Nazorat turlari va ularni yuritish shakllari - Экономика - Рефераты

Nazorat turlari va ularni yuritish shakllari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

173 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Soliq nazorati turlari. 2. S oliq nazorati shakllari. 3. S oliq to`lovchinig identifikatsiya raqami. 4. S oliq to`lovchilarn i s oliq va statistika organlarida hisobga turishi.

www.arxiv.uz Xo`jalik sub`ektlari faoliyati ustidan davlat nazoratini o`rnatish turli usul va shakllarda olib boriladi. Soliq nazoratini tashkil etilishiga qarab uch guruhga bo`lish mumkin: 1. Dastlabki nazorat (reja-prognozlar tuzish, ma`lumotlar yig`ish va boshqalar). 2. Joriy nazorat (moliya, soliq hisobotlarini tekshirish, rejalar bajarishini tahlil qilish va boshqalar). 3. So`nggi nazorat (joylarga borib tekshirishlar o`tkazish, audit, inventarizatsiya va har xil reviziyalar o`tkazish). Bajarish muddatlariga ko`ra nazorat tezkor (operativ) va davriy turlarga bo`linadi: -Tezkor nazorat hisobot oyi ichida nazorat qilinadigan ja-rayon, operatsiya va xatti-harakat tugaganidan sqng uning sifat va miqdor tavsifiga muvofiq bajariladigan tekshirishdan iborat-dir. Rejadagi, tezkor-texnik, statistika va buxgalteriya axboroti tezkor nazorat uchun ma`lumot manbai bo`lib xizmat qiladi. -Davriy nazorat muayyan hisobot davri uchun rejalar, me`yor-lar, birlamchi hujjatlar, ishlab chiqarish, moddiy va boshqa hiso-botlar ma`lumotlari, hisob registrlari, hisobotlar va boshqa manbalardagi yozuvlar bo`yicha tekshirishdir. Qonunchilik, shu jum-ladan, soliq qonunlari talablariga rioya etilayotganini, xo`jalik operatsiyalari va j a r a y o n l a r i t o ` g ` r i , o ` z v a q t i d a v a m a q s a d g a m u v o - f l q o l i b borilayotganini aniqlash, tekshirilayotgan ob`ekt (yuri-dik, jismoniy, mansabdor shaxs) ishidagi qonunbuzarliklar va kamchiliklarni ochib t a s h l a s h v a u l a r n i b a r t a r a f e t i s h c h o r a l a r i n i k o ` r i s h m a z k u r tekshirishning vazifasidir. Ma`lumotlar manbalariga ko`ra nazorat hujjatli va faktli turlarga bo`linadi. -hujjatli nazorat tekshirishning shunday turiki, bunda tek shirilayotgan ob`ekt mazmuni hamda uning reglamentlangan qiy-matga muvoflqligi hujjatlarda (birlamchi va yig`ma) ko`rsatilgan ma`lumotlar asosida tekshiriladi -ashyoviy dalillarga asoslangan nazorat shunday tekshirishki, bunda

