Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini tashkil qilish hamda о‘tkazishdagi gigiyenik talablar - Физическая культура - Рефераты

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini tashkil qilish hamda о‘tkazishdagi gigiyenik talablar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini tashkil qilish hamda о‘tkazishdagi gigiyenik talablar Gigiyena –bu salomatlik tqg‘risidagi, uni saqlash, mustaо‘kamlash о‘amda tevarak atrofdagi omillarning unga kqrsatadigan zarali ta’sirini bartaraf etish vositalari va metodlari tqg‘risidagi fandir. Gigiyena iqlimni, mikroiqlimni, о‘avoning, suvning va tuproqning о‘olatini, ovqatlanish sharoitlarini, kiyim-kechak, turar joy, meо‘nat va dam olishga qqyiladigan shartlarni, jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlari qtkaziladigan shart-sharoitlarni о‘amda boshqa bir qator masalalarni qrganadi. Odamning meо‘nat, dam olish va sportdagi faoliyatining biror soо‘asi yqqki, ular gigiyenik jiо‘atdan tartibga solib turilmaydigan bо‘lsin. Odam salomatligiga ta’sir kqrsatadigan omillarni normalashtirib, ya’ni ularning dozasini belgilab turish gigiyena fanining asosiy maqsadi о‘isoblanadi. Gigiyenik normalar cheklab qqyiladigan(masalan: о‘avoda ,suvda, tuproqda zararli moddalarning yql qqyish mumkin bо‘lgan miqdorini belgilash shaklida) yoki optimal о‘olatga keltirish (masalan: jismoniy yuklamalar, ovqat ratsionining optimal dozalarini belgilash) harakterida bqlishi mumkin. Tavsiya etilgan gigiyenik normalar qonuniy yql bilan mustaо‘kamlanadi о‘amda sanitariya inspeksiyasi organlari tomonidan nazorat qilib turiladi. Gigiyenada turli fan soо‘alari-sotsiologiya, demografiya, fiziologiya, mikrobiologiya, fizika,ximiya soо‘alarida qqllaniladigan metodlar va metodikalardan foydalaniladi. Jismoniy tarbiya gigiyenasi-gigiyena fanining bqlimlaridan biridir. Jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlaridan odam salomatligini saqlash va mustaо‘kamlash maqsadida samaraliroq foydalanish uchun shart-sharoitlarini ilmiy jiо‘atdan asoslangan о‘olda normaga solib turish, jismoniy tarbiya gigiyenasining mazmunini tashkil etadi. Jismoniy tarbiya gigenasi mashg‘ulotlarning samaraliroq metodlarini va eng qulay shart-sharoitlarini asoslab berish uchun jismoniy mashqlar odamlar sog‘ligini mustaо‘kamlashga qay darajada xizmat qilishini qrganadi. Jismoniy tarbiya gigiyenasining aо‘amiyati fantexnika revomotsiyasi davriga kelib ancha ortda. Agar 19 asrning oxiri va 20 asrning boshlarida odamlar sog‘ligini va о‘ayotini saqlashda sanitariya-gigiyenaning ommoviy tarzda tarqatilgan yuqumli kasalliklarning oldini olishga qaratilgan tadbirlar(vodoprovodlar qurish, kanalizatsiya qrnatish, shaharlarni toza tutish va boshqalar) asosiy rol qynagan bqlsa, о‘ozirgi kunda aо‘olini kasallanishi va qlim

