O'zbekistonda sertifikatlashtirish tizimi va tartibi - Экономика - Рефераты

O'zbekistonda sertifikatlashtirish tizimi va tartibi

Загружено в:

16.03.2024

Скачано:

0

Размер:

113 KB

O`zbekistonda sertifikatlashtirish tizimi va tartibi Reja: 1. O`zbekistonda milliy sertifikatlashtirish tizimi 2. Sertifikatlashtirishni o`tkazish bosqichlari 3. Mahsulotlarni sertifikatlashtirish tartibi va umumiy qoidalari 4. O`zbekiston Respublikasida mahsulotlarni sertifikatlashtirish 5. Gigienik sertifikatni, veterinariya va fitosanitariya xulosalarini rasmiylashtirish va berish tartibi 6. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish tartibi 7. O`zbekistonda mahsulotlarni shtrixli kodlashtirish

O`zbekistonda milliy sertifikatlashtirish tizimi Sifatni boshqarish tizimlarini sertifikatlashtirish tovar va xizmatlar sifatini oshirishda katta ahamiyatga ega. Tovarlarni sifati doimiy tarzda nazorat qilib boriladi. Tovarlarning yoki xizmatlarning sifatini baxolashda ularning sifat ko`rsatkichlarini me`yoriy xujjatlardagi me`yorlarga mosligi tekshiriladi. Tovarlarni sifatini baxolashda orgonoleptik (inson) va laboratoriya (fizik, kimyoviy) mikrobiologik tekshirish usullaridan foydalaniladi. O`zbekiston Respublikasida sifatni nazorat qilish va boshqarishni mamlakat miqyosida O`zbekiston Respublikasi standartlashtirish, sertifikatlashtirish va metrologiya “O`zstandart” agentligi tomonidan amalga oshiradi. Bundan tashqari mamlakatimizda 90 ga yaqin sertifikatlashtirish va 300 ga yaqin sinov laboratoriyalari faoliyat ko`rsatmokda. O`zbekiston Respublikasida sertifikatlashtirish tartibi bir xil turdagi mahsulotning har bir turi bo`yicha O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan qayd etiladigan sertifikatlashtirish qoidalariga muvofiq keluvchi tartibda amalga oshiriladi. Mahsulotning tashqi tavsifnomalari va dizaynini o`zgarishi sertifikatlashtirish jarayonida ilgari tekshirilgan xavfsizlik tavsifnomalariga ta`sir etmasa, u xolda zamonaviylashtirilgan mahsulot uchun qo`shimcha sertifikatlashtirish o`tkazilmaydi. Mahsulotning xavfsizligi bo`yicha majburiy tavsifnomalari standartlashtirish bo`yicha mos ravishdagi normativ xujjatlar bilan aniqlanadi. Majburiy sertifikatlashtiriladigan va shunga muvofiq muvofiqlik deklaratsiyasi bilan tasdiqlanadigan mahsulotlar ro`yxati O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan belgilanadi. Sertifikatlashtirish qoidaga ko`ra ikki bosqichda amalga oshiriladi: Birinchi bosqich “O`zstandart” agentligida akkreditatsiya qilingan sanitariya nazorati organlari tomonidan gigienik sertifikatni rasmiylashtirishni o`z ichiga oladi. Bunda zaruriyatga qarab davlat veterinariya nazorati organlari va o`simliklar karantini bo`yicha davlat xizmatidan veterinar va fitosanitar xulosalarni olish zarur

bo`ladi. Tadbirkorlik faoliyati sub`ekti bunda gigienik sertifikatni olish uchun ariza bilan bir qatorda belgilangan tartibda akkreditatsiyadan o`tgan sertifikatlashtirish organlariga muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish uchun ariza berishga xaqlidir. Bundan tashqari tadbirkorlik faoliyati sub`ekti mos xoldagi xulosalarni olish uchun veterinar va fitosanitar organlariga murojaat qilishga xaqlidir. Ikkinchi bosqichda sertifikatlashtirish organlari tomonidan muvofiqlik sertifikatini berish amalga oshiriladi. Sertifikatlashtirish organlari tadbirkorlik faoliyati sub`ektlari tomonidan erilgan yozma arizaga muvofiq ravishda sertifikatlashtirishni o`tkazish bo`yicha agentlik xizmatlarini ko`rsatishi va davlat sanitariya nazorati organlari, davlat veterinariya nazorati organlari, o`simliklar karantini bo`yicha davlat xizmati hamda tabiatni muxofaza qilish davlat organlaridan zarur bo`lgan barcha xulosalarni olishga xaqlidir. Bunda majburiyatni hamda namunalarni to`g`ri tanlash va ularni muttasaddi davlat organlariga berish buyicha ma`suliyatni sertifikatlashtirish organlari o`z zimmalariga olishadi. Ko`rsatilgan xizmatlar uchun to`lovlar O`zbekiston Respublikasi moliya vazirligida deklaratsiyalashtirilgan tariflar bo`yicha amalga oshiriladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berishning umumiy muddati barcha zarur bo`lgan xujjatlarni taqdim etilgan kundan boshlab ishlarning murakkablik darajasi, mehnattalabligi va o`ziga xos xususiyatlariga ko`ra belgilanadi. O`zbekiston Respublikasida sertifikatlashtirish tizimining quyidagi sertifikatlashtirish turlari amalga oshiriladi: - majburiy sertifikatlashtirish; - ixtiyoriy sertifikatlashtirish. Majburiy sertifikatlashtirishga O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan maxsus ro`yxatga kiritilgan, ishlab chiqariladigan, olib kiriladigan va olib chiqiladigan, sertifikatlashtirilishi lozim bo`lgan mahsulotlar kiradi.