www.arxiv.uz tekshirilayotgan ob`ektning miqdor va sifat holati ishlab chiqarishdagi xom ashyo va materiallarni tekshirish, ko`zdan kechi-rish, qlchash, qayta sanash, tarozida tortish, laboratoriyada tekshi-rish, ekspertizalarni o`tkazish, nazorat tariqasida xarid qilish va shu kabi boshqa usullar yordamida tekshiriladi. Demak, nazorat vositasidan amalga oshirilayotgan faoliyatning qonuniyligi va maqsadga muvofiqligi, turli darajadagi byudjet-larga soliqlar, yig`imlar, bojlar va boshqa to`lovlar o`z vaqtida to`lanishi tekshiriladi, shuningdek, soliq qonunchiligi buzilishi-ning sabablari hamda aybdorlari aniqlanadi. Shunday qilib, soliq faoliyatidagi nazorat davlat boshqaruvi vakolatli organining soliq to`lovchilar soliq qonunchiligi talab-lariga rioya qilishlari ustidan rahbarlik qilish usulidir. Soliq nazoratining asosiy usuli soliq to`lovchilarni hujjatli tekshirishdir. Yuridik shaxslarni hujjatli tekshirish inspektsiya ishining yillik rejalari va har bir ish uchastkasi bo`yicha tuzi-ladigan tekshirishlarning choraklik grafiklariga muvofiq amalga oshiriladi. Ular, birinchi navbatda, yirik miqdorda foydaga ega bo`lgan yoki buxgalteriya hisobini yuritishda va soliq qonunchili-giga rioya qilishda qqpol xatoga yo`l qo`yayotgan korxonalar, shuningdek, zarar ko`rish sabablarini aniqlash va ularni bankrot deb e`lon etish uchun zarar ko`rib ishlayotgan barcha korxonalar ki-ritiladi. Hujjatli tekshirish, odatda, 30 kundan oshmasligi lozim. Ushbu muddat favqulodda hollarda Davlat soliq boshqarmasi, inspektsiya rahbari yoki uning o`rinbosari ruxsati bilan uzaytirilishi mumkin. Soliq idoralari birlamchi hujjatlar va hisob registrlarini tekshirganda yalpi yoki tanlab olish usullarini qo`llaydilar. Yalpi usul barcha hujjatlarni, jumladan, buxgalteriya hisobi registridagi yozuvlarni tekshirish bilan xarakterlanadi. Odatda, kassa va bank operatsiyalari yalpi tekshirishdan o`tkaziladi. Mahsu-lot etkazib beruvchilar, xaridorlar, buyurtmachilar, debitorlar va boshqa kreditorlar bilan hisob-kitoblar, shuningdek, korxona faoliyatining boshqa uchastkalari dasturda ko`rsatilgan hollarda yalpi usul bilan tekshiriladi.

www.arxiv.uz Tanlab olish usulida tekshirilayotgan davrning har bir oyi-dagi yoki bir necha oy uchun birlamchi hujjatlarning bir qismi tekshiriladi. Tanlab t ek sh i r i l ga nd a so l i q q on un ch i l i gi da j i d di y bu zi l i sh l a r yo ki suiiste`molliklar aniqlangan hollarda korxona faoliyatining mazkur uchastkasida tekshirish yalpi usul vositasida o`tkazilib, foyda (daromad) yashirilgani yoki boshqa ob`ektlar so-liq solishdan yashirilgani va suiiste`molliklar to`g`risida guvoh-lik beruvchi hujjatlar majburan olib qo`yiladi. Soli q m a` m ur chi l i gi ni ng t ar ki bi si f at i da sol i q nazor at i ni respublikamizda tashkil qilish holati bilan tanishib chiqamiz. Respublikamizda soliq nazorati quyidagi shakllarda olib boriladi: - soliq to`lovchini ro`yxatdan o`tish hisobini yuritish; - soliq ob`ektlari va soliqqa tortish bilan bog`liq boshqa ob`-ektlarni hisobini yuritish; - pul tushumlarini xronometraj qilish; - soliq tushumlari hisobini yuritish; - soliq tekshiruvlari o`tkazish; - kameral nazorat , dastlabki nazorat ( xo ` jalik sub ` ektlarining buxgalteriya va boshqa hisobotiarni joylarga bormasdan tekshirish ); - soliq to`lovchilarning moliyaviy xo`jalik faoliyatini monito-ring qilish; - fiskal xotiraga ega bo`lgan nazorat kassa mashinalarining qo`lla-nilish qoidalarini belgilash; - ayrim aktsizosti tovarlarini markalash va aktsiz postiarini o`r-natish; - davlatga tegishli bo`lgan muMarni hisobini yuritish, baholash (narxlash) va sotish tartibiga rioya qilinishini nazorat qilish; -soliq organlarini yuqori organlar tomonidan nazorat qilinishi. Quyidagi chizmada soliq nazorati shakllarini ko`rishimiz mumkin:

