Сервис соҳасида тадбиркорлик фаолияти ва кичик бизнес - Экономика - Рефераты

Сервис соҳасида тадбиркорлик фаолияти ва кичик бизнес

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

57.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Сервис соҳасида тадбиркорлик ва кичик бизнес фаолиятини ташкил этишнинг моҳияти. 2. Сервис корхоналари. Якка тартибдаги сервис тадбиркорлари. 3. Сервис тадбиркорининг иш технологиялари .

www.arxiv.uz Сервис соҳасида тадбиркорлик ва кичик бизнес фаолиятини ташкил этишнинг моҳияти Маҳсулотларнинг якка тартиблаштиришнинг муоммоси. Замонавий иқтисодиётда маҳсулотларнинг диверсификацияси ва дифференцаллашуви шунчалик тез суъратларда амалга ошириладики, у «ассортимент портлаши» деган ном олишга улгурди. Ушбу «ассортимент портлаши» ишлаб чиқарилган товарлар номенклатурасини кескин оширади. Ривожланган иқтисодиётда 60 млн. га яқин маҳсулотлар ишлаб чиқарилмоқда. Ушбу соннинг ичида ўз ўрнини, масалан, резина сақичлари эгаллайди (уларнинг 1000 дан ортиқ сорти ишлаб чиқилади). Ниманидир чайнашни замонавий европаликлар майя хиндуларидан ўзлаштириб олганликлари аниқланган. Лекин Т. Адамс деган инсон 1871 йилда резинкали сақични ишлаб чиқарувчи машинани патентлаштирди ва унинг оммавий ишлаб чиқаришини ташкил этди. Маҳсулот турлари сонининг кенгайиши ва уларнинг сифатини ошириш тенденцияси, ишлаб чиқаришни классик ташкил этилишини ўзгартириш заруриятига олиб келди. Ҳозирги шароитда янги маҳсулотни электрон моделлаштириш ва электрон «синаш» тизимлари актив равишда ишлаб чиқарилмоқда ва жорий қилинмоқда. Шу билан бирга янги маҳсулотни электрон моделлашнинг перспектив тизимлари лоиҳалаштирилган маҳсулотни «қараб» реал шароитларда эксплуатация қилишни текшириш имконини беради (яъни кибермаконда виртуал ҳақиқатда). Ишлаб чиқаришга дастлаб маҳсулотни компютер, телевизор экранида «яратиш», сўнгра вертуал ҳақиқатда «чиниқтириш» ва маҳсулотни мақуллашдан сўнг, унинг буюртмаси «симлар» орқали тайёрлаш учун завод-автоматга

www.arxiv.uz бериш имконини яратадиган реал воситалар ва имкониятлар жорий этилмоқда. Сотишлар стратегиясидаги ўзгаришлар. Компания- гигантлар (монополиялар), муваффақиятида маркетинг катта рол ўйнаган ва ўйнайди. Лекин унинг воситалари ёрдамида сотишларни рағбатлантириш соҳасидаги муоммолар амалий жиҳатдан ҳал этилмайдиган бўлиб бормоқда. Вужудга келган ҳолатдан чиқишнинг йўли бўлиб, ихтисослаштирилган корхоналар дистрибютерлар ва диллерларни яратишни ўз ичига оладиган маҳсулотларни тарқатишнинг қийин тизимларини тузиш ҳисобланади. Аммо ушбу корхоналар ҳамма вақт ҳам асосий фирма балансида бўлишлари ва бозорга фақат унинг маҳсулотларини силжитишларининг имкони бўлмайди. Ундан ташқари дистрибютерлар ва диллерлар танлаш «кенглиги» нуқтаи назаридан мижозларнинг хохишларини максимал даражада қондириш мақсадида рақобатчи гигант компаниялар маҳсулотларини бир жойга тўплашадилар. Шунинг учун маҳсулотларни бозорга силжитиш учун ҳаракат қилинаётганда, компания жуда кўп сонли буғинларга суянишга мажбур бўлади. Ушбу буғинлар ичида асосий ўринни тадбиркор-сотувчи (қайта сотувчи тадбиркор) эгаллай бошлади. Сервис тадбиркори. Маҳсулот ўзи ҳақида гапириши ёки сотишни рағбатлантириши мумкин эмас. Замонавий иқтисодиётнинг кўпчилик маҳсулотлари қийин таркиб ва ҳаракат принцпларига эгадирлар. Бундай маҳсулотларни системага бирлаштириш, системали яхлитликка эришиш ва қўшимча иқтисодий самара олишга имкон беради. Тадбиркор-сотувчи дастлабки маҳсулот қийматини қўшимча оширади ва унинг асосида (масалан блок модуллар) конкрет фойдаланувчи учун конкрет системани қуради. Шу билан бирга сервис тадбиркори ўз

