To’lov balansi - Экономика - Рефераты

To’lov balansi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

100 KB

To’lov balansi Reja: 1. To’lov balansining mohiyati va tarkibi 2.Makroiqtisodiy modellarda to’lov balansining ahamiyati 3.To’lov balansi muvozanatini ta’minlash

1. To’lov balansining mohiyati va tarkibi To’lov balansi — ma’lum davr mobaynida mamlakat rezidentlari va tashqi dunyo o’rtasida bo’ladigan bitimlar statistik qayd qilingan xujjatdir. U mamlakatning iqtisodiy aloqalarini aniq-lo’nda ifodalab pul-kredit, valyuta, byudjet-soliq, xalqaro savdo siyosatining hamda davlat qarzini boshqarish yo’nalishlarini tanlash uchun indikator vazifasini bajaradi. Mamlakatning ma’lum vaqtdagi barcha xalqaro iqtisodiy faoliyati, shu jumladan, tashqi savdo, kapital va ishchi kuchi migratsiyasi ham to’lov balansida o’z aksini topadi. Har qanday tashqi iqtisodiy bitim valyuta ayirboshlash va valyuta operatsiyalari orqali amalga oshiriladi. Demak, mamlakatning jahon bozoridagi faoliyati natijalari pirovardida xorijiy valyuta tushumlari va xarajatlarida ifodalanadi. Shuning uchun ham to’lov balansini bir tomondan, chetdan keladigan barcha tushumlar, ikkinchi tomondan esa, chetga chiqariladigan barcha to’lovlar ko’rsatilgan hujjatdir deb qarash mumkin. Tushum faqat eksport yordamida ta’minlanishi mumkin. Aksincha, xorijiy tovarlarni va xizmatlarni sotib olish (import) uchun to’lovlar va xorijiy valyuta xarajatlari bilan bog’liq bo’ladi. Bunda tovar deganda ayirboshlanadigan har qanday narsa tushuniladi, ya’ni, u moddiy ne’mat, xizmat, ishchi kuchi, kapital va valyuta bo’lishi mumkin. 4-jadval Mamlakat to’lov balansining taxminiy ko’rinishi (raqamlar shartli) Moddalar nomi Kredit (+) yoki eksportdan tushumlar Debet (-) yoki import uchun xarajatlar Sof kredit yoki sof debet Joriy operatsiyalar hisobi Tovarlar +185 -260 -75 Tashqi savdo balansining qoldig’i -75 Xizmatlar +85 -97 -12 Investitsiyalardan daromadlar (foizlar va divedentlar) +28 -20 +8

Transfert ko’rinishidagi pul o’tkazmalari +10 -18 -8 Joriy operatsiyalar bo’yicha balansning qoldig’i -87 Kapital harakatining hisobi Investitsiyalar va boshqa o’rta va uzoq muddatli kapital +150 -87 +63 Kapital harakati balansining qoldig’i +63 Joriy operatsiyalar va kapital harakati bo’yicha balansning qoldig’i -24 Rasmiy zahiralar (oltin, XFVdagi zahiralar) +24 +24 To’lov balansida barcha iqtisodiy bitimlar ikkita katta guruhga bo’linadi: joriy operatsiyalar va kapital harakati bilan bog’liq operatsiyalar. Shunga ko’ra to’lov balansi strukturasi ham ikki qismdan iborat: 1. Joriy operatsiyalar hisobi; 2. Kapital harakati hisobi. Joriy operatsiyalar hisobida mahsulotlar va xizmatlar eksporti «qo’shish», import esa «ayirish» ishoralari bilan belgilanadi. Ya’ni, joriy operatsiyalar hisobida ichki mahsulotlar eksporti kredit, aksincha mamlakatga mahsulotlar olib kelish - import esa debet sifatida ko’rsatiladi. Chunki, mahsulotlar eksporti xorijiy valyuta ishlab topib, mamlakat valyuta zaxirasini boyitsa, import esa mamlakatdan valyuta chiqib ketishiga olib keladi. Bu esa o’z navbatida mamlakat valyuta zaxirasini kamaytiradi. Joriy operatsiyalarning asosiy moddasi tovarlar eksporti va importi hisoblanadi, ularning farqi tashqi savdo balansining qoldig’i deb yuritiladi. Misolimizda bu balans salbiydir, ya’ni, mamlakat tovarlarni chetga olib chiqishdan ko’ra ko’proq olib keladi (-75).

