Спорт товарларини ҳаракати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88 KB

Скачать

www.arxiv.uz Режа: 1 . Товар ҳаракати режзлаштириш 2.Реклама товар ҳаракатшшнг тури сифатида З.Персонал (шахсии) савдо ҳаракатининг тури сифатида 4.Сотувни рағбатлантириш ҳаракатнинг би р тури сифатида

www.arxiv.uz 1.Товар ҳаракати режзлаштириш Товар ҳаракати- бу товарлар. хизматлар, ғоялар ва бошқалар ҳақида ахборот бериш, ишонгириш ёки эслатш.п мақсадларида ҳар қакдай гушунарли шаклда қўлланиладиган хабар. Ҳаракатнинг мазмуни маҳсулотнинг ҳаётий даври босқичлари билан чамбарчас боғлиқ; бозорга жорий этиш босқичи ҳаракатки ахборот орқалк амалга оширишни талаб этади, ўсиш босқичи ҳаракатни ишонтириш орқали , (тайёрлик) босқичи ҳаракатни эслатиш орқал.и, шунингдек вазиятга боклиқ ҳолда мазмук жиҳатдан комилскс равишда ҳаракатни амалга ошириш х,ам мумкин. Ҳаракатнинг вазифалари: - нуфуз, паст нарх киёфасини, яратиш, инновацияларини қўллаш; - турли п араметрлар ҳақида ахборог бериш; - янги маҳсулотни бил.иб олишга кўмаклашиш; - мавжуд маҳсулотнинг (оммабоплнгини сақлаш); истеъмолчилрипи бир махсулотдан фойдаланишдан иккннчи маҳсулотга ўгишга ишонтириш; ■ нархларни асослаб бериш , - истеъмолчиларни саволларига жавоб бериш; - битимни якунлаш Бу вазифаларни амалга ошириш утун ҳаракатнинг мақсади, харакатнинг бюджети, харакатнинг структурасикаби булимларни узида камраб олган режасини ишлаб чикин даркор.. Харакатнинг мақсадлари.— т алабни рағбатлантиршя ва ташкилотни , компанияшшг қиёфасинн яхпгилаш. Талабни рағбатл.антириш таъсир нерархияси моделига асосланган, яъни харидорлар қуйидаги (иерархия бўйича жойлашган) харид -илишга такёрлик

www.arxiv.uz ҳолатида бўлишлари мумкин: лйбардорик, билишлик, хайриҳохлик муносабати, афзал кўриш, қатъий ишон, харид қилиш. Бозорзгинт тегишли сешентини билиб ва ушбу моделни қўллаб, фирма ахборотдан ишонтиришга, сўнгра эса (огохлантиришга) ўиб, ўз маҳсулотини кетма-кет бозорга томон ҳаракатлантириши мумкин. Ташкилот (корхона) қиёфасини хизмат товарларини бевосита сотиш билан эмас, балки компаниянинг замонавий имиджини яратиш йўли билан яхшилаш мумкин. Ҳаракатнинг мақсадида боғлиқ бўлмаган ҳолда аудиторияни эътиборини тортиш, қизиқишни ушлаб туриш, ҳохишни уйғотиш ва ҳаракатни амалга оширишга ундаш зарур (АИДА модели). Ушбу модел қуйидагилардан иборат: - муомала мазмунидан, у мақсадли аудиториянинг уч гуруҳ сабабларидан (мотивлардан) ташкил топган; рационал мотивлар ёки шахсий фойда мотиви (маҳсулагнинг сифати унинг тежамлилиги, қиммати, эксплуатацион (ишлатиш) параметрлари ҳақида маълумот); эмоционал (таъсирчан) мотивлар (бир томондан қўрқув, айбдорлик, уят ҳислари, иккинчи томондан ғурур, қувонч, яхши кўриш ҳислари); аҳлоқий мотивлар (адолатлилик, виждонлилик ҳисларини уйғотадиган маълумотлар); муомала структурасидан, муомила структурасини шакллантиришда қуйидагилар зарур: ёки хулосани ифодалаш (таърифлаш) (бу самарали); ёки аудиторияга ўзи хулоса қилишига имкон бериш (жуда самарали); ёки «тарафдор» далил-исботларини баён қилигд (асосан, энг самарали), ёки ҳам «тарафдор», ҳам «қарши» томонлари учун далиллар келтириш); хабар бериш бошида ёки охирида энг таъсирчан далилларни келтириш; - муомали шаклидан, бунда шу нарсани ҳисобга олиш зарурки, хабарнинг самарадорлиги ахборотни тарқатиш воситаси билан боғлиқ: босма муомала (мурожаат) матн сарлавҳасига, суратларга, рангли безакларга, ўлчовига, жойлашишига, ностандарт шаклларга ва бошқа омилларга боғлиқ);

