Auditning turlari va shakllari - Экономика - Рефераты

Auditning turlari va shakllari

Загружено в:

18.09.2023

Скачано:

0

Размер:

170.921875 KB

Auditning turlari va shakllari Auditorlik tekshiruvi xarajatlarini hamda audit o’tkazish davrini kamaytirish maqsadida auditni quyidagi turlarga bo’linadi: 1. Tasdiqlovchi audit; 2. Tizimli-orientirlangan audit; 3. Tavakkalchilikka asoslangan audit. Tasdiqlovchi audit tekshirish davomida auditor har bir xo’jalik muomalasini tekshirgan va tasdiqlagan hamda parallel ravishda hisob registrlarini tuzgan. Hozirda esa bu hisob ishlarini qayta tiklash deyiladi. Tizimli-orientirlangan audit mijozning ichki nazorat tizimining qay darajada ishlayotganligini tekshirishga asoslanadi. Agarda ichki nazorat tizimi oqilona tashkil qilingan hamda yaxshi ishlayotgan bo’lsa, tashqi auditorlar o’z ishlarini tanlab tekshirish hamda alohida ob’ektlarni nazoratdan o’tkazish bilan cheklanadi. Bu esa, albatta, auditorning ish vaqtini hamda audit jarayoniga qilinadigan xarajatlarni kamaytiradi. Ammo, auditor bunday tekshiruv o’tkazishda mijozning xo’jalik faoliyati tizimi samaradorligini har jihatdan baholashi hamda korxonada yuz beradigan o’g’irlik, firibgarlik holatlarini ham inobatga olishi lozim. Tavakkalchilikka asoslangan audit tavakkalchilik baland bo’lgan joyda tekshirish vaqtini ko’proq ajratish hamda past tavakkalchilik bo’lgan joyda tekshirishga kam vaqt ajratishga asoslanadi. Bu tekshirish xarajatlarini kamaytirish yuzasidan kelib chiqadi. Auditorlik tekshirivi iqtisodiy nuqtai nazardan ikki turga bo’linadi: 1. Ichki audit; 2. Tashqi audit.

Ichki audit – bu xo’jalik ichida uning faoliyatining samaradorligini tekshirish va aniqlashda mustaqil baho berishdir. Ichki audit uchun korxonaning o’zi yoki uning bir bo’limi – korxona ichidagi nazorat bo’limi javob beradi. Ichki auditning maqsadi – korxona xizmatchilariga o’zlarining majburiyatlarini a’lo darajada bajarishga yordam berishdir. Ichki audit korxonaga tekshirilayotgan ob’ektlar haqida aniq tahlil, baholash, tavsiya maslahat va ma’lumotlarni beradi. Ichki auditning vazifalari quyidagilardan iborat: - korxonaning ishiga moliyaviy nazorat; - iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha ichki nazorat tizimi ixtisoslashganligini tekshirish; - boshqaruv xodimlarining ishlab chiqarish va sotish bo’yicha tahlil ishlari; - korxonalarning likvidligi, rentabelligi va ish faoliyatini baholash. - korxona ishini yaxshilash bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqish. Korxonada ichki auditorning bo’lishi shu korxona uchun foydalidir. Tekshirish o’tkazish usullari tashqi auditnikiga o’xshash bo’lib, tekshirish hajmi va ob’ekti jihatdan farq qiladi. Ichki audit, avvalo, korxonada moddiy boyliklarning saqlanishi va foydalanilishi, hisob-kitobning to’g’riligi va boshqa ob’ektlarni tekshirishga qaratiladi. Ichki auditda, odatda, to’liq tekshirish o’tkaziladi. Ichki audit faoliyatining eng keng tarqalgan turi operatsion auditdir. Operatsion audit – bu auditorning korxonada resurslardan samarali foydalanish, samarali yutuqlarga erish maqsadida korxonaning moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirishdir. Uning maqsadi – xodimlarning o’z vazifalarini bajarish va korxona rentabelligini oshirishga yordam berishdir. Ichki auditorlarga ham mustaqillik kerak. Ular axborot to’plashda korxona rahbari tazyiqidan xoli bo’lishi lozim. Ichki audit quyidagi shakllarda tuzilishi mumkin: - yillik hisobotni tasdiqlash uchun aktsionerlarning umumiy yig’ilishida har yili saylanadigan, doimiy faoliyat ko’rsatadigan taftish komissiyasi shaklida. Uni