www.arxiv.uz малакаси орқали, буюртмачига ноёб хизматлар кўрсата бориб, бир фирма маҳсулотларига боғланиб қолмайди. Унинг ўз келгуси система учун, ҳатто бир нусхадаги алоҳида блок модулларини яратиши ва ишлаб чиқаришга буюртма бериши мумкин. Шу нарсани таъкидлаш лозимки, маркетингда ҳар қандай товарга (жойлашган хизмат) сифатида қаралади. Истеъмолчи товарни унга эгалик қилиш мақсадида эмас, балки ундан самарали фойдаланиш мақсадида харид қилади. Лекин замонавий қийин маҳсулотдан турлича фойдаланиш мумкин. қийин ҳисоблаш техникаларини ишлаб чиқарувчилар алам билан шундай ҳазиллашадилар: «Биз «лайнерлар» қурамиз, улар эса (фойдаланувчилар) уларда картошка ташишадилар». Сервис тадбиркори ўз фаолиятини ушбу келишмовчиликларни бартараф этишга қаратиши лозим. Яъни у мақсадли йўналтирилган товарларнинг дастлабки тўплами асосида, конкрет шароитларда қўллаш орқали сезиларли самара олиш мумкин бўлган системани қуради. Бу ерда масала кўпчилик компаниялар меҳнати йўналтирилган абстракт истеъмолчига (мижозга, буюртмачига) эмас, балки конкрет истеъмолчининг (буюртмачининг, мижознинг) техник-иқтисодий самарадорлиги нуқтаи назаридан кўрилиши лозим. Ҳозирги кунда истеъмолчи (мижоз, буюртмачи) кўпинча бор нарсага қониқади холос, бошқа нарсалар унга қийин ва самарасиз ва шу сабабли кераксиз кўринади. Мустақил воситачи-маслаҳатчи сифатида сервис тадбиркори, ўз касбий тажрибаси нуқтаи назаридан буюртмачи (мижоз, истеъмолчи) муоммоларини кўра олиши ва уларни самаралироқ ечиш йўлларини таклиф этиши лозим. Бу ерда ўта муҳим бўлиб, маҳсулотни фақат сотиш эмас, балки айнан мижознинг муоммоларини ечиш ҳисобланади.

www.arxiv.uz Сервис корхоналари. Якка тартибдаги сервис тадбиркорлари Сервис иқтисодиёти жамият ва иқтисодиётнинг ривожланишидаги қонуният босқичи сифатида. Сервис иқтисодиёти диверсификацияга, ундан сўнг бир типдаги маҳсулотларни оммавий ишлаб чиқаришдан воз кечилганда маҳсулотнинг дифференциаллаштиришга ўтишнинг қонуният босқичига айланиб бормоқда. «Саҳнада» стандарт «тугалланмаган маҳсулот» пайдо бўлмоқда ва кенг жой эгалламоқда. Якка тартибдаги буюртма ва ижтимоий-этик маркетинг ишлаб чиқарувчи, истеъмолчи ва жамият манфаатлари монандлигининг асоси бўлиб бормоқда. Сервис иқтисодиётидаги ҳар қандай корхонанинг мазмуни-бу истеъмолчиларни яратишдир. Замонавий иқтисодиётнинг иқтисодий парадигмаси - уч гуруҳ масалаларини ечиш учун стратегик маркетингга ўтишдир: - ушбу бизнес (корхона) маҳсулотларининг (хизматларининг) истеъмолчиси ким? - истеъмолчи учун маҳсулотлар (хизматлар) қимматлилиги нимада? - конкрет истеъмолчи томонидан олинадиган маҳсулотлар (хизматлар) қимматлилиги вақт бўйича қандай ўзгаради? Маҳсулот таклифи талабни вужудга келтириши мумкин, лекин энг асосийси, бундай таклифни қандай амалга ошириш лозим. Шу сабабли таклиф шундай шаклда тақдим этилиши лозимки, инсон унга муносабат билдиришни хохласин. Бунинг натижаси сифатида инсоннинг конкрет ҳолатда ўзини тутиш хусусиятларини билиш лозим. Эҳтимол тескариси ҳам бўлиши мумкин, яъни талаб таклифни вужудга келтиради. Реал ҳаётда