www.arxiv.uz - - - - - - - - - - -

www.arxiv.uz 1-rasm. Soliq nazorati shakllari Soliq nazoratini o`tkazishning dastiabki holati soliq ob `ek-tlari va soliqqa tortish bilan bog`liq boshqa ob`ektlami hisobini yuritishdan boshlanadi. Bu ish soliq xizmati organlari tomonidan har bir soliq to`lovchi va har bir soliq turlari bo`yicha soliqqa tor-tish ob`ektlarining ma`lumotlar bazasmi, shu jumladan, elektron shaklda olib borish bilan amalga oshiriladi. Ma`lmnotlar bazasi moliyaviy va soliq hisobotlari asosida, shu-ningdek, soliq tekshirishlari va boshqa manbalardan olingan ma`-lumotlar asosida tuziladi. Soliqqa tortish ob`ektlari to`g`risidagi ma`lmnotlar bazasi O`zR Davlat soliq qo`mitasi tomonidan o`rnatiladi. Bojxona hududidan olib qtiladigan soliq ob`ektlari va undi-rish boshqa organlarga topshirilgan majburiy to`lovlar bunga kir-maydi. Davlat bojxona organi, davlat soliq xizmati organlari va boshqa maxsus vakolatli organlar, byudjetga va davlatning boshqa maq-sadli fondlariga to `lovlar tushumi hisobini yuritadilar. Uni yuri-tish soliq to`lovchining shaxsiy varaqasida hisoblangan soliq va to`lovlarni, jarima va penyalarni aks ettirish yo`li bilan amalga oshiriladi. Soliq to`lovchining shaxsiy varaqasi har bir soliq va majburiy to`lovlar bo`yicha ochiladi. Soliq to`lovchining shaxsiy varaqasini yuritish tartibi Davlat soliq qo`mitasi tomonidan Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi. Byudjetga va davlat maqsadli fondlariga tushumlari hisobini yuritishda aniqlangan qarzdorlik qonunchilikda belgilangan tartib-da undiriladi. Soliqlar va to`lovlar bo`yicha ortiqcha to`langan summalar qonun-chilikda belgilangan tartibida hisobga olinadi yoki qaytariladi. Bojxonada to`lanadigan soliqlar va to`lovlar hisobi DBO tomo-nidan Davlat bojxona qo`mitasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan tartib asosida olib boradilar.

www.arxiv.uz Soliqlar va majburiy to`lovlar tushumi hisobini yuritish byud-jet tasnifiga asosan amalga oshiriladi. Soliq to`lovchilarni Davlat ro `yxatdan о `tkazish - bu soliq to`-lovchi to`g`risidagi ma`lumotlarni O`zbekiston Respublikasi kor-xonalari, tashkilotlari va yakka tartibdagi tadbirkorlari Davlat reestriga kiritishdir. Soliq to`lovchilarni ro`yxatdan o`tkazish tartibi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 20-avgustdagi «Tad- birkorlik faoliyatini tashkil qilish uchun ro`yxatdan o`tkazish tartibotlari tizimini tubdan takomillashtirish to`g`risida»gi qaroriga asosan amalga oshiriladi. Bu qarorga asosan 2003 yil 1-oktyabrdan ro`yxatdan o`tkazishning «bitta tuynukka» qaratilgan yangi tizimi ishga tushishi va bir vaqtning o`zida boshqa ruxsat-nomalarni ham berishi o`zining ijobiy natijalarini ko`rsatdi. Tadbirkor ariza bergan kundan boshlab Rqyxatdan qtish jarayoni-ning muddat i o`rt acha 31 kundan 16 i sh kuniga qisqardi. Norasm iy to`lovlami amalga oshirish 8%gacha qisqardi. 1 Ammo bu holat vi- loyatlarda yuqoriligicha qolmoqda. Tadbirkorlik sub`ektini davlat ro`yxatidan o`tkazganlik uchun davlat boji yoki ro`yxatdan o`tganlik uchun yig`im to`lanadi. Bu hujjatlarga yana o`zgartirishlar yoki qo`shimchalar kiritilsa, to`lov miqdorining 50% miqdorida yana to`lanadi. Hisoblarga ko`ra, bu to`lovlar 50 ming sqmdan oshmasligi kerak. Soliq to`lovchini qayd etish to`g`risidagi ma`lumotlar O`zbekis-ton Respublikasi soliq to `lovchilarining Yagona reestriga kiri-tiladi. Yagona reestr DSQ tomonidan yuritiladi. Uning shakl-lanishi va yuritish tartibi O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. S o l i q o r g a n i h ar b i r s o l i q t o ` l o v c h i n i q a y d q i l i s h d a u n g a identifikatsiya raqamini belgilaydi. Bu raqamdan jismoniy shaxs-larga nisbatan ham foydalanish soliq nazoratining samarasini oshiradi. Identifikatsiya raqami bir marta beriladi, o`zgartirilmaydi. U bekor qilinganidan keyin boshqa shaxsga berilmaydi. Identifikatsiya raqami soliq to`lash bilan bog`liq har bir huj-jatda o`z aksini 1 Delovaya sreda v Uzbekistane glazami predstaviteley malogo i srednego biznesa, po itogam 2003 goda. Proekt razvitiya malogo i chastnogo predprinimatelstva v Uzbekistane. Mejdunarodnaya finansovaya korporatsiya. Tashkent, 2004. 61b.