Joriy operatsiyalarning keyingi moddasi – bu, xizmatlar (transport, sug’urta, sayyohlik xizmatlari va boshqalar) eksporti va importidir. Misolimizda tovarlar bilan bo’lgan operatsiyalardagi kabi xizmatlar bilan bo’lgan operatsiyalarda ham mamlakat xorijiy xizmatlarni ko’proq oladi ya’ni, masalan, mamlakatda yashovchilar xorijga chetdan mamlakatga keladigan sayyohlarga nisbatan ko’proq boradilar, shuningdek, mamlakatdagi tadbirkorlarga xorijiy transport va sug’urta xizmatlarini ko’rsatish hajmi xorijiy tadbirkorlarga mamlakatda trasport va sug’urta kompaniyalari ko’rsatadigan xizmatlar hajmiga qaraganda yuqoriroq va h.k. Bu operatsiyalar bo’yicha ham balans salbiy qoldiqqa ega (-12). Investitsiyalardan daromadlar, foizlar va dividendlar bo’yicha to’lovlarni o’z ichiga oladi. Agar xorijga qo’yilgan milliy kapital uchun chet to’lovlari bo’yicha tushumlar mamlakat iqtisodiyotiga jalb etilgan xorijiy kapital uchun to’lanadigan to’lovlar miqdoridan ko’p bo’lsa, unda sof daromad musbat bo’ladi (+8). Transfert ko’rinishida pul o’tkazishlar shu mamlakatlarning xorijda yashayotgan fuqarolariga to’lanidagan nafaqalarni, muhojirlarning xorijdagi o’z qarindoshlariga pul o’tkazmalari, turli ko’rinishdagi hukumat yordamlarini o’z ichiga oladi. Jadvaldan ko’rinib turibdiki, xorijga jo’natilayotgan pul o’tkazishlar miqdori olinayotganiga nisbatan yuqori, ya’ni, operatsiyalar mamlakatdagi xorijiy valyuta zaxiralarini kamaytiradi (-8). Joriy hisoblar bo’yicha barcha operatsiyalar yig’indisi joriy operatsiyalar balansini tashkil etadi. Bizning misolda u salbiy (-87). Bu esa mamlakatda import operatsiyalari natijasida xorijiy valyutaga bo’lgan talab uning eksport operatsiyalari ta’minlaydigan taklifdan ortiq bo’lishini anglatadi. Boshqacha aytganda, ushbu holda mamlakat to’lov balansi joriy operatsiyalar bo’yicha kamomadga ega. 2.Makroiqtisodiy modellarda to’lov balansining ahamiyati Makroiqtisodiy modellarda joriy operatsiyalar balansi qoldig’i quyidagicha beriladi: X – M = Xn = Y-(S+I+G)

