Ўзбекистонда лойиҳаларни бошқариш тенденциялари - Экономика - Рефераты

Ўзбекистонда лойиҳаларни бошқариш тенденциялари

Загружено в:

06.05.2023

Скачано:

0

Размер:

131.5 KB

Ўзбекистонда лойиҳаларни бошқариш тенденциялари Режа: 1. Лойиҳа бошқаруви Миллий агентлиги ҳақида умумий маълумотлар 2. Ўзбекистонда инвестиция сиёсатини такомиллаштириш ва ислоҳ қилиш 3. Лойиҳаларни бошқаришни амалда қўллаш тенденциялари 4. Бошқарув стандартлари: хусусиятлар, тизимни ишлаб чиқиш ва қўллаш

Лойиҳа бошқаруви Миллий агентлиги ҳақида умумий маълумотлар • Лойиҳа бошқаруви манба ва вақтни чегаралашга эга бўлган аниқ натижага эришиш зарур бўлган жараённи бошқаришдир. Ва агар шундай лойиҳалар кўп бўлсачи? Кейин биз систематик ёндашувни, услубияни, самарали қарор қабул қилиш механизмини ва лойиҳани амалга ошириш жараёнини назорат қилишни талаб қиламиз. Республиканинг миқёсида, ҳар бир соҳа доимий равишда ривожланиб, йилига ўнлаб ёки ҳатто юзлаб лойиҳаларни амалга оширади, ҳар бир лойиҳа режалаштирилган натижага тўлиқ эришиш учун барча жараёнларни аниқ бошқариш механизми муҳим заруратга айланади. Бу лойиҳа бошқаруви Миллий агентлиги (НАПУ) учун аниқ вазифа. • Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Лойиҳа бошқаруви Миллий агентлиги (бундан буён матнда НАПУ деб юритилади) 2017 йил 24 июлдаги Президент Шавкат Мирзиёев нинг (№ УП-5120) қарори асосида ташкил этилган. • НАПУ - бу давлат раҳбарига ҳисобот берадиган юридик шахс ҳуқуқларига эга давлат муассасаси. Унинг фаолияти давлат органлари ва бошқа ташкилотлар, давлат улуши 50 фоиздан ортиқ бўлган хўжалик юритувчи субъектларга шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси назорати остида фаолият юритувчи субъектларга тарқалади. НАПУ шунингдек рақамли иқтисодиётни жорий этиш ва ривожлантириш соҳасидаги ваколатли орган ҳисобланади. • НАПУ- бу бир вақтнинг ўзида бир нечта йўналишда муваффақиятли фаолият юритадиган мутахассисларнинг яхши мувофиқлаштирилган гуруҳи ҳисобланади. • НАПУ бугун: • Ўзбекистондаги лойиҳаларни амалга оширишни яхшилаш ва инвестицион муҳитни яхшилаш учун давлат идоралари ва бошқа ташкилотларнинг, шунингдек, бизнес-жамоатчилик ишчи гуруҳларининг