tuzish zaruriyati korxona Nizomida ko’rsatiladi. Ko’p hollarda taftish komissiyasi tuzilmay qoladi. - Korxona rahbari tomonidan bevosita tashkil etilgan maxsus ichki nazorat bo’limi shaklida; - Auditorlik firmasi bilan shartnomaga muvofiq ichki auditni o’tkazish shaklida. Agar korxonada ichki audit tashkil etilgan bo’lsa, tashqi auditor uning yordamidan foydalanishi mumkin. Tashqi auditor ishining samaradorligi ichki auditor bilan hamkorlik qilsa, ancha ortadi. Har yillik auditorlik tekshiruvi davomida ichki auditor tashqi auditor nazorati ostida alohida ishlarni bajarishi mumkin. Tashqi audit - xo’jalik yurituvchi sub’ektning buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotining haqiqiyligini ob’ektiv baholash maqsadida shartnoma asosida auditorlik kompaniyalari yoki yakka auditorlar tomonidan o’tkaziladi. Tashqi auditning asosiy xususiyatlaridan biri – bu mijoz korxonaga nisbatan hech qanday manfaati bo’lmagan, ya’ni uning mulkdori, ta’sischisi, boshlig’i yoki boshqa lavozimida ishlamaydigan, mustaqil, xolis auditor tomonidan o’tkazilishidadir. Agarda auditor tekshirayotgan korxonaning mulkdori, ta’sischisi, boshlig’i yoki boshqa lavozimida ishlaydigan shaxsi bo’lsa, u holda auditorlik faoliyati uchun berilgan litsenziya bekor qilinishi ham mumkin. Tashqi audit korxonaning moliya-xo’jalik faoliyatini baholash hamda uning moliyaviy hisobotini tasdiqlash uchun o’tkaziladi. Bundan tashqari tashqi audit xo’jalik yurituvchi sub’ektning xarajatlarini minimallashtirish va foydani maksimallashtirish maqsadida ularning faoliyatini yaxshilash, hisob ishlarini tashkil qilish va qayta tashkil qilish, hisob oshlarini yuritish, soliqqa tortish bo’yicha takliflar beradi. Tashqi audit natijalari korxonaning buxgalteriya hisobi holati, ichki nazorat tizimi ahvoli, yillik moliyaviy hisoboti ishonchliligini tasdiqlovchi xulosada bayon qilinadi. Bundan tashqari, tashqi audit natijalari loyihalar, sxemalar, biznes-rejalar, ma’lumotnomalar ko’rinishida taqdim etilishi mumkin.

Auditorlik tekshiruvi o’tkazilishining majburiy yoki majburiy emasligiga ko’ra 2 ga bo’linadi: 1. Majburiy audit; 2. Tashabbuskorlik auditi. Xalqaro amaliyotda auditning uchta turi alohida ajratib ko’rsatiladi: 1. Operatsion audit; 2. Mos keluvchanlik auditi; 3. Moliyaviy hisobotlar auditi. Operatsion audit da barcha xo’jalik muomalalari va jarayonlari, ularning ish samaradorligiga va unumdorligiga bo’lgan ta’siri o’rganiladi. Operatsion auditda unumdorlik va samaradorlik ko’rsatkichlari, qimmatli qog’ozlar hamda moliyaviy tizimga rioya qilishning buxgalteriya tamoyillariga mos kelishi nuqtai nazaridan ham ko’rib chiqiladi. Mos keluvchanlik auditi – bu xildagi tekshirishda audlitning mamlakat miqyosidagi qonunlarga, shuningdek, barcha me’yoriy hujjatlarga mos kelishi yoki kelmaslik sabablari o’rganiladi. Masalan, korxona faoliyatini auditorlik tekshirishdan o’tkazishda uning korxona Nizomiga yoki mavjud yo’riqnomalarga mos bo’lishini tekshiruvdan o’tkazish. Moliyaviy hisobotlar auditi – bunday tekshiruv moliyaviy va buxgalteriya xodimlari tomonidan o’tkazilib, asosan korxonaning to’lov qobiliyati moliyaviy natijalar, sotish jarayonlarining hisobotlarda qanchalik darajada aks ettirilganligi tekshiriladi. Auditorlik tekshiruvi o’tkazilishining davriyligiga ko’ra ikkiga bo’linadi: 1. Dastlabki audit; 2. Davriy audit. Dastlabki audit auditor yoki auditorlik tashkiloti tomonidan ushbu korxonani birinchi marta tekshirishni anglatadi. Davriy audit takroriy shartnomalar orqali bir korxona bitta auditor yoki auditorlik firmasi tomonidan amalga oshiriladi. Bu esa, albatta, mijozning malakali auditor bilan uzoq muddatli hamkorlik qilishga bo’lgan qiziqishidan kelib chiqadi.