www.arxiv.uz topishi lozim: - yuridik shaxslarning davlat ro`yxatidan o`tganligi to`g`risidagi guvohnomada, davlat ro`yxatidan qtish davlat soliq va statistika or ganl ar i da qayd ( hi sobga t ur i sh ) qi l i sh bi l an bi r vaqt da am al ga oshiriladi; - alohida faoliyat bilan shug`ullanish uchun litsenziyalarda; - pul hisob-to`lov hujjatlarida (cheklardan tashqari); - davlat soliq organlariga taqdim etiladigan moliyaviy, soliq hisobotlarida; - yuridik va jismoniy shaxslar bilan tuziladigan xo`jalik, fuqarolik- huquqiy va mehnat shartnomalarida; - hisobvaraq fakturalar va transport hujjatlarida; - yuridik va yakka tadbirkorlarda yuzaga keladigan mulkiy va boshqa qiymat ifodasiga ega bo`lgan majburiyatlarni aniqlovchi tasdiqlovchi va uning bajarilishini tasdiqlovchi hujjatlarda; - yuridik va yakka tadbirkorlarda tomonidan sotib oladigan va beradigan, qiymat ifodasiga ega bo`lgan aktivlarga bo`lgan mulkiy huquqni aniqlovchi va tasdiqlovchi hamda bu huquqlarni guvohlov-chi hujjatlarda; - davlat soliq organlari tomonidan soliq to`lovchiga jo`nati-ladigan va ul am i ng sol i q m aj bur i yat l ar i bi l an bog` l i q bo` l gan har qanday hujjatlarda identifikatsiya raqami ko`rsatiladi. Rezident bo`lgan yuridik shaxs davlat ro`yxatidan o`tganidan keyin 10 kun muddat ichida davlat soliq organidan hisobga turish uchun belgilangan shaklda ariza bilan murojaat qiladi. Arizaga yuridik shaxsning davlat ro`yxatidan o`tganligi to`g`risidagi huj-jatning nusxasi ilova qilinadi. Soliq organlarida va statistika organlarida hisobga turi-shi yuridik va jismoniy shaxslarning davlat ro`yxatidan o`tishi bilan bir vaqtda amalga oshiriladigan korxonalar O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi o`rnatgan tartibda davlat ro`y-xatidan o`tgan joyda hisobga turadilar.

www.arxiv.uz Soliq to`lovchi soliq organida qayd qilinganidan keyin boshqa joydan er solig`i va suv resurslaridan foydalanganlik uchun so-liq bo`yicha to`lovlar vujudga kelsa, soliq to`lovchi soliq ob`ekti joylashgan erdagi soliq organidan ob`ektlar bo`yicha hisobga turishi (qayd qilinishi) kerak bo`ladi. Yuridik shaxs o`zining alohida bo`linmalarini tashkil etgan chog`da bunday bo`linmaning tashkil qilinishidan va alohida balans ajratilishidan oldin 10 kun bu haqda davlat soliq organiga o`r-natilgan shaklda ariza yozadi. Arizada majburiy tartibda soliq to`lovchi bo`linma tashkil qilgan yuridik shaxsning individual ra- qami ko`rsatiladi. Bu arizaga bo`linma tashkil qilish to`g`risidagi yuridik shaxs-ning qarori va alohida bo`linma rahbariga berilgan ishonch qog`ozi ilova qilinadi. Jismoniy shaxslar ham soliq ob`ekti paydo bo`lganidan keyin 10 kun muddat ichida o`rnatilgan shaklda soliq organiga ariza bera-dilar. Davlat soliq xizmati organi olingan ariza va unga qilingan ilovalar asosida soliq to`lovchiga identifikatsiya raqami beri-ladi, soliq to`lovchini qayd etish ma`lumotlari O`zbekiston Res-publikasi soliq to`lovchilarining Yagona davlat reestriga kiriti-ladi va mazkur ariza berilganidan keyin 3 kun muddat ichida soliq to`lovchining hisobga turganligi to `g `risidagi Guvohnoma beriladi. Alohida bo`linmalarga soliq to`lovchining identifikatsiya raqa-mi (IR) bu bo`linmani tashkil qilgan yuridik shaxsning IR aso-sida nazorat belgisini o`rnatgan holda beriladi. Ariza shakli va hisobga turganligi to`g`risidagi guvohnoma O`zR DSQ tomonidan tasdiqlanadi. Rezident yuridik shaxslarning alohida bo`linmalari bir nechta bo`lsa, ulaming har bin tegishli soliq organlarida hisobga tura-dilar. Norezident yuridik shaxslarning O`zbekiston Respublikasida bir nechta doimiy muassasasi bo`lsa, ulaming ham har biri tegish-li soliq xizmati organlari hisobga turishi (qayd qilinishi) kerak. O`zbekiston Respublikasi norezidenti bo`lgan yuridik shaxsning bir nechta doimiy muassasasi bo`yicha yig`ma soliq hisoboti amalga oshirilishiga yo`l