ишларини ташкил қилади ва мувофиқлаштиради. Агентлик фаолияти доирасидаги масалалар бўйича низом лойиҳалари мажбурий мувофиқлаштирилиши керак; • Ўзбекистонда ислоҳотларни амалга ошириш натижаларини ўрганади, инвестиция дастурларини шакллантириш ва амалга оширишни назорат қилади ҳамда мониторинг қилади; • блокчейннинг амалга ошириладиган фаолият соҳалари ва рақамли иқтисодиётни ривожлантиришни белгилайди, блокчейнни киритишни назарда тутувчи меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг лойиҳалари НАПУда мажбурий экспертиза қилиниши керак; • давлат маблағлари ҳисобидан молиялаштирилган лойиҳаларни юқори сифатли ва ўз вақтида амалга оширилишини таъминлайди; • зарар кўриб ишлаётган ва кам самарадор лойиҳаларни аниқлайди; • Давлат органларида замонавий технологияларни жорий этиш концепциясини ишлаб чиқиш ва комплекс таҳлил қилишни таъминлайди; • Лойиҳа бошқариш соҳасида кадрлар тайёрлашда ва уларни малакасини оширишда ёрдам беради. НАПУ O ъзбекистон Республикасида давлат ва нодавлат ташкилотлари, муассасалари, тадбиркорлик субъектлари, хорижий мамлакатларнинг дипломатик ваколатхоналари ва консуллик муассасалари, халқаро ташкилотлар, хорижий компаниялар ва мутахассислар билан o ъзаро ҳамкорлик қилади. НАПУ «Мирзо Улуғбек Инноватион C энтер» номли Мирзо Улуғбек инновацион марказининг фаолияти, Абу Райҳон Беруний номидаги Республика бизнес ва бошқарув олий мактаби, “Дельта c итй” халқаро юқори технологиялар инновацион маркази, Рақамли иқтисодни ривожлантириш бўйича “Рақамли ишонч” Рақамли ривожлантириш жамғармаси фаолиятини назорат қилади. НАПУнинг миссияси - биз Ўзбекистон халқи манфаатлари йўлида лойиҳаларни самарали амалга ошириш учун шароит яратамиз. Ўзбекистон

лойиҳаларни бошқаришнинг ягона тизими орқали дунё миқёсидаги ривожланган ва рақобатбардош мамлакатдир. Ўзбекистон яшаш, инвестиция ва саёҳат, ишончли ҳамкор учун жозибадор мамлакатдир. O`zbekistonda investitsiya siyosatini takomillashtirish va isloh qilish Мамлакатда инвестиция сиёсатини тубдан яхшилаш ва ислоҳ қилиш, уни амалга ошириш учун замонавий, самарали ёндашув ва механизмларни жорий этиш, шунингдек, инвестиция жараёнларини жадаллаштириш ва умуман олганда бизнес муҳитини яхшилаш бўйича чора-тадбирлар изчил амалга оширилмоқда. Қабул қилинган чора-тадбирлар биринчи навбатда иқтисодиёт тармоқларини, ишлаб чиқариш ва ижтимоий инфратузилмани устивор ривожлантириш ва модернизациялашни, комплекс диверсификацияни амалга оширишни ҳамда саноат маҳсулотларини рақобатбардошлигини оширишга ёрдам беради. Фаол инвестиция сиёсатини давом эттириш, саъй-ҳаракатларни тўплаш ҳамда мавжуд ресурслардан оқилона фойдаланиш учун, инвестицияларни, жумладан тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни самарали жалб этиш ва мавжудларини техник ва технологик қайта қуроллантириш учун стратегик ва йирик инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш ҳамда янги юқори технологияли ишлаб чиқаришларни ташкил этиш ва шу асосда аҳоли бандлигини таъминлаш, аҳоли турмуш даражаси ва сифатини ошириш мақсадида, капитал қўйилмаларнинг ва ижтимоий, уй-жой, муҳандислик ва транспорт инфратузилмасини ишга туширишни 2019 йилга мўлжалланган асосий параметрларининг қабул қилишни таъминлашга эришилди (1- жадвал).

