Alifatik diazobirikmalar - Химия - Рефераты

Alifatik diazobirikmalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40.8232421875 KB

Alifatik diazobirikmalar Diazobirikmalarning turlari va ularning tuzilishi, diazobirikmalarning qarorliligi, diazobirikmalarning olinishi va kimyoviy reakiyalari Diazobirikmalar-molekulasi tarkibida 2 ta azot tutgan va ularning biri ammoniy azoti bo‘lgan birikmalardir. Alifatik diazobirikmalar ikki xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin: 1) diazoniy tuzlari, 2) diazoalkanlar. Diazoniy tuzlari juda barqaror tuzlardir, chunki ammoniy azotidagi musbat zaryadning qarorliligini oshiruvchi omil yo‘q:CH3 N N X - + C H2 N+ N- HX C H2 N+ N - Diazoniy tuziga nisbatan diazometan qarorliroq, chunki u birinchidan, ichki tuz, ikinchidan manfiy zaryadlangan azot elektronlari yoki manfiy zaryadlangan uglerod elektronlari mezomeriya tufayli tutashadi. Yuqoridagi sxemada diazoniy tuzida diazometanning tuzilishi keltirilgan. Diazoalkanlar chiziqli tuzilishga ega. M-n, diazometanning tuzilishi quyidagicha: CH 2  N Q  N - . Diazometan quyidagicha mezomer ko‘rinishda ham bo‘lishi mumkin: : + _ _ + CH2-N N CH2 N N U chiziqli molekula bo‘lib, deyarli qutbsiz va beqaror moddadir. Diazometan quyidagi usullar bilan olinadi: CH 3 -NH 2 + HONO  CH 2 =N + =N - + 2N 2 O CH 3 -NH-CONH 2 + HNO 2 + N 2 O  CH 2 =N + =N - + NH 3 + CO 2 CH 3 -NH-COOC 2 H 5 + HNO 2 + N 2 O  CH 2 =N + =N - + CO 2 + C 2 H 5 OH Amalda keyingi ikki usul qo‘llaniladi. Ma’lumki birinchi reaksiya natijasida spirt hosil bo‘ladi va azot ajralib chiqadi. Aslida bu reaksiya quyidagi bosqichlar orqali boradi: CH 3 NH 2 . HCl + HONO  CH 3 -N   N  Cl - + 2H 2 O

CH 3 -N +  N + N 2 O  CH 3 OH + N 2 + H + CH 3 -N +  N  CH 2   N +  N  CH 2 =N + qN -  +H + Hosil bo‘lgan metildiazoniy kationi beqaror bo‘lgani uchun spirt hosil bo‘ladi. Diazometanning qarorligini oshirish uchun CH 2 guruhidagi vodorod atomlari elektronoakseptor guruhlarga almashinishi kerak. M-n, glitsinning etil efiridan, 2,2.2-triftoretilamindan hosil bo‘lgan diazobirikmalar shular jumlasidandir: N -  N +  CH-COOC 2 H 5 N -  N +  CH-CF 3 Diazometanning o‘zi alkilaminlardan olinishi zarur bo‘lganda avval alkilamin atsillanadi, olingan mahsulot diazotirlanadi, keyin atsil guruhi ishqor bilan gidroliz qilib chiqarib yuboriladi. Buni quyidagi sxema bilan ko‘rsatish mumkin:NaOH R C H N + N - + C H 3 O C O O N a + H 2 O R C H 2 N C O O C H 3 N O - H2O HNO 2, HX (C 2H 5) 3N R C H 2 N H C O O C H 3R C H 2 N H 2 + C l C О О С Н 3(C 2H 5) 3N - HCl Diazometan sariq-yashil, zaharli gaz. Reaksiyaga kirishish qobiliyati yuqori. Kislotalar, spirtlar, fenollar, aldegidlar bilan oson reaksiyaga kirishadi. Ishqorlar ta’siriga chidamli. Diazometan ta’sirida karbon kislotalardan efir olish karbon kislotalarning metil efirini olishning eng oson usuli hisoblanadi. Quyida diazometanning ba’zi reaksiyalari keltirilgan:

Agar atsillash reaksiyasida diazometan ortiqcha olinsa, metilen guruhidagi vodorod atsil guruhga almashinadi, ajralib chiqqan vodorod xlorid ortiqcha diazometan bilan metil xlorid hosil qiladi: C H 3 C O C H N + N - + N 2C H 3 C O C l + 2 C H 2 N + N - + С H 3 C l Shunday qilib, diazometandan diazoketon olinadi. Bu reaksiya diazometan molekulasidagi vodorodlar harakatchan ekanini ko‘rsatadi. Bu diazometanning metalli hosilalarining olinishi bilan ham isbotlanadi: C H 2 N + N - + ( C 6 H 5 ) 3 C N a N a C H N + N - + ( C 6 H 5 ) 3 C H Diazometan fotokimyoviy parchalanishga uchratilsa, polimerlanadi: n C H 2 N + N - C H 2h  n + N 2 ShmitS diazometanning izomeri-tsiklik diazometanning sintezini amalga oshirdi:+ H 2O CH2 N N O CH2 NH NH Siklik diazometan qizdirilganda qisman ochiq zanjirli diazometanga izomerlanadi.

Adabiyot: 1.O.YA. Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S.428-430. 2.A.N. Nesmeyanov, N.A. Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. Kniga 1. M.: 1969. S.231-235. 3.Q.N. Axmedov, X.Y. Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. II-qism. T.: «Universitet». 1993. 80-89 b.

Похожие

Aromatik aminlar

Tarkibida azot atomi saqlagan besh va olti azotli geterohalqali birikmalar

Polimerlanish darajasi kamayishiga olib keluvchi reaksiyalar

Organik kimyoning asosiy tushunchalari

Neft tarkibidagi geteroatomli birikmalar va mineral komponentlar