Ўзбекистонда ресторан менежментини ривожлантиришнинг иқтисодий аҳамияти - Экономика - Рефераты

Ўзбекистонда ресторан менежментини ривожлантиришнинг иқтисодий аҳамияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Ўзбекистонда ресторан менежментини ривожлантиришнинг иқтисодий аҳамияти. Режа: 1. Ўзбекистонда ресторан менежментини ривожлантиришнинг аҳамияти 2. Ўзбекистонда овқатланиш тармоқларига бўлган талабни ўрганиш. 3. Ресторанларга қўйиладиган санитария талаблари

Ўзбекистонда ресторан менежментини ривожлантиришнинг аҳамияти Ресторан менежментини ривожлантиришнинг Ўзбекистон иқтисодиёти учун зарурлиги, унинг имкониятларидан келиб чиққан ҳолда аҳолининг моддий фаровонлигини яхшилаш, уларни иш билан таъминлаш имкониятлари янада юқори бўлишига эришиш мумкин. Бу мақсадга етиш учун ҳали амалга ошириладиган ишлар кўлами жуда кенг. Шуни қайд қилиш лозимки, ресторан менежменти муаммолари энг кам ўрганилган йўналиш бўлган, бу соҳанинг қай турларига эътибор бериш, саёҳат қилувчилар учун уларнинг хоҳиш - иродасини билиш, энг фойдали ва қулай сафарларга чорлаш, хавфсизликни таъминлаш, овқатлантириш фаолиятини ўрганиш, айниқса миллий таомлар рекламасини амалга ошириш ва ахборотлар маълумотларига эга бўлиш жуда муҳимдир. Ўзбекистонда сайёҳликнинг ривожланиши, унга бўлган муносабатни йилдан - йилга ортиб бориши билан белгиланади. Айниқса, ўрта ва кичик тадбиркорларни шакллантиришда сайёҳликнинг имкониятлари жуда каттадир. Чунки, Ўзбекистон шароитида ҳозирги иқтисодий барқарорликнинг мавжуд бўлиши бу соҳани ҳам жадал суръатлар билан ривожлантириш имкониятини туғдирмоқда. Тарихдан маълумки, ҳар бир давлат тараққиётида энг асосий омил, ижтимоий адолат, инсонпарварлик ва осойишталикдир. Мана шундай вазият Ўзбекистон ҳудудида мавжуд бўлиб, у Ўрта Осиё минтақасида энг сулҳпарвар, осойишта, тадбиркор ва сайёҳларни ўзига чорловчи макон ҳисобланади. Шуларни ҳисобга олиб, Ўзбекистонда ресторан хўжалигини такомиллаштиришни ўрганиш, ундан жаҳон бозорлари учун йўл топиш жуда муҳимдир. Саёҳатчиларга хизмат кўрсатишнинг Ғарбнинг замонавий андозаларини ҳам, Шарқнинг меҳмондўстлик анъаналарини ҳам бирлаштирадиган туризмнинг миллий моделини шакллантириш учун янада кенг имкониятлар очилади. Ўзбекистон Республикаси ҳам бошқа ҳамдўстлик мамлакатлари қатори ҳалқаро туризмни ривожлантириш чора - тадбирларини кўриб ўзининг миллий моделига