Xorijda auditorlik faoliyatining hozirgi holati Bozor iqtisodiyoti taraqqiy etgan Evropa va Amerika mamlakatlarida auditorlik faoliyati ko’p asrlik tajribaga ega. Audit rivojlangan huquqiy iqtisodiyot va zamonaviy huquqiy jamiyat sifatida aynan Evropada shakllangan (uning tarixi juda katta bo’lib, alohida tadqiqot obekti bo’lishi mumkin). Auditning xalqaro nazariyasi va amaliyoti raqobatli kurash sharoitida yuzaga kelgan. Xalqaro amaliyotda bularning barchasi tegishli tadqiqotlar va keng ommaviy muhokamalar bilan birga olib borilgan. Natijada, hozirgi davrga kelib auditning mustahkam xalqaro huquqiy asosi yaratildi, uni tashkil etishning batafsil shakllari ishlab chiqildi, auditorlar uchun keng ko’lamdagi uslubiy materiallar nashr qilinmoqda va doimiy ravishda to’ldirib borilmoqda. Ularda auditorlik faoliyatining asosiy tushunchalari, terminlari va kategoriyalari ta’riflangan va turkumlangan. Respublikamizdagi auditorlik tashkilotlarining to’plangan tajribalarini o’rganish shuni ko’rsatmoqdaki, u yaqqol ifodalangan milliy xususiyatlarga ega. Shu bilan birga, xorijiy manbalardagi qoidalar O’zbekistonda auditorlik faoliyatining barpo bo’lishi va rivojlantirilishi uchun foydali hamda qiziqarli ekanligini ta’kidlash joizdir. Chunonchi, bizning respublikamizda ham xalqaro tajribani hisobga olgan holda O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan 1999-2003 yillarda 18 ta auditorlik faoliyati milliy standarti (AFMS) ishlab chiqildi va Adliya vazirligida ro’yxatdan o’tkazilib, auditorlik amaliyotida qo’llanilmoqda hamda ularni ishlab chiqish davom etmoqda. Xorijiy olimlar auditning dastavval G’arbda ham faqat buxgalteriya hujjatlari va hisobotlarini tekshirish va tasdiqlash dan iborat faoliyat sifatida shakllanganligini tan oladilar. Auditorlar asosan dastlabki hujjatlarni, buxgalteriya hisobi registrlarini hamda ular asosida tuzilgan moliyaviy hisobotlarni tekshirgan va tasdiqlagan (yoki tasdiqlamagan). Masalan, Roy Dodj fikricha, auditorlik faoliyati so’nggi 25 yilda uch evolyutsion bosqichni bosib o’tgan: birinchi – tasdiqlovchi audit; ikkinchi – sistemali yo’naltirilgan audit; va nihoyat, so’nggisi, uchinchisi – riskka asoslangan audit.

