Сервис соҳаси объектлари иқтисодиётининг услуби - Экономика - Рефераты

Сервис соҳаси объектлари иқтисодиётининг услуби

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Сервис соҳаси объектлари иқтисодиётининг услуби Режа: 1. Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш истиқболлари ва муаммолари. 2 . Туризм индустриясини ривожлантиришда меҳмонхона ва ресторан тадбиркорлиги.

1. Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш истиқболлари ва муаммолари. Иқтисодиётнинг ривожланиш истиқболи туризм индустрияси тараққиёти билан жумладан, меҳмонхона индустрияси ва сервиси билан ўзаро боҒлиқдир. Ўзбекистон жуда юқори туристик потенциал имкониятга эга, аммо дунё туристик оқимида унчалик аҳамиятга эга ўриннни эгалламайди. Жахон туристик тизимида охирги беш йил давомида тахминан аҳолининг туристик саёхатга сарфлайдиган харажатлари 1,5 марта, туризм соҳасида фаолият кўрсатаётган ходимларнинг сони тахминан икки марта кўпайиши кутилмоқда. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.Каримовнинг 1992 йилги “Туриндустриянинг жахон бозорига чиқишига ва туризм инфратузилмасини ривожлантириш хақида”ги Фармони тармоқларда тубдан ўзгартириш киритишга йўл очиб берди. Туризмни ривожлантириш давлат дастурида туризм миллий маданиятнинг ва иқтисодиётнинг ривожланишига асосий омил бўлиб у туристик фаолият учун зарур шарт шароитлар яратиб бериши кўрсатилди. Туризм соҳасида давлат сиёсатининг асосий йўналиши қуйидагича:[5] - Республиканинг иқтисодий тармоқларининг устиворлиги каби туризмни ривожланиши учун қулай шароитлар яратиш; - Туристик фаолиятда мумкин қадар қулайлик яратиш режимини кафолатлаш; - Туризм соҳасида меъёрий ва ҳуқуқий базаларни яратиш; - Туристик фаолиятни амалга ошириш учун тенг шароитлар билан таъминлаш; - Туризмда рақобатбардошликни ривожлантиришга кўмаклашиш; - Ноёб туристик имкониятларни яратиш ва кенг тарҒиботни ташкил қилиш. Республикадаги аксарият туристик ташкилотлар давлат тасарруфидан чиқарилган. Ҳозирги кунда асосан акционерлик жамияти ва масъулияти

чекланган жамиятларга айлантирилган. Республика ҳукумати туристик тармоқларда хусусийлаштириш фаолиятларига турли раҒбатлантиришларни амалга оширмоқда. Бундан ташқари туризм индустриясидаги чет эл инвестицияларига имтиёзлар белгиланган ва бу Ўзбекистон Республикасининг солиқ қонунларида баён этилган. Туристик бизнеснинг ривожланишида фискаль (яъни давлат томонидан) раҒбатлантиришдан ташқари, миқдори камайтирилган имтиёзли кредитлар бериш орқали молиявий раҒбатлантиришлар қўлланилади. Туризмнинг янги объектларини барпо этиш учун ссудалар берилади. Таъкидлаш жоизки туризм соҳасининг ривожланиши учун давлат ажратган маблаҒ асосий захира манбаи ҳисобланади. Ўзбекистонда халқаро туризмни ривожлантириш учун давлат томонидан кенг имкониятлар яратилган. Ўзбекистондаги Тошкент, Бухоро, Хива ва Самарқанд шахарларидаги тарихий ва архитектура обидаларини тиклашга улкан инвестиция йиғиндиси жорий этилган. Шуни алоҳида таъкидлаб ўтиш керакки, Республика ҳукумати мамлакатимизда туризм инфраструктурасини ривожлантиришга интилмоқда. Бу борада алоҳида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан қарорлар чиқарилган. Халқаро туризм нисбатан қисқа вақт ичида ўзининг ривожланишида “аристократик” даврдан: ХIX аср ва ХХ асрнинг бошларида, яъни туристик сайёҳатлар якка таркибидаги гурухларнинг намоёндалари тарафидан амалга оширилган даврдан то ХХ асрнинг охиридаги “ёппасига” туризм паҒонасигача бўлган оралиқни босиб ўтди. ХХ асрнинг 60-90 йилларида сайёҳлик фаолиятида вужудга келган қарама-қаршиликларни алоҳида ўрганиб чиқиш, халқаро сайёҳлик алмашуви характерига фойдали таъсир кўрсатадиган омилларни 3 та асосий гурухга ажратишга имкон беради: -ижтимоий - иқтисодий; -сиёсий; -демографик.

Халқаро сайёҳликнинг ривожланишида ижтимоий-иқтисодий омилларнинг аҳамияти доимо ўсиб бормоқда. Халқаро мехнат тақсимоти асосида давлатлар ўртасидаги иқтисодий муносабатларни фаоллаштириш жуда катта роль ўйнайди. ХХ асрнинг иккинчи ярмида инсоният ҳаётининг стереотипи яъни ўзгармасдан такрорланиш ўзгарди. Йиллар давомида аҳолининг асосий қисми ўз уйларини тарк этмаган ҳолда ҳаётини статик деб характерланса, унинг ўрнига янги ҳаётнинг динамик стереотипи, яъни замонавий шароитдаги қизҒин шахар ритмидаги ҳаётни ўзгартириб туриш зарурияти бўлган ҳаёт кириб келди. Халқаро туризмнинг ривожланишига сайёҳларнинг ижтимоий таркибининг кенгайиши жуда яхши таъсир кўрсатди. Сайёҳларнинг ижтимоий таркибининг кенгайиши эса иш ҳақи шароитининг яхшиланиши, тўловли таътилларнинг узайтирилиши, корхона ва касаба уюшма ҳисобига турли хил ижтимоий кафолатлар ишчи ва хизматчиларга берилиши асосида амалга оширилди. Халқаро туристик алоқаларнинг кенгайишига фаол таъсир кўрсатувчи сиёсий гурухдаги омилларга келсак, энг аввало, чет эллик меҳмонларни қабул қилувчи давлатнинг ички сиёсий барқарорлигини таъминловчи омилни таъминлаш зарурдир. Иқтисодий савдо-сотиқ, илмий-техник ва маданий алоқа алоқалар, сайёҳлик ва алмашувлар соҳасидаги давлатлараро ва бошқарув органлариаро муносабатлар битимлари яъни шартномаларининг мавжудлиги муҳим сиёсий омил ҳисобланади. Вақт ўтиши билан туризм интеграцион жараёнларига имкон туҒдириши мумкин. Ҳозирги кунда Осиё давлатлари “Буюк Ипак Йўли” маркали ягона турмаҳсулотини ташқи бозорларда сотиши мумкин. Бунда Ўзбекистон, Туркманистон, КозоҒистон бўйлаб йўналишлардан фойдаланиш мумкин. Баъзи экспертларнинг фикрича, АфҒонистон ва Тожикистонни минтақавий туризмга жалб қилиш, бу давлатларда сиёсий ва иқтисодий ҳолатларнинг барқарорлашувига ёрдам бериши мумкин.

Туристик алоқалар турли хил мамлакатлараро сиёсий ва иқтисодий, маданий ва ижтимоий алоқаларни яхшилашда катта аҳамиятига эга. Шундай қилиб 1925 йилда туризм ассоцияцияларини ташвиқот қиладиган расмий конгресс тузилди, 1927 йилда расмий туристик ташкилотлар халқаро конгреси, 1930 йилда халқаро туристик ташкилотларни ташвиқот қиладиган иттифок тузилди 1 . 1950-1970 йилларда халқаро турмуш даражасининг ўсиши 50- йилда халқаро туризм ҳажмининг ошиш даври эди. 1960 йилга келиб, сайёҳлар сони 71 млнга етди. 1961 йилдан 70 йилгача бўлган давр туристик бизнеснинг ривожланиш даври бўлиб ҳисобланади. 1971 йилга келиб хорижий сайёҳларнинг сони 168,4 млн кишига етган. Бу даврдаги тез ривожланишга авваламбор дунёдаги сиёсий муҳитнинг ўзгариши ва халқаро иқтисодий муносабатларнинг ривожланиши сабаб бўлган. 1985-1992 йиллар оралиҒида халқаро туризмнинг янги босқичи бошланди. Бу даврга келиб туризм бутун дунёда ўз ривожини топган эди. 80-йилларда Европа ҳамда Шимолий Америка чет эл сайёҳларини қабул қилишда биринчи ўринларни эгаллаб турди. Халқаро туристик айрбошлашнинг замонавий ҳолатига назар ташласак, 1995 йилга келиб халқаро сайёҳлар сони 600 млн кишини ташкил этган. Ижтимоий – иқтисодий алоқалар интернационализациясида халқаро туризм катта аҳамиятга эга бўлди. Европадаги халқаро туризм асосан Европа ҳалқлари ўртасидаги туристик алмашув ҳиссасига чет эл туризимининг 90% тўҒри келди. Туризм секин-аста мустақил хўжалик ва саноатга айланди. У кўпгина мамлакатларнинг иқтисодиётида катта роль ўйнайди. Халқаро сайёҳликнинг ривожланишида муҳим таъсир этувчи демографик омилларни ҳам эътиборга олиш лозимдир. Ер шаримиздаги ҳалқлар аҳолисининг ўсиши натижасида 1 Information and Documentation Resource Centres For Tourism. WTO .2004.

жахон туристик потенциали кенгаяди, туристик фаолиятга янги инсоний ресурслар жалб қилинади. Халқаро туризмнинг ривожланишидаги ижтимоий-иқтисодий омилларни таҳлил қилишда унинг ўсишини ушлаб турувчи омилларга ҳам тўхтаб ўтиш лозимдир. Бу муаммога туризм бўйича Умумжахон Конференциясида (Манила, 1980 й) алоҳида эътибор қаратилди. Маърузада шуни таъкидлаб ўтилдики, яъни циклик ва структуравий ин қ ирозлар, инфляция, ишсизлар сонининг ўсиши, товар алмашуви шартларининг бўзилиши, шунингдек табиий ва мехнат ресурслари режасининг йўқлиги, халқаро туристик алмашувнинг ўсишига негатив таъсир кўрсатувчи, тўхтатиб қ ўювчи омиллар ҳисобланади. Бу сабаблардан таш қ ари, қуйидаги туризм учун негатив таъсир кўрсатувчи сиёсий тартибдаги омилларни ҳам таъкидлаб ўтиш зарурдир: -мамлакатда ёки минтақада алоқа , ички сиёсий беқарорлик; -давлатлараро дўстона қ ўшничилик муносабатларнинг йўқлиги, ҳарбий келишмовчиликлар ва ҳ оказо. 2. Туризм индустриясини ривожлантиришда меҳмонхона ва ресторан тадбиркорлиги. Ўзбекистон Евроосиё минтақасида геополитик жойлашуви, туристлар учун янги худудлиги, халқаро ва маҳаллий туризмни ривожлантириш имкониятлари билан муҳим аҳамиятга эга. Бой табиий, хом ашё потенциали, мехнат ресурсларининг мавжудлиги, сиёсий барқарорлик ҳамда халқаро авиалиниялар ва алоқалар тармоҒининг мавжудлиги бу ўлкада туризмнинг ҳамма кўринишларини ривожлантиришга имкон яратади. Ранг-баранг табиий-климатик шароитлар, ландшафтлар ва иссиқ иқлим туристларни йил давомида қабул қилиш имконини беради. Бу каби қулай имкониятларга қарамай Ўзбекистонда туризм ҳозирги пайтда жуда мувозанатсиз ривожланмоқда. Ташқи туризм ҳажми ички ва маҳаллий туризм ҳажмидан сезиларли даражада юқоридир. Бу эса мамлакатга кираётган туристларга

нисбатан четга чиқаётган туристлар сонининг кўплигини билдиради. Бундай ҳолат мамлакат иқтисодиётига салбий таъсир кўрсатмоқда. Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигига эришганидан кейин ижтимоий-иқтисодий қайта куриш йўлидан мустаҳкам бормоқда. Бундай қайта қуришлар Ўзбекистоннинг халқаро мехнат тақсимотида ўз ўрнини эгаллашини таъминлашга қаратилган. Ҳозирги жамиятда гуркираб ривожланаётган соҳалардан бири – туризмдир. Бунга Ўзбекистон Республикасида 1999 йил 20 августда қабул қилинган “Туризм тўҒрисида”ги қонун, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 11 ноябрдаги №497 сонли фармони ва Ўзбекистон Республикаси Адлия Вазирлиги томонидан 2004 йил 3 ноябрда республикага туристларнинг кириши ва чиқиши рўйхати бўйича 1421 сонли низом гувохдир [2,3,4]. Тажрибалар шуни кўрсатмоқдаки, туризм ўзига жалб этилган барча инсонларнинг маданий-техник савиясини оширади, маҳалллий коммунал, пуллик хизматларнинг ривожланишига олиб келади, ҳалқ ҳунармандчилиги, чакана савдо, транспорт, қурилиш, қишлок хўжалиги соҳаларини ривожлантиради. Ўз навбатида, туризмнинг ривожланишига сиёсий - ҳуқуқий, ижтимоий - демографик, табиий, иқтисодий, диний каби бир қатор омиллар таъсир этишади. Меҳмонхона ва ресторан бизнеси – туризмнинг асоси бўлиб хизмат қила олади. Меҳмонхона ва ресторанлар тадбиркорлик тузилмалари сифатида мижозларга хизмат кўрсатишади, улар фаолиятининг асосий мақсади мижозларнинг эҳтиёжларини қондирган ҳолда фойда-даромад олиш бўлади. Ҳар бир корхона ўзининг хизмат кўрсатиш стратегиясини ишлаб чиқади – бу унинг тегишли бозор муҳитида қандай рақобат қилишини аниқлайдиган ҳаракатлар режасидир. Хизмат кўрсатиш стратегияси шу соҳанинг исталган тадбиркорлигига тегишли учта асосий компонентга тўхталиб ўтади 2 : 2 Зайцева Н.А.Менеджмент в социально-культурном сервисе и туризме. 2003

1. Мижозлар эҳтиёжлари. 2. Компаниянинг бу эҳтиёжларни қондириш қобилияти. 3. Компаниянинг узоқ муддатли фойдаси. Ҳар бир туристик корхона менежерлари ўз иш фаолияти режасини тузишда қуйидаги саволларни эътибордан четта қолдирмаслиги лозимдир; Истеъмолчиларнинг қандай эҳтиёжларига ва харажатларига хизмат қиламиз? Бошқаларга нисбатан яхши хизмат кўрсатиш учун етарли билим ва малакага эгамизми? Қўйилган капиталга мос фойда олиш ва узоқ муддатга рақобатбардош бўлиш имкониятини берадиган даромад олиш учун биз қандай хизмат кўрсатишимиз лозим? Бу саволларга бериладиган ижобий жавоблар туроператорлик компаниясининг хизмат кўрсатиш менежменти бўлган хизмат кўрсатиш стратегиясининг асоси ҳисобланади. Хизмат кўрсатиш стратегияси – туроператорнинг ижобий имиджи, доимий мижозлари ва бозорда мустаҳкам молиявий ўрнининг шаклланишига роль ўйнайдиган хизмат кўрсатиш стратегияси мақсадларини аниқлайдиган ҳаракатларнинг бош режасидир. Бу ерда туроператор иши устунлигини таъминлайдиган туристларга хизмат кўрсатиш менежментини ташкил этувчиларга эътибор бериш зарур. Хулоса. Ҳозирги вақтда Меҳмонхона индустриясининг ривожланиши дунё туризм иқтисодиётида борган сари салмоқли ўринни эгаллаб бормоқда. Туристик даромад индустрияларидан давлат бюджетига тушумлар дунёнинг кўпгина мамлакатларида миллий даромаднинг энг салмоқли моддаларидан бирига айланган. Туристик алоқалар дунё мамлакатлари ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлашда алоҳидада касб этмоқда. Туризм халқаро аҳволни нормаллаштириш, дунё халқлари ўртасидаги тинчлик, ўзаро тушуниш, дўстлик ва ҳамкорликни мустаҳкамлашнинг муҳим воситаси

ҳисобланади. Ўзбекистонда ҳам халқаро туризмнинг асосий негизи бўлган Меҳмонхона индустрияларини ривожлантириш стратегияси давлат томонидан халқ қилинган қарорлар томонидан ва илмий назарияларга асосланган ҳолда амалга оширилади. Республикамизда туризмни ривожлантириш стратегияси ҳозирги кунда ҳал қилинган туризм қонунига ва халқаро туризмни 2005 йилгача ривожлантириш мақсадида ҳал қилинган расмий хужжатлардан келиб чиқадиган ижтимоий ҳимояга ва бозор муносабатларига асосланган стратегияга эга. Республикамизда туризм тараққиётининг истиқболлари ҳукумат қарорларида, фармонларида ва қонунларида ўз аксини топмоқда. Ҳозирги пайтда республикамизда туризмнинг асосий тармоқларидан бири бўлган Меҳмонхона индустрияларини ривожлантириш муҳим омиллардан бири ҳисобланмоқда.

Фойдаланилган адабиётлар. 1.«Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришнинг 2005 йилгача бўлган давлат дастури», Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 15.04.1999 йилдаги УП-№2286 фармони. 2. Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999. 3. « Ў збекистонда туризм соҳаси учун малакали кадрлар тайёрлаш тў ғ рисида», Ў збекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг 30 июн 1999 йилда ПФ-№2332 фармони. 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан №346 от 8 августа 1998 года «О совершенствовании организации деятельности туристических организаций». 5 . Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 3.06. 1995 г. за №210 «О мерах по созданию современной инфраструктуры международного туризма в Республике Узбекистан». 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Буюк Ипак йўли” ини қайта тиклашда Ўзбекистон Республикасининг иштирокини авж олдириш ва республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора –тадбирлар тўҒрисидаги” Фармони. 7. Указ Президента Республики Узбекистан “Об образовании Национальной компании Узбектуризм”” за № УП-447 от 27 июля 1992года. 8. Закон Республики Узбекистан “О туризме”. 1999г. 9. Нарчаев. “Испанияда халқаро туризмнинг ривожланиши” номзодлик диссертацияси. 2004. 1 0. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 1 1. Большой Глосарий терминов международного туризма - Биржаков М.Б., Никифров В.И 2002 год.

1 2. Биржаков.Б. Никифроф В.И. Индустрия туризма: 2003 г

Похожие

Сервис соҳаси фан-техника тараққиёти ва инвестиция жараёнларини амалга ошириш

Сервис соҳаси корхона ва ташкилотларида ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари

Ўзбекистон иқтисодиётининг ривожланиш босқичлари

Туризм соҳаси иқтисодиёти

Банк хавфсизлиги объектлари