www.arxiv.uz радиода муомала (мурожаат) жумлаларини пухта танлашга, овозга (суръатига, маромига, оҳангига), нутқ ифодалилиги воситаларига (паузаларга) боғлиқ; телевизор орқали мурожаат қилигд радиодаги талаблардан ташқари, дикторнинг ташқи кўринишига, намойиш этилаётган товарнинг жиҳозига, бошқа турли овозсиз воситаларнинг қўлланишига боғлиқ. Ҳаракатнинг мақсадлари икки канал (йўл) билан амалга оширилади- шахсан ва шахсан бўлмаган мулоқотда. Шахсан мулоқот каналлари, уларнинг мазмуни қатнашчиларнинг бевосита мулоқотидан, яъни сотувчи ва харидорнинг турли шакллардаги мулоқотдаги мулоқотидан иборат: юзма-юз бир шахснинг аудитоория билан, телеон почта орқали, телевидения ёрдамида. Бу шакл ҳаракатни юқори самарадорлиги билан тавсифланади, чунки воситачиларсиз шахсан мулоқотда бўлиш имкони бўлади, воситачилар маълум бир тўсиқлар келтирибчиқаришлари мумкин, бунда тескари алоқа имкони борки, бу жуда муҳим. Шахсан мулоқот каналлари қуйидагиларга бўлинади: тушунтириш-тарғибот канали (савдо ходимлари); эксперт-баҳолаш канали (тегишли билим савиясига эга бўлган эркин шахслар); ижтимоий-маиший (қўшнилар, дўстлар, оилар аъзолари, ҳамкасблар)- яъни овоза канали. Шахсан мулоқот каналларининг ҳаркат омиллари: касб устаси (ахборот мансабининг етарли даражада (асослилиги)); ҳалоллик (ахборот мансабининг холислига ва тўғрилига) ва жозибалилиги ахборот мансабининг ошкоралиги, табишглиги ва юморга (қазил-мутойибага) эгалиги. Шахсан (юзма-юз) бўмаган мулоқот каналлари- бу бевосита мулоқот тескари алоқа бўлмаган пайтдаги ахборот тарқатиш воситалари. Ушбу ахборот воситалари қуйидагилар: оммавий ва танлаб таъсир кўрсатадиган воситалар (газеталар, журналлар, радио, телевидения, вивеска, плакатлар ва «дикрект мейл»лар); махсус вазият (шароит) воситалари (спорт

www.arxiv.uz мусобақалари); воқеа хусусиятига эга бўган тадбирлар (пресс-конференция, кўргазмалар). Ҳаракатнинг бюджет методлари: - маблағ мавжудлигига кўра мето-бу компания ўз имконига эга бўлган маблағларни ҳаракатга аэратиши, ушбу методда ҳаракат савдо-сотиқ ҳажмига таъсир кўрсатмайди, шунингдек ҳаракатга маблағларнинг йўқлиги бу методни самарасиз қилишга олиб келади, ушбу методни фақат ишлаб чиқаришга ихтисослашган фирмалар шароитида қўллаш мумкин. - «савдо-сотиқ суммасига кўра фоизлар» методи ҳаракат бюджетини савдо-сотикдан тушган маблағлар билан боғлайди (мувофиқлаштириди), савдо-сотиқ ёмон шароитда ушбу маблағлар озаяди, шу муносабат билан истиқбол режалаштиришни амалга ошириш қийинлашади, хпунингдек контрол (назорат) рақамининг фоиз кўрсаткичини конкретлаштиришни (аниқлаштиришни) иложи бўлмайди; Рақобатбардош паритет (тенглик) методи бюджетни рақибларнинг ҳаракатига мос даражада белгилашни кўзда тутади (паритетни (тенгликни) таъминлайди, кескин рақобат курашини олдини олади, бозорга мослайди (йўллайди)), ушбу методни камчиликлари; рақобатларнинг ҳаракатга сарфлаган ҳаражатларини белгилаш қийинлашади ва фирмалар ҳамда рақобатчиларнинг тўла бир- бирига ўхшашлиги ҳақидаги тахмин юзага келади; - «мақсад ва вазифалардан чиқиб келадиган» метод энг самаралидир, чунки у ҳаракатнинг аниқ мақсад ва вазифаларини бунинг учун зарур бўлган молиявий ресурслар билан боғлаш имконини беради. Ҳаракатга мўлжалланган бюджетни аникдаш кўпинча сотувга қўйилган маҳсулотга,