Demak, keyinchalik auditorlik faoliyati ma’lum bir tizimga solingan (aniq maqsadga yo’naltirilgan). Bunda amaliyotdagi professional-auditorlar buxgalteriya hujjatlari va yozuvlarini tuzuvchi hamda qo’llovchi kishilar orasidagi (o’z mijozlari biznesining tashkilotchilari va ijrochilari o’rtasidagi) munosabatlarni o’rgana boshlaganlar. Ular xatolarning oldini olish maqsadida har bir mijoz-korxona boshqaruv tizimining va birinchi navbatda ichki nazorat tizimi, xususan, ichki auditning samaradorligini oshirishga asosiy e’tiborni qarata boshladilar. Agar mijoz-korxonadagi ichki nazorat ma’lum darajada bo’sh bo’lsa, butun tekshiriladigan davr uchun hisobotdagi ko’plab xatolar va noaniqliklarni bartaraf etishga yordam bermasa, u holda amaliyotchi auditorlar sistemali yo’naltirilgan audit printsiplariga rioya qilgan holda ko’rsatilgan kamchiliklarni tugatish bo’yicha mijozga keng ko’lamdagi tavsiyalar berib, unga konstruktiv yordam ko’rsatadi. Bu esa hisobning aniqligi va hisobot ma’lumotlarining ishonchliligiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Shunday qilib, auditorlik faoliyatiga sistemali yondashuv audit sifatining kafolatiga aylangan. Va nihoyat, zamonaviy audit, asosan xalqaro amaliyotda – risk (tavakkalchilik)ka asoslangan audit vujudga kelgan. Bu nafaqat tasdiqlovchi auditning, balki maqsadli-sistemali auditning ham, ammo ko’proq statistik yoki nostatistik tanlab tekshirishga asoslangan jarayondir. Bizning respublikamizda auditorlik faoliyatiga statistik usullarni tadbiq qilish, aniqrog’i, auditorlik statistikasini fan tarmog’i sifatida shakllantirishga ilmiy negiz mavjud va uni rivojlantirish istiqbolga ega. G’arb mamlakatlarida, masalan, AQShda, buxgalteriya hisobining umumqabul qilingan printsiplari – BXUP – (GAAP – Generally Accepted Accounting Principles) tizimiga rioya qilish barcha buxgalterlar va auditorlar uchun majburiy hisoblanadi. AQSh ning o’zida buxgalteriya hisobi standartlari uzoq vaqt ommaviy muhokama qilinganidan so’ng, mustaqil kengash – Financial Accounting Standards Board (FASB) tomonidan tasdiqlanadi. Buxgalteriya hisobi standartlari bilan birga audit standartlari ham qo’llaniladi. AQShda ular auditning umumqabul qilingan standartlari – AUS (GAAS – Generally

Accepted Auditing Standards) deb ataladi. Ular auditorlik tekshiruvlarini tashkil etish va o’tkazishda hamda uchraydigan muammmolarni hal etishda qo’llaniladi. Standartlar Amerika qasamyod qilgan buxgalterlar instituti – AQBI (AICPA – American Institute of certified Public Accountants)ning maxsus bo’limi tomonidan ishlab chiqilgan. Ular mamlakatdagi barcha buxgalterlar uchun majburiy hisoblanadi. Standartlarga rioya qilinmagan hollarda sudlar va auditorlar ustidan nazorat qiluvchi boshqa organlar ular faoliyatini to’xtatishga haqlidir. Xalqaro audit tizimi va uning modellari XX asrning ikkinchi yarmi hamda XXI asr dastlabki yillari jahon mamlakatlari o’rtasida o’zaro hamkorlik va integratsiya jarayonlarining kuchayishi bilan izohlanadi. Xalqaro maydonda iqtisodiy munosabatlarning tobora chuqurlashib borishi jahonning turli mintaqalarida erkin iqtisodiy zonalarning vujudga kelishiga va transmilliy korporatsiyalar faoliyatining kuchayishiga turtki berdi. Biznes va aloqalarning jahon mamlakatlari bo’ylab baynalmilallashuvi buxgalteriya hisobi va audit tizimining ham xalqaro ko’rinishga ega bo’lishiga olib keldi. Shunday bir sharoitda transmilliy korporatsiyalar va ularning jahonning boshqa mamlakatlaridagi bo’linmalari o’rtasida hisob va audit tizimini yuritishda yangicha tartib ishlab chiqilishini taqozo qildi. Turli mamlakatlarda auditorlik faoliyatiga turlicha yondoshilishiga qaramasdan, jahon xo’jaligi va moliya bozorlarining baynalmilallashuvi kuchayib borayotganligini aks ettiruvchi unifikatsiyalangan qoidalarni ishlab chiqish zarur.