Yuqoridagi ro`yxatga, fuqarolarning hayoti, sog`lig`i va mulkining xavfsizligini, atrof muhitni muhofaza qilish, o`zaroalmashinuvchanlik va moslashuvchanlikni ta`minlash bo`yicha me`yoriy hujjatlarda talablari belgilangan, mahsulotlar yoki xizmatlar kiritiladi. Bu ro`yxatdan tashqari Oliy Majlis tomonidan qabul qilinadigan Qonunlarga va Prezident farmonlariga asosan ma`lum xizmatlar va mahsulotlar uchun ham xuddi shunday talablar qo`yilishi mumkin. Ixtiyoriy sertifikatlashtirishga O`zbekiston Respublikasi Qonunlari, Prezident farmonlari, hamda xukumat qarorlariga asosan ro`yxatga kiritilmagan xizmatlar yoki mahsulotlar kirishi mumkin, bu vaqtda ishlab chiqaruvchi, yetkazib beruvchi yoki iste`molchilar (keyinchalik-so`rovchi) tashabbusi bilan ixtiyoriy tartibda sertifikatlashtirilish o`tkaziladi. Sertifikatlashtirishni o`tkazish bosqichlari Milliy sertifikatlash tizimi doirasida sertifikatlashtirish ishlari buyurtmachi tomonidan tanlangan sertifikatlashtirish turi bo`yicha aniqlangan tizim doirasida olib boriladi. Sertifikatlashtirish tartibi va uning o`rnatilgan qoidalari mavjud bo`lib, sertifikatlashtirishning asosiy bosqichlari, uning ob`ekti va turlariga bog`liq bo`lmagan o`zgarmas jarayondir. Buni quyidagi beshta asosiy bosqichga bo`lishimiz mumkin: 1. Sertifikatlashtirishga ariza. 2. Sertifikatlashtirish bo`yicha qaror qabul qilish. 3. Sertifikatlashtirish ob`ektini muvofiqligini o`rnatilgan talablar bilan baholash. 4. Muvofiqlikni baholash natijalarini tahlili va uni rasmiylashtirish. 5. Sertifikatlashtirish ob`ekti ustidan inspektsiya nazorati. Mahsulotlarni uzluksiz ishlab chiqarishda sertifikatlashtirish ishlarini o`tkazish tartibi quyidagilardan iborat: - Mijoz o`rnatilgan tartibda sertifikatlashtirish organiga buyurtma-ariza taqdim qiladi; - Sertifikatlashtirish organi(idorasi) arizani ko`rib chiqib, qaror qabul qiladi;

- Sertifikatlashtirish organi mutaxassisi topshirilgan xujjatlarni tahlilini o`tkazadi; - O`rnatilgan tartibda mutaxassis mijoz ishtirokida ishlab chiqarish, tayyor mahsulotni saqlash sharoitlarini o`rganib chiqadi; - Texnologik jarayonda qo`llaniladigan o`lchov vositalarining holati ko`zdan kechiriladi; - Tayyor mahsulotni to`pidan mijoz ishtirokida mutaxassis namunalar tanlaydi va namunalar tanlash va identifikatsiya dalolatnomasi tuziladi; - Tanlangan namunalar sinov laboratoriyasiga topshiriladi; - Mijoz va sertifikatlash idorasi o`rtasida o`tkaziladigan sertifikatlashtirish ishlari bo`yicha shartnoma tuziladi; - Sinovdan o`tkazilgan va me`yoriy xujjatlar talablariga javob beradigan mahsulotga, ishlab chiqarish uchun muvofiqlik seritfikati rasmiylashtiriladi; - Sertifikatlashtirish ishlarini to`lovi o`tkazilgandan so`ng, mijozga muvofiqlik sertifikati beriladi. Mahsulotni to`pi bo`yicha sertifikatlashtirish ishlarini tartibi: - Mijoz o`rnatilgan tartibda deklaratsiya - ariza topshiradi; - Sertifikatlashtirish organi deklaratsiya arizani ko`rib chiqib qaror chiqaradi; - O`rnatilgan tartibda mutaxassis identifikatsiyani o`tkazib mahsulotni to`pidan mijozni ishtrokida namunalar tanlaydi va namunalar tanlash dalolatnomasini tuzadi; - Tanlangan namunalar sinov laboratoriyasiga topshiriladi; - Mijoz va sertifikatlash organi o`rtasida o`tkaziladigan sertifikatlashtirish ishlari bo`yicha shartnoma tuziladi; - Sinovdan o`tkazilgan va me`yoriy xujjatlar talablariga javob bergan mahsulotni to`piga muvofiqlik seritfikati rasmiylashtiriladi; - Sertifikatlashtirish ishlarini to`lovi o`tkazilgandan so`ng, mijozga muvofiqlik sertifikati beriladi. Mahsulotni sertifikatlashtirish uchun taqdim etiladigan xujjatlar: - Ishlab chiqarilayotgan mahsulotga me`yoriy xujjat nusxasi (u mavjud

bo`lganda); - Mahsulotni markirovka qilish namunasi (mahsulot to`g`risida axborot); - O`zbekiston Respublikasi bojxona hududiga yetib kelganligi to`g`risidagi belgi qo`yilgan tovarning ilova xujjati (tovar-transport yuk xati, invoys, schyot- faktura) nusxasi. CHet el muvofiqlik sertifikatlarini e`tirof etish tartibi: - Mijoz o`rnatilgan tartibda deklaratsiya - ariza topshiradi; - Sertifikatlashtirish organi deklaratsiya arizani ko`rib chiqib qaror chiqaradi; - O`rnatilgan tartibda sertifikatlash organi mutaxassisi mijoz ishtrokida mahsulotni to`pini identifikatsiyasini o`tkazadi; - O`tkazilgan sertifikatlashtirish ishlari uchun mijozga to`lov shartnomasi rasmiylashtiriladi; - Olingan xujjatlar va materiallarni tahlil qilish, shuningdek mahsulotni identifikatsiyalash asosida sertifikatlashtirish organi chet el muvofiqlik sertifikatini e`tirof etish (etmaslik) to`g`risida qaror qabul qiladi; - Sertifikatlashtirish ishlarini to`lovini o`tkazilgandan so`ng, mijozga muvofiqlik seritfikati beriladi. Quyidagi ishlar davlat tomonidan moliyaviy ta`minlanadi: - sertifikatlashtirishni rivojlantirishning istiqbollarini, uni o`tkazish qoidalari va tavsiyalarini ishlab chiqish; - sertifikatlashtirish sohasida rasmiy axborotlar bilan ta`minlash; - xalqaro (mintaqaviy) sertifikatlashtirish tashkilotlari ishida qatnashish hamda chet el milliy sertifikatlashtirish organlari bilan xamkorlikda ishash; - sertifikatlashtirish yuzasidan xalqaro (mintaqaviy) qoidalar va tavsiyalar ishlab chiqish hamda ularni ishlab chiqish jarayonlarida qatnashish; - sertifikatlashtirish yuzasidan umumdavlat ahamiyatiga molik ilmiy-tadqiqot ishlari va boshqa ishlar olib borish; - sertifikatlashtirish qoidalariga rioya etilishi ustidan hamda sertifikatlangan mahsulot ustidan davlat tekshiruvi va nazoratini olib borish.

