Абдуали Ғаниевич Ганиев (1931-1999) - Химия - Рефераты

Абдуали Ғаниевич Ганиев (1931-1999)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

28.2412109375 KB

Абдуали Ғаниевич Ганиев (1931-1999) Абдуали Ғаниевнч Ганиев 1931 йил 31 декабрда Тошкент вилояти Қибрай туманининг Ялангоч қишлоғида ишчи оиласида тутилган. У ёшлпгидан билимга чанқоқ, чаълим олишга бўлган зхтиёжн ва кизикиши билан ўз тенгкурлари орасида ажралиб турар. бу хусусиятлар эса уни иямнинг сирли ва машаққатли чўкқиларини эгаллаигга чорлар, тинимсиз изланишга ундар эди. 1948 йилда техпикумни аъло баҳоларга тугатиб, Ўрта Осиё университетининг кимё факультетига ўқишга киради. Университетни имтиёзли диплом билан тугатгач, А.Ғаниев 1953 йили Ломоносов номидаги Москва Давлат университета аспирантурасига ўқишга киради. У дунёга машхур кимёгар олим, академик. 4 марта Давлат мукофоти лауреата- И.И.Черняев раҳбарлигида илмий изланишлар олиб боради. Маълумки, И.И.Черняев машхур рус кимёгари Л.А.Чугаевнинг щогирди бўлиб. координацион бирикмалар кимёси А.Вернер, Л.А.Чугаев ва И.И.Черняевлар номи билан бевосита боғлиқ. 1926 йилда И.И.Черняев транс-таъсир қонуниятларини яратган бўлиб, у назарий ва амалий жиҳатдан муҳим аҳамиятга эга бўлди. Шунингдек, И.И.Черняев 1938 йилда биринчи марта платина металининг саноатдаги аффинаж, 1941 йилда эса спектрал методи ёрдамида тоза платина олиш методларини яратган эди. 1957 йилда А.Ғаниев Москва Давлат университетида кимё фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун диссертация ишини ҳимоя қилади. А.Ғаниев 1953 йилдан бошлаб, Ўз ФА Ядро физикаси институтида фаолият кўрсатиб, нодир ва ноёб металларнинг координацион бирикмалари кимёси, анализи ва технологияси соҳасида илмий-тадқиқот ишлари олиб боради ва бевосита унинг ташаббуси билан 1953 йилда нодир ва ноёб металлар лабораторияси ташкил этилади. У лабораторияга 1963 йилдан то

умрининг охиригача раҳбарлик қилди. А.Ғаниев платиноидлар, олтин ва кумуш металлари кимёси, анализи ва технологияси бўйича йирик илмий-тадқиқот ишларига раҳбарлик қилди. Мазкур илмий йўналиш нодир ва ноёб металларни аниқлашнинг энг сезгир методларини яратиш, янги координацион бирикмаларни синтез қилиш, уларнинг физик-кимёвий хоссаларини ўрганиш, жуда кам миқдордаги нодир металларни бир-биридан ажратишнинг замонавий методларини яратишга багишланган эди. А.Ғаниев 1974 йилда Тошкент Давлат. университетининг (ҳозирги ЎзМУ) ихтисослашган кенгашида докторлик диссертациясини ёклаган бўлиб, акгивацион таҳлил фани соҳасидаги йирик олимлардан бири эди. У нодир металлар кимёси, радиокимёси, аналитик кимёси, уларнинг табиатда тарқалиш копуниятларини ва технологик жараёндаги хусусиятларини ўрганиш масалалари устида назарий ва амалий ишлар олиб борди, натижада бир нечта мухим ва фанда алоҳида ўрин оладиган назарий мулоҳазалар, амалий таклифлар яратилган эди. А.Ғаниев кашфиётларининг кўпчилиги нафақат фанда, балки республикамиз халқ хўжалигининг муҳим тармокларида ҳам ўз ўрнини топган. Яратилган методлари Маржонбулоқ олтинни бойитиш комбинати, Олмалиқ ва Навоий • тог-металлургия комбинатларида тадбиқ > этилиб, биргина 1994 йилнинг ўзида ташландик эритмалардан 10 кг олтин ва 8 кг кумуш олинган эди. Шунингдек, А.Ғаниев илмий-тадқиқот ишлари натижасида Ўзбекистон ўтга чидамли металлар комбинатида ташландик эритмалардан осмийни ажратиб олишда ҳам жуда катта иқтисодий натижаларга эришган эди. Унинг хизматлари республикамиз ҳукумати томонидан муносиб такдирланиб, 1983 йилда унга Беруний номидаги Республика Давлат мукофоти берилди. У Америка Қўшма Штатлари, Россия, Чехия, Япония ва Германия каби давлатларнинг нуфузли илмий анжуманларида ўз маърузалари билан фаол иштирок этди, Мустакил Республикамиз шон- шуҳратини ва унинг фанини ўзга юртларда тарғибот қилди, шогирдларининг жаҳондаги йирик илмий