www.arxiv.uz унинг ҳаётий даври босқичларига ва бошқа омиллага боғлиқ. Ҳаракат структураси қуйидагилардан иборат: реклам, тарғибот (паблисити), персонал савдо-сотиқ, савдони рағюатлантириш, улар шунга мос хусусиятларга эга ва ҳаракатни мағсад ва вазифаларини ҳам этишга имкон беради: - реклама алоҳида ижтимоий характерга эга, у юқори даражада маслаҳатгўйлик қобилиятига, таъсирчанликка, эгасизлик (масъулият юклатилмаганлик) хусусиятларига эга; пропоганда (ташвиқот) ишонглилиги, потенциал ҳаридорларни кенг қамраб олишлиги ва қўзга ташланиб туришлиги билан тавсифланади; -персонал (шахсий) савдо-сотиқ чуқур шахсий характерга (хусусиятга) эга, муносабатларни тузишга имкон беради, жавоб реакциясга ундайди; - савдо-сотиқни рағбатлаш-ириш харид қилишга ундайди ва таклиф этади, жозибалилиги в аъғхборот учун берилганлиги билан ажралиб туради. Ҳаракатни кўрсатидган турлари, асосан, коплекс равишда ва қуйидаги тартибда қўлланилади: рекллама, савдо- сотиқни рағбатлантириш, персонал (шахсий) савдо-сотиқ ва ташвиқотда. 2.Реклама товар ҳаракатшшнг тури сифатида Спорт товари ҳаракатланишининг аниқ структурасини белгилаш кўпгина омилларга боғлиқ: харидорларга, харакатнинг бюджетига, маҳсулотнинг хусусиятига, рақобатда ахборот воситаларининг ҳаммабоплиги (тушунарлиги) даражасига, маҳсулотни сотиш жойларига ва бошқаларга боғлиқ. Реклама - бу молиялаштиришнинг маълум манбалари кўрсатилиши билан ахборот тарқатишнинг пуллик воситалари орқали амалга ошириладиган мулоқотнинг шахсан (юзма-юз) бўлмаган шакллари. Рекламанинг асосий устунликлари:

www.arxiv.uz - ахборотни катта, географик жиҳатдан турли жойларда мавжуд бўлган бозорларга тарқатиш имконияти; - кенг оммавий воситаларни қўлланилиши; - бошқа ҳаракат турлари билан бир вақтнинг ўзида қўшиб олиб бориш имконияти, биринчи навбатда пропоганда (паблисити) билан; реклама берувчи томонидан назоратни амалга оширилиши (реклама хабарларининг мазмуни, график жиҳозланиши, вақти, ўлчами, давомийлиги) билан: - кўп марта фойдаланиш имконияти билан. •Камчиликлари: мослашувчанликни етишмаслиги, рекламанинг баъзи бир турларига ҳаражат шунчалик кўпки, бу нарса ахборот мазмундорлигини камлигига олиб келади; тескари алоқани ўрнатишдаги қийинчиликлар. Реклама классификациси (таснифи) мақсадига кўра рекламалар информатив, унатувчи, қиёсловчи, эслатувчи, асословчи (қувватловчи) бўлими мумкин; - вазифасига кўра эътиборга (нуфузга) молик реклама (ташкилотнинг узоқ вақтли тимсолини шакллангириш), аниқ товар маркасининг рекламаси, рубрика (сарлавҳа) рекламаси (воқеалар, савдо-сотиғлар, хизматлар ҳақида ахборот), сотиб битириш рекламаси, тушунтириш-ташвқот рекламаларга бўлинади; - таклиф стилига (услубига) кўра ўзига қараб чизилган лавҳалар рекламаси; ҳаёт тарзини алоҳида таъкидалб кўрсативчи (акцентловчи) реклама, ҳаёлий шароит, кайфият ёки тимсолни яратиш рекламаси; рамзий персонажлар, профессионал тажриба ва илмий характерга эга маълумотлардан фойдаланиш рекламалари бўлими мумкин; - ахборотларни тарқатиш воситасига кўра газета, журнал, радио- телерекламаларга, ташқи (шитлар ( лавҳали тахталар) плакатлар, вивескалар (корхона ҳақида лавҳа), ёзувли) рекламаларга, «директ мейл» (почта

$www.arxiv.uz рекламаси) ва сувенир рекламаларига бўлинади. Рекламанинг ҳамма турлари турли иерархияларда «саф тортадилар»: масалан, Кока-кола АҚШда қуйидагича саф торгади: тижорат телевиденияси (59,7 %), радио (4,1 %), журналлар (3,1 %), газеталар (2,0 %), ташқи реклама (1,1 %), кабел телевиденияси (0,8 %), рекламанинг бошқа восталари (29,2 %). Ахборотнинг характерига кўра (информатив, унатувчи, эслатувчи) уни яратиш ва гавдалантиршп қатор кетма-кет босқичларда амалга оширалади. Биринчи босқич- мурожаат ғоясини (мазмунини) шакллантириш, унда қуйидаги масалалар ҳал этилади: рею\ама фақат қизиқишни ёки тўлиқ реклама ахборотини келтириб чиқарадиган мурожаатдан (девиздан, шиордан) иборат бўлиши мумкин; муржаат овар маркаси билан бирга олиб борилиши ёки борилмаслиги мумкин. Шунинг билан бирга ранглар чаммаси, безаклар, эълон ўлчами, тарқатиш воситалари белгиланади. Иккинчи босқич-бу мурожаат вариантларини баҳолаш ва танлаш, реклама вариантлари танлангандан сўнг у турли йўллар билан баҳоланади: синовреклама (локал), экспертлар баҳоси, «мияга ҳужум» (акдий хужум). Реклама вариантларини, ҳажмини, рангдорлик даражаси, тарқатиш воситаларини танлаш ва бошқалар буюртмачининг молиявий имкниятларига боғлиқ. Учинчи босқич- мурожаатни бажарилиши, одатда йирик реклама берувчилар ихтисослашган реклама агентликларгиа рекламани тайёрлашга ва уни ўзига хос стилини (услубини), рангини, сўзларини, амалга ошириш шаклини белгилаш ва фойдаланиш учун мурожаат қилишади. Тўртинчи босқич- аниқ тарқатиш воситасида мурожаатни жойлаштириш ўрни белгиланади. Бу масалани ҳал этиш бозор сегментига боғлиқ.масалан, эркаклар кўпроқ босма нашрнинг спорт бўлимини ўқишади, аёллар эса маданият, овқатланиш ва рецептлар ҳақида ўқишади, демак рекламани босма нашрларнинг айнан шу бўлимларига жойлаштириш даркор. Бешинчи босқич- рекламани қанчалик тет-тез пайдо бўлиши ҳақидаги қарор. Реклама пайдо бўлиш частотасининг (тез-тезлигининг) энг пастлиги$ $www.arxiv.uz журналларга, айниқса ташқи рекламаларга хос; энг юқорилиги - радио, телевидения ва газеталарга хос бунда рекламани потенциал харидорга таъсирини ва уни хирахандон бўлиб ўзига қарши қилиб қўймаслигини ҳисобга о.лмоқ зарур. Реклама ҳаракатнинг тури сифатида спорт соҳасидаги барча хи\даги маҳсулотлар учун хосдир. Самарали рекламалар, хизматларни ташкил этиш учун қуйидаги саволларга жавоб бериш зарур: - реклама фирма ходимларига ижобийтаъсир кўрсатаятими? - рекламада оғиздан-оғизга ўтиб юрадиган томон борми? - рекламада сезиладиган тимсоллар борми? - реклама хизмат моҳиятини яхши тушунишга имкон берадими? - реклама хизматларни, уларни тўлиқ идрок этишни шакллантирдими ? - реклама ҳақиқатда имокни бор нарсани ваъда берадими? Бундан ташқари хизматлар соҳасида рекламанинг ўзига хос хусусиятлари билан боғлиқ бўлган қатор тавсиялар ҳам ишлаб чиқилган: реклама фирма ходимларини улар нималарга қодир эканликларини кўрсатишга ундаши зарур, чунки охир-оқибат истеъмолчи талабининг қанчалигини хизмат қилувчи ходимлар қандай ҳаракат қилганликларини билан белгиланди. Ғоя рекламаси. Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг илк пайтлардаёқ Президент ИА.Каримов ва Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ташаббуси билан аҳолини, айниқса ўсиб келаётган йш авлодни соғломлаштириш тизимини ривожлангириш ва такомиллаштириш ғояси илгари сурилади ва «Соғлом авлод учун» дастури ишлаб чиқилади, унда аҳолини ўртасида соғлом турмуш таризини амалга ошириш ва мамлакатда болалар спортини ривожлантириш тизимини такомиллаштириш дастури кўзда тутилган. Ташкилотни реклама қилиш. Спорт ташкилотлари ўзини-ўзи реклама қилиш учун турли девиз ва шиорларни қўллашади.$ $www.arxiv.uz 3.Персонал (шахсии) савдо ҳаракатининг тури сифатида Персонал (шахсий) савдо-бу товарлар (хизматлар) ҳаракатининг шундаё турини, унда сотув мақсадларида бир ёки бир неча харидорлар билан суҳбат жараёнида ушбу товар ушбу товар ва хизматлар оғзаки такдим этилади. Персонал савдонинг афзаликлари. Ҳар бир истеъмолчи билан яккама- якка иш олиб борилади ва кўпроқ ҳажмда ахборот бериладики, унда «харидор»-«сотувчи» диалоги концепциясини амалга ошириш имкони туғилади; мослашувчанлик ва алоҳида истеъмолчиларнинг талабларига кўникувчанлик имконияти; бозорнинг аниқ мақсадли сегментларига концентрация қи\иш; натижалиги даражасининг юқорилиги; сервис масалаларининг ечилиши; тескари алоқанинг тез ва маълум хусусияти. Камчиликлари: товар ва хизматлар ҳақида истеъмолчиларга кенг ахборот бериш учун ҳаракатнинг бу тури самарасиздир ва чиқим даражасининг юқорилиги. Персонал савдо-бу сотувчи ва харидорнинг ўзаро ҳаракати муносабати билан савдо персонали муаммоларига тўхтаб ўтиш зарур, чунки унча анча «саҳавий» фарқлар хосдир. Савдо персоналининг (савдо агенги) асосий классификацияси. Уларни мансаб хусусиятларига қараб фарқлайдил.ар: - товарни етказиб бериш билан боғлиқ лавозимлар; - бевосита магазин пештахтаси олдида турадиган сотувчилар лавозими; - буюртмалар қабул қилиш ва потенциал мижозларга ташриф буюриш натижасида савдо билан боғлиқ лавозимлар (коммивояжерлар); ташриф мақсадлари мижозларда товарларга муносабатларини шакллантириш ёки уларни товардан фойдаланишга ўргатиш бўлган савдо агентлари лавозимлари; - юқори даражада техник билимларга эга консультантлар$

www.arxiv.uz (маслаҳатчилар) лавозими; - узоқ муддатга фойдаланишга мўлжалланган товарларни сотишга ижодий ёндашувни талаб этадиган савдо агентлари лавозими; - хизматларни сотишга ижодий ёндашувни талаб этадиган савдо агентлари лавозими; - савдо персоналларини (ходимларини) «ички» ва «ташқи» турларга таснифлаш мумкин. «Ички» персоналга магазин пештахтаси ёнида турган сотувчини киритиш мумкин, шу муносабат билан шахсий савдо шахсий савдо қилиш санъатига алоҳида эътибор берилади. Персонал савдонинг икки асосий усули мавжуд: улардан биринчиси сотувчиси йўналтирилган ва шундай фаразга таянадики, агар сотувчи томонидан қистов бўлмаса, мижоз мол харид қилиши гумон; олди-сотди тугагандан сўнг мижоз молни сотиб олганлиги ҳақидаги пушаймон ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас. Иккинчи усули мижозга мўлжалланган ва қуйдаги далилларга (тахминларга) асосланган: мижозда яширин эҳтиёжлар ва сотувчи фаолиятининг мақсади бу эҳтиёжни ошкор этишдир; мижоз професионал таклифни қадирлайди; мижоз унинг манфаатларини юрагига яқин оладиган сотувчи ва фирмага ишонади ва содиқ бўлади. Бу усуллар вазиятга қараб комплекс равишда қўлланилади. Персонал савдо санъати муаммолари савдода рақобат кучайиб бориши билан кўпроқ эътиборни жалб эта боради. Бу муаммонинг алоҳида жиҳатларини кўриб чиқамиз. Сотувчи қиёфаси катта аҳамиятга эга, чунки у мижозда магазинга (сервис спорт ташкилотига) салбий ёки ижобий муносабат шакллантиради. Шу муносабат билан сотувчининг ташқи кўринишига алоҳида эътибор бериш зарур: сотувчи кийими салобатли, профессионал даражада кўриниши ва уни ёрдамчи ходимлардан ажратиб туриши даркор ва корхонанинг