Tayyorlovchilarning (tadbirkorlarning, sotuvchilarning, ijrochilarning) majburiy sertifikatlashtirish qoidalariga rioya etishlari ustidan davlat tekshiruvi va nazoratini “O`zstandart” agentligining davlat inspektorlari, qonun hujjatlarida belgilab qo`yilgan tartibda amalga oshiradi. Sertifikatlangan mahsulot, sifatni boshqarish tizimlari, ishlab chiqarish, akkreditatsiya qilingan sinov laboratoriyalari (markazlari), sertifikatlashtirish organlari ustidan nazorat yo`sinidagi tekshiruvni sifat bo`yicha ekspert-auditorlar “O`zstandart” agentligi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiradi. Ixtiyoriy sertifikatlashtirishni “O`zstandart” agentligi belgilab qo`ygan tartibda akkreditatsiya qilingan yuridik va jismoniy shaxslar amalga oshirishga haqlidir. Mahsulotlarni sertifikatlashtirish tartibi va umumiy qoidalari Bir turdagi mahsulotlarning har bir turi bo`yicha sertifikatlashtirish tartibi O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro`yxatdan o`tkaziladigan sertifikatlashtirishning tegishli qoidalari bilan belgilanadi. Sertifikatlashtirish davomida ilgari tekshirilgan xavfsizlik bo`yicha tavsifga ta`sir etmaydigan mahsulotning dizayni yoki tashqi tavsiflari o`zgarishi zamonaviylashtirilgan mahsulotga qo`shimcha sertifikatlashtirish o`tkazilishiga olib kelmaydi. Mahsulot xavfsizligi bo`yicha majburiy tavsiflar standartlashtirish bo`yicha tegishli normativ hujjatlarda belgilanadi. Sertifikatlashtirishni amalga oshirish qoidaga ko`ra, ikki bosqichda o`tkaziladi. Birinchi bosqich bir vaqtning o`zida, zaruriyatga ko`ra, veterinariya va fitosanitariya xulosalari tegishli ravishda davlat veterinariya nazorati va o`simliklar karantini bo`yicha davlat xizmati organlarida rasmiylashtirilgan holda “O`zstandart” agentligi tomonidan akkreditatsiya qilingan davlat sanitariya nazorati organlarida gigienik sertifikat rasmiylashtirilishini o`z ichiga oladi. Bunda tadbirkorlik faoliyati sub`ekti:

- gigienik sertifikatni rasmiylashtirish uchun ariza bilan birgalikda belgilangan tartibda akkreditatsiya qilingan sertifikatlashtirish organlariga muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish yuzasidan ariza berishga ; - zarurat bo ` lganda tegishli xulosalar olish uchun veterinariya va fitosanitariya nazorati organlariga mustaqil ravishda murojaat qilishga haqlidir . Ikkinchi bosqich - sertifikatlashtirish organlari tomonidan muvofiqlik sertifikati berishdir. Sertifikatlashtirish organlari tadbirkorlik sub`ektlarining yozma arizasiga muvofiq davlat sanitariya nazorati organlarida, davlat veterinariya nazorati va o`simliklar karantini bo`yicha davlat xizmati organlarida, shuningdek ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qumitasi organlarida sertifikatlashtirishni o`tkazish va barcha zarur xulosalarni olish yuzasidan agentlik xizmatlari ko`rsatishga haqlidir. Bunda namunalar tanlab olinishi, shuningdek ular to`g`ri tanlanganligi va tegishli davlat organlariga taqdim etilishi uchun sertifikatlash organlari javob beradilar. Ko`rsatib o`tilgan xizmatlarga haq to`lash O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo`yicha amalga oshiriladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berishning umumiy muddati ishlarning murakkabligi darajasiga belgilanadi. O`zbekiston Respublikasida mahsulotlarni sertifikatlashtirish Mahsulotlarni sertifikatlashtirish tartibi O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 6 iyuldagi № 318-sonli “Mahsulotlarni sertifikatlashtirish tartibini soddalashtirishga doir qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi Qaroriga binoan, O`zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish “O`zstandart” agentligi, O`zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, Sog`liqni saqlash vazirligi, Mudofaa vazirligi, O`zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof-

muhitni muhofaza qilish davlat qumitasi, manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda quyidagi ishlar amalga oshiriladi: - chetdan keltirilayotgan mahsulotlardan akkreditatsiya qilingan idoralar va laboratoriyalar tomonidan sinov o`tkazish uchun namuna olishning cheklangan me`yorlarini belgilash; - akkreditatsiya qilingan idoralar va laboratoriyalar o`rtasida sinovlarning takrorlanishiga yo`l qo`ymaslik maqsadida sinovlar turlarini belgilash; - o`zlariga qarashli akkreditatsiya qilingan laboratoriyalarda mahsulotlarni sinovdan o`tkazish xizmatlariga tariflarni O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida (uning hududiy bo`linmalarida) oldindan deklaratsiya qilish. Muvofiqlik sertifikatlari mavjudligini tekshirish faqat majburiy tartibda sertifikatlanadigan mahsulotlarga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan vakolatli davlat organlari tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Mahsulotlarni sertifikatlashtirish quyidagi tartibda amalga oshiriladi : 1. Ariza beruvchi zarur hollarda gigienik xulosa olish uchun, hududiy sanitariya nazorati organiga zarur hujjatlarni ilova qilgan holda ariza beradi. Hududiy davlat sanitariya nazorati organi belgilangan tartibda joyga borgan holda laboratoriya sinovlari o`tkazish uchun mahsulotlardan namuna oladi va ob`ektni tekshiradi. 1a. CHorva mahsulotlari uchun hududiy sanitariya nazorati organi ariza beruvchidan hujjatlar olingan kundan keyingi kundan kechikmasdan tuman (shahar) veterinariya xizmati organiga buyurtmanoma jo`natadi. 1b. Veterinariya xizmati organi uch kun muddatda hududiy sanitariya nazorati organiga veterinariya xulosasini yoki xulosa berishni rad etishga sabab bo`lgan aniq qonun hujjatlari me`yorlarini ko`rsatgan holda yozma javob yuboradi. Veterinariya xizmati organi 20 kungacha izolyatsiyalash-cheklash (karantin) choralarini belgilash huquqiga ega. Bunda veterinariya xulosasini berish tartibi karantin muddati tugagunga qadar to`xtatib turiladi.

