Тармоқнинг иқтисодий ривожланишини прогнозлаш - Экономика - Рефераты

Тармоқнинг иқтисодий ривожланишини прогнозлаш

Загружено в:

24.01.2024

Скачано:

0

Размер:

77.5 KB

Тармоқнинг иқтисодий ривожланишини прогнозлаш Режа: 1. Тармоқдаги маҳсулот талабини прогнозлаштириш. 2. Талаб доиралари ва уларнинг талабдаги улушини аниқлаш, ретроспектив маълумот тўплаш, прогнозлаштириш усулини танлаш, тармоқ маҳсулотига бўлган эҳтиёж бўйича талаб моделини ишлаб чиқиш. 3. Ишлаб чиқариш ресурслари талабини прогнозлаштириш. 4. Тармоқнинг прогнозлаштириш таркиби.

Тармоқдаги маҳсулот талабини прогнозлаштириш. Иқтисодиёт тармоқларини прогнозлашнинг қийинчилиги шундаки, тармоқлар маҳсулотига бўлган истеъмол ҳажмини аниқлашдадир. Шунинг учун бундай прогнозлашни ишлаб чиқишда унинг барча компонентлари яхшилаб баҳолаш керак. иқтисодиётдаги аниқ бир маҳсулотга бўлган истеъмолни аниқлаш, бу соҳани прогнозлашнинг асосидир. Бунинг учун соҳанинг бутун иқтисодий таҳлил қилиш, ва иқтисодиёт тармоқлари қонуниятларини кўриб чиқиш керак. жамиятда ушбу маҳсулотга бўлаган истеъмол талабини қондирилиши ва ишлаб чиқариш самарадорлигини аниқлаш керак. самарадорликни баҳолашда бир қатор кўрсатгичлар тизимидан фойдаланилади, улар ишлаб чиқариш омиллари ҳолатини кўрсатиб беради, улар қуйидагилар; меҳнат унумдорлиги, фонд қайтими, капитал қуйилмалар қайтими кўрсатгичи, материал сиғими. Ишлаб чиқариш ресурсларини прогнозлаштиришда асосий фонд ва ишлаб чиқариш капитал қуйилмаларга керак бўладиган меҳнат ва моддий ресурсларга бўлган талабни аниқлашдан иборатдир. Ушбу прогнознинг аниқлигига қараб тармоқ ишлаб чиқаришини ривожланиш даражаси ва ҳажми режалаштирилади. Иқтисодиётда мавжуд истеъмол ҳажми балан ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми тенг бўлиши керак. Бунинг учун тармоқларнинг ишлаб чиқариш имконияти ва форйдаланиш даражасини билиш керак. Ушбу кўрсатгични прогнозлаштириш тармоқнинг ишлаб чиқариш кучини ва ундан маълум муддат мобайнида фойдаланишини аниқлаш имконини беради. Бир пайтнинг ўзида ишлаб чиқариш жараёнида фойдаланиладиган ресурслар тармоқ йўналиши, тармоқда илмий техника тараққиёти даражаси, бошқа тармоқлар билан алоқаси ва бошқа омиллар инобатга олинади. Талаб доиралари ва уларнинг талабдаги улушини аниқлаш, ретроспектив маълумот тўплаш, прогнозлаштириш усулини танлаш, тармоқ маҳсулотига бўлган эҳтиёж бўйича талаб моделини ишлаб чиқиш. Тармоқ иқтисодий ривожланишини прогнозлаш учун аввало ўша тармоқнинг махсулотга бўлган узоқ муддатли талабини аниқлаш керак. Талаб (эҳтиёж)ни прогнозлаш жараёни қўйидаги босқичлардан иборат:

- Прогноз объектини белгилаш. - Прогноздан кўзда тутилган мақсад ва вазифаларни аниқлаш. - Прогнозлаш вақтини аниқлаш. - Талаб доиралари ва уларнинг талабдаги улушини аниқлаш. - Ретроспиктив маълумот тўплаш. - Прогнозлаш усулини танлаш. - Тармоқнинг маҳсулотга бўлган эҳтиёжи (талаби) бўйича модел вахисоб ишлаб чиқиш. Талаб ишлаб чиқариладиган ва ноишлаб чиқариладиган шаклда бўлади. Хар бир йўналиш хисоб-китоб қилинадиган, талаб аниқланадиган тармоқ ва ишлаб чиқариш гурухларига ажратилади. Талабнинг аниқланиши учун турли хил усуллардан фойдаланилади. Булар норматив усул, оддий-ўртача усул, экстрополяция усули, морр-регресс усул ва бошқалар. Норматив усул билан талаб аниқланишида энг асосийси нормативларнинг аниқланишидир. Огохлантиришдан келиб чиққан холда буларнинг қисқа давр ичида илмий асосланган талаб нормативлари асос қилиб олинади. Узунроқ давр учун нормативларнинг ўзи энг аввало илмий - техникавий ривожланиш, ишлаб чиқариш структураси ва бошқа кўпгина омиллар таъсирида функциялар сифатида ўртага чиқади. Нормативлар аниқланганда махсулот талабини ҳисоблаб чиқиш қийин эмас. Ишлаб чиқариш ресурслари талабини прогнозлаштириш.

Тармоқнинг узоқ муддатли (перспиктив) талаби, ҳажми ва ишлаб чиқариш структурасини белгилашда улар учун керакли бўлган хом ашё, мехнат ва молиявий ресурсларни прогноз қилиш керак. Ушбу талаб ҳисобининг асосини тармоқ махсулот бирилиги, ресурс хажми, мехнат хажми ва жамгарма хажми каби кўрсаткичлар (коэффициент) ташкил этади. Хисоботлар натурал хамда қиймат шаклида кўрсатилади. Тармоқнинг хом-ашё ресурсларига талаби махсулот ишлаб чиқарилиши учун керакли моддий ресурсларнинг қиймат шаклидаги харажатларини ўз ичига олади. Прогнозлаш даври ичида L t тармогида махсулот бирлиги учун мехнат харажатининг камайтирилганлиги хисобланиши: L 0 - махсулотнинг базавий мехнат хажми (саноатдаги мехнат ресурсларининг ўсиш шароитида ПТ нинг ошиб кетиши муаммоси мухим ахамият касб эта бошлайди) Бу ҳолда ишчи кадрларга бўлган талаб Tt қ LtXt X t - прогноз қилинаётган махсулотнинг ишлаб чиқариш хажми. Тармоқнинг прогнозлаштириш таркиби. Тармоқ ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлиш учун прогнозлаштириладиган объектнинг барча ташкил этувчилари фаолияти ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлиши керак, масалан, илмий техник ва конструкторлик тажрибалар ҳолати; ишлаб чиқариш техник базасининг ривожланиши; ишлаб чиқаришнинг ташкилий техник даражаси; маҳсулотнинг истеъмол даражаси ва унинг қондирилиши даражаси; ташкилотнинг хўжалик бошқаруви ривожланиши ва ишлаб чиқаришнинг ижтимоий шароити ва бошқалар. Прогнозлаштиришнинг

барча турлари бир- бири билан боғлиқ бўлиб, улар тармоқ прогнозлаштириш структурасини шакллантиради. Иқтисодий прогноз объектиларига қўйиладиган талаб бу прогноз сруктураси ва ташкил этувчиларини тузиш. Ҳар бир иқтисодий прогноз ўзида: қисқа прогноз йўналиши таҳлили; унинг замонавий ҳолати; келажакда ривожланиш йўналиши; прогнозлаш даврида содир бўладиган муаммолар ва уларнинг ечимлари натижаларини амалиётга тадбиқ этиш; олиб борилаётган илмий изланишлар, тажриба изланишлар ва уларни прогнозлаш даврида ва ундан ташқарисида кутилаётган натижалар; фундаментал тадқиқотларни баҳолаш; берилган вақт оралиғида прогноз натижалари, таклифларини кўриб чиқиш, ушбу натижаларни ижтимоий ва иқтисодий оқибатларини баҳолаш. Прогноз қилинган натижаларни амалиётга тадбиқ этиш учун ҳар бир прогнозга қуйидагилар зарурдир: берилган давр мобайнида содир бўлаётган асосий воқеаларни аниқлаб, прогноз натижаларига таъсирини аниқлаш; прогноз натижаларини энг яқин ва энг узоқ амалга ошиш даврини ва ушбу вақт ўзгаришига таъсир этувчи омилларни аниқлаш; прогноз жараёнини ишлатилиш соҳасини ёки умумий соҳасини прогнозлатирилаётган объектга бошқа объектлар томонидан ички ва ташқи таъсирини сифат ва миқдор жиҳатдан аниқлаш; прогноз натижаларини амалга ошириш учун керак бўладиган хом-ашё, энергия, меҳнат ва молиявий ресурслар ҳажмини аниқлаш; прогнозлаш натижаларини техник иқтисодий ва бошқа кўрсатгичлар бўйича баҳолаш.

Адабиётлар: 1.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Т.: Ўзбекистон,1992. 2.Ахунова Г.Н. Йўлдошев Н.Қ. Иқтисодиёт ва менежмент. Дарслик. Т.: ТДИУ, 2008. -175 б. 3.Абдураҳмонов Қ.Ҳ., бошқ. Персонални бошқариш. Т.: O ’ qituvchi , 2010й. 4.Веснин, В.Р. Основы менеджмента: Учебник.М.: Проспект, 2017. -320 c. 5.Глухов, В. В. Менеджмент: для экономических специальностей Санкт- Петербург: Питер Пресс, 2017. -600 с. 6.Зайнутдинов Ш.Н. Менеджмент. Т.: Издат.-по-лиг. творч-й дом им. Чулпана, 2011г. 7.Йўлдошев Н.Қ. Менежмент. Ўқув қўлланма. Т.: ТДИУ, 2006. -150 б. 8.Йўлдошев Н. Қ. , Набоков В.И. “Менежмент назарияси”. Дарслик. Т.: ТДИУ, 2013. -433 б. 9.Қосимов F .М., Менежмент, “Ўзбекистон”, 2002,-312 б. 10.Мескон, М.Х. Основы менеджмента.МХ Мескон, М. Альберт, Ф.

Похожие

Минтақани (ҳудудни) ижтимоий-иқтисодий ривожланишини моделлаштириш ва прогнозлаш усуллари

Иқтисодий ўсишни прогнозлаш

Ижтимоий-иқтисодий жараёнларни прогнозлаш усуллари

Ижтимоий – иқтисодий жараёнларни моделлаштириш ва прогнозлаш

Ўзбекистон Республикасида ижтимоий-иқтисодий ривожланишини индикатив режалаштиришнинг ҳозирги ҳолати