strukturasida yurak tomir kasalliklari, modda almashinuv, asab sistemasi kasalliklari yetakchi qrin tutadi.Bunday kasalliklarning paydo bqlishida kasallik xavfining asosiy omili sifatida gipodonomiyaning oldini olish maqsadida jismoniy mashqlarning qqllanishi gigiyeniyada yetakchi axamiyat kasb etadi. Jismoniy tarbiya gigiyenasining vazifalari quyidagilar о‘isoblanadi:odamning jismoniy о‘olatiga о‘os bо‘lgan mezonlar bqyicha uning salomatligiga oid model parametrlarlarini normallashib turish (jismoniy rivojlanishi,jismoniy tayyorgarlik darajasi chiniqqanlik), jismoniy yuklamalarni normaga solib turish, faqat gipodanimiyaning oldini olish bilangina cheklanmay, shu bilan birga sixat-salomatlikning model darajasiga erishish va uni saqlab turish uchun unga optimal darajada mashq ta’sirini kqrsatilishini ta’min etadigan chiniqtiruvchi tadbirlar; mashq va musobaqa yuklamalarini, dam olish, ovqatlanish, katta sportda tiklanish tadbirlarini muayyan tartibga solib turishi; fizkultura va sport mashg‘ulotlari shart-sharoitlarini(iqlim va mikroliqlim, sport inshoatlari va jiо‘ozlari, kiyim-kechaklar va boshqalar) salomatlikka qulay ta’sir kqrsatishiga yordam beradigan tarzda normaga solib turish. Salomatlikni saqlash va mustaо‘kamlashda atrof-muо‘itni ozoda saqlash, ratsional tarzda ovqatlanish faol ravishda optimal harakatlar qilish о‘amda asab о‘ayajonlanish о‘addan oshib ketadigan stress xolatlarning oldini olish singari tadbirlar bilan bir qatorda, jismoniy tarbiya о‘am eng muо‘im va istiqbolli omillardan biriga aylanib bormoqda.shu bilan birga, yuksak darajadagi yutuqlarga erishgan sport salomatlik uchun muayyan darajada xavf tug‘diradigan(xaddan tashqari zqriqish va jaroxatlar) anchagina intensiv va keng xajmli yuklamalar bilan bog‘liq bqlib, ular puxta vrachlik-pedagogik nazorati qrnatilishini, о‘amda mashqlarning gigiyenik jixatdan tqg‘ri tashkil etilishini ta’minlashni talab qiladi.Mana shu qoidadan kelib chiqqan о‘olda sog‘lomlashtirish maqsadida qtkaziladigan jismoniy mashqlar о‘amda yuqori kqrsatkichlarga erishishni maqsad qilgan katta sport maqg‘ulotlariga qqyiladigan gigiyenik talablarni aloо‘ida- aloо‘ida qarab chiqish lozim. Salomatlik tushunchasi . Odamlar salomatligini saqlash va mustaо‘kamlash jismoniy tarbiyaning asosiy vazifalaridan biri о‘isoblanadi.Salomatlik deganda, odm organizmining shunday bir xolati tushuniladiki, bunda uning barcha funksiyalari tashqi muо‘it bilan muvofiqlashtirilgan bqladi va unda qandaydir kasalliklar bilan bog‘liq bо‘lgan qzgarishlar kqzga tashlanmaydi.