bu erda: X - eksport; M – import, Xn - sof eksport, S + I + G - absorbtsiya Joriy operatsiyalar balansida kamomad bo’lgan sharoitda, mamlakatning eksportdan olgan daromadlari importga qilgan xarajatlaridan kam bo’ladi va uni tashqaridan qarz olish hisobiga yoki mavjud aktivlarning bir qismini xorijiy investorlarga sotish orqali qoplashi mumkin. Bu operatsiyalar sof xorijiy aktivlarning kamayishiga olib keladi. Sof xorijiy aktivlar (CXA) – bu milliy rezidentlar tomonidan egallab turilgan xorij aktivlari va xorijliklar egalik qilgan mamlakat aktivlari o’rtasidagi farqni bildiradi. Joriy operatsiyalar balansida taqchillik bo’lmagan sharoitda esa mamlakat xorijiy valyutalarni sarf qilishga nisbatan ko’proq olib keladi. Mamlakatning joriy operatsiyalar bo’yicha balansi ijobiy qoldiqqa ega bo’lsa, unda mamlakatda chet elda ko’chmas mulkni sotib olish yoki boshqa mamlakatlarga qarzga berishga yo’naltirilishi mumkin bo’lgan ortiqcha xorijiy valyuta yuzaga keladi. Investitsiyalash va kreditlash bilan bog’liq operatsiyalar to’lov balansining keyingi bo’limida, ya’ni, kapitallar harakati hisobida aks ettiriladi. Mamlakatda ma’lum bir vaqtda moddiy va moliyaviy aktivlarini sotib olish va sotish bilan bog’liq operatsiyalariga kapital harakati hisobi deyiladi. Kapital harakati hisobi balansida korxonalar, er, uy-joylar, qimmatnarx qog’ozlar, aktsiyalar, xazina majburiyatlari va boshqa aktivlarni olish-sotish bilan bog’liq kapitallar oqimi aks ettiriladi. Bu aktivlar sotilsa yoki eksport qilinsa, xorijiy valyuta mamlakatga kiritiladi, ya’ni valyuta tushumi ko’payadi (+150). Biroq kapitalni olib kelish bilan bir vaqtda uni olib chiqish bilan bog’liq operatsiyalar ham amalga oshiriladi. Bunda mamlakatning tadbirkorlari xorijdan aktsiyalar sotib oladi, xorijliklarga kreditlar beradi va shu asosda ular xorijiy valyuta zaxiralarini sarflaydi. Bu operatsiyalar debet ko’rinishida aks ettiriladi (-87). Kapital harakati balansining qoldig’i – bu, uni olib kelish va olib chiqish o’rtasidagi farqdir (+63). Kapital xarajatlari hisobida aktivlar bo’yicha barcha xalqaro operatsiyalar ko’rsatiladi.

Kapital xarakati balansi =Aktivlarni sotishdan tushadigan barcha tushumlar – Xorijiy aktivlarni sotib olishga kilingan xarajatlar. Xorijga aktivlarni sotish valyuta zaxirasini ko’paytirsa, sotib olish esa uni kamaytiradi. Shuning uchun kapital harakati balansi barcha operatsiyalardan keladigan sof valyuta tushumlarini ko’rsatadi. Kapital harakati hisobining ijobiy qoldig’i mamlakatda kapital ko’payishini bildirsa, uning salbiy qoldig’i mamlakatda kapital kamayishini bildiradi. Avval aytib o’tilganidek, joriy operatsiyalar bo’yicha balans va kapital harakati balansi o’zaro chambarchas bog’liq. Bizning misolda birinchisining taqchilligi (-87) katta qismi (+63) kapitalning sof oqib kelishi hisobiga moliyalashtiriladi va aksincha, agar to’lov balansi joriy operatsiyalar bo’yicha musbat qoldiqqa ega bo’lsa, kapital harakati hisobi balans bo’yicha manfiy qoldiqqa yo’l qo’yilgan bo’ladi. Shunday qilib, balansning bu ikki bo’limi bir-biri bilan tenglashib boradi. To’lov balansi qoldig’i= Joriy operatsiyalar + Kapital harakati balansi Biroq, amalda to’lov balansining bu qismida ham ko’pincha kamomad yoki ortiqchalik yuzaga keladi. Barcha mamlakatlarning Markaziy banklari rasmiy zaxiralar deb ataluvchi xorijiy valyuta zaxiralariga ega bo’lib, bu zaxiralar joriy operatsiyalar bo’yicha balans va kapital harakati bo’yicha balans nomutanosibligini bartaraf etishda qo’llaniladi. Bizning misolda bu nomutanosiblik yoki qoldiq (-24)ni tashkil etadi va rasmiy zaxiralardan tushumlar hisobiga tartibga solinadi. Rasmiy zaxiralarning qisqarishi (+) kamomad miqdorini ifodalaydi, rasmiy zaxiralarning o’sishi (-) esa to’lov balansining musbat qoldig’i miqdorini ko’rsatadi. Natijada uning barcha uch bo’limi summasi «0»ni tashkil etishi lozim. Bu esa xorijiy valyuta taklifini va unga mamlakatda bo’lgan talab tengligini bildiradi. Joriy operatsiyalar hisobi bilan kapital harakati hisobining o’zaro aloqalarini umumlashtirsak, uning makroiqtisodiy ko’rinishi quyidagicha bo’ladi: Y=C+I+G+Xn;