1-жадвал 2019 йилда капитал қўйилмаларнинг АСОСИЙ ПАРАМЕТРЛАРИ млрд. сўмда № Moliyalashtirish manbalarining nomi 2019 yil uchun prognoz Kapital qo`yilmalar, jami 112 251 shu jumladan: 1. Markazlashtirilgan investitsiyalar: 41 641 1.1. Budjet mablag`lari 3 960 1.2. Quyidagilarga yo`naltirilgan mablag`lar: 7 701 shu jumladan: 1.2.1. yerlarning meliorativ holatini yaxshilash 353 1.2.2. avtomobil yo`llarini rivojlantirish 1 961 1.2.3. ta’lim va tibbiyot muassasalarining moddiy-texnik bazasini rivojlantirish 4 043 1.2.4. ichimlik suvi ta’minotini yaxshilash 1 101 1.2.5. Orol bo`yi mintaqasini rivojlantirish 243 1.3. O`zbekiston Respublikasi Rekonstruksiya va taraqqiyot fondi (so`mdagi ekvivalent) 7 702 1.4. O`zbekiston Respublikasining davlat kafolati ostidagi xorijiy investitsiyalar va kreditlar (so`mda ekvivalent) 22 278 2. Markazlashtirilmagan investitsiyalar: 70 610 2.1. Korxonalarning mablag`lari, shu jumladan korxonalar tasarrufida bo`lgan soliqlar 18 222 2.2. Tijorat banklaridan kreditlar va boshqa qarz mablag`lari 17 193 shu jumladan, arzon turar joylarni qurish uchun imtiyozli kreditlar 4 485 2.3. To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar (so`mda ekvivalent) 34 213 2.4. Arzon uylarni qurish uchun ajratilgan aholi mablag`lari 983 * 2019 yil uchun prognoz ko`rsatkichlarini ishlab chiqishda 1 AQSh dollari ekvivalenti 8.300 so`m 2-жадвал 2019 йилда ижтимоий, уй-жой, муҳандислик ва транспорт инфратузилмасини жорий қилиш (ишга тушириш) бўйича ПРОГНОЗ Ko`rsatkichlar nomi O`lchov birligi 2019 yil uchun prognoz

Arzon turar joylarni foydalanishga topshirish, jami ming kv. m. 2 210,8 shu jumladan: qishloq joylarida namunaviy loyihalar bo`yicha ming kv. m. 765,5 arzon ko`p xonadonli uy-joy ming kv. m. 1 445,3 oliy ta’lim muassasalarining ishga tushirish o`quv o`rinlari 18 780 o`rinlar jami 4 370 Olimpiya zaxiralari ixtisoslashtirilgan maktab- internatlarning ob’yektlarini ishga tushirish o`rinlar jami 1 050 bolalar musiqa va san’at maktablarini ishga tushirish объект 12 yotoq hajmi va ambulatoriya-poli klinika muassasalari yotoqlar soni 8 498 manzil. smenada 11 048 umumta’lim maktablarini ishga tushirish o`quv o`rinlari 88 246 maktabgacha ta’lim muassasalarini ishga tushirish o`rinlar 61 010 Avtomobil yo`llari км 290,5 Suv ta’minoti tarmoqlari км 2 053,5 Лойиҳаларни бошқаришни амалда қўллаш тенденциялари Лойиҳа бошқаруви амалиётидаги ўзгариш лойиҳаларни бошқариш усуллари қўлланиладиган бошқарув объектлари доирасини кенгайтириш ва лойиҳаларнинг ўзига хос хусусиятлари ва уларни амалга ошириш усулларини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган ёки янги усуллар ва воситалардан фойдаланиш билан боғлиқдир. Лойиҳани бошқариш усуллари нафақат йирик комплекс лойиҳалар, қурилиш ва муҳандислик, дизайнга асосланган ишлаб чиқариш, юқори рақобатбардош, юқори технологияли ишлаб чиқариш каби анъанавий соҳаларда, балки корхона фаолиятини ривожлантириш, оммавий бозорда ижодий лойиҳаларни бошқариш учун деярли барча соҳаларда қўлланилади. оммавий ахборот воситалари, сиёсий ва ижтимоий лойиҳалар.