www.arxiv.uz qo`yilmaydi. Soliq ob `ektlari bo `yicha qayd yuritilishi (hisobga turishi) alohida soliq turlari bo`yicha soliq majburiyatlarining baja-rilishini nazorat qilish maqsadida amalga oshiriladi. Bu holat yuqorida ta`kidlanganidek, hisobga turga soliq to`lovchining bosh-qa joyda er solig`i va suv solig`i bo`yicha to`lov vujudga kelganida amalga oshiriladi. Bunday majburiyat paydo bo`lgan soliq to`lovchi tegishli er uchastkasiga (shu jumladan bino, qurilma, uy joy sotib olish bi-lan) bo`lgan huquq qayd qilingan kundan 10 kun muddat ichida to`- lanadigan joydagi soliq xizmati organiga ob`ekt bo`yicha hisobga turish to`g`risida ariza beriladi. Soliq organi 3 kun muddat ichida soliq to`lovchining oldingi mavjud IRga asoslanib soliq to`lov-chini ob`ekt bo`yicha hisobga qqyadi. Soliq to`lovchining asosiy qaydnoma (hisobga turish) ma`lu-motlari quyidagilar hisoblanadi: - identiflkatsiya raqami; - nomi (to`liq va qisqa); - joylashgan joyi. O`zR rezidentlari bo`lgan yuridik shaxslar uchun yana bunday ma`- lumotlarga quyidagilar kiradi: - tashkiliy huquqiy shakli; - alohida bo`linmasi bo`lgan yuridik shaxs, shuningdek, tashki- lotning qaysi yuridik shaxs bo`linmasi ekanligi; - davlat ro`yxatidan qtish joyi, vaqti va raqami; - tijorat tashkilotlari uchun - ustav fondi (ustav kapitali) miqdori; m ua ss i s l a r n i n g t o` l i q t ar ki bi ( I Rn i ko` r sa t g an h ol da) v a ha r bi r muassisning ustav fondidagi ulushi - hissadorlik jamiyat-laridan tashqari tijorat tashkilotlar uchun. Soliq to`lovchi jismoniy shaxsning qayd ma`lumotlari bo`lib quyidagilar hisoblanadi: - soliq to`lovchining identifikatsiya raqami;

