Aldegit va ketonlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Скачать

Aldegit va ketonlar REJA USLUBI 1.Tarqatma materiallar 2.Tehnik vositalar. ASOSIY VAZIFA 1.Spirtlardan farqi: 2.Ularni olish usullari va olish xossalari Ularni xalq xo’jaligida ayniqsa qishloq xo’jaligida ishlatiladigan xosilalarini ro’lini tushuntirish. Tayanch iboralar: Karbonil guruh, aldegid, keton. Gidlolizlash va gidratlanish reaksiyalari. Oksim, gidrazon va kumush ko’zgu reaksiyalari. Kucherov reaksiyasi. Tarkibida karbonil gruppa C= O tutgan birikmalar oksobirikmalar deyiladi. Oksobirikmalar sinfiga aldegid va ketonlar kiradi. Ta’rifi Izomeriya va nomenklatura Hossalari Ahamiyati Nomlanishi Olinishi Nazorat savollari Hulosa

O Ulevodorod molekulasidan bir yoki bir necha vodorodni - C gruppaga H almashinishidan xosil bo’lgan birikmalarga aldegidlar deyiladi (chumoli aldegid bundan mustasno). Aldegidlarning umumiy formulasi: O R – C H Ikkita uglevodorod radikali bilan boglangan, o’zida karbonil gruppa saqlagan birikmalarga ketonlar deyiladi. R -C - R O Aldegid va ketonlar ochiq zanjirli alifatik, xalqali (siklik) yoki aromatik, toyingan va toyinmagan bo’lishi mumkin. Masalan: O O R – C R –C – R - S N O N O – S - R – CH = CH – C O H 1. NOMENKLATURASI Aldegid va ketonlarni nomlashda trivial nomenklatura keng qo’llaniladi. Bu nomenklaturaga ko’ra, aldegidlarning nomi ularning oksidlanishdan xosil bo’lgan tegishli karbon kislota nomidagi so’zini aldegidga almashtirish orqali xosil qilinadi. XUN nomenklaturasiga ko’ra aldegid gruppasini borligi suffiks bilan ko’rsatiladi. O

$H-C chumoli aldegid (formaldegid) metanal H O CH 3 -C Sirka aldegid yoki etanal N O CH 3 -CH-C 2-metilpropenal H CH 3 Oddiy ketonlarning nomlari karbonil gruppa bog’langan radikallar nomiga keton so’zini qo’shish bilan xosil qilinadi. IYUPAK nomenklaturasiga binoan tegishli toyingan uglevodorodlar nomiga "on" qo’shimcha qo’shiladi. Masalan : CH 3 - CH 2 - C – CH 3 CH 3 -CH - C – CH 2 – CH 3 O CH 3 O Metiletilketon yoki butanon. Etilizpropilketon yoki 2-metilgtentanon-3 2. OLINISH USULLARI 1.Spirtlarni oksidlash. Birlamchi spirtlarni oksidlanganda aldegidlar, ikkilamchi spirtlar oksidlanganda esa ketonlar xosil bo’ladi: [O] O R – CH 2 OH R – C aldegid H R [O] R R – CH – OH R – C = O keton CI 2.R-CH gidrolizlab aldegidlar, R-C-R dan ketonlar olinadi. Cl CI Cl HOH / OH O R - CN - +  R – CH  R - C \ \ H Cl HOH OH$ $R - C - R + 2HOH  R – C - R  R - C - R \ \ Cl Cl OH OH O Asetilen gomologlarini Ng ++ tuzlar ishtirokida gidratlanishidan ketonlar, atsetilenning o’zidan esa sirka aldegidi xosil bo’ladi. (Kucherov reaksiyasi) Hg ++ HC  CH + HOH  [R-C = CH 2 ]  CH 3 - C – CH 3  OH O FIZIK XOSSALAR Aldegid va ketonlarning quyi vakillari suvda yaxshi eriydi va o ’ ziga xos yoqimsiz xidga ega bo ’ ladi . Yuqori molekulali aldegidlar xushboy gul xidiga ega . KIMYOVIY XOSSALARI Aldegid va ketonlarning reaksiyaga kirishish qobiliyati kuchli bo ’ lib ular uchun birikish , o ’ rin olish , kondensatlanish va oksidlanish reaksiyalari xarakterlidir . Birikish reaksiyalari . 1. Aldegid va ketonlar Ni katalizatori ishtirokida vodorodni biriktirib olish mumkin . Bunda aldegidlardan birlamchi , ketonlardan ikkilamchi spirtlar xosil bo ’ ladi : R – C – H + H 2 R – CH 2 OH  O R – C – H + H 2 R – CH – R    OH  Aldegid va ketonlar sianid kislotani biriktirib oksinitrilga aylantiradi. R OH R – C = O + HCN C Hg ++ O HC  CH + HOH  [CH 3 = CHOH] ]  CH 3 - C – H$

Aldegit va ketonlar

20.09.2019

0

73 KB

Похожие