Buxgalteriya hisobi va audit tizimining modellari Ma’lumki, xalqaro audit standartlari jahon mamlakatlarida turlicha qo’llaniladi. Bunga asosiy sabab, ushbu mamlakatlarda buxgalteriya hisobining turlicha modellari amal qilishidadir. Olimlarning ta’kidlashicha, hozirgi kunda dunyoda buxgalteriya hisobi va audit tizimining quyidagi modellari mavjud: Jahon mamlakatlarda buxgalteriya hisobi va audit tizimining turlicha yuritilishi hisob va audit sohasida standartlarni muvofiqlashtirish va tatbiq etishni taqozo etdi. Xususan, bu tadbir bilan IAPS shug’ullanadi. IFAC huzuridagi Xalqaro auditorlik amaliyoti qo’mitasi (IAPS) auditorlik faoliyati kam taraqqiy etgan davlatlarda ushbu kasbning mavqeini ko’tarish maqsadida xalqaro auditorlik standartlarini qo’llashni Argentina, Boliviya, Braziliya, Gayana, Paragvay, Peru, Urugvay, Chili, EkvadorJanubiy Amerika modeli Avstriya, Angola, Belgiya, Burkina- Faso, Gvineya, Gretsiya, Daniya, Jazoir, Misr, Zair, Ispaniya, Italiya, Kamerun, Mali, Lyuksemburg, Marokash, Norvegiya, Portugaliya, Togo, Senegal, Sera-Leone, Frantsiya, Shveytsariya, Shvetsiya, YaponiyaKontinental model Avstraliya, AQSh, Barbados, Benin, Buyuk Britaniya, Venesuela, Kipr, Dominikan, Zambiya, Isroil, Hindiston, Indoneziya, Panama, Irlandiya, Kanada, Keniya, Kolumbiya, Malayziya, Meksika, Nigeriya, Fidji, Niderlandiya, JAR, Pokiston, Singapur, Tanzaniya, Filippin, YamaykaBritan-Amerika modeli

muvofiqlashtirib turadi. Bugungi kunga kelib xalqaro audit standartlarini jahon mamlakatlari bo’yicha qo’llanilish darajasiga ko’ra quyidagi ko’rinishi mavjud:

AQSh, Kanada, Buyuk Britaniya Avstraliya, Braziliya Malayziya, Nigeriya AQSh, Kanada va Buyuk Britaniyaning auditorlik faoliyatida milliy standartlar amal qilib, xalqaro auditorlik standartlaridan ma’lumot uchun foydalaniladi. Avstraliya, Braziliya, Niderlandiya va boshqa davlatlarda xalqaro auditorlik standartlari milliy auditorlik standartlarini ishlab chiqishda asos bo’lib xizmat qiladi. O’zbekistonda ham xalqaro audit standartlari asosida auditning milliy standartlari ishlab chiqilmoqda va amaliyotga tatbiq etilmoqda. Malayziya va Nigeriyada milliy standartlar ishlab chiqilmaydi, ularning auditorlik amaliyotida xalqaro standartlar to’lig’icha amal qiladi. Har bir mamlakatda auditning standartlarini ishlab chiqishda maxsus tashkilotlar faoliyat yuritadi. Masalan, AQShda standartlarni ishlab chiqish bilan Moliyaviy hisobot standartlarini ishlab chiquvchi kengash (FASB) shug’ullanadi. Ushbu standartlarning amalda qo’llanilishini nazorat qilish hukumatning Qimmatli qog’ozlar va birjalar bo’yicha komissiyasi (SEC) zimmasiga yuklatilgan. FASB va SECning o’zaro hamkorligi tufayli AQShda audit standartlari qo’llanilishining samarali mexanizmi yaratilgan. Auditning vatani hisoblangan Buyuk Britaniyada esa buxgalteriya hisobi va audit siyosati asosan nohukumat tashkilotlar tomonidan olib boriladi. Shu boisdan AQSh va Buyuk Britaniyada qabul qilingan audit standartlari bir-biriga mos tushmaydi. XAS to’lig’icha amal qiladi, milliy standartlar mavjud emasXAS milliy standartlarni ishlab chiqishda qo’llaniladiXASning faqat ma’lumot uchun ishlatilishi Xalqaro auditorlik standartlari (XAS)ning qo’llanilish darajasi

Frantsiyada auditning milliy standartlarini Milliy kompaniya qo’mitasi tomonidan ishlab chiqiladi. Ushbu davlatda qabul qilinadigan auditning milliy standartlari xalqaro standartlarga to’lig’icha mos keladi, ayrim mutaxassislarning aytishicha, Frantsiyada qabul qilinadigan milliy standartlar «Xalqaro standartlarning frantsuzcha varianti» deb yuritiladi. Umuman olganda, xalqaro auditorlik standartlari jahon miqyosida audit tizimini unifikatsiyalashga xizmat qiladi. Respublikamiz iqtisodiyotini yanada rivojlantirish yo’lida auditorlik faoliyatini xalqaro standartlar asosida tashkil qilish hamda milliy auditorlik standartlarini qabul qilish jarayonida yuqorida sanab o’tilgan mamlakatlar tajribasidan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi.