1v. O`simlik mahsulotlari uchun hududiy sanitariya organi ariza beruvchidan hujjatlar olingan kundan keyingi kundan kechikmasdan tuman (shahar) o`simliklar karantini davlat xizmati organiga buyurtma jo`natadi. 1g. O`simliklar karantini davlat xizmati organi ikki kun muddatda fitosanitariya xulosasi yoki salbiy xulosa beradi. 2. Laboratoriya sinovlari, shuningdek veterinariya hamda fitosanitariya xulosalaridan ijobiy natija olinganda, hududiy sanitariya nazorati organi ariza beruvchiga gigienik xulosa beradi. 3.4. Ariza beruvchi o`z xohishiga ko`ra, tashkilot va ishlab chiqaradigan mahsuloti shtrixli kodda foydalaniladigan tovar kodini olish uchun “EAN O`zbekistan”ga murojaat qilishi mumkin. 5. Ariza beruvchi muvofiqlik sertifikati olish uchun sertifikatlash bo`yicha akkreditatsiya qilingan organga zarur hujjatlarni ilova qilgan holda ariza taqdim etadi. (Ariza gigienik xulosa olish uchun beriladigan ariza bilan bir vaqtda berilishi mumkin). 6. Sertifikatlash bo`yicha akkreditatsiya qilingan organ 15 ish kunidan ortiq bo`lmagan muddatda muvofiqlik sertifikati yoki aniq qonun hujjatlari me`yorlarini ko`rsatgan holda yozma rad javobini beradi. Gigienik sertifikatni, veterinariya va fitosanitariya xulosalarini rasmiylashtirish va berish tartibi Gigienik, veterinariya, fitosanitariya va ekologiya sertifikatlari (xulosalar) sertifikatlashtirilayotgan mahsulotlarga me`yoriy hujjatlarda tegishli ravishda gigienik, veterinariya, fitosanitariya yoki ekologik me`yorlar va talablar mavjud bo`lgan taqdirda rasmiylashtiriladi. Gigienik sertifikatni olish uchun talabgor davlat sanitariya nazoratining hududiy organiga ariza bilan murojat qiladi. Yuqorida keltirilgan qaror talablariga asosan sertifikatlashtirishga ariza berilganda ishlab chiqariladigan, sertifikatlashga taqdim qilinayotgan mahsulotga me`yoriy hujjatning nusxasi ilova qilinishi kerak (Davlatlararo standart - DS,

O`zbekiston Respublikasi Davlat standarti - O`zDSt, Texnik shartlar - TSH; ishlab chiqariladigan oziq-ovqat mahsulotlari uchun - O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi bilan kelishilgan texnologik yo`riqnoma va retseptura). CHetdan olib kelinadigan mahsulotga gigienik sertifikat olish uchun: - O`zbekiston Respublikasining bojxona hududiga kelganlik to`g`risidagi belgi qo`yilgan holda tovarga ilova qilinadigan hujjatlarning nusxalari; - ishlab chiqaruvchining kelib chiqish mamlakati sertifikati (tovarning kelib chiqishi to`g`risida ishonchli axborot mavjud bo`lmagan taqdirda) nusxalari taqdim etiladi. Ilgari sertifikatlanmagan (sinalmagan) maxsus qo`llaniladigan biologik aktiv moddalar yoki oziq-ovqat xom ashyosi va oziq-ovqat mahsulotlari, ishlab chiqarish texnologiyalarining oziq-ovqat qo`shimchalari qo`llash bilan bog`liq ishlab chiqarishni tashkil etishda yoki mahsulotlarni chetdan keltirishda davlat sanitariya nazoratining hududiy organi tegishli ruxsatnoma olish uchun O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligiga murojaat qiladi. O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi tomonidan ruxsatnoma berish uch ish kunidan ortiq bo`lmagan muddatda amalga oshiriladi. Laboratoriya sinovlarini o`tkazish harajatlarini qoplash uchun O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi tomonidan belgilanadigan va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo`yicha to`lov undiriladi. Taqdim etilgan hujjatlar o`rganib chiqilgandan keyin davlat sanitariya nazoratining hududiy organi tomonidan belgilangan tartibda joyning o`ziga borib laboratoriya sinovlari o`tkazish va ishlab chiqarish ob`ektini saqlash shart- sharoitlarini tekshirish uchun mahsulot namunalari tanlab olinadi. Mahsulotlarni gigienik ko`rsatkichlarni aniqlash uchun sinash O`zbekiston Respublikasi Milliy akkreditatsiya tizimida akkreditatsiya qilingan davlat sanitariya nazoratining hududiy organlari laboratoriyalari tomonidan amalga oshiriladi. Agar mahsulot kelib chiqishiga ko`ra hayvonot yoki o`simlik dunyosiga tegishli bo`lgan taqdirda, davlat sanitariya nazoratining hududiy organi ariza

beruvchidan hujjatlar olingan sanadan keyingi kundan kechikmay veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi berish bo`yicha vakolatli organlarga murojat qiladi. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi davlat veterinariya nazoratining tuman (shahar) organlari yoki o`simliklar karantini bo`yicha davlat xizmati organlari tomonidan beriladi. Davlat veterinariya nazorati organi 20 kungacha bo`lgan muddat bilan belgilangan tartibda ajratib qo`yish-cheklash tadbirlari (karantin) belgilashi mumkin. Bunda veterinariya xulosasi berish tartibi karantin muddati tamom bo`lgunga qadar to`xtatib turiladi. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi tayyorlash va berish muddati uch ish kunidan oshmasligi kerak. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi berilganligi uchun O`zbekiston Respublikasi Qishloq xo`jaligi vazirligi tomonidan belgilanadigan va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo`yicha to`lov undiriladi. Veterinariya va fitosanitariya xulosalari olinishini hisobga olgan holda gigienik sertifikatni rasmiylashtirish va berish muddati tegishli sinov metodlari uchun normativ hujjatlarda nazarda tutilgan muddatlarga qarab belgilanadi. Gigienik sertifikat berish ishlarini amalga oshirish harajatlarini qoplash uchun davlat sanitariya nazoratining hududiy organlari O`zbekiston Respublikasi Qishloq xo`jaligi vazirligi tomonidan belgilanadigan va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo`yicha to`lov undiriladi. Ishlab chiqariladigan mahsulotga gigienik sertifikatning amal qilish muddati - 3 yil. CHetdan olib kelinayotgan mahsulotga gigienik sertifikat mahsulotning yaroqlilik davriga, yaroqlilik muddatiga ega bo`lmagan mahsulotga esa - muddati ko`rsatilmasdan beriladi. Gigienik sertifikat ariza beruvchiga davlat sanitariya nazoratining hududiy organi rahbarining imzosi bilan beriladi, u ushbu organning muhri bilan tasdiqlanadi, unga sinovlar protokoli nusxalari ilova qilinadi.