марказлар билан ҳамкорликда илмий-тадқиқот ишлари бажариши ва олинган натижаларни муҳокама қилиши учун кенг имкониятлар яратиб берди. А.Ғаниев 1984 йилда «Радиокимё» ихтисослиги бўйича Ўз ФА мухбир аъзоси, 1995 йилда эса «Акгивацион тахдил» ихтисослиги бўйича Ўз ФА ҳақиқий аъзо (академиги) этиб сайланди. Унинг бевосита раҳбарлигида 10 нафар фан доктори ва 28 нафар фан номзодлари тайёрланди. Айни пайтда, академик А.Ғаниевнинг илмий-тадқиқот ишлари давом эттирилиб, шогирдлари унинг илмий ғояларини республикамиз халқ хўжалигининг турли соҳаларига тадбиқ этиб келмокдалар. Олимнинг ёрқин хотираси дўстлари ва июгирдлари қалбида доим улуғланиб келади, Термиз Давлат университета профессори, кимё фанлари доктори Ҳ.Тўраевникг бевосита ташаббуси ва раҳбарлигида академик А.Ғаниевга бағишланган. «Аналитик кимёнинг долзарб муаммолари» Республика илмий-амалий конференция™ ҳар уч йилда анъанавий гарзда ўтказилиши йўлга қўйилган. А.Ғаниев илмий-тадқиқот ишларининг натижалари 250 дан ортиқ илмий мақолалар, 5 та монография, 32 та муаллифлик гувоҳномаси ва 4 та Уз ФА патентида ўз ифодасини топган. А.Ғ.Ғаниев О.С.Содиқов, Ш.Т.Толипов, С.Ю.Юнусов, М.Н.Набиев, В.Қ.Қобулов каби академик-устозларига доимо ҳурмат ва эхтиромда, П.Қ.Ҳабибуллаев, Н.А.ГТарпиев, Ю.Т.Тошпўлатов, М.А.Аскаров, З.С.Салимов, Р.Б.Бекжонов каби академик-дўстлари билан доимо елкадош эди. Академик А.Ғаниев Мустакил Давлатлар Ҳамдўстлиги давлатлари кимёгарлари ўртасида катта обрўга эга бўлган, ажойиб устоз ва дуст эди. Уни дўстлари ва шогирдлари жуда оддий, камтарин ва камсукум олим сифатида доим хурмат ва эҳтиром билан эслашадилар.

Адабиётлар: 1.Каримов И.А. “Ўзбекистон ХХI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид ва барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари.”Т. 1997 105-128 бетлар. 2.Тўхтаев А. “Экология” Т. Ўқитувчи-1998. 3.Ғуломов М. Жўраев Й. “Экология. Жиноят ва жазо” Т. 1991 4.Алимов Т.А. Рафиқов А.А. “Экология хатолик сабоқлари” Т. “Ўзбекистон”1991

Похожие

Виталий Борисович Леонтьев (1933 -1999)

Ўзбекистонда кимё фани ва кимё саноати

Синтетик каучук ва синтетик каучук саноатининг барпо этилиши ҳақида

Мирхожи Асқарович Асқаров

Нусрат Агзамович Парпиев