асосланган туризмни шакллантириш учун ҳаракат қилмоқда. Бу модел ички имкониятларга, ўзбек ҳалқи менталитетига ва жаҳон андозаларига мос келадиган талабларни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши лозимлиги таъкидланмоқда. Агар Ўзбекистонни туризм соҳасидаги салоҳиятини кўрадиган бўлсак, у Марказий Осиё мамлакатлари ичида энг катта имкониятларга эга эканлигини кўрамиз. Бу ҳақда, масалан, республика худудида мавжуд бўлган 4 мингдан ортиқ меъморчилик, монументал санъат, қадимий ёдгорликлар далолат бериб турибди. Ўзбекистонда ҳалқаро туризм имкониятларини ўрганган Туристик ташкилотларнинг экспертлари маълумотига кўра 2010 йилга келиб, республикага хориждан 1,2 млн. дан ортиқ, сайёҳатчи келиши мўлжалланган, улардан келадиган даромад эса 1 млрд. Америка долларидан ортиб кетади. Халқаро туризмнинг бундай ривожланиши, уни энг даромадли валюта тушумлари келадиган тармоққа айлантиради, ҳатто пахта - толаси ёки олтинни сотишга қараганда ҳам даромадлироқ ҳисобланиши мумкин. Келажакда туризмни энг катта фойда келтирувчи тармоқ деб, қарашга жаҳон тажрибаси аниқ мисол бўла олади. Масалан, охирги 30 йил давомида Австрияда туризмидан келадиган даромад 2,1 млрд. шиллингдан 110,1 млрд. шиллингта етди, ёки 55 мартага кўпайди. Ўзбекистоннинг яқин келажакдаги салоҳиятини ўрганиш натижасида, илмий изланиш натижалари шундан далолат бермоқдаки, ҳалқаро туризмдан келадиган даромад 2010 йилга келиб, 1-1,5 млрд. долларни ташкил этиши мумкин. Яъни , у республика ялпи ма ҳ сулот эксперти валюта тушумидан кам бўлмайди. Аммо ҳозирги мавжуд ҳ олатда бундай натижага эришиш мушкул. Бу қ ийинчилик жуда кўплаб омилларга, сабабларга боғлиқ бўлган, инсонлар онгидаги эски фикрлашлар, уларни психологик кайфиятларидаги айрим тушунмовчиликларни бартараф қилиш билан боғли қ дир. 2. Ўзбекистонда овқатланиш тармоқларига бўлган талабни ўрганиш.

Халқаро туризмда хизмат кўрсатиш ва сервис, таъкидлаганимиздек, жуда катта салоҳиятга эга. Аммо бу салоҳиятдан фойдаланиш самараси жуда ҳам кам десак муболаға бўлмайди. Халқаро туризм бозорини ривожлантиришда овқатлантириш комплекслари билан биргаликда ресторан ҳисобланмаган, аммо унинг функциясини бажарадиган объектлардан ҳам кенг фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Сайёҳларни овқатлантиришда одатда бундай объектлар жуда қулай ва содда бўлиб, уларнинг самарадорлиги юқоридир. Чойхоналар, шахсий ошхоналар ва ҳаказолар сайёҳлар учун жуда қулай бўлган овқатланиш масканларидир. Сайёҳликда буларнинг ичида Ўзбекистонда энг кенг тарқалгани ва арзони миллий чойхоналардир. Лекин, Ўзбекистон шароитида миллий чойхоналарнинг ривожланиши учун кенг имкониятлар, шарт - шароитлар мавжуд бўлсада уларни қуриш, фойдаланиш ишига катта аҳамият берилмаяпти. Ваҳоланки, халқаро туризм йўналиши бўйича ташриф буюрадиган туристларнинг чойхона каби масканлардан фойдаланиши улар учун жуда қўлайлик туғдиради. Айниқса, ҳозирги бозор иқтисодиёти шароитида мавжуд бўлган иқтисодий қийинчиликлар даврида ички сайёҳларимиз учун бундай масканлардан фойдаланиш арзон ва қулайдир. Бундай масканларда одатда одамлар гавжум, фақат халқаро сайёҳлар эмас, балки Ўзбекистон фуқаролари бўлган сайёҳларнинг тез-тез ташриф буюрадиган жойларида қурилиши ва фойдаланишини мақсадга мувофиқ, деб ўйлаймиз. Ёз ойларида бундай чойхоналар жуда ҳам салобатли тус олади ва бу ерга кўплаб дам олувчи сайёҳларни овқатланиш мақсадида ўзига жалб этади. Аммо замонавий арзон ресторанларнинг камлиги хориждан ташриф буюрадиганлар учун йўл берк эканлигидан далолат беради. Ваҳоланки, Ўзбекистонда миллий таомларга бўлган талаб орқали валюта ишлаш имкони юқоридир. Лекин бу масалага чуқур ёндашмаслик, ватан ишқи билан ёнмаслик, тадбиркорликнинг бу соҳасига бепарволик жамият аъзолари учун қимматга тушмоқда. Ўзбекистонга асосан чет эллик саёҳлар ташриф буюради. Улар учун кўп ҳолларда етарли сервис билан таъминланмаганлик ҳолатлари тез - тез