Лойиҳани бошқариш усулларидан фойдаланиш катта компанияларнинг имтиёзларидан воз кечди, ўрта ва кичик бизнес ҳам ушбу ёндашувлардан фойдаланишга ва мутахассисларни тайёрлашга киришди. Давлат ҳокимияти органлари томонидан лойиҳаларни бошқаришга қизиқиш ортмоқда. Лойиҳага йўналтирилган усуллар алоҳида лойиҳаларни бошқаришда ва мақсадли дастурлар даражасида қўлланилади. Давлат секторида амалга оширилаётган лойиҳалар ва дастурлар бир қатор хусусиятларга эга бўлиб, бу анъанавий лойиҳаларни бошқариш усулларини такомиллаштириш ва мослаштиришни назарда тутади. Бутун дунёдаги бир қатор мамлакатларда ҳукумат ва давлат органлари лойиҳаларни бошқариш методологиясида давлатнинг самарали ривожланишини таъминлашнинг муҳим воситаси ва миллий лойиҳа бошқаруви имкониятларини шакллантиришини эълон қилишди. Амалда намоён бўладиган муҳим тенденция лойиҳа менежерининг ролини ўзгартиришдир. Бунинг сабаби шундаки, лойиҳа бошқаруви объекти сифатида тушунтириш янада мураккаблашади. Сўнгги йилларда мақсадларни белгилаш ёндашувлари ва лойиҳа муваффақияти мезонларини шакллантириш сезиларли даражада ўзгарди. Агар 1990-йилларнинг ўрталарида лойиҳаларнинг аксарияти лойиҳа доирасида яратилган маҳсулот (активлар, тизим) учун талаблар сифатида шакллантирилган бўлса ва муваффақият белгиларга мувофиқ, "вақт бўйича, бюджет ичида, спецификация асосида" шакллантирилган бўлса, бугунги кунда ташкилотлар стратегик бизнес мақсадларига эришиш ва лойиҳанинг барча иштирокчиларининг манфаатларини инобатга олган ҳолда, лойиҳа мақсадлари ва муваффақият белгиларини боғлашга интилади. Натижада, лойиҳаларнинг миқёси ва вақт чегаралари ўзгармайди, балки лойиҳа менежерининг роли, менежернинг ваколати ва лойиҳани амалга оширишни ташкил қилиш учун унинг мажбуриятлари ва талаблари ҳам ўзгаради. Мисол учун, лойиҳа мақсадлари ва муваффақият белгиларини компаниянинг бизнес мақсадларига эришиш билан боғлиқ кўрсаткичлар

билан белгилаш лойиҳа муддатини активлар операциялари босқичига ўзгартиради ва лойиҳага иштирокчиларни нафақат активни яратиш билан, балки унинг фаолиятини ҳам ўз ичига олади. Бироқ, компаниядаги стратегик ва лойиҳаларни бошқаришни фақатгина индивидуал лойиҳалар даражасидаги мақсадларни мувофиқлаштириш орқали тўлиқ ҳал қилиш мумкин эмас. Самарали лойиҳаларни бошқариш тизимини яратиш учун дастурларни ва лойиҳа портфеллари даражасини бошқариш керак. Ушбу эҳтиёж дастурларни ва лойиҳа портфелларини бошқариш учун назария ва воситаларнинг фаол ривожланишига олиб келди. Лойиҳаларни амалга оширишда яна бир муҳим тенденция ташқи муҳитда ва компаниялар ичида бизнес динамикасини ва ноаниқлик даражасини оширишдан иборат. Бу шуни англатадики, "очиқ" лойиҳалар жуда кўп. Анъанавий лойиҳалардан фарқли ўлароқ, "очиқ" ишни бошлаш вақтида буюртмачи мумкин эмас ва якуний маҳсулотга қўйиладиган талабларни ва вақт ва бюджетдаги чеклашларни аниқ кўрсатишга интилмайди. "Очиқ" лойиҳанинг асосий иштирокчилари лойиҳа амалга оширилганда ушбу талаблар қайта кўриб чиқилади ва лойиҳани амалга ошириш режаларига тегишли ўзгаришлар киритилади. "Очиқ" лойиҳаларни бошқариш менежерни янада кенгроқ ва янада мослашувчан воситалар ва бошқарув усулларини қўллашни талаб қилади (масалан, ноаниқлик, қарама- қаршиликда қарор қабул қилиш, қарор қабул қилиш, ўзгаришларни бошқариш, хавф-хатарлар, коммуникациялар, молиявий ва иқтисодий моделлаштириш). Лойиҳани бошқариш соҳасидаги тадқиқотларни ривожлантиришнинг асосий тенденциялари амалий бизнес эҳтиёжлари билан боғлиқ бўлиб қуйидагиларни ўз ичига олади: • методология ва лойиҳаларни бошқариш воситаларининг ихтисослашганлиги; • бизнесни бошқариш жараёнларини умуман лойиҳа бошқарувига янада яқинроқ боғлаш.