Xalqaro auditorlik tashkilotlari va ularning faoliyat yo’nalishlari Xalqaro audit tizimini unifikatsiyalangan holda tashkil qilish uchun, avvalo, buxgalteriya hisobining baynalmilallashuviga e’tibor qaratish lozim. Milliy hisob va audit tizimlarini xalqaro miqyosda uyg’unlashtirish maqsadida 1966 yilda Xalqaro tadqiqot guruhi tuzilgan edi. Ushbu tadqiqot guruhiga AQShning buxgalter- auditorlari, shuningdek Kanada, Angliya, Uels, Shotlandiya, Irlandiya davlatlarining maxsus mutaxassislari kiritilgan. Mazkur tashkilot jahonning ko’pgina davlatlarida tadqiqot o’tkazib, milliy hisob va audit tizimlari o’rtasidagi tafovutlar xususida hisobot tayyorlagan. Hisobot ma’lumotlari natijalariga ko’ra buxgalteriya hisobi va audit standartlari bo’yicha maxsus xalqaro tashkilot tuzishga qaror qilingan. Natijada xalqaro hisob va audit standartlarini ishlab chiquvchi Buxgalteriya hisobi standartlari bo’yicha qo’mita (IASC) va Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi (IFAC) tuzilgan. 1973 yil 29 iyunda Avstraliya, Kanada, Frantsiya, Germaniya, Yaponiya, Meksika, Niderlandiya, Buyuk Britaniya va Irlandiya hamda AQSh buxgalterlar tashkilotlari o’rtasidagi kelishuv natijasi sifatida tuzilgan Buxgalteriya hisobi xalqaro standartlari qo’mitasi (International Accounting Standarts Committie - IASC) bugungi kunda xalqaro auditorlik faoliyatida ulkan nufuzga ega. Hozirgi vaqtda uning tarkibida jahonning 103 mamlakatidan 142 ta vakillar qatnashmoqda. Hozir auditga bo’lgan talablarni uyg’unlashtirish borasida ishlar xalqaro darajada takomillashtirilmoqda. Turli tashkilotlar, shu jumladan, buxgalteriya standartlari bo’yicha maxsus qo’mita (IASC), xalqaro buxgalterlar federatsiyasi bu masala bo’yicha faol shug’ullanmoqda. Moliyaviy hisobotlarning yagona xalqaro tizimini xalqaro buxgalteriya hisobi standartlari asosida barpo qilish va uni takomillashtirish zaruriyatidan kelib chiqib, Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi tarkibida doimiy avtonom qo’mita huquqlariga ega bo’lgan auditorlik amaliyoti bo’yicha xalqaro qo’mita tuzilgan. U Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi kengashi nomidan audit standartlarini chop etdi, shuningdek, audit tekshirishlarini o’tkazish bilan bir vaqtda qo’shimcha xizmat ko’rsatish bo’yicha xalqaro standartlarni ishlab

chiqdi. Bular buxgalter-auditorlik kasbining rivojlanishi va imkoni boricha xalqaro miqyosda auditga yondashishning yagona tizimini yaratishga mo’ljallangan. Buxgalteriya hisobi standartlari bo’yicha qo’mita (IASC) buxgalteriya hisobi va auditning standartlarini ishlab chiqish va uni butun dunyoga targ’ib qilish maqsadida tuzilgan. Boshqa xalqaro tashkilotlardan farqli o’laroq Buxgalteriya hisobi standartlari bo’yicha qo’mita tarkibiga faqat nohukumat tashkilotlar kiritiladi. Qo’mitaga rahbarlik qilish doimiy ishlovchi kotibiyat tomonidan amalga oshiriladi. Kotibiyat tarkibiga 13 ta davlat va 4 ta xalqaro tashkilotning vakillari kiritilgan. Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi (IFAC) 1977 yilda buxgalterlik kasbini yuqori darajaga olib chