Sport mashg‘uloti jarayonining siklliligi - Физическая культура - Рефераты

Sport mashg‘uloti jarayonining siklliligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

15.8505859375 KB

Sport mashg‘uloti jarayonining siklliligi Bu ayrim mashg‘ulot, bosqich, davrning tugallangan shakli bo‘lib ayrim sikllar sohasida mashg‘ulot jarayonining hamma tuzilishlari uchun xarakterlidir. Sport mashg‘ulotida quyidagi sikllar farqlanadi: 1-mashg‘ulotning kichik sikli – mikrotsikllar (haftalik); 2-mashg‘ulotning o‘rta sikli – mezotsikllar (oylik); 3-mashg‘ulotning katta sikli – makrotsikllar (yillik). Har bir navbatdagi sikl oldingi siklning takrorlanishi emas, balki mashg‘ulot jarayonining rivojlanish yo‘nalishini ifodalaydi. Katta sikl – makrotsikllar bu tayyorlov (fundamental), musobaqaviy va o‘tish davrlarini o‘z ichiga oladi. Mikrotsikllar bir necha kunlarni, ko‘proq haftani o‘z ichiga oladi (kichik to‘lqinlar). Katta sikl – makrotsikllar bu ma’lum bosqichlar, yarim yillik, yillik, ko‘p yillik sikllar bo‘lib sport formasini rivojlantirish uchun olinadi. Bir jismoniy mashqning ikkinchisiga, bir jismoniy sifatnining boshqasiga ta’siri hal qiluvchi ahamiyatga ega (tezkorlik sifatlari chidamlilik ishlari bilan chambarchas bog‘liq). Bu mashg‘ulot jismoniy yuklanishning variativligi, shuningdek ish qobiliyatining pasayish va tiklanish jarayoni qonun-qoidalari bilan xarakterlanadi. Sikllilik, ya’ni ma’lum mashg‘ulotlarning, bosqichlarning, davrlarning nisbatan to‘la takrorlanib turishi mashg‘ulot jarayonining butun tuzilishsi uchun х arakterlidir. Trenirovkaning katta (jumladan, yillik va yarim yillik) hamda kichik (mikrotsikl) sikllari bo‘ladi. Mikrotsikllar bir necha kun, ko‘pincha bir hafta davom etadi. Ularning tuzilishsiga ta’sir etadigan juda ko‘p shart-sharoitlardan eng muhimlarini ko‘rsatib o‘tamiz. Bulardan birinchisi yuklamalar dinamikasining kichik «to‘lqin»larini hosil qiladigan omillarning o‘zidir.