Agar gigienik sertifikatlashtirish bilan bir vaqtda mahsulotning fitosanitariya yoki veterinariya normalari va qoidalariga muvofiqligi sinovdan o`tkazilgan taqdirda, ariza beruvchiga tegishli xulosalar ham beriladi. Laboratoriya sinovlarining salbiy natijalari hamda hujjatlar to`liq turkumda taqdim etilmasligi gigienik sertifikat berish rad etilishi uchun asos hisoblanadi, bu haqda davlat sanitariya nazoratining hududiy organi qonunchilikning aniq me`yorlarini ko`rsatgan holda ariza beruvchiga yozma shaklda ma`lum qiladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish tartibi Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish sertifikatlash organlari tomonidan amalga oshiriladi. Sertifikatlashtirish organini arizachi tomonidan mustaqil tanlanadi. Ariza beruvchiga istalgan vaqtda, sertifikatlashtirish organlari esa birinchi talabga ko`ra quyidagi hujjatlarni taqdim etishi shart: a) muvofiqlik sertifikati majburiy tartibda bo`lishi kerak bo`lgan mahsulot turlarining ro`yxati yoki ro`yxatidan ko`chirma; b) akkreditatsiya qilish sohasiga taaluqli bo`lgan bir turdagi mahsulotni sertifikatlash qoidalari; v) sertifikatlashtirish bo`yicha xizmatlar narxlari (tariflari) preyskuranti; g) davlat vakolatli organida akkreditatsiya qilinganligini tasdiqlovchi hujjat. Sertifikatlashtirish organi ko`rsatib o`tilgan hujjatlar nusxalarini taqdim etganlik uchun nusxalarni tayyorlash harajatlaridan ortiq bo`lmagan miqdorda to`lov undirishga haqlidir. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotga muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish uchun ariza beruvchi sertifikatlashtirish organiga ariza bilan murojaat qiladi. Arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi: - ishlab chiqarilayotgan mahsulotga me`yoriy hujjat nusxasi; - mahsulotni markirovka qilish namunasi (mahsulot to`g`risida axborot); - gigienik sertifikat nusxasi.

CHetdan olib kelinayotgan mahsulotni sertifikatlashtirish uchun quyidagilar taqdim etiladi: - CHetdan olib kelinayotgan mahsulotga me`yoriy hujjat nusxasi (u mavjud bo`lganda); - gigiena sertifikatining nusxasi; - mahsulotni markirovka qilish namunasi (mahsulot to`g`risida axborot); - O`zbekiston Respublikasining bojxona hududiga yetib kelganligi to`g`risida belgi qo`yilgan tovarning ilova hujjati nusxasi. Sertifikatlashtirish maqsadida sertifikatlashtirish organlariga standartlash bo`yicha rasmiy, “O`zstandart” agentligi tomonidan tasdiqlangan me`yoriy hujjatlar nusxalari taqdim etiladi, boshqa hollarda, shu jumladan o`z ehtiyojlari uchun, tasdiqlanmagan nusxalardan foydalanilishi mumkin. Arizada nazarda tutilgan taqdirda, sertifikatlashtirish organi sertifikatlashtirish ishlarini gigienik sertifikat (veterinariya va fitosanitariya xulosalari) nusxalarini olish muddatini kechiktirgan holda boshlashi mumkin. Bu holda sertifikatlashtirish organi muvofiqlik sertifikatini faqat ariza beruvchi tomonidan ijobiy natijalarga ega bo`lgan hujjatlarning barcha zarur nusxalari taqdim etilgandan keyin berishga haqlidir. Sertifikatlashtirish organi ariza berilgan kundan boshlab ikki kun muddatda joyiga borib sertifikatsiya sinovlarini o`tkazish uchun mahsulot namunalarini tanlab oladi va identifikatsiya qiladi. Namunalar soni, tanlab olish tartibi, identifikatsiya qilish va saqlash qoidalari mahsulotga me`yoriy hujjatlarda belgilanadi. Ariza beruvchi o`z mahsulotining tanlab olinishida va sinovlarida qatnashish huquqiga ega. Bunda laboratoriyada maxfiylikni ta`minlash chora-tadbirlari ko`rilishi kerak. Namunalarning saqlanishi, sifati va sinovlarining ishonchliligi uchun “O`zstandart” agentligi tomonidan akkreditatsiya qilingan laboratoriya (markaz) javob beradi. Sinovlar protokollarini mas`ul mutaxassislar imzolaydi va laboratoriya rahbari tasdiqlaydi.

Ariza beruvchi sertifikatlashtirish organiga akkreditatsiya qilingan laboratoriyalardagi mahsulot sinovlari bo`yicha qo`shimcha hujjatlarni taqdim etishi mumkin. Agar mahsulotni alohida parametrlari bo`yicha sinovlar turli sinov laboratoriyalarida o`tkazilgan bo`lsa, u holda sinovlarning ijobiy natijalari bilan birga barcha zarur protokollarning mavjudligi mahsulotning belgilangan talablarga muvofiqligining ijobiy bahosi hisoblanadi. Respublikada chetdan keltiriladigan, majburiy tartibda sertifikatlanishi kerak bo`lgan mahsulotga me`yoriy hujjat mavjud bo`lmaganda, sifat va xavfsizlik bo`yicha sertifikatsiya sinovlari mahsulotning ana shunday turlari talablariga muvofiqligi yuzasidan amalga oshiriladi. Arizachi tomonidan chetdan olib kelinayotgan mahsulotga zarur me`yoriy hujjat yoki texnik tasnifnomalar taqdim etilmagan taqdirda, mazkur mahsulotni sertifikatlash mahsulotning ana shunday turlariga hujjatlar bo`yicha yoki gigienik sertifikat asosida, uni identifikatsiya qilgan holda amalga oshiriladi (oziq-ovqat mahsulotiga va oziq-ovqatga qo`shiladigan mahsulot uchun). Laboratoriya sinovlarining salbiy natijalari, shuningdek hujjatlarning to`liq bo`lmagan komplektini taqdim etish muvofiqlik sertifikati berishni rad etish uchun asos hisoblanadi, bu to`g`rida sertifikatlashtirish organi ariza beruvchiga aniq qonunchilik me`yorlarini ko`rsatgan holda yozma ravishda xabar qiladi. Xulosa berishni rad etganlik yuzasidan ariza beruvchi belgilangan tartibda shikoyat qilishi mumkin. Sertifikatlashtirish organi taqdim etilgan hujjatlar va sinovlarning ijobiy natijalari asosida ikki ish kuni mobaynida muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtiradi. CHetdan olib kelinayotgan mahsulotlarga muvofiqlik sertifikati ularning yaroqlilik muddatiga (mahsulot yaroqliligining kafolatli muddatiga) ega bo`lmagan mahsulotlarga esa amal qilish muddati ko`rsatilmasdan, ko`plab ishlab chiqariladigan mahsulotlar uchun - 3 yilga beriladi. Ko`plab ishlab chiqariladigan mahsulotlar uchun berilgan muvofiqlik sertifikatining amal qilish davrida ishlab chiqarilgan mahsulotlar sertifikatlangan deb hisoblanadi.