Sog‘liqning qanday aо‘volda ekanligini subyektiv yql(ya’ni sqrab- surishtirish) bilan va obyektiv tadqiqotlar qtkazish asosida aniqlanadi. Darsga qо‘yiladigan muhim talablar: uning taolim va instruktiv yо‘nalishi, о‘quvchilarning salomatligi, jismoniy rivojlanishi va harakat tayyorgarligini hisobga olib, ularga tabaqali yondashuv; yuqori harakatchanligi va emotsionalligi; darslarda о‘quvchilar mustaqil (uy topshiriqlar) jismoniy rivojlanishi va sifatlarni tarbiyalashda darslarda о‘zlashtirgan oddiy harakat taosirni takrorlash uchun topshiriqlar oladilar, ularning bajarilishini tekshirish muntazam ravishda amalga oshiriladi. Darslar odatdagidek ochiq havoda о‘tkaziladi. Bolalar sport kiyimlari va poyafzallarda ilk vaqtlarda harakat 15__S va undan yuqori bо‘lganda trusik va maykada shug‘ullanadilar. Harakat past bо‘lganda esa mashq qiluvchi kostyumlarda, qishda harorat sharoitiga muvofiq keluvchi kiyismlar bilan bajaradilar. Umumiy о‘rta taolim maktablarida darslar jismoniy tarbiya va sport bо‘yicha mashg‘ulotlar о‘tkazilayotgan joylar sanitariya-gigiyena talablariga, xavfsizlik qoidalariga qatoiy rioya qilipshni talab qiladi. Sog‘liqlari tufayli maxsus tibbiy guruhlariga о‘tkazilgan bolalar bilan jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari maxsus dastur bо‘yicha alohida о‘tkaziladi. Maktab direktori jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini о‘tkazish uchun zaruriy sport inventarlari va uskunalari bilan taominlanishi va ulardan samarali foydalanish uchun javobgardir. О‘quv tarbiya ishlari bо‘yicha uchun о‘rinbosarlariga jismoniy tarbiya bо‘yicha о‘quv dasturlarining bajarilishi, jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini sifatli о‘tkazishlari va maxchsus meditsina guruhiga о‘tkazilgan о‘quvchilar bilan mashg‘ulotlar javobgarligi yuklatilgan. О‘qituvchi va о‘quvchilarning mashg‘ulot joylarini tashkil etilishiga qо‘yiladigan tavsiyalar. ● о‘qituvchi mashg‘ulot joylarida har doim sport kiyimida bо‘lishi; ● sanitariya-gigiyenik talablariga muntazam rioya etish; ● jihoz inventarlarni dars oldidan vaqtida tekshirib nazoratdan о‘tkazish; ● mashg‘ulot uyushtirishning barcha qoidalariga rioya qilish; ● har-bir jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari sanitariya-gigiyenik talablarga mos ravishda olib borish zarur. Darsni о‘tkazishning tibbiy- gigiyenik sharoitini yaratish;

Jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish jarayonida yuzaga keladigan, sog‘lomlashtirish effektidan kelib chiqadigan bir kompleks tadbirlar tushuniladi. Sport zalining qahtiy belgilangan tibbiy-gigiyenik talablariga muvofiqligiga erishish. Sport zali uchun xavo temperaturasi 18-16 s gradusda ushlash maqsadga muvofiqdir. Inson о‘pkasida shug‘llanuvchi tinch turgan havo ventilyatsiyasi almashishi minutiga 4 dan 6 litr atrofida, yuqori harakatda bajarilayotgan mashqlarda organizimni havo yutishi 10-12 litr darajada oshishi mumkin. Shuning uchun, tanaffuslarda, mashg‘ulot boshlanishidan oldin zalni toza havo bilan shamollatish polni hо‘l latta bilan artib chiqish lozim. Ayniqsa,zaldagi jihozlar, anjomlar, mat (gilam)lar va polni tozaligi doimiy diqqat e’tiborni talab qiladi. Har bir darsdan s о ‘ng jihozlar, matlarni namlangan latta bilan artib chiqish zarur. Mashg‘ulotlar tugagandan s о ‘ng zal tozalovni talab etadi.Chunki tozalanmagan zal shug‘ullanuvchi sog‘ligiga putur etkazadi, tanani, sport kiyimlarini ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Mashg‘ulot joy (zal)ni moddiy texnik ta’minlash: Darsning optimal zichligini ta’minlashga imkon beradigan, qо‘yilgan kompleks vazifalarni tо‘laqonli hal etish uchun kafolat beradigan, yetarli darajadagi xalqaro standart talablariga javob beruvchi о‘quv- tarbiya jihozlari, anjomlari va mashg‘ulot joyi nazarda tutiladi. Zalda о‘quv dasturida berilgan mavzularga, sport tо‘garaklarning turiga binoan hamda umumiy о‘rta ta’lim maktablarida sport zallari sport о‘yinlari, gimnastika mashg‘ulotlari hamda aralash sport turlariga mо‘ljallangan zallardan iborat bо‘lganligi ular belgilangan talablarga asosan, sport anjomlari – jihozlari va uskunalari joylashtiriladi hamda о‘rnatiladi.

Похожие

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini tashkil qilish shakllari

Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish tizimida jismoniy tarbiya

Jismoniy tarbiyaning uslubiy tamoyillari hamda jismoniy tarbiya jarayonida ularni amalga oshirish yo`llari

Yangi davrda jismoniy tarbiya

Qadimgi Rimda jismoniy tarbiya