorini o’rtacha arifmetik qiymatiga teng va bazaviy uzunlik chegarasida o’lchanadi (8-rasm). R a = 1 l ∫ ab| h| dx yoki R a = ∑ i − 1n | hi | 8-rasm. Yuza relpefining tuzilishi. R z - o’nta nuqta bo’yicha notekisliklar bo’lib, bu bazaviy uzunlik doirasida o’lchanayotgan profilli beshta eng baland va beshta eng past nuqtalarini (N) o’rtasidagi masofa.

Rz= (N1+N3+N5+N7+N9)−(N2+N4+N6+N8+N10) 5Rmax- bu notekislikni eng baland nuqtasi. Yuza g’adirbudirligining boshqa ko’rsatkichlari GOST 2789-73 keltirilgan. Yuza g’adir-budirligni kamaytirishning texnologik usullari . Yuqorida biz yuza g’adir-budirligiga ta’sir etuvchi asosiy omillarni ko’rib chiqdik. Uni kamaytirishni texnologik usullari shu omillarga bog’liq bo’ladi. Birinchidan, texnologik soz dastgohdan va sifatli kesuvchi asbobdan foydalanish zarur. Bundan tashqari, kesish ma’romlarini yuza g’adir-budirligi nuqtai nazaridan optimal ravishda tanlash mumkin. Ma’lumki, kesish tezligini ortishi hamda kesish chuqurligi va uzatshlar miqdorini kamaytirish yuza g’adir-budirligini yaxshilaydi. Xuddi shunday kesish jarayonida sovutish-moylash suyuqliklarnini qo’llash ham kesish jarayonini yengillashtirib yuza tozaligini orttirishga olib keladi. Yuza g’adir-budirligini baholash usullari. Yuzaning g’adir-budirligi, mikronotekisligini turli xil asboblar yordamida o’lchash yo’li bilan baholanadi. Bunday asboblarga profilometr, profilograf va optik asboblar kiradi. Profilometrni ishlash printsipi olmosli igna bilan yuzani silab ko’rishga asoslangan. Olmosli igna yuza bo’ylab harakat qilganda yuzaning relpefiga mos ravishda o’z o’qiga nisbatan tebranadi. Bu tebranishni chastotasi va amplitudasi yuza notekisligiga mos keladi. Asbobning elektrik qurilmasi og’ishning o’rtacha kvadratik qiymatini ko’rsatadi. Bu profilni o’rta chizig’iga nisbatan olinadi. Profilograf ham yuzani silab o’tishga asoslangan bu holda ham olmos ignadan foydalaniladi. Bu asbob optik-mexanik asbobdir. Optik qurilma yordamida yuza profili fotolentaga yoziladi. Bu yozish jaryoni kattalashtirilgan holda bajarilib gorizontal yo’nalishdagi kattalashtirilgan nisbatan vertikal yo’nalishdagi yuqori bo’ladi. Xuddi shular kabi ikki okulyarli mikroskoplardan ham foydalaniladi. Agar profilometr 0,03 mkm dan 12 mkm gacha g’adirbudirlikni baholay oladi. Ishlab chiqarish sharoitida g’adir-budirliklar namunasidan keng foydalaniladi. Buning uchun ishlov berilgan yuza namuna bilan taqqoslab ko’rilib

uning tozalik sinfi aniqlanadi. Namunalar to’plami, etalonlar mexanik ishlov berishning turli xil usullari uchun tayyorlanadi (yo’nish, frezerlash, jilvirlash va h.k.). Bu usulda aniq baholash uchun mikroskoplardan foydalanib etalon va tekshirilayotgan yuza o’rnatiladi.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. ww.ziyonet.uz ; 2. ww.estudy.uz ; 3. ww.fizika.uz ; 4. ww.elearning.uz ; 5. ww.bilim.uz ; 6. ww.edx.uz ; 7. ww.my.estudy.uz ; 8. ww.conrsera.org.uz ;

Похожие

Mashina detallari uchun xomashyo turlari

Mexanik ishlov berish texnologik jarayonlarini loyihalash

Qutisimon detallarni tayyorlash texnologiyasi

Kimyoviy texnologiya fani, vazifalari, asosiy tushunchalari va ko‘rsatkichlari

Galen neogalen va tayyor dori shakllarini ishlab chiqarishda mehnat gigienasi