Ko`plab ishlab chiqariladigan mahsulotga muvofiqlik sertifikati berish uchun sertifikatlashtirish organi ariza beruvchida mahsulotni ko`plab ishlab chiqarish uchun shart-sharoitlar mavjudligini aniqlash maqsadida, mahsulot ishlab chiqariladigan ob`ektlarni belgilangan tartibda tekshiradi. Tekshirish natijalari bo`yicha dalolatnoma rasmiylashtiriladi, undan muvofiqlik sertifikati berish to`g`risida qaror qabul qilishda foydalaniladi. O`tkazilgan tekshirishlar natijalari to`g`risidagi ma`lumotlar muvofiqlik sertifikatida keltiriladi. Tekshirishni o`tkazish muddati, ishlab chiqarishning shakli va toifalariga ko`ra, sinovlar uchun namunalar tanlab olingan vaqtdan boshlab 10 ish kunidan oshmasligi kerak. Tekshirish o`tkazilganligi uchun to`lov amalda sarflangan vaqt bo`yicha va belgilangan tartibda tasdiqlangan harajatlar kal ь kulyatsiyasiga binoan undiriladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish muddati sertifikatlashtirish organi tomonidan sinovlar natijalari olingan vaqtdan boshlab 5 ish kunidan oshmasligi kerak. Ko`plab ishlab chiqariladigan mahsulot uchun muvofiqlik sertifikati bergan sertifikatlashtirish organi har yili kamida bir marta, mahsulotning sertifikatlashtirishda belgilangan talablarga muvofiqligini tasdiqlash maqsadida, sertifikatlashtirilgan mahsulotni inspektsiya nazorati tekshiruvini o`tkazadi. Inspektsiya nazorati natijalari bo`yicha muvofiqlik sertifikatining amal qilishi tasdiqlanishi yoki to`xtatib turilishi yoxud belgilangan tartibda bekor qilinishi mumkin. Laboratoriya sinovlarini o`tkazganlik, sertifikatni rasmiylashtirganlik va berganlik uchun to`lov tartibi, litsenziya ajratmalari miqdorlari O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda “O`zstandart” agentligining yo`l-yo`riq hujjatlarida belgilanadi. Sertifikatlashtirish organi e`tirof etish to`g`risida bitim tuzilgan Mustaqil davlatlar hamdo`stligi (MDH) mamlakatlaridan va uzoq xorijiy mamlakatlardan olib kelinadigan mahsulotlarga sertifikatlarni e`tirof etish huquqiga ega.

E`tirof etish tartiboti sertifikatlashtirish organining bir turdagi mahsulotni sertifikatlashtirish tartibida, “O`zstandart” agentligining me`yoriy hujjatlariga muvofiq belgilangan bo`lishi kerak. Xalqaro tizimlar va bitimlar doirasida amalga oshiriladigan sertifikatlarni e`tirof etish ushbu tizimlar va bitimlarda belgilangan, O`zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga zid bo`lmagan qoidalarga muvofiq o`tkaziladi. Sertifikat talablarga muvofiq bo`lgan, O`zbekiston Respublikasida belgilangan ana shunday talablardan qolishmaydigan mahsulot uchun e`tirof etiladi. Me`yoriy hujjatlarda sertifikatlashtirish uchun shart bo`lgan yoki kontraktda belgilangan qo`shimcha talablar mavjud bo`lgan taqdirda mahsulot ushbu talablarga muvofiqlik yuzasidan sinab ko`rilishi kerak. Olingan hujjatlar va materiallarni tahlil qilish, shuningdek mahsulotni identifikatsiyalash asosida sertifikatlashtirish organi chet el muvofiqlik sertifikatini e`tirof etish (etmaslik) to`g`risida qaror qabul qiladi. Eksport qiluvchi mamlakatning Milliy sertifikatlashtirish tizimiga berilgan muvofiqlik sertifikatini e`tirof etish, uni import qiluvchi mamlakatning muvofiqlik sertifikatiga qayta rasmiylashtirish va Yagona davlat reestriga kiritish yo`li bilan amalga oshiriladi. O`zbekistonda mahsulotlarni shtrixli kodlashtirish O`zbekiston Respublikasida shtrix-kodlar tobora keng tadbiq etilib bormoqda. 1999 yili “O`zstandart” agentligi qoshidagi metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish sohasidagi mutaxasislarni tayyorlash va malaka oshirish institutida SHtrix-kodlar masalari bilan shug`ullanuvchi markaz tashkil etildi. Ushbu markazning ta`sis etilishidan maqsad — mahsulotlarni avtomatlashtirilgan tarzda identifikatsiyalash borasidagi muammolarni hal etish va bu faoliyatni keng ravishda targ`ib etishdir. Albatta, bunda xalqaro me`yoriy xujjatlarni hisobga olgan holda kodlashning standartlashtirilishi alohida ahamiyatga ega.

O`zbekiston Respublikasida shtrixli kodlash eng avvalo, 1996 yilning 26 aprelida qabul qilingan “Iste`molchilarning xuquqlarini himoya qilish to`g`risida” gi O`zbekiston Respublikasi qonunining 4-moddasida ko`rsatilgan iste`molchining harid qilinayotgan mahsulot haqida zarur va ishonchli ma`lumot olish huquqini amalga oshirishda yangi zamin yaratadi. SHtrixli kodlash ishlab chiqarish korxonalari uchun quyidagi: - avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarining tadbiq etilishini osonlashtirish; - ishlab chiqarish, mahsulotni saqlash va realizatsiya qilish kabi faoliyatlardagi hisob-kitob ishlarining samaradorligini oshirish; - resurslarni chuqur tahlil qilish imkoniyatini berish; - xujjatlar aylanishini qisqartirish; - mahsulotni realizatsiya qilish va uning harakati haqidagi ishonchli ma ` lumotlarni muntazam ravishda yig ` ish imkoniyatini yaratish ; - boshqaruv va nazorat organlariga tezkor ravishda mahsulot xususidagi ma ` lumotlarni tavsiya etish imkoniyatlarini yaratadi . Xaridor sotib olayotgan mahsulotining faqat tayyorlangan davlati borasidagi ma ` lumotnigina emas , balki tegishli barcha ma ` lumotlarni ham bilishni istaydi . Bu muammo ham vaqti kelib standartlashtirish vositasida hal etilishi mumkin. Biroq buning uchun sertifikatlashtirish yo`li bilan tasdiqlanuvchi, standartlarning majburiy talablarining ro`yhatini kengaytirish lozim bo`ladi. O`zbekiston Respublikasi shtrixli kodlash tizimi EAN xalqaro tovar raqamlash tizimi doirasida ishlab chiqilgan va u asosida faoliyat yuritadi, milliy va xalqaro kodlash tizimining mos kelishini hamda axborot almashish uchun yagona tilni ta`minlaydi. EAN shtrixli kodlaridan foydalanish ustidan nazorat GS1 O`zbekistan (EAN O`zbekistan) assotsiatsiyasi va “O`zstandart” agentligi “SHtrixli kodlash markazi” DK tomonidan birgalikda amalga oshiriladi. SHtrixli kodlash sohasida: turli tashuvchilar va firmaga oid o`zi yopishadigan etiketka va yorliqlarda shtrixli kodlarning original-maketlarini tayyorlash;