учраб туради. Ҳақиқатдан ҳам, сайёҳлик мамлакат иқтисодиётига валюта тушумлари билан ўзининг салмоқли ҳиссасини қўшиши мумкин. Бизнинг фикримизча, ресторанлардан унумли фойдаланиш учун улардаги нархларни қайта кўриб чиқиш, уни жаҳон андозаларидан ўрнак олган ҳолда ташкил қилишимиз керак. Бундан ташқари, Ўзбекистоннинг саёҳатга жалб қиладиган шаҳарларида кичик ошхоналар, ҳатто 10-15 киши учун мўлжалланган чойхоналардан фойдаланиш ҳам мақсадга мувофиқдир. Бу ерда, биринчи навбатда, юқори сифатли хизматни йўлга қўйиш ва унинг ўлчамларини жаҳон андозалари даражасига етказиб, аниқ мақсадли бозор учун интилиш ҳозирги куннинг муҳим белгисидир. Чет эллик сайёҳларни анъанавий бўлган қолган миллий таомлардан ташқари янада янги таомларни тайёрлаш, ўзлаштириш ва шу орқали унинг хизмат турини кенгайтириш зарурдир. Халқаро туристларни овқатлантиришга бўлган талабни ўрганишда у ёки бу халқнинг урф - одати, самимийлиги, турмуш тарзи, меҳмондўстлиги ва яна бошқа кўплаб омиллар ҳам муҳим рол ўйнайди. Ўзбекистон диёрига биринчи марта келган сайёҳлар қандай йўналиш бўйича бўлмасин, ўзбек ҳалқининг меҳмондўстлиги туфайли яна бир бор бу диёрга ташриф буюришни орзу қилар экан. Аммо туризм билан боғлиқ сервис хизмати кўрсатиш борасида ғалати ҳолатларга дуч келишларини баён қилганлар. Шуни қайд қилиш керакки, сайёҳларнинг харажатларидан энг кўп қисмини овқатланиш харажати ташкил этади. Ўзбекистон ошхоналарида ва ресторанларида овқат турини кўпайтириш, сифатини ошириш учун катта имкониятлар мавжуд. Лекин бу имкониятлардан ҳар доим ҳам самарали фойдаланилмайди. Ҳозирги пайтда ресторан хўжалигининг ривожланиши учун мавжуд имкониятларни тўлиқ ишга солиш жуда ўринлидир. Ер юзи бўйлаб сафарга отланаётган 720 млн.га яқин сайёҳларнинг жуда ҳам озчилик қисми Ўзбекистон, умуман Марказий Осиё давлатлари ҳақида кам тасаввурга эга. Мамлакатларнинг оддий фуқаролари у ёқда турсин, ҳатто мамлакатимизга ташриф буюраётган кўплаб машҳур давлат, жамоат, адабиёт ва санъат намоёндалари ҳам Ўзбекистонни аста-секин кашф эта бошлашди.

3. Ресторанларга қўйиладиган санитария талаблари Ҳар қандай овқатланадиган, ичимликлар истеъмол қиладиган, чекиладиган жамоат жойларида гигиена талабларига амал қилиниши шарт. Ресторанларда бунга риоя қилиш унинг эгалари ва албатта мижозларнинг зиммасида ётади. Қонуний тартибда гигиена, санитария ва хавфсизликка бир қатор талаблар ўрнатилган бўлиб, бу талабларга амал қилиниши вақт-вақти билан инспекторлар томонидан назорат қилиб турилиши лозим. Бундай талабларга амал қилинмаётганлиги аниқланган ҳолатларда корхона эгалари огоҳлантрилиб, аҳволни тузатиш учун маълум муддат берилади. Муддат тугагандан сўнг камчиликлар тузатилмаса, ресторан ёпиб қўйиш талаб этилади. Бундай ҳолатларда хокимият томонидан ҳам камчиликларни йўқотиш учун ҳаракат қилинади. Умуман ресторанларга гигиена, санитария ва хавфсизлик бўйича қўйиладиган барча талабларга амал қилиниши мумкин бўлган ва тезда бартараф этиш имконига асосланган. Қонунда кўзда тутилган нарсалардан бири бу ресторан туалетида шундай эълон бўлиши керак: “Ҳар қандай ходим ушбу хонадан чиқаётиб қўлини ювиши шарт”. Бундай эълон мавжуд эмаслиги санитар талабларга риоя қилмаганлиги ҳисобланади, ушбу камчилик учун ресторан ёпилмаса ҳам бўлади. Инсон учун энг хавфлиси – иситиб бериладиган таомларда бўлади. Баъзи бир микроблар маълум ҳароратда “қайта тирилиб” инсонга хавф сола бошлайдилар. Баъзи бир бали қ турлари нотў ғ ри тозаланиши натижасида уларнинг таркибидаги ботулин кабиларнинг қолиб кетиши инсон ҳаётига рахна солиши мумкин 1 . Бошқарувчининг ёрдамчиси қаттиқ чарчаганлигига қарамай, доим ресторандаги стаканлардан тортиб деворларда осилган суратлар рамаларининг тозалигига, тортилган мева ва сабзавотларнинг тозалаб ювилганига, йўлакларнинг тозалигига катта эътибор бериши лозим. Яхши 1