Y-C-G = C+I+G+Xn-(C+G); Sn = I+Xn, bu erda: Sn – milliy jamg’arish (I- S)+Xn=0 (Markaziy bank aralashmagan sharoitda egiluvchan valyuta kursi rejimida) (I-S) miqdori ichki investitsiyalarning ichki jamg’armalardan ortiqchaligini ko’rsatadi va kapital harakati hisobi qoldig’ini bildiradi. Asosiy makroiqtisodiy ayniyatga ko’ra joriy operatsiyalar va kapital harakati hisoblari bir-biriga tenglashadi: X-M (tashqi balans) = Xn=-(I-S)=S-I (ichki balans) Bu shuni bildiradiki, to’lov balansining joriy operatsiyalar bo’ycha kamomadi kapitalning sof oqib kelishi hisobiga moliyalashtiriladi. Xn< 0  X-M < 0  X< M ; I-S >0  I >S  xorijdan kapital kiritilishi. Agarda investitsiyalar (I) milliy jamg’armalardan ko’p bo’lsa (I > S), ortiqcha investitsiyalar xorijdan olinadigan qarz hisobiga moliyalashtirilishi lozim. Bu qarzlar mamlakatga tovar va xizmatlarni eksport qilishga nisbatan ko’proq import qilinishini taminlaydi (M>X). Ya’ni, sof eksport manfiy qoldiqqa (Xn<0) ega bo’ladi. Mamlakat xalqaro jarayonga qarzdor bo’lib qatnashadi. Joriy operatsiyalar musbat qoldiqqa ega bo’lganda, ortiqcha mablag’lardan xorijga investitsiya qilishda yoki xorijdan ko’chmas mulk sotib olishda foydalaniladi. Xn>0  X-M>0  X>M; I-S<0  I<S  xorijga kapital chikarilishi Davlatlar rasmiy zaxiralar va qarzlar hisobiga qoplash qobiliyatiga ega bo’lmagan to’lov balansining katta davriy taqchilligi bo’lgan hollarda o’z valyutalari devalvatsiyasini amalga oshirishlari mumkin. Bu importning fizik