. original-maket va upakovkalarda shtrixli kodlar verifikatsiyasi; . etiketka, upakovka va tovarda shtrixli kodlar bosilishining sifatini tekshirish; O`zbekiston Respublikasida chiqarilgan mahsulotning shtrixli kodlarini Davlat reestriga kiritish; avtomatik tarzda identifikatsiyalash va shtrixli kodlash sohasidagi masalalar bo`yicha seminar, yig`ilishlar o`tkazish; shtrixli kodlash texnologiyalarini qo`llagan holda avtomatlashtirilgan tizimlarni loyihalashtirish va joriy qilish ishlari amalga oshiriladi. Firmaning o`zi yopishadigan etiketka, yorliqlar va turli tashuvchilarda shtrix kodlarning original-maketlarini tayyorlashga talabnoma Davlat interaktiv xizmatlarining yagona portali va “SHtrixli kodlash va axborot texnologiyalari markazi” DK sayti orqali interaktiv shaklda berilishi mumkin. GS1 O`zbekistan (EAN O`zbekistan) (Belgiya, Bryussel) Xalqaro assotsiatsiyasi tomonidan mamlakatimizga 478 raqamli identifikattsion kod berilgan. GS1 O`zbekistan assotsiatsiyasi korxonaga unga ro`yxatga olish raqami berilgani to`g`risida guvohnoma va EAN tizimiga ko`ra tovar kod tuzilmasini beradi. “O`zstandart” agentligi “SHtrixli kodlash va axborot texnologiyalari markazi” DK tomonidan o`rnatilgan tartibga muvofiq shtrixli kod original-maketi tayyorlanadi va beriladi. Original-maketning yuqori qismida albatta Davlat reestridagi ro`yxatga olish raqami ko`rsatilgan bo`lishi kerak. Bu raqamsiz shtrixli kod haqiqiy deb hisoblanmaydi va foydalanishga yo`l qo`yilmaydi. “GS1” ( Evropa tovar raqamlanishi uyushmasi ) shtrixli kodi tovar birliklarini identifikatlashtirish va ularni tamg`alash uchun “GS1” tovarlarni raqamlash Xalqaro Uyushmasi qoidalarida belgilangan o`lchamlar bilan joylashtirilgan holda izchil joylashtirilgan parallel shtrixlar va ular o`rtasidagi oraliqdagi kombinatsiyalar bilan ifodalangan raqamli koddir.

Tovarlarni “GS1” shtrixli kodlari bilan tamg`alash “O`zstandart” agentligi, “GS1” tovarlarni raqamlash Xalqaro Uyushmasining standartlari va me`yoriy hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi. O`z tovarlarini “GS1” shtrix kodlari bilan tamg`alanishi istagini bildirgan O`zbekiston Respublikasining tadbirkorlik sub`ektlari, O`zbekiston Respublikasi davlat standartlariga muvofiq ishlab chiqariladigan mahsulotning shtrixli kodida foydalaniladigan tovar kodini olish uchun “GS1 O`zbekistan” uyushmasida ro`yxatdan o`tadilar. Ishlab chiqarayotgan tovarlari “GS1” shtrixli kodlari bilan tamg`alanishi istagini bildirgan tadbirkorlik sub`ektlari “O`zstandart” agentligiga O`zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan mahsulotlarni Davlat reestriga kiritish va shtrixli kodlarning original-maketlarini olish uchun davlat standartlari talablariga muvofiq mahsulotlar haqidagi axborotni taqdim etadilar. Tadbirkorlik sub`ekti shtrixli kod qo`yilgan mahsulotlar (tovarlar)ni tayyorlovchi buyurtmachining talabiga ko`ra, uni yetkazib berish boshlangunga qadar ma`lumotlar bazasini shakllantirish uchun buyurtmachiga mahsulotlar (tovarlar)ning asosiy iste`mol tafsivnomalari to`g`risida axborot beradi. “GS1 O`zbekistan” uyushmasida ro`yxatdan o`tkazilmagan tadbirkorlik sub`ektlari ishlab chiqariladigan yoki sotiladigan mahsulotlar (tovarlar)ni “GS1” shtrixli kodlari bilan tamg`alash huquqiga ega bo`lmaydilar. Tadbirkorlik sub`ektlari shtrixli kodlash bo`yicha standartlar va Nizom talablarini buzganlik uchun O`zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq javob beradilar. O`zbekistonda ishlab chiqariladigan yoki sotiladigan mahsulotlar (tovarlar)ni “GS1” shtrixli kodlari bilan tamg`alash tadbirkorlik sub`ektlari tomonidan tegishli qoidalarga muvofiq amalga oshiriladi. Mahsulot (tovar)larni “GS1” shtrix kodlari bilan tamg`alash, tadbirkorlik faoliyati sub`ekti tomonidan “GS1” tasniflash va kodlash sohasida ro`yxatdan o`tkazish tartib raqami, ishlab chiqarilayotgan tovarning raqamli kodi va shtrixli kodning original-maketi olingandan keyin ixtiyoriy ravishda amalga oshiriladi.

Mahsulotlarga (tovarlar)ga qo`shimcha ishlov beradigan (qadoqlash, idishga qayta joylash va boshqalar) tadbirkorlik sub`ektlari ularni shuningdek “GS1” shtrixli kodi bilan tamg`alashlari mumkin. O`zbekistonda sertifikatlashtirish ishlarini amalga oshiruvchi korxonalar - O`zbekiston respublikasida sertifikatlashtirish bo`yicha ishlarni O`zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatlashtirish organi “O`zstandart” agentligi va uning hududiy organlari tomonidan amalga oshiradi: Milliy sertifikatlashtirish organi O`zbekiston qonunchiligiga binoan quyidagi vazifalarni amalga oshiradi: - O`zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimining yagona qoidalari va protseduralarini, ularga rioya qilishni nazoratini, sertifikatlashtirish natijalari bo`yicha xujjatlarni ro`yxatga olish, respublika va xorijiy iste`molchilarni axborot ta`minotini joriy qiladi; - muvafiqlik belgisini va uni qo`llash qoidalarini joriy qiladi; - O`zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimini takomillashtirish dasturlari loyihalarini ishlab chiqadi va ularni ko`rib chiqish uchun xukumatga taqdim etadi; - O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi bilan kelishilgan holda xalqaro sertifikatlashtirish tizimlariga qo`shilish haqida qarorlar qabul qiladi hamda sertifikatlashtirish natijalarini o`zaro tan olish haqida bitimlar tuzadi; - sertifikatlashtirish masalalari bo`yicha boshqa davlatlar bilan munosabatlarda va xalqaro tashkilotlarda O`zbekiston nomidan ish yuritadi; - Majburiy sertifikatlashtiriladigan mahsulot hamda xizmatlar ro`yxatini shakllantiradi va yuritadi; - respublikada sertifikatlashtirish ishlarini tashkil qiladi va muvofiqlashtiradi hamda ularning to`g`ri o`tkazilishi ustidan nazorat qiladi; - bir jinsli mahsulot, sifat tizimlari, ishlab chiqarish va sinov laboratoriyalari (markazlarini)ni akkreditlaydi; - epspert-auditorlari attestatsiyalaydi va ularni faoliyati ustidan nazorat qiladi;