www.arxiv.uz - familiyasi, ismi, otasining ismi; - fiiqaroligi - fuqaroning identifikatsiya raqami (kodi) O`zbekiston fuqaro-lari uchun; - pasport seriyasi va raqami, berilgan vaqti va joyi; - yashash joyi. Yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun qayd ma ` lumotlariga yana quyidagilar kiradi : davlat ro`yxatidan qtish joyi, vaqti va raqami; faoliyat turi; faoliyatni amalga oshiradigan joyi. Soliq to`lovchilar to`g`risidagi qaydnoma ma`lumotlarni yuri-tish soliq to`lovchi, soliq agenti va tashkilotlar va boshqa organ-lardan m a ` l u m o t l ar a s o s i d a s o l i q t o` l o v c h i t o` g ` r i s i d a g i q a y d n o m a ma`lumotlariga o`zgartirish va qo`shimchalar kiritish orqali amal-ga oshiriladi. Soliq organlari hisobga turmagan soliq to`lovchilarni aniq-laganlarida ularga hisobga turish talabnomasini belgilangan tar-tibda jqnatadilar. Bunday talabnomaning olinishi soliq to`lov-chini javobgarlikdan ozod qilmaydi. O`zbekiston Respublikasining norezidentlari bo`lgan yuridik va jismoniy shaxslar hisobga turgan soliq xizmati organlariga qaydnoma ma`lumotlaridagi har qanday o`zgarishlar haqida 10 kun ichida ma`lumot etkazishlari shart. Jismoniy shaxsning doimiy yashash joyi o`zgargan taqdirda so-liq organi mazkur soliq to`lovchi to`g`risidagi barcha ma`lumotlar-ni yangi yashash joyidagi soliq organiga etkazishi kerak. Bunday materiallarni o`tkazish va qabul qilish tartibi Davlat soliq qo`-mitasi tomonidan belgilanadi. Soliq organi soliq to`lovchining talabiga ko`ra, uning hisobga turganligini tasdiqlovchi hujjatni berishga majbur. Soliq to`lovchilarning yagona reestridan chiqarish quyidagi hol-larda amalga oshiriladi: - rezident jismoniy shaxslar uchun - ular vafotidan keyin, soliq va

www.arxiv.uz to`lovlar bo`yicha majburiyatlarning ularning merosxo`r-lari tomonidan to`liq qoplash sharti bilan yoki belgilangan tar-tibda soliq qarzdorligini hisobdan chiqarish bilan; rezident yuridik shaxslar uchun - ular tugatilayotganda, soliq va to`lovlar bo`yicha majburiyatlarning to`liq qoplash sharti bilan yoki belgilangan tartibda soliq qarzdorligini hisobdan chiqarish bilan; norezidentlar uchun - ularning Yagona reestrga kirishini bel-gilagan holatlar bekor bo`lganida, soliq va to`lovlar bo`yicha maj-buriyatlarning to`liq qoplash sharti bilan yoki belgilangan tar-tibda soliq qarzdorligini hisobdan chiqarish bilan. Soliq to `lovchilarning majburiyatlari yuzaga kelganligi to `g `ri-sidagi ma`lumotlarni (axborotlarni) beruvchi tashkilotlar va ularning majburiyatlari ham bo`lib, ular quyidagilardan iborat. Yuridik shaxslarni davlat ro`yxatidan o`tkazgan organlar 10 kun muddat ichida tegishli yuridik shaxsning davlat reestridan ko`-chirmani, shuningdek, bu boradagi har qanday o`zgarishlarni soliq organiga qkazishi shart. Litsenziyalar yoki ruxsat guvohnomalarini beruvchi organlar shaxslarning istiqomat joyidagi DSOga bunday hujjat beril-ganligi to`g`risidagi, shuningdek, uning bekor qilinganligi to`g`-risidagi, tqxtatib turilganligi, tugatilganligi to`g`risidagi ma`-lumotlarni berishi kerak. Ichki ishlar organlari har oyda pasportlar berilishi, yo`qo-tilgan yoki muddati o`tgan pasportlar o`rniga berilishi, bekor qilingan pasportlar to`g`risida o`zi joylashgan joydagi soliq organiga Davlat soliq qo`mitasining O`zR Ichki ishlar vazirligi bilan birgalikda o`rnatgan shaklda va tartibda ma`lumotlar beri- shi kerak. Ko`chmas mulkka huquqni qayd qiluvchi organlar o`z hududida joy lashgan ko`chmas mulklar va ularning egalari to`g`risidagi o`zi joy lashgan joydagi soliq organiga bunday huquq qayd qilinganidan keyinlO kun muddat ichida xabar berishlari lozim. Mazkur ma`lumotlarni taqdim qilish tartibi va shakli DSQ er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastrlari bo`yicha davlat qo`mitalari bilan