hajmi ko’payishiga va oqibatda mamlakatda xorijiy valyuta tushumining o’sishi hamda to’lov balansi kamomadi tugatiladi. To’lov balansini tuzish tamoyillariga ko’ra u doimo balanslashgan bo’ladi. Manfiy yoki musbat qoldiq tushunchasi faqatgina to’lov balansining alohida qismlariga ta’luqli. Shu bilan birga to’lov balansi qoldig’ining milliy iqtisodiyotga ta’siri amaliyotda bir xil tavsiflanmaydi. Iqtisodiy siyosat maqsadlaridan kelib chiqib to’lov balansining musbat qoldig’i ham, manfiy qoldig’i ham ijobiy yoki salbiy deb baholanishi mumkin. To’lov balansi holatiga baho berishda savdo balansi qoldig’i, joriy operatsiyalar balansi qoldig’i, kapital harakati va moliya balansi qoldig’i hamda rasmiy hisob kitoblar balansi qoldig’i alohida tahlil etiladi. Savdo balansi qoldig’i o’zgarishiga baho berishda bu o’zgarishlar qaysi omillar ta’sirida ro’y berganligi e’tiborga olinadi. Masalan, manfiy qoldiq eksportning qisqarishi hisobiga ro’y bergan bo’lsa, bu holat milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshliligi pasayganligidan dalolat berishi va negativ hodisa deb qaralishi mumkin. Lekin bu holat mamlakatga to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar oqimi ko’payishi hisobiga importning o’sishi natijasida ro’y bergan bo’lsa, milliy iqtisodiyotning zaiflashishidan dalolat deb qaralmaydi. Joriy operatsiyalar hisobi balansi, odatda, to’lov balansining ma’lumot beruvchi qoldig’i deb qaraladi. Chunki bu qoldiq bilan birga ichki iqtisodiy siyosatni cheklovchi tashqi iqtisodiy omil hisoblanishi bilan birga mamlakatning moliyalashtirishga ehtiyojini belgilaydi. Joriy operatsiyalar hisobi balansining musbat qoldig’i mamlakat boshqa davlatlarga nisbatan netto kreditor ekanligidan dalolat beradi, va aksincha, manfiy qoldig’i ( ya’ni joriy operatsiyalar hisobi balansining taqchilligi) mamlakat tovarlar va xizmatlarning netto-importi uchun to’lovlarni amalga oshirishga va transfert to’lovlarini moliyalashtirishga majbur bo’lgan sof qarzdorga aylanganligini anglatadi. Amalda joriy to’lov balansining musbat qoldig’iga ega mamlakat milliy jamg’armalarning bir qismini kapitalni ichki jamg’arishga yo’naltirish o’rniga mamlakat tashqarisiga investitsiyalaydi.

Kapital harakati va moliya balansi qoldig’i joriy operatsiyalar balansi holatining oynadagi aksi hisoblanadi, chunki real resurslar oqimini ko’rsatadi. Shuningdek joriy operatsiyalar balansi holati qisman «Sof xatolar va chetda qoldirishlar» moddasiga to’g’ri keladi. Rasmiy hisob kitoblar balansi qoldig’i to’lov balansi umumiy (yakuniy) qoldig’ining kengroq tarqalgan nomlanishi bo’lib norezidentlarning mamlakatga nisbatan likvidli talablarning ko’payishi (kamayishi) yoki xorijiy likvidli aktivlardagi mamlakat rasmiy zahiralarning ko’payishidan ( kamayishidan) dalolat beradi. Bu qoldiq «Zahira aktivlari» moddasidan boshqa barcha moddalarni qamrab oladi. Qayd qiligngan valyuta kurslari sharoitida (1979 yilga qadar) rasmiy hisob kitoblar holatiga katta ahamiyat berilar edi, chunki uning taqchilligi mamlakatning boshqa davlatlar oldidagi majburiyatlarining ortganligini (yoki zahiralarining kamayganligini) anglatgani holda valyuta kursining barqarorligiga tahdid solar edi. Suzib yuruvchi valyuta kursining kiritilishi bilan umumiy to’lov balansi tushunchasini yo’qqa chiqardi, rasmiy zahiralar dinamikasi esa nafaqat rasmiy hisob kitoblar qoldig’ining oqibati, balki to’lov balansining boshqa bo’limlarida hisobga olingan oqimlaridagi o’zgarishlarning sababchisi ham bo’lib qoldi. 3.To’lov balansi muvozanatini ta’minlash To’lov balansi muvozanatini ta’minlash uchun joriy hisoblar va kapital harakati qoldiqlari bir-birini aynan qoplashi zarur bo’ladi. Markaziy Bank valyuta interventsiyasini amalga oshirish chorasini ko’rmasa, va rasmiy valyuta zahiralari miqdorini o’zgartirmasa to’lov balansi hisoblarini valyuta kursining erkin tebranishi hisobiga o’zaro tartibga solish amalga oshiriladi. Bunday sharoitda kapital oqib kelishi sababli milliy valyutaning qimmatlashuvi, kapital chiqib ketishi sababli esa uning arzonlashuvi ro’y beradi. Valyuta kursining erkin tebranishi to’lov balansining joriy va kapital hisoblarini avtomatik ravishda mutanosiblashtirish mexanizmi hisoblanadi.