$www.arxiv.uz профессионал (касбий) талабларига жавоб бериши зарур (ранг, фирма белгиси, сотувчи киймида унинг исми, шарифини бўлиши ва бошқалар). - косметика: ўта ҳидли парфюмериядан ва косметика воситалари билан ниҳоятда безанишдан йироқроқ бўлиши тавсия этилади; - причёска: яхши парваришланган соч, причёска ташқи кўринишга мос бўлмоғи даркор, сотувчи ва мижознинг причёска ҳақидаги тасавурлари доимо ҳам мос келавермайди (қиртишлаб олинган соч, сочларни қизил, яшил ва бошқа рангларга бўялиши); - қўллар ва тирноқлар парваришланган бўлиши зарур (тоза қўл-\ар-тоза товар). Татуировка мижозни гангитиб қўйиши мумкин; - тақинчоқлар сртувчи нуфузини ошириши мумкин, аммо улар жуда кўп бўлмаслиги зарур. Эрка сотувчилар сирғасига ҳатто катта ёшли мижозлар муносабати ижобийдир; - қад-қомат: салбий одатларни доимо назорат қилиб ва йўқотиб бориш зарур (қўлларни киссага солиб юриш, қўлларни кўксида чалкаштириб қўйиб туриш, доимо нимагадир суяниб туриш ва бошқалар); - жестикуляция (имо-ишоралар): имо-ишора қоидаоари асрлар давомида шаклланган ва ҳозирда ҳам қўлланиб келмоқда. Тасдиқни ифодалайдиган жестлар (имо-ишоралар) гавдани юқорисига, инкор жестлар эса гавдани пастки томонига йўналган бўлади; имо-ишора сўздан олдинроқ амалга ошиши* керак; ҳар бир алоҳида имо-ишора яхши янгиланган ва аниқ бўлиши даркор; ҳар бир жумлада битта имо-ишора бўлиши керак. «Қийин» (инжиқ) мижозлар билан ишлаш булар шундай истеъмолчиларки, улар кўпинча қисқа нутқ турларини қуллайдилар, масалан: «қизиқиш йўқ....», «вақт йўқ...», «ггул йўқ....» ва бошқалар. Тажрибали моҳир сотувчи бу бир-бири билан боғланмаган сўзлардан ички ҳис билан ўзига хулоса қилади ва товар (хизматлар) борасида келишувни якунлайди. Аммо ички ҳис доимо ҳам яхши ёрдам беравермайди, шу сабабли мутахассис маркетологлар бир қатор саволлар қўйиш усулини қўллашни таклиф$

Спорт товарларини ҳаракати

20.09.2019

0

88 KB

Похожие