Лойиҳани бошқариш методологияси ва асбоб-ускуналари соҳасидаги ихтисослашуви сезиларли даражада ривожланмоқда. Глобал лойиҳа бошқаруви бўйича мутахассис Расселл Арчибалд (Рассел Арчибалд), Лйнн Краффорд (Лйнне C ра w форд) ва бошқалар лойиҳаларни бошқаришнинг ягона таснифини ва лойиҳаларни бошқариш ёндашувларини асослайдиган ҳужжатларни чоп этди. Америка Қўшма Штатлардаги лойиҳани бошқариш Институти (ПМИ) томонидан олиб борилган тадқиқотлар доирасида, давлат секторида, қурилиш, мудофаа ва автомобилсозлик соҳасида лойиҳаларни бошқариш бўйича махсус стандартлар ишлаб чиқилди ва эълон қилинди. Лойиҳа бошқарувини бизнес бошқарув усуллари ва воситаларининг ягона тизимига интеграциялашуви ишлаб чиқиш дастурлари ва лойиҳавий портфеллари даражасида бошқарув стандартларини ишлаб чиқиш ва ривожлантириш, шунингдек, лойиҳани бошқариш соҳасида компаниянинг етуклигини баҳолаш учун комплекс моделларни ишлаб чиқишда акс этади. Лойиҳани бошқаришнинг назарий асослари ва ривожланишининг асосий йўналишлари учта соҳага тааллуқли бўлиши мумкин: • Лойиҳа бошқаруви ва стратегик бошқарув интеграцияси. • Шахсий лойиҳалар даражасида анъанавий усулларни ва бошқарув воситаларини ишлаб чиқиш. • Жамоа ва асосий лойиҳа иштирокчиларининг самарадорлигини ошириш. Компаниядаги лойиҳаларни бошқариш ва стратегик менежментни интеграцияси билан боғлиқ ишларда лойиҳалар компаниянинг стратегик мақсадларига эришишда асосий восита ҳисобланади ва лойиҳа менежерининг масъулияти ва ваколати бизнес мақсадларига эришиш билан боғлиқ. Ушбу тадқиқотлар стратегия, лойиҳа портфели ва индивидуал лойиҳалар даражасида шакллантирилган муваффақиятлар учун мақсадлар ва мезонларни мувофиқлаштириш масалаларига қаратилган. Шу асосда ташкилотнинг тузилишига бўлган талаблар, иштирокчиларнинг роли (шу