Erkin tebranuvchi valyuta kursi tarafdorlari ta’kidlashicha, to’lov balansining ortiqchaligi yoki taqchilligi bunday vaziyatlarda tez orada barham topadi. Valyuta kurslarining erkin harakati to’lov balansining ortiqchaligi yoki kamomadini yo’qotadi. Erkin tebranuvchi valyuta kurslari to’lov balansini tenglashtirishda katta imkoniyatlarga ega bo’lsada, kamchilikliklardan holi emas. Chunonchi, bunday valyuta birinchidan, savdoning noaniqligi va qisqarishiga, ikkinchidan, savdo sharoitining yomonlashishiga, uchinchidan, nobarqarorlikka va boshqalarga olib keladi. Agar Markaziy Bank rasmiy valyuta zahiralari vositasida chet el valyutasini sotib yoki sotib olib valyuta kursini erkin tebranishiga barham bersa valyuta kursining erkin tebranishi vositasida to’lov balansini tartibga solish zarurati yo’qoladi. Bunda to’lov balansi taqchilligi Markaziy Bank rasmiy zahiralarini qisqartirish hisobiga moliyalashtirilishi mumkin. Bunday vaziyatda ichki bozorda chet el valyutasi taklifi oshadi. Qayd etilgan operatsiya eksportga xos bo’lib kreditda plyus belgisi bilan (Markaziy Bankda xorijiy valyuta zaxirasi kamayishiga qaramasdan) hisobga olinadi. Ushbu tadbir natijasida ichki bozorda milliy valyuta taklifi kamayadi, uning almashinuv kursi nisbatan ko’tariladi va bu investitsiyalar hajmiga hamda iqtisodiy o’sishga salbiy ta’sir ko’rsatadi. To’lov balansining aktiv-(musbat) qoldig’i esa Markaziy bankning rasmiy valyuta zahiralari miqdorining ortishiga olib keladi. Bunda Markaziy bank valyuta zaxiralarini to’ldirish uchun chet el valyutasini sotib olishi natijasida ichki bozorda milliy valyuta taklifi nisbatan oshadi, uning almashinuv kursi kamayadi, bu hol esa iqtisodiyotga (investitsiyalar hajmi va iqtisodiy o’sishga) rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi. Markaziy bank tomonidan o’tkaziladigan bunday operatsiyalar rasmiy rezervlar bilan bo’ladigan operatsiyalar deyiladi. Bu operatsiyalar natijasida to’lov balansi qoldig’i nolga tenglashishi kerak.

To’lov balansining aktiv qoldig’i yoki taqchilligi mamlakat iqtisodiyoti xususiyatlariga qarab turlicha narxlanishi mumkin. Valyutasi xalqaro hisob-kitoblarda, hamda boshqa mamlakatlar zahira valyutasi sifatida foydalaniladigan mamlakatlar uchun to’lov balansi taqchil bo’lishi tabiiy hol hisoblanadi. Bunday mamlakatlar to’lov balansini uzoq muddat makroiqtisodiy tartibga solmasligi mumkin. Milliy valyutasi jahon iqtisodiyotida zaxira valyutasi hisoblanmaydigan mamlakatlar Markaziy Banklaridan rasmiy valyuta zaxirasi cheklanganligi tufayli to’lov balansining uzoq muddatli taqchilligi bu rezervlarning sarflab bo’linishiga olib keladi. Bunday hollarda to’lov balansini makroiqtisodiy tartibga solinadi. Mamlakat savdo siyosati va valyuta almashinuv kursini o’zgartirishi choralarini qo’llab chet ellardagi o’z xarajatlarini kamaytiradi, yoki eksportdan o’z daromadlarini oshiradi. Bunday tartibga solish natijasida narxlar umumiy darajasining oshishi oqibatida aholi turmush darajasining pasayishi, milliy valyutaning qadrsizlanishi, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlarida bandlilikning pasayishi ro’y berishi mumkin. Valyuta rezervlari sarflab bo’lganligi, ilgari olingan chet el kreditlarini qaytarilish grafiklari buzilganligi tufayli bunday kreditlarni yana olish imkoniyatlari yo’qqa chiqqanligi sababli mamlakat to’lov balansi taqchilligining uzoq vaqt davom etishi to’lov balansi inqirozi deyiladi. To’lov balansi inqirozini hal etishning yagona yo’li makroiqtisodiy tartibga solish hisoblanadi. O’tish davri iqtisodiyotida xorijiy valyutaga spekulyativ talab oshishi Markaziy Bankni qiyin ahvolga solib qo’yadi. Chunki rasmiy valyuta zaxiralari bir vaqtning o’zida ham to’lov balansi taqchilligini ham ichki spekulyativ talabni qondirish uchun etarli bo’lmasligi mumkin. Valyuta almashinuv kursini tartibga solish bu vaziyatdan chiqishning yagona yo’lidir.

Qisqa istiqbolda to’lov balansi qoldig’i jamg’arish va investitsiyalar hajmlarini belgilovchi omillar (masalan byudjet soliq siyosati, foiz stavkalari) ta’sirida o’zgarishi mumkin. Agar mamlakatda rag’batlantiruvchi fiskal siyosat yurgizilsa bu hol milliy jamg’armalarning pasayishiga olib keladi. Bu o’z navbatida joriy operatsiyalar hisobi bo’yicha taqchillikka, kapital harakat hisobi bo’yicha musbat qoldiqqa olib keladi. Cheklovchi fiskal siyosat milliy jamg’armalar hajmlarini oshiradi, bu o’z navbatida kapital harakati hisobi bo’yicha taqchillikka, joriy operatsiyalar hisobi bo’yicha musbat qoldiqqa olib keladi. Jahon foiz stavkalarining oshishi kapital harakati hisobi bo’yicha taqchillikka, joriy operatsiyalar hisobi bo’yicha musbat qoldiqqa erishishga olib keladi. Jahon foiz stavkalarining pasayishi esa aks natijalarga olib keladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Axmedov D.Q., Ishmuxammedov A.E.,Jumaev Q.X., Jumaev Z.A 2. Makroiqtisodiyot. Darslik.- T.: TDIU, 2004, 240 b. 3. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник. М.:Дело и Сервис, 2001. 4. Вечканов Г.С., Вечканова Г.Р. Макроэкономика: Торговая политика. Инфляция и безработица. Социалная политика. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 5. Гайгер А., Линвуд Т.Макроэкономическая теория и переходная экономика. Пер. с англ. М.:ИНФРА-М, 1996. 6. Галперин В.М., Гребенников П.И., Леусский А.И., Тарасевич Л.С. 7. Макроэкономика: Учебник. СПб.:СПбГУЕФ,1997. 8. Дорнбуш Р.,Фишер С. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 9. Yo’ldoshev Z., Qosimov M.S. Makroiqtisodiyot asoslari. T.: 10. «O’qituvchi»,1994 11. Менкю Н.Г. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 12. Селишчев А.С. Макроэкономика: Откритая экономика. Причини экономического роста. Динамика рынков. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 13. 19.Xodjaev R., Maxmudov B., Xadjaev X., Ergashev E, Egamberdiev R. Mikro va makroiqtisodiyot.O’quv qo’llanma-T.:”ILM ZIYO” 2012, 324 b. 14. 20. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ladi” nomli ma’ruzalarini o’rganish bo’yicha O’quv-uslubiy majmua. – Toshkent: Iqtisodiyot. – 2012, 282 b. 15. 21.Abulkasimov X. Makroiqtisodiy tartibga solish va O’zbekistonning barqaror rivojlanishi. Monografiya. – T. “Akademiya”, 2011, 92 b. 16. O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot Vazirligining rasmiy ma’lumotlari

Похожие

Click onlayn to’lov tizimi

Milliy boylik balansi

Buxgalteriya balansi tahlili

To’lov va hisob-kitob balanslari

To’lov talabnomalari bilan hisob-kitoblar hisobi