www.arxiv.uz талаб ва таклифга ушбу икки ёндошиш бир вақтнинг ўзида ишлаши лозим. Сервис тадбиркорларининг ҳозирги давр иқтисодиётидаги ўрни. Ҳозирги давр иқтисодиёти структурасидаги юқори «поғонани» катта монополия (корпорациялар, молия-саноат гуруҳлари, трансмиллий корпорациялар), пастгисини эса кичик тадбиркорлик (бизнес) корхоналари тақдим этадилар. Биринчиларнинг сони кўп эмас (маьлум рейтингларда қайт этиладиган 1000 га яқин компаниялар). Кичик тадбиркорлик (бизнес) корхоналарининг сони, ривожланган давлатларда жуда катта рақамни тақдим этади (масалан АқШда уларнинг сони 20 млн га яқин). Шу билан бирга характерли хусусият кўзда ташланадики, давлатнинг ижтимоий-иқтисодий даражаси хўжалик юритувчи субьектлар сони билан тўғридан тўғри боғлиқдир. Бундай ҳолат стандарт маҳсулотнинг конкрет истеъмолчиларнинг талабларига самарали «мослашиши», истеъмолчилар вазифаларини самарали ечиш билан изохланади. Юқорида қайт қилинганлардан шундай хулоса қилиш мумкинки меҳнат тақсимоти ихтисослашиш самараси намоён бўлмоқда. Сервис тадбиркорининг иш технологиялари Фирмали стил тадбиркор (тадбиркорлик фирмаси) жозибадор имиджини (образини) яратишнинг муҳим омили бўлиб ҳисобланади. Адабиётда қўйидаги таьриф берилади: «фирмали стил-бу товарлар (хизматлар), фирмалардан чиқувчи барча маьлумотлар, унинг ички ва ташқи жихозланишининг визуал ва маьноли бирлигини таьминловчи рагли, график, сўзлик, типографик, дизайнерлик доимий элементларнинг тўпламидир». Фирмали стилни яратиш имконини беради:

www.arxiv.uz - бозорда рақобатчилар томонидан таклиф этилаётган ўхшаш маҳсулотлар (хизматлар) умумий массивидан конкрет сервис тадбиркорнинг маҳсулотини (хизматини) ажратиш; - кам харажатлар билан бозорда сотиш учун маҳсулотларни таклиф этиш; - истеъмолчиларга сервис тадбиркори маҳсулотлари рекламасининг таьсирини кучайтириш. Фирма стилининг асосий элементларига қўидагилар киради: - товар белгиси; - логатив (фирманинг шрифтли ёзуви); - слоган (фирманинг шиори); - фирмали ранг; - фирманинг шрифтлар комплекти ва хокозо. Жумладан фирма стилига фирма ичидаги стантандарлар комплекти киради. Масалан «Макдоналдс» овқатланиш корхоналари учун-бу хизмат кўрсатиш маданияти, шу жумладан ходимлар хушмуомилалиги, биноларнинг тозалиги, таомларни олиш тезлиги ва ҳокозолар. Тадбиркорнинг (тадбиркорлик фирмасининг) фирмали стилининг асосий элементи-бу савдо белгисидир. Унинг белгиланиши-мижозларнинг хотирасида корхонанинг шартли белгисини сақлаб қолишга ёрдам беришдир. Ушбу белгилар қулай талаффус қилинадиган сўз ёки маъноли график ишорада бўлади. Тадбиркорлик фирмасининг савдо белгиси ўзининг маҳсулотларини (хизматлари) сифатининг ишончли кафолати бўлиб хизмат қилишга мўлжалланган ва ёдда қоладиган реклама ҳисобланади. Савдо белгиси қонун билан ҳимояланади ва гувоҳнома билан тастиқланади.