хид биладиган мижозлар мева ва сабзавотлар ўстиришда қўлланиладиган кимёвий моддалар ҳидини тезда ажратиб олишади. Хўррандалар дастурхонга тортиладиган қулубнай ёки узумни кучли оқава сувда ювилган бўлишини исташади. Баъзи вегетарианецлар тайёрланган салатни ҳар бир баргини ювишни, сўнг қуритиб (салатга солинадиган соусни ортиқча сувда эритмаслиги учун) столга тортишни талаб қилишади. Мева ва салат баргларида учрайдиган майда қуртлар ҳеч қандай хавф туғдирмайди, инсон организмида белокларнинг ўрнини қоплашда манба вазифасини бажаради. Хулоса Ҳозирда ресторан менежменти жуда кам ўрганилган соҳадир. Ресторан хўжаликлари инсонларнинг овқатланиш эҳтиёжларини қаршилайдиган муассаса бўлгани учун ушбу тармоққа катта эътибор бериш лозим. Ҳозирда Республикамизда туристик ресторанлар саноқли даражада бўлса ҳам уларнинг сифат даражасини юқори деб бўлмайди. Туристларнинг овқатланишлари учун фақат ресторанлардан эмас, миллий чойхоналардан ҳам фойдалантириш мумкин. Чунки туристларнинг овқатланиш давомида миллий таомларимиз билан ҳам танишишларига имкон бўлади. Агар туристик ресторанлар кўпроқ қурилса чет эл таомлари билан бирга миллий таомларимизни ҳам туристларга тақдим қилсак, уларга миллий овқатларимизни ҳам танитиш мумкин, бу эса овқатланишдан келадиган даромадни оширади ва миллий компания бюджетига ижобий таъсир кўрсатади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Алиева М.Т., Салимова Б.Х.. «Меҳмонхона менежменти» Дарслик Т: «Молия» 2005. -275 б. 2. Кабушкин Н. И.. Менеджмент туризма. -М: “Новой знание” 200 5 .644 с. 3. Биржаков М.Б, Введение в Туризм: Учебник. – Издание 8-е, переработанное и дополненное. - СПБ.: «Издательский дом Герда», 2006. – 512 с. 4. Гуляев В.Г. «Правовое регулирование туристской деятельности». М.: Финансы и статистика, 2005. -304 с. 5. Ильина Е.Н. Туроперейтинг: организация деятельности: Учебник. - М.: Финансы и статистика, 2005. - 480 с. 6. Ильина Е.Н. Туроперейтинг: стратегия и финансы: Учебник. – М.: Финансы и статистика, 2005. – 192 с. 7. Крылова Г.Д. Основы стандартизации, сертификации, метрологии: Учебник для вузов. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2006. – 671 с. 8. Лифиц И. М. Стандартизация, метрология и сертификация: Учебник. – 6-е изд., перераб. и доп. – М.: Юрайт-Издат, 2006. 336 с.

Похожие

Ўзбекистонда меҳмонхона ва ресторан хўжалигини ривожлантиришнинг ҳозирги кундаги ҳолати

Ўзбекистонда мехмонхона ва ресторан хўжалигини ривожлантиришнинг хозирги кундаги ахволи

Сервис соҳаси объектлари иқтисодиётининг услуби

Иқтисодий назорат функциясида аудитнинг аҳамияти

Туризмни ривожлантиришнинг иқтисодий, экологик ва ижтимоий-маданий жиҳатлари