- O`zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimi Davlat reestrini yuritadi; - mahsulotni sertifikatlashtirish bo`yicha ishlar va sertifikatlashtirish organlari hamda sinov laboratoriya (markaz)larni akkreditash uchun to`lov shakli va tartibini belgilaydi; - ishlab chiqaruvchi va mahsulot yetkazib beruvchilarga sertifikatlashtirish qoidalari haqida axborot beradi; - sertifikatlashtirsh qoidalariga rioya qilish davlat nazoratini amalga oshiradi va ular sertifikatlashtirilgan mahsulot ustidan inspektsiya nazoratini o`rnatadi va boshqalar. Akkreditatsiyadan o`tgan sinov laboratoriyalari (markazlari) O`zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimida quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi: - mahsulotning serfikatsiya sinovlarini o`tkazish va sinovlvr bayonlarini berish; - serfikatlashtirish tartibida nazarda tutilgan serfikatlashtirilgan mahsulot namunalarini inspektsiya (nazorat) sinovlarini o`tkazish; - sifat tizimlari va ishlab chiqarishlarni sertifikatlashtirishda (o`tkazilgan sinovlar to`g`riligi qismida) qatnashishi. Sifat tizimlari va ishlab chiqarishlarni sertifikatlashtirish bo`yicha akkreditlangan organlar quyidagi vazifalarni bajaradi: - sifat tizimlarini dastlabki baxolashni o`tkazadi va serfikatsiya o`tkazish uchun shartnomalar tuzadi; - ishlab chiqarishlarni serfiktlashtirish usullari va sifat tizimlarini tekshirish dasturlarini ishlab chiqadi; - sifat tizimlari yoki ishlab chiqarish auditini o`tkazadi; - sifat tizimlari yoki ishlab chiqarishlarga sertifikatlarni rasmiylashtiradi, beradi yoki tan oladi; - sertifikatlashtirilgan sifat tizimlari va ishlab chiqarishlar ustidan inspektsiya nazoratini amalga oshiradi; - sertifikatlashtirish natijlari haqida ma`lumot beradi.

2018 yil 10 dekabrdagi “Texnik jihatidan tartibga solish, standartlashtirish, sertifikatlashtirish va metrologiya tizimlarini yanada rivojlantirish chora tadbirlari to`g`risida”gi 16 O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori bilan bugungi kunda sohadagi mavjud muammoli masalalarni hal etish va tadbirkorlik sub`ektlariga qulayliklar yaratish belgilab berildi. Jumladan: – xususiy biznesni ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun olib kiriladigan, texnika va texnologik uskunalarni, butlovchi va ehtiyot qismlarni, shuningdek ishlab chiqarishda foydalaniladigan nooziq-ovqat tovarlarni majburiy sertifikatlashtirishdan ozod etildi (xorijiy muvofiqlik sertifikatlari yoki sinov bayonnomalari taqdim etilganda); –o`lchash vositalarini xorijiy davlatlarning sertifikatlari asosida respublikaga olib kirishga ruxsat berildi; – aynan bir turdagi mahsulotni ijobiy sinov natijalarini qabul qilgan holda, takrorlovchi sinovlardan o`tkazilishi ta`qiqlandi. Bu o`z navbatida tadbirkorlik sub`ektlari uchun bojxona rasmiylashtiruvida sertifikatlashtirish uchun talab etiladigan muddat o`rtacha 20 kundan 2 kungacha qisqartiradi. Milliy standartlarning uyg`unlashuv darajasini keskin oshirishni nazarda tutuvchi maqsadli ko`rsatkichlar tasdiqlanib, 2021 yilga qadar 47 foizga yetkazish belgilandi. Bu degani 2 yil ichida qariyib 7 mingta xujjat qayta ko`rib chiqilishi lozim. Taqqoslash uchun, so`nggi o`n yil ichida 3,5 mingta standart qabul qilingan. Sohalar kesimida qaraydigan bo`lsak, 2021 yil yakuniga qadar xalqaro standartlar ulushini oziq-ovqat sanoatida 82,5 foizga, to`qimachilik va charm-poyabzal sanoatida 67,3 foizga, qurilishda ikki barobardan ortiq yetkazish ko`zda tutilgan. Qo`yilgan vazifalarni tizimli tashkil etish, iqtisodiyot tarmoqlarining standartlarni ishlab chiqish jarayonini muvofiqlashtirish maqsadida, qaror bilan Agentlik qoshida maxsus institut tashkil etildi. 16 O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori. “Texnik jihatidan tartibga solish, standartlashtirish, sertifikatlashtirish va metrologiya tizimlarini yanada rivojlantirish chora tadbirlari to`g`risida”. Xalq so`zi. 2018 yil. 10 dekabr.

Adabiyotlar: 1. Basovskiy L. Ye., Protas ь ev V. B. Upravlenie kachestvom: Uchebnik. – M.: INFRA – M, 2001. –212 s. 2. Ilenkova S.D. i dr. upravlenie kachestvom. –M.: izdatelskoe ob`edinenie «YuNITI», 1999. 3. ISO 9001 Razrabotka, vnedrenie, sertifikatsiya, uluchshenie sistem ы menedjmenta kachestva. Prakticheskoe rukovodstvo dlya spetsialistov po kachestvu. S-Peterburg. OOO “Izdatel ь stvo Forum Media”, avgust 2006 g. 4. Kanji J.K. An innovative approach to make ISO 9000 standards more effective // Total Quality Management. Vol.9. №1. 1998. pp. 67-78. 5. Lee-Peng Tan. ISO 9000: The answer for total quality management implementation? The Malaysian case. // Total Quality Management. Vol.12. №2. 2001. pp. 223-229 6. Mazur I.I. Upravlenie kachestvom: Ucheb. posob. - M.: Omega-L, 2005. - 400 s. 7. Mezher T., Ramadan H. The costs and benefits of getting ISO 9000 certification in the manufacturing sector in Saudi Arabia. Quality Assurance. №6 1999. pp. 107-122. 8. Peregudov V.L va boshq. Maxsulot sifati va raqobatbardoshligini boshqarish. T.: “Moliya”, 2002.

Похожие

O’zbekiston Respublikasi sertifikatlashtirish milliy tizimi, milliy idoralar va ularning vazifalari

Mahsulotni sertifikatlashtirish

Turizm xizmatlarini litsenziyalashtirish, sertifikatlashtirish va standartlashtirish

Mijozlarning kreditga layoqatliligi va kreditlash tartibi

Javobgarlik sug’urtasi va uni o’tkazish tartibi