Aminlarning xossalari diaminlar - Химия - Рефераты

Aminlarning xossalari diaminlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.2265625 KB

Aminlarning xossalari diaminlar Aminlarning tuzilishi va asosliligi, aminlarning reaksiyalari, diaminlar, aminlarning ishlatilishi Aminlar ammiakka o‘xshagan, asosli xossaga ega bo‘lgan moddalar bo‘lib, ammiakka nisbatan zaharliroqdir. Quyidagi kimyoviy reaksiyalar uning asos ekanini, ammiakka o‘xshashligini ko‘rsatadi; CH 3 NH 2  H 2 O  CH 3 -N  H 3 OH - CH 3 NH 2  HCl  CH 3 -N  H 4 Cl - CH 3 ) 4 N  Cl -  AgOH  (CH 3 ) 4 N  OH - + AgCl Aminobirikmalarning ammiakka o‘xshab asosli xossa namoyon qilishi ularning tarkibidagi azot atomida taqsimlanmagan elektron juftning mavjudligidir: Bu elektron juft fazoda shunday o‘rin egallaydiki, aminobirikmalar tarkibidagi azot piramida cho‘q- qisida joylashadi, uning valent burchaklari 106-108 0 ni, ya’ni tetraedrik burchakka yaqin burchakni tashkil qiladi. Bundan shunday xulosa chiqadiki, azotning elektron orbitalari xuddi uglerod atomining elektron orbitalariga o‘xshab, sp 3 - gibridlangan holda bo‘ladi. Azot atomi taqsimlanmagan elektron hisobiga to‘rtinchi bog‘ hosil qilib, to‘rt almashgan ammoniy tuzlarini hosil qilganda optik faol enantiomerlar hosil bo‘ladi: NR 3 R R 2 R 1 N R 3 RR 2 R 1+ X - X -+ Aminobirikmalarning asosliligini ifodalash uchun ammoniy ionlarining kislotalilik konstantalaridan rK V н   -lg rK V н  foydalaniladi. Ammiakka nisbatan birlamchi aminlar, birlamchi aminlarga nisbatan esa ikkilamchi aminlar kuchli asoslardir. Ikkilamchi aminlardan uchlamchi aminlarga o‘tganda asoslilik fazoviy sababga ko‘ra biroz kamayadi. Quyidagi jadvalda to‘yingan aminobirikmalarning asosliliklari keltirilgan. N R2 R R1

Jadval Ammiak va to‘yingan aminlarning asosliliklari Birikma rK V н  ( Н 2 O) Birikma rK VN  ( Н 2 O)NH3 CH3NH2 (CH3)2NH (CH3)3N 9,25 10,6 10,7 9,8 C2H5N H2 (C2H5)2N H (C2H5)3N 10,5 11,0 10,8 Aminobirikmalarning kimyoviy xossalari, asosan azot atomidagi taqsimlanmagan elektron juftning mavjud ekani bilan belgilanadi. Boshqa kimyoviy xossalar esa >N-H va  C-N bog‘larining reaksiyalari bilan bog‘liq. M-n: Aminlar kislota xlorangidridlari bilan almashingan amidlar hosil qiladi; + + H C lR -C O H N C H 3H 2 N C H 3R -C C l O Bu reaksiyada metilamin nukleofil reagent vazifasini bajaradi. Reaksiya esa karbonil uglerod atomidagi nukleofil almashinishdir: CH3 C O Cl  + - + H2N CH3 CH3 C O- H2N CH3 Cl + CH3 C O HN CH3 + HCl Birlamchi aminlarning aldegid yoki ketonlar bilan reaksiyasi ham shunga o‘xshash mexanizmda boradi. Reaksiya natijasida iminlar yoki azometinlar hosil bo‘ladi: C2H5 C2H5 N CH3 CH3 C - H 2 O HN CH3 CH3 C OH C2H5 +H2N CH3 CH3 C O- + H 2N CH3 CH3 C O C2H5 Ikkilamchi aminlar bilan to‘yinmagan aminlar (enaminlar) va aminallar hosil bo‘ladi:

CH3CH2C O CH3 + H N CH3 CH3 CH3CH2C CH3 CH3 N OH CH3 HN(CH3)2 H2O CH3CH2C (CH3)2 N N(CH3)2 CH3 H2O CH3CH C (CH3)2 N CH3Birlamchi va ikkilamchi aminlar nitroniy tuzlari bilan N-nitroaminlar hosil qiladi: R N H 2 + N O 2+ B F 4- R N H 2 N O 2 + B F 4- R N H N O 2 + H F + B F 3 Birlamchi va ikkilamchi aminlar juda kuchsiz NH-kislotalar hisoblanadi. Ular metallorganik birikmalar bilan metallarning alkilamidlarini hosil qiladi: (CH3)2NH + C H3Li (CH3)2NLi + C H4 Aminlarning birlamchi, ikkilamchi yoki uchlamchi ekani ularning nitrit kislota bilan reaksiyasida ko‘rinadi: CH 3 NH 2  HONO  CH 3 OH  H 2 O  N 2  (CH 3 ) 2 NH  HONO  (CH 3 ) 2 N-NO  H 2 O (CH 3 ) 3 N  HONO  (CH 3 ) 3 N  HNO 2 Birlamchi aminlar bilan xloroformning ishqorli spirt eritmasidagi reaksiyasida qo‘lansa hidli izonitrillar hosil bo‘ladi: R-NH 2  CHCl 3  3NaOH  R-N   C  3NaCl  3H 2 O Shuning uchun bu reaksiyadan birlamchi aminlarni sifat jihatdan aniqlashda foydalaniladi. Uchlamchi aminlar vodorod peroksidi bilan oksidlanganda uchlamchi aminlarning oksidlari hosil bo‘ladi: R 3 N  H 2 O 2  R 3 N  O  H 2 O Diaminlar - tarkibida 2 ta aminoguruh tutgan birikmalardir. Ammo 2 ta aminoguruh turli uglerod atomlarida joylashgan bo‘lgandagina diaminlar qarorli bo‘ladi. 1 ta uglerod atomi 2 ta aminoguruhni tutib turaolmaydi. Diaminlarga misollar; NH 2 -CH 2 -CH 2 -NH 2 ‘ etilendiamin, 1,2-diaminoetan

H 2 N-(CH 2 ) 6 -NH 2 geksametilendiamin Ular digalogenalkanlarga ammiak ta’sir ettirib olinadi: Cl-CH 2 -CH 2 -Cl  4NH 3  NH 2 -CH 2 -CH 2 -NH 2  2NH 4 Cl Diaminlar-dinitrillarni yoki dioksimlarni qaytarib olinishi ham mumkin. Diaminlar birlamchi monoaminlarga o‘xshab kimyoviy reaksiyalarga kirishadi. Bunda ular bitta yoki ikkala aminoguruh hisobiga reaksiyaga kirishishi mumkin:CH2NH COCH3 HN CH2 CH3CO HCl CH3 COCl CH2NH COCH3 H2N CH2 HCl CH3 COCl CH2NH2 H2N CH2 + Ular poliamidlar (neylon) olishda ishlatiladi. Ular oraliq metallarning kationlari bilan barqaror kompleks birikmalar hosil qiladi. M-n, etilendiaminning Cu 2Q kationi bilan bergan kompleksi quyidagicha tuzilishga ega: 2C l -2+ C H 2H 2 N C H 2H 2 NC u N H 2C H 2 N H 2C H 2 Shuninng uchun etilendiamin analitik reagentlar (kom- pleksonlar) olishda ishlatiladi. Metilamin, dimetilamin, trietilaminlar organik sintezda, dorivor moddalar olishda erituvchi, katalizator sifatida ishlatiladi. Geksametilendiamin poliamid tola (neylon) olishda ishlatiladi.

Adabiyot: 1. O.YA Neyland Organicheskaya ximiya. M .: « Viysshaya shkola ». 1990. S . 394-402. 2.A.N. Nesmeyanov, N.A. Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. Kniga 1. M.: 1969. S. 394-402. 3.Q.N. Axmedov, X.Y. Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. I-qism. T.: «Universitet». 1998. 106-113 b.

Похожие

Aminokislotalarning dekarboksillanishi va biogen aminlarning hosil bo’lishi

Migratsion (bosqichli) polimerlanish

Migratsion (bosqichli) polimerlanish

Polimerlarning kimyoviy xossalari

Karbonil birikmalarning xossalari