жумладан, компаниянинг юқори менежменти) ва мақсадларни белгилашнинг барча даражаларида бошқариш жараёни аниқланади. Корпорация даражасида лойиҳани бошқариш билан боғлиқ тадқиқот ва ривожлантириш йўналишлари (проже c т говернан c э) фаол ривожланмоқда. У ташкилий тузилмани ташкил этиш, лойиҳаларни бошқариш, лойиҳалар ва лойиҳа портфелларини бошқариш учун қабул қилинган проседуралар ва қоидаларни, лойиҳани амалга ошириш учун маъмурий ва ташкилий ёрдамни ва юқори даражали бошқарув даражасида лойиҳалар бўйича қарорларни қабул қилишни ўз ичига олади. Шахсий лойиҳаларда методлар ва бошқарув воситаларини ишлаб чиқишда олиб борилган тадқиқотлар, ноаниқлик ва лойиҳа таваккалчилиги ортиб бораётган бир пайтда лойиҳани режалаштиришда индивидуал ишларнинг параметрларини баҳолашнинг аниқлигини ошириш орқали бошқарув жараёнларининг самарадорлигини оширишга қаратилган. Сўнгги йилларда кенг оммалашган лойиҳани амалга оширишни режалаштириш ва назорат қилишнинг янги ёндашувига мисол тариқасида, ишлаб чиқувчилар мақсадлари ва режалаштиришни (иштирокчиларнинг ташкилий хатти-ҳаракатларидан хавф-хатарни қайта тақсимлашга) мураккаб омилларни ҳисобга олишга уринадиган муҳим занжирлар усули ( C рити c ал Чаин Проже c т Манагемент) ҳисобланади. Жамоа ва асосий лойиҳа иштирокчиларининг самарадорлигини оширишга йўналтирилган ўқув машғулотларида иштирокчилар ўзаро фаолият функционал, тақсимланган гуруҳларда мотивация ва ўзаро алоқалар масалаларига алоҳида эътибор қаратмоқдалар. Ушбу тадқиқотлар доирасида лойиҳа менежерларининг етакчилик, ўқитиш, мотивация ва мартаба ўсишининг масалалари ҳам кўриб чиқилади. Бошқарув стандартлари: хусусиятлар, тизимни ишлаб чиқиш ва қўллаш

Бошқариш соҳасида стандартлаштиришнинг мақсади белгиланган талаблар, нормалар ва тамойиллардан доимо фойдаланиш орқали муайян даражадаги тартибга эришиш орқали бошқарув самарадорлигини оширишдан иборат. Лойиҳани бошқариш соҳасидаги моделлар ва стандартлар сони мунтазам ўсиб бормоқда, бу ҳам ўз лойиҳаларини, ҳам бошқарувини минтақавий, миллий, соҳа ва корпоратив хусусиятларини ҳисобга олиш тенденциясини акс эттиради. Халқаро, миллий, минтақавий стандартлар ва индивидуал ташкилотлар стандартлари (корпоратив стандартлар) мавжуд. Агар стандартлаштиришда иштирок этиш ҳар қандай мамлакатнинг тегишли органларига очиқ бўлса, бу халқаро стандартлаштиришдир. Ҳудудий стандартлаштириш фақатгина бир географик, сиёсий ёки иқтисодий минтақа давлатларининг тегишли органлари учун очиқ бўлган фаолиятдир. Миллий стандартлаштириш - бу давлат, тармоқ, иқтисодиётнинг муайян секторида, уюшмалар, ишлаб чиқариш корхоналари, корхоналар ва муассасалар даражасида турли даражаларда амалга оширилиши мумкин бўлган аниқ бир давлатда стандартлаштириш. Лойиҳани бошқариш соҳасидаги лойиҳаларни бошқариш стандартларини ишлаб чиқишда иштирок этадиган энг нуфузли ташкилот халқаро лойиҳаларни бошқариш институти - Проже c т Манагемент Институте (ПМИ) ҳисобланади. Бу нодавлат нотижорат ташкилотдир, унинг мақсади тажриба алмашиш, лойиҳа менежерлари билим ва кўникмаларини алмашиш, сертификатлаштириш дастурлари ( C АПМ, ПМП, ПГМП) орқали лойиҳаларни бошқариш соҳасида профессионалликни ривожлантиришдир. 1969 йилда ташкил этилган ПМИ лойиҳаси менежмент институти лойиҳаларни бошқариш билан шуғулланадиган ва 170 дан зиёд мамлакатларда вакили бўлган профессионалларни бирлаштиради. ПМИ лойиҳаларни бошқаришнинг турли соҳаларида стандартларни ишлаб чиқади, конференциялар ва семинарлар, таълим дастурлари ва профессионал сертификатлашни олиб боради. ПМИ стандарти бутун дунёда

лойиҳаларни бошқариш амалиётида кенг қўлланиладиган ва кейинчалик пайдо бўлган кўплаб бошқа стандартлар учун асос бўлиб хизмат қиладиган ПМИ экспертлари томонидан ишлаб чиқилган. Энг таниқли ва кенг тарқалган стандарт - ПМБоК («Проже c т Манагемент Бодй оф Кно w ледге»- "Лойиҳа бошқаруви органи"). Дастлаб, 1987 йилда Америка лойиҳа менежери институти томонидан нашр этилган. 2000 йилда иккинчи, 2004 йилда учинчи, 2008 йилда тўртинчи, 2012 йилда бешинчи ва 2016 йилда эса ушбу стандартнинг олтинчи нашри чоп этилди. Қоидалар ва стандартлар лойиҳаларни бошқаришнинг халқаро ва дисиплинлерарасı хусусиятларини таъминлайди. Уларнинг барчаси дунё бўйлаб лойиҳа менежерларига лойиҳани бошқариш учун шунга ўхшаш фалсафа ва методикани йўналтиради ва шунга мос равишда "бир хил тил" гапиришади. Шу билан бирга ПМБоК стандарти лойиҳани бошқариш учун талабларни, биринчи навбатда, давлат харидорининг манфаатлари нуқтаи назаридан акс эттираётганини таъкидлаш жоиз. Лойиҳа раҳбарлари халқаро ва миллий ассоциациялари лойиҳа менежерларини тайёрлашда ва уларни сертификатлашда фаол иштирок этмоқда. Ўзбекистон Республикаси Давлат стандартида лойиҳа бошқарувининг принциплари ва жараёнлари бўйича лойиҳа натижаларига эришишга таъсир кўрсатувчи қўлланмалар келтирилган. Давлат стандартининг мақсадли аудиторияси қуйидагиларни ўз ичига олади: - лойиҳа менежерлари ва ҳомийларнинг лойиҳа бошқарув тамойиллари ва амалиётларини тушунишларини яхшилаш ; - лойиҳа менежерлари , лойиҳа менежменти командалари ва лойиҳа гуруҳи аъзолари миллий стандартлар ва лойиҳалар амалиётини халқаро стандартларга мувофиқлаштириш учун умумий асосларни таъминлаш . Лойиҳанинг натижаси маҳсулотни, натижаларни, лойиҳанинг фойдали самарасини англатади. Натижада, лойиҳанинг тури ва мақсадига қараб: илмий ривожланиш, янги технологик жараён, дастурий таъминот, қурилиш майдончаси, амалиёт дастурлари, қайта тузилган компания,

сертификатланган сифат тизими ва бошқалар бўлиши мумкин. Лойиҳанинг муваффақияти (натижаси) унинг нархи (даромад), инновация, сифат, вақт, ижтимоий, экологик ва бошқа хусусиятлар бўйича режалаштирилган даражага қанчалик тўғри келиши билан баҳоланади. Бошқариладиган лойиҳа параметрлари: • лойиҳа ишларининг ҳажми ва турлари; • қиймати, харажатлар, лойиҳа харажатлари; • лойиҳанинг вақтини, давомийлигини ва захираларини, лойиҳанинг босқичларини, босқичларини шунингдек, ишнинг ўзаро муносабатини ўз ичига олган вақт параметрлари; • лойиҳани амалга ошириш учун зарур бўлган ресурслар, шу жумладан: инсон ёки меҳнат, молия, логистика, қурилиш материалларига, машиналарга, жиҳозларга, қисмларга ва қисмларга бўлинади, шунингдек ресурслар чекланганлиги; • дизайн ечимлари сифати, амалий ресурслар, лойиҳа компонентлари. Лойиҳа ва уни амалга ошириш жараёни, амалга оширилиши - мураккаб тизим, унда лойиҳанинг ўзи бошқарадиган кичик тизим сифатида ишлайди ва лойиҳани бошқариш - бу бошқарувчи ҳисобланади. - Лойиҳа бир қатор хусусиятларга эга, чунки уни амалга ошириш ишларини методик тарзда ташкил этишга ёрдам беради: - лойиҳа ташқи муҳит деб аталадиган маълум бир муҳитда пайдо бўлади, мавжуд ва ривожланади; - лойиҳанинг таркиби унинг амалга оширилишида ва ривожланишида ўзгаришсиз қолади: унда янги элементлар (объектлар) пайдо бўлиши мумкин, унинг айрим қисмлари унинг таркибидан чиқарилиши мумкин; - ҳар қандай тизим каби лойиҳа элементларга бўлиниши мумкин, аммо маълум йўналишларга танланган элементлар ўртасида аниқлик киритилиши ва сақланиши керак. "Лойиҳа" ва "ташқи муҳит"га лойиҳа пайдо бўлган ва ривожланаётган барча фаолият соҳасини тақсимлаш маълум даражада шартли ҳисобланади. Бунинг сабаблари қуйидагилардан иборат:

1. Лойиҳа қатъий барқарор эмас: лойиҳани амалга ошириш жараёнида унинг бир қатор элементлари ўз жойларини ўзгартириши, лойиҳага ташқи муҳитдан орқага қайтиш ва қайта ишлаши мумкин. 2. Лойиҳанинг айрим элементлари ҳам унинг таркиби, ҳам ташқарисида ишлатилиши мумкин. Бунга одатий бир мисол, бир вақтнинг ўзида муайян лойиҳани амалга оширишда ва бошқа муаммоларни (хусусан, бошқа лойиҳани амалга ошириш бўйича) ҳал қилиш бўйича ишлайдиган мутахассислар бўлиши мумкин. Лойиҳанинг асосий иштирокчилари орасида мижозлар, менежер ва лойиҳа жамоаси, инвестор, ишлаб чиқувчи, етказиб берувчилар ва пудратчилар киради (1-расм). Инновация лойиҳасининг асосий иштирокчилари лойиҳанинг ташаббускори ёки лойиҳа ғояси ишлаб чиқарувчиси бўлиши керак.

Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан тасдиқланган. 1995 - йил 21 - декабрь № 163-1 ва 1996-йил 29-август №256-1 [кўчирма] –Т.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999- йил. 2. Ўзбекистон Республикаси «Ихтиролар моделлар ва саноат намуналари ҳақида» ги Қонуни 1994-йил 6- май, – Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999 йил. 3. Ўзбекистон Республикасининг «Маъсулиятлар ва хизматларни сертификатлаш тўғрисида» ги Қонуни 1993-йил 28-декабрь №1006-хи, Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999-йил. 4. Ўзбекистон Республикасининг «Стандартлаштириш тўғрисида» ги Қонуни 1993-йил 28-декабрь №1002-хи, -Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999-йил. 5. И.А.Каримов. Истиқлол имкониятлари ва ислоҳотлар самаралари. Халқ сўзи. 2009-йил. 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармойиши “Баркамол авлод йили” давлат дастурини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича ашкилий чора тадбирлар тўғрисида. Тошкент 2009йил 9-декабрь .

Похожие

Инновацион лойиҳаларни бошқариш

Инновацион лойиҳаларни бошқариш

Лойиҳаларни бошқариш методологиясининг ҳозирги ҳолати

Вақт параметрлари бўйича лойиҳаларни бошқариш

Стратегик лойиҳаларни бошқариш. Асосий тушунчалар ва концептуал асослар