Ikkinchidan, o‘zaro optimal aloqada bo‘lgan turli yo‘nalishdagi mashqlarni takror tatbiq etish zaruriyatidir. Mashg‘ulotda nimagadir ortiqroq qaratilgan turli mashqlar bir qancha mashqlardan foydalaniladi, bunda ularning mashg‘ulotlarda qanday to‘plangani va bir-biri bilan qanday tartibda almashi nib turishiga ham aslo befarq qarab bo‘lmaydi. Masalan, tezkorlik mashqlarini ko‘p hollarda chidamlilik mashqlari bilan bir mashg‘ulotda bajarish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Ular turli mashg‘ulotlarda to‘plangan bo‘lsa, tezkorlikni rivojlantirishga mo‘ljallangan mashqlar bajariladigan mashg‘ulotlar asosan chidamlilikka ahamiyat beriladigan mashg‘ulotlardan oldin bo‘lsa eng ya х shi samara beradi. Boshqa mashg‘ulotlarga nisbatan ham shu kabi ma’lum navbat tartibi saqlanishi kerak. Bular bari mik rotsikllar tuzilishida o‘z ifodasini topadi. Uchinchidan, mehnat va o‘quv faoliyatining umumiy rejimi muhim ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun mashg‘ulot mikrotsikllarining ko‘pincha bir haftalik bo‘lishi ham tasodifiy emas. Bu mashg‘ulot jarayonini optimal tashkil etish talablariga hamisha ham javob bermasada, mehnat va o‘quv haftasining ritmiga osonroq mos tushadi. Nihoyat, mashg‘ulotning tuzilishi va mazmuni muntazam sur’atda o‘zgarib turgani uchun, mikrotsikllar mashg‘ulot jarayonining bosqich va davrlari х ususiyatlariga qarab qayta tuzilib turadi. Mikrotsikllar, aslini olganda, mashg‘ulot tuzilishining eng variativ elementidir. Murabbiy bilan sportchi mikrotsikllarning mazmuni va tuzilishiga zarur o‘zgarishlar kiritish bilan (ya’ni mashqlar kompleksini, mashg‘ulot jarayonlari hamda dam olish kunlari miqdorini, ularni almashtirib turish tartibini, yuklamalar kattaligini, ular hajmi hamda jadalligining dinamikasini va hokazolarni o‘zgartirish bilan) mashq ko‘rganlikni taraqqiy ettirishga х alaqit berishi mumkin bo‘lgan х ilma- х il tashqi ta’sirlarga barham beradi va shu yo‘l bilan mashg‘ulot jarayonining umumiy oqimini ta’min etadi. Navbatdagi har bir sikl o‘zidan oldingisini shunchaki takrorlab qolmay, balki yangi asosga, shu jumladan, mashg‘ulot vosita va metodlarini qisman yangilash asosiga quriladi hamda odatda mashg‘ulot yuklamalarining yuksakroq darajasida o‘tadi (yuklamani ko‘paytirish yosh х ususiyatiga qarab mashg‘ulotlar

yuklamasining umumiy hajmi stabillashib, keyinchalik esa pasaya borishi hollariga taalluqli emas). Sikllilik sport mashg‘ulotining asosiy qonuniyatlaridan biri sifatida sistemalilik va ilgarilab borish tamoyillaridan foydalanishga bevosita aloqadordir. Bu qonuniyat mashg‘ulotlarning ketma-ketligini belgilashda ham, yuklama va dam olish tizimini tuzishda ham va mashg‘ulot jarayonlari tuzilishiga aloqador boshqa barcha muammolarni hal etishda ham muntazam ravishda hisobga olib borilishi kerak. Shunday qilib, sport mashg‘uloti murabbiy va sportchi faoliyatining natijalari belgilaydigan o‘ziga х os spetsifik qonuniyatlarga ega ekan. Faqat ana shu qonuniyatlarni bilib olgandagina hamda ulardan ta’lim va tarbiyaning umumiy prinsiplari bilan birgalikda mahorat bilan foydalanilgandagina sport taraqqiyotining cho‘qqilari sari ishonch bilan borish mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. «O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish to‘g‘risida»gi farmon – 2002-yil, 24-oktabr. 2. Barkamol avlod orzusi. O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti. – Toshkent, 2000. 3. T.S. Usmonxo‘jayev va boshqalar. «Bolalar va o‘smirlar sporti mashg‘ulotlari nazariyasi va uslubiyatlari». O‘quv qo‘llanma. – Toshkent, «ILM-ZIYO», 2006. 4. L.P. Matveyev, A.D. Novikov. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi. I tom. – Toshkent, «O‘qituvchi», 1975. 5. K.M. Mahkamjonov, X.B. Tulenova. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi. Ma’ruzalar matni. II qism. – Nizomiy nomidagi TDPU. 2002. 6. «Trenerlik metodikasi» fanidan namunali o‘quv dasturi. – Toshkent, 2011. 7. T.S. Usmonxo‘jayev, O‘. Tursunov. Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti. – Toshkent, «O‘qituvchi», 2004.

Похожие

Sport mashg‘ulotining tuzilishi

O’zbekiston sport inshootlari

Sport inshootlarining tarixiy ma’lumotlari

O‘z-o‘zini jismoniy barkamollikka yetishtirishning,maq'sadi,mazmuni,vosita va uslublari

Voleybolchilar sport trenirovkasining umumiy asoslari