www.arxiv.uz «Фирмали стил» ибораси билан бир қаторда хозрги шароитда синоним сифатида «бренд» (инглиз тилидан « brend»-тамға) иборасидан кенг фойдаланилмоқда. Буни шундай изоҳлаш мумкинки, сервис тадбиркори фаолиятидаги бренднинг асосий белгиланиши-қадимги даврлардагидек ҳунарманднинг шахсий тамғаси ролини бажаришдир. Бренд фаннинг иштирокидаги хизматлар, ахборот технологияларини ишлаб чиқариш ва сотишда ҳам якка тартибдаги истеъмолчилар, ҳам корпоратив буюртмачилар билан ишлашда муҳим ҳисобланади. Бренд-бу «ўраш машинасидир». Брендда тадбиркорлик хиссиёти, фаолият маданияти ва бошқалар бир жойда тўпланади. Бренд ёрдамида ўз маҳсулотларига нисбатан мижозларнинг ишончи ва хурматини қозонишмумкин. Ҳозирги кунда бренд кўпчилик ҳолатларда тадбиркорнинг иш ҳаётини белгилайди. Кўпчилик ҳолатларда эса, фойдага қараганда муҳим аҳамиятга эга бўлади. Фойда тадбиркорлик фаолиятининг ноёб тавсифи бўлиб ҳисобланади. Ҳақиқатда, мижоз сервис тадбиркоридан маҳсулотни харид қилаётган пайтда, уни тадбиркор фойдаси умуман қизиқтирмаси керак. Бозор муносабатлари шароитида айнан бренд (фарқланиш) рақобат афзалликларини беради. Брендни ишлаб чиқаришда тадбиркорлик фаолиятининг келажагини инобатга олиш лозим. Тадбиркор ўз ишини кенгайтиришда бренддан фойдаланишни ўрганиши лозим. Бренд-бу бошқарув инструментидир ва ундан корхонани самарали бошқаришда фойдаланиш керак. Бренд ходимларнинг ақли ва юраги, туйғулари ва хиссиётларига таьсир кўрсатиши лозим. Бренд қадриятларнинг рамзий маьносини ифодалайди, уларга инсонлар ишонади ва бу катта аҳамият касб этади. Ҳозирги шароитда

www.arxiv.uz сервис тадбиркори фақат янги, прогрессив технологиялардан фойдаланган холда рақобатчилардан ўзиб кетиши мумкин. Интеллектуал мулк сифатидаги савдо белгисини химоя қилиш учун тадбиркор кўйидагиларни билиши зарурдир: 1.тадбиркорлик субекти фаолиятининг оригинал сўзли фирмани номланишини; 2.эмблемани (тасвирий элементини); 3.логотипни (сўзини ва тасвирий элементлар комбинатциясини); 4.комбинатциянинг шиори бўлган слоганни (қисқача жумлани); 5.товарнинг оригинал ўралишини.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар рўйхати : 1. Виноградова М.В., Панина З.И. – «Организация и планирование деятельности предприятий сферы сервиса». М.: Дашков и К к, 2005. 2. Власова Т.И., Крутин А.Б., Мхайленко В.А. – «Предпринимательская деятельность в сфере услуг». Санкт-Петербург, 2005. 3. Морозов М.А. Экономика и предпринимательство в социальнокультурном сервисе и туризме: Учебник для студ.вузов. – 2-е изд., испр. И доп. – М.: Изд. Центр «Академия», 2006. – 166 с. 4. Бреславцева Н.А. Бухгалтерский учет на предприятиех сферы услуг. – Ростов на Дону: Феникс, 2006. – 441 с. (Высшее образование). 5. Соболева Е.А., Соболев И.И. Финансово – экономический анализ деятельности турфирмы: Учебное пособие. – 2 – е изд., перераб. и доп. – М.: Финансы и статистика, 2006. – 112 с. 6. Грибов В.Д., Леонов А.Л. Экономика предприятия сервиса: Учебное пособие. – М.: КНОРУС, 2006. – 280 с. 7. Романович Ж.А., Калачев С.Л. Сервисная деятельность: Учебник – 2-е изд. – М.: Изд-ско-торговая корпорация «Дашков и К 0 », 2007. – 268 с. 8. Морозов М.А., Морозова Н.С. Информационные технологии в социально- культурном сервисе и туризме. Оргтехника: Учебник для студ.вузов – 3-е изд., стереотип. – М.: Издат. центр «Академия», 2005. – 240 с. 9. Аванесова Г.А. Сервисная деятельность: Историческая и современная практика, предпринимательство, менежмент: Учебное пособие для студентов вузов – Аспект Пресс, 2004. – 318 с. 10. Руденко А.М., Довгалева М.А. Психология социально-культурного сервиса и туризма: Учебное пособие для студентов вузов (Серия «Высшее образование»).-Ростов н/Д.: Феникс, 2005.-256 с.

Похожие

Кичик бизнес ва тадбиркорлик

Кичик бизнес тадбиркорлик тузилмаларининг ташкилий тузилиши

Тадбиркорлик фаолияти ва кичик бизнесни ташкил килиш

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик иқтисодий ривожланиш гаровидир

Тадбиркорлик соҳасида рақобат