www.arxiv.uz birgalikda belgilanadi. Davlat notariuslari va xususiy amaliyot bilan shug`ullanuvchi notariuslar merosga huquq to`g`risidagi shahodatnoma, hadya shart- nomasi guvohnomalari berilishi, oldi-sotdi, almashuv, ko`chmas mulk ijarasi to`g`risidagi ma`lumotlarni o`zi joylashgan joydagi soliq organiga yuqoridagi notarial harakatlar sodir bo`lganidan keyin 10 kun muddat ichida xabar berishi lozim. Mazkur ma`lu- motlarni berish tartibi va shakli DSQ va O`zR Yustitsiya vazirligi tomonidan belgilanadi. Foydalanishga berilgan tabiiy boyliklar uchastkalarining dav-lat hisobini amalga oshiradigan organlar, tabiiy boyliklar uchastkalaridan foydalanish huquqini davlat ro`yxatidan o`tkaza-digan organlar uchastkalar joylashgan joy va foydalanish huquqi berilgan shaxslar to`g`risidagi ma`lumotlarni o`zi joylashgan joydagi soliq organiga foydalanish huquqi ro`yxatdan o`tgan kundan 10 kun muddat ichida berishi kerak. Banklar va boshqa moliya-kredit muassasalari yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun bank hisobraqamlarini faqatgina ular tomonidan DSOda hisobga turganligini tasdiq-lovchi hujjat berilgan taqdirdagina ochadilar va bu haqda soliq organiga keyingi kundan kechiktirmasdan xabar beradilar. Kameral nazorat ahamiyatini oshirish hozirgi tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish maqsadida soliq nazoratini erkin-lashtirish paytida dolzarb ahamiyatga ega. Kameral nazorat soliq to`lovchi yoki soliq agenti tomonidan bel-gilangan tartibda soliq organiga topshiriladigan soliq hiso-botlari va boshqa soliq to`lovchi faoliyati to`g`risidagi hujjat-larni qrganish va tahlil qilish orqali amalga oshiriladigan nazoratdir. Kameral nazorat soliq to`lovchi qatnashuvisiz amalga oshiriladi. Kameral nazorat uchun soliq organi boshlig`ining maxsus qarori talab qilinmaydi. Kameral nazorat paytida soliq hisobotlarida xatolar yoki ma`lumotlarda bir biriga zid holatlar mavjud bo`lsa, bu haqda soliq to`lovchiga uni tuzatish uchun xabar etkaziladi. Soliq to`lovchi yoki soliq agenti

www.arxiv.uz talabnomani olganidan keyin 10 kun muddat ichida t uzat i l gan hi sobot ni t aqdi m et i shi yoki m avj ud hi sobl ar dagi farqlanishlarni asoslab berishi kerak. Pul tushumlari xronometrajini o`tkazish ham soliq nazorati-ning usullaridan biri hisoblanadi va haqiqatdagi pul tushum-larini aniqlash uchun foydalaniladi. Xronometraj soliq organi tomonidan naqd pulga tovar sotadigan va xizmat ko`rsatadigan so-liq to`lovchining bevosita tovarlar sotiladigan va xizmatlar ko`r- satiladigan joyda amalga oshriladi. Xronomotraj o`tkazish to`g`risidagi buyruq soliq organi rah-bari yoki uning qrinbosari tomonidan soliqqa tortiladigan ob`ektlarni hisobini yuritish chog`ida aniqlangan tushumlarni pa-saytirib ko`rsatilayotganligi to`g`risida taxmin qilingan paytda beriladi. Buyruqda soliq to`lovchining n om i , m an zi l i , m u dd at i , xr on om et r aj o` t k az i s h da vr i , t ax m i n qilinayotgan farqlanish, uni o`tkazuvchi soliq organi mansabdor shaxsi ko`rsatiladi. Xronometraj pul tushumini kuzatish va belgilab qo`yish yo`li bilan o`tkaziladi. Unga boshqa shaxslar, shu jumladan, ekspertlar jalb qilinishiga yo`l qo`yilmaydi. Xronometraj o`tkazilayotgan paytda tekshirishlar o`tkazish, so-liq to`lovchidan biror ma`lumot, tushuntirish berish yoki boshqa ta-lab qilishga yo`l qo`yilmaydi. Lekin nazorat kassa mashinalari xo-tirasidagi xronometraj davrida yig`ilgan ma`lumotlarni olishga haqlidirlar. Xronometraj natijalari bo`yicha ma`lumotnoma tuziladi. Xro nometraj natijalari faqat taqdim etiladigan soliq hisobotlari-ni ishonchliligini tahlil qilish uchun foydalaniladi. Xronometraj natijalari soliq to`lovchini javobgarlikka tor-tishga asos bo`la olmaydi. Soliq nazoratini o`tkazishning yana bir usuli fiskal xotiraga ega bo`lgan nazorat kassa mashinalarini qo `llanilishidir. O`zbekiston hududida naqd pulga tovarlarni realizatsiya qilish xizmatlarni ko`rsatish majburiy tartibda NKM qo`llaniladi. O`z faoliyati xususiyatlariga ko`ra NKMdan foydalanmasdan naqd pulga

www.arxiv.uz hisob-kitob qilishi mumkin bo`lgan yuridik va jismoniy shaxslar toifasi tarkibi O`zbekiston Respublikasi Moliya Vazir-ligi tomonidan belgilanadi. O`zbekiston Respublikasi hududida NKMning Davlat reestriga kiritilgan fiskal xotiraga ega bo`lgan turlari foydalanishga rux-sat etiladi. NK Mn i n g Da vl at r e es t r i g a ki r i t i l g an r o` yx at i n i v a u l ar da n foydalanish tartibini QR VM tasdiqlaydi. Vaqtinchalik texnik nosozlik yoki elektr energiyasi yo`q paytida naqd pul muomalasini xaridorlarga QR MV belgilagan shaklda kvitantsiyalar, cheklar, chiptalar, talonlar, pochta to`lovi belgilari yoki boshqa ularga tenglashtirilgan hisob-kitob hujjatlari berish orqali amalga oshiradilar. NKMning qo`llanilishida quyidagi talablar qo`yiladi: 1) NKM faoliyat ko`rsatish joyidagi soliq organidan ro`yxatdan qtadi va qayd qilish kartochkalarini oladilar; 2) NKMga texnik xizmatni ko`rsatishni yo`lga qo`yiladi; 3) NKMlar uchun chek qog`ozlari berish amalga oshiriladi; 4) Davlat soliq xizmati organi mansabdor shaxslarining NKM iga kira olishi ta`minlanadi; Fiskal xotiraga ega bo`lgan NKMlaridan foydalanish qoida-lariga rioya qilinishini nazorat qilish davlat soliq xizmati or-gani zimmasiga yuklanadi. Davlat soliq xizmati organlari soliq tekshirishlarida NKM fiskal xotira bloklaridagi ma`lumotlaridan foydalanish huqu-qiga ega. Davlat soliq xizmati organi xodimlari tomonidan davlat da-romadiga о `tkazilgan mulklarni sotishdan kelgan pul tushumlari о z vaqtida va to `liq byudjet daromadlariga о `tkazilishi ham nazorat qilinadi. Tamaki va alkogol mahsulotlariga aktsiz markalarini qo `Hash soliq nazoratining bir turi bo`lib, O`zbekiston Respublikasi Va-zirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda va shartlarda amalga oshiriladi. Aktsizosti tovarlarga aktsiz markalarini qo`llashga bunday tovarlarni ishlab chiqaruvchi va sotuvchilar javobgar hisoblanadi. Markalash qoidalariga rioya qilishni nazorat qilish ham davlat soliq xizmati

www.arxiv.uz organlari zimmasiga yuklatilgan. Aktsiz solig`ini to`lovchi korxonalarda va alohida korxonalarda O`zbekiston Res-publikasi Moliya vazirligining moliya inspektori lavozimi o`r-natilishi mumkin. Bunday korxonalar ro`yxati va moliya ins-pektorining vazifalari, huquqlari, amalga oshirish tartibi O`zbe-kiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Adabiyotlar ro`yxati: 1. O`zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi. Т .: "O`zbekiston". 2002 y - 2. O`zbekiston Respublikasining «Tadbirkorlik faoliyati erkinliklari va kafolatlari to`g`risida»gi Qonuni 3. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tadbirkorlik sub`ektlarining xo`jalik huquqbuzarliklari uchun moliyaviy javobgarliklarini erkinlashtirish to`g`risida»gi Farmoni 2005 yil 14- iyun. 4. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tadbirkorlik sub`ektlarini huquqiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida»gi Farmoni 2005 yil 14-iyun. 5. www.ziyonet.uz

Похожие

Auditning turlari va shakllari

Turizmning shakllari va turlari

Kreditning turlari va shakllari

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yuritish shakllari

Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari