Metallarga eritib ishlov berish jarayoni tavsifi - Тепловая инженерия - Рефераты

Metallarga eritib ishlov berish jarayoni tavsifi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

240 KB

Metallarga eritib ish lov berish jarayoni tavsifi Reja. 1.1. Domnada cho’yan eritish va uning xususiyatlari 1.2. Po’lat ishlab chiqarish sanoati 1.3. Po’latni chig’irlab yoyish jarayoni tavsifi

Tayanch iboralari: Gazlar, gorn, kislorod, shixta, uglerod gazi 1.1. Domnada cho’yan eritish va uning xususiyatlari Domna pechiga solingan shixtaga qizigan gazlar ta’sir etishi natijasida sodir bo’ladigan protsesslar tufayli chuyan, shlak va koloshnik gazlari hosil bo’ladi. Domna pechida sodir bo’ladigan protsesslar, asosan, yoqilg’ining yonishi, temir oksidlaridan temirning qaytarilishi, temirning uglerodga to’yinishi, marganets, kremniy va boshqa qo’shimchalarning qaytarilishi hamda shlak hosil bo’lishidan iborat. Yoqilg’ining yonishi. Domna pechiga solingan yoqilg’i (koks) pastga tomon tushar ekan, ko’tariluvchi gazlar ta’sirida qiziy boradi va furmalar ruparasiga yetganda, gornga haydalgan havo tarkibidagi kislorod hisobiga to’la yonadi, ya’ni koks uglerodi bilan kislorod reaksiyaga kirishadi, natijada karbonat angidrid hosil bo’ladi va ma’lum miqdorda issiqlik ajralib chiqadi: C+C 2 = CO 2 +Q (кж). Hosil bo’lgan karbonat angidrid yuqoriga ko’tariladi va qattiq qizigan koks qatlamlari orasidan o’ta turib, koks tarkibidagi uglerod bilan reaksiyaga kirishadi, natijada uglerod II oksid (is gazi) hosil bo’ladi va ma’lum miqdorda issiqlik yo’tiladi: CO 2 + C = 2CO-Q (кж) . Bu reaksiya bilan bir vaqtda, pechga haydalgan havo tarkibidagi suv bug’idan uglerod vodorodni qaytaradi, natijada vodorod bilan uglerod II oksid aralashmasi hosil bo’ladi va ma’lum miqdor issiqlik yuritiladi:

H 2 O + C = H 2 + CO –Q (кж). Yuqorida keltirilgan reaktsiyalar natijasida ajralib chiqqan, uglerod II oksid (CO ) hamda vodorod ( H 2 ) va havo bilan birga kirgan azot (N2) dan iborat gazlar aralashmasi yuqoriga tomon ko’tariladi va pastga tushayotgan shixta bilan uchrashib uni qizdiradi. Shu bilan birga, bu gazlarning ba’zilari, masalan, CO shixta materialli bilan reaktsiyaga ham kirishadi. Shixtaning yuqorigi qismida – temperaturasi 300° gacha bo’lgan zonasida shixta materiallari qurib, ulardan gigroskopik suv, 300-500°C li zonasida esa kristallizatsion suv bug’ holida ajralib chiqadi. Suv bug’ CO bilan reaksiyaga kirishib, qo’shimcha gazlar CO 2 , CO va H 2 hosil qiladi. Shixta tarkibida karbonatlar bo’lsa, ular parchalanadi. Masalan, 350-400°C li zonada temir II karbonat parchalanadi: 3MnCO 3 =Mn 3 O 4 +2CO 2 +CO-Q ( кж ); 5000°C dan sal yuqori temperaturali zonada marganets karbonat parchalanadi. 3MnCO 3 =Mn 3 O 4 +2CO 2 +CO-Q ( кж ); 900°C chamasi temperaturasi zonada esa kal’siy karbonat parchalanadi: CaCO 3 =CaO+CO 2 -Q ( кж ) ва h о k а z о . Bu reaktsiyalarning hammasida issiqlik yo’tiladi. Demak, 350 dan 900°C gacha temperaturalarda flyus va ruda karbonatlardan hosil bo’ladi. Karbonatlarning parchalanishidan hosil bo’lgan kal’siy va magney oksidlari hamda boshqa ba‘zi oksidlar pechning yuqoriroq temperaturali zonasida tushganda bekorchi jinslar bilan qo’shilib, suyuqlanadi-da, shlak hosil qiladi. Shlak hosil bo’lishi. Shlak domna pechining raspar va zaplechik qismlarida ruda tarkibidagi bekorchi jinslar, yoqilg’i kuli va oltingugurt hamda rudadagi qo’shimchalarning flyus bilan qo’shilib suyuqlanishidan hosil bo’ladi. Domna protsessida shlakning ahamiyati juda katta, chunki olinadigan chuyanning sifati

shlakning harakteriga bog’likdir. Masalan, chuyanda marganetsning miqdori ko’p bo’lishi kerak, negaki bunday shlakda MnO yomon eriydi, natijada marganets qaytarilib cho’yanga o’tadi. Agar cho’yan tartibida kremniyning miqdori ko’p bo’lishi talab etilsa, aksincha, shlakda oxak miqdori kam bo’lishi kerak va hakozo. Hosil bo’lgan suyuq shlak gorndagi suyuq cho’yan ustida yig’iladi. 1.2. Po’lat ishlab chiqarish sanoati Xozirgi zamon domna pechlari juda katta inshoatlar bo’lib, bo’yi 70 m (foydali balandligi 35 metrgacha) ga yetadi, hajmi esa 2000…5000 м ³dan oshadi. Bitta domna pechida so’tkasiga + 10000 t dan ko’proq chuyan ishlab chiqariladi. Domna pechlari, barcha shaxta pechlari kabi, qarshi oqim prentsipida ishlaydi, ya‘ni yoqilg’i (koks), ruda va flyus domna pechining tepasidan tushiriladi. Ular o’z og’irligi ta‘siri pechning tubiga tomon uzluksiz tushib turadi, pechning tubiga yoqilg’ining yonishidan hosil bo’lgan mahsulotlar-yuqori temperaturali gazlar tepaga uzluksiz ko’tarilib turadi. Domna pechi (19-rasm) beshta asosiy qismdan, gorn, zaplechik, raspar, shaxta va koloshnikdan iborat. Gorn. Domna pechining bu qismida yoqilg’i yonadi, suyuq chuyan va shlak yig’iladi. Garnning tubi leshchad deb ataladi, suyuq chuyan ana shu leshchad (1) ga oqib tushadi. Garnda leshchad sadxidan sal balandga chuyan chiqarish uchun teshik (2), undan yuqoriroq esa shlak chiqarish uchun teshik qilingan. Gornning yuqoridagi qismida aylana bo’ylab furmalar (3) o’rnatilgan, bu furmalar soni o’n oltita va undan ortiqroq bo’ladi, yoqilg’ining yonishi uchun zarur bo’lgan havo pechga ana shu furmalar orqali xaydaladi. Qizdirilgan havo furmalarga xalqa truba (10) dan keladi. Gornda temperatura 1800°C dan oshadi.

Zaplechik . Domna pechining bu qismi – katta asosi , tepaga qaragan kesik konus shaklida bo ’ lib , unda temperatura 1900° C ga yetadi va metall bilan shlak suyuqlanishda davom etadi . Raspar. U domna pechining keng qismi bo’lib, tsilindr shaklidadir. Rasparda temperatura 1400°C va undan yuqorirok bo’ladi. Domna pechining bu qismida metall suyuqlanadi va shlak hosil bo’la boshlaydi. Shaxta. Domna pechining eng asosiy va eng katta (uzun) qismi bo’lib yuqoridan pastga tomon kesik konus shaklida bo’ladi.

Pechning bu qismida mavjud xom ashyolar quriydi va rudalar darz ketadi. Shaxtaning koloshnik tomonidagi qismida temperatura (ishlangan gazni chiqarish trubasi oldida) 200-300 °C ni tashqil kilsa, shaxta pastida (raspar tomonidagi qismida) esa temperatura 1200-1300°C ni tashqil qiladi. Shaxtaning yuqori (400-600°C da ) temir oksidlariga uglerod oksid (CO) ta’sirida temir quyidagi sxema bo’yicha tiklanadi, ya’ni; 3Fe 2 O 3 +CO=2Fe 3 O 4 +CO 2 dan Fe 3 O 4 +CO=3 FeO +CO 2 bo’lib, FeO+CO=Fe +CO 2 hosil qiladi. Koloshnik. Koloshnik domna pechining eng ustki qismi bo’lib, unga shixta solish apparati o’rnatiladi. Pechga shixga portsiyalab tushiriladi, pechga tushiriladigan shixtaning har bir portsiyasi kolosha deb ataladi. Koloshnik so’zi koloshadan degan iborani anglatadi. Shixta solish apparati shixtani bir tekisda taqsimlash uchun xizmat qiladi va pech gazlarining atmosferaga chiqishiga, atmosfera havosining esa pechga kirishiga yo’l qo’ymaydi. Shixta solish apparatining turli konstruktsiyalari mavjud bo’lib, ulardan eng ko’p tarqalgan turi kichik konus (11) va katta konus (12) dan iborat konstruktsiyadir. Bunday konstruktsiyali apparat shixtaning yirikroq bo’laklarini pechning markaziga tomon, maydaroq bo’laklarini esa pechning markaziga tomon, maydarok bo’laklarini esa pechning devorlari tomon tushiriladi, shixtaning zichligi pech devorlari tomonida kattaroq, markazida esa kichikroq bo’ladi. Domna pechida pastdan yuqoriga ko’tarilayotgan gazlarning ko’pi, odatda, pech devorlari yonidan, oz qismi esa markazidan o’tadi. Shixtaning yuqorida aytib o’tilgan tarzda taqsimlanishi gazlarning pech kundalang kesimi bo’yicha bir tekisda o’tishiga sharoit yaratadi, natijada rudadan metall ancha to’la qaytariladi. Domna pechida koloshnigining yon devoriga truba (7) o’rnatilgan bo’lib, pechda hosil bo’ladigan yonuvchi gazlar, karbonat angidrid, chang, havo bilan kirgan azot va boshqalar aralashmasi ana shu trubadan gaz tozalash apparatiga yuboriladi. Bu gazlar aralashmasi domna gazi yoki koloshnik gazi deb ataladi. Koloshnik gazining pechdan chikish oldidagi temperaturasi 300°C ga yetadi. Domna pechining temir-betondan ishlangan ogir fundamenti bo’ladi. Pechning shaxtasi ana shu fundamentga urnatilgan kolonnalarga tayanch xalka (9) orqali

mustahkamlanadi. Domna pechining devori (13) yuqori sifatli shamot g’ishtidan tirilgan bo’lib, 15-20 mm qalinlikdagi po’lat kojuk (14) bilan qoplangan. Gorn, zaplechik, raspar va shaxta hajmlarining yig’indisi domna pechining foydali hajmi deyiladi. Hozirgi ba’zi domna pechlarining foydali hajmi 5000m³ dan oshadi. 1.3. Po’latni chig’irlab yoyish jarayoni tavsifi Domna pechiga juda ko’p miqdorda shixta materiallari solib turiladi, domna pechining ish unumini oshirish uchun esa unga haydalanadigan havo ma‘lum temperaturagacha qizdirib olinadi. Shixta materiallarini keltirish va ularni domna pechiga solish, yoqilg’ining yonishi uchun zarur bo’lgan havoni qizdirish va uni domna pechiga haydash ishlari domna pechining yordamchi qurilmalari vositasida bajariladi. Domna pechi, yuqorida aytib o’tilgandek, 8-10 yil to’xtovsiz ishlaydi. Domna pechining bunday uzoq-uzoq vaqt ishlashini ta’minlash uchun uning yordamchi qurilmalari juda puxta bo’lishi va buzilmay ishlashi kerak, ya’ni ular ishonchli bo’lishi zarur. Domna pechining yordamchi qurilmalari jumlasiga ko’tarish va to’kish mexanizmlari, qo’yish saroy (maydoncha) lari, havo qizdirgichlar, gaz tozalash apparatlari, havo haydash mashinalari va boshqalar kiradi. tarkibida, temir II-oksidi-FeO dan tashqari, xrom III- oksidi (Cr 2 O 3 ) ham bo’ladi. Dom

Adabiyotlar : 1. Бухаркин Е.Н. Тепловые и гидравлические режыми отопительных конденсационных котлов, М; Энергоатомиздат, «Промышленная энергетика» 1996 – 20 – 24с. 2. Р. Qаландаров “Конструкцион материаллар технологияси”. Тошкент “O’qитувчи” 1989й.

Похожие

Metallarga ishlov beradigan yonilg’i pechlarning ishlash printsiplari

Suyuqlik qaynashda issiqlik berish

Erkin va majburiy konveksiyada issiqlik berish

Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalari va moslamalari

Ayrim xollarda issiqlik berish koeffitsiyentini aniqlashga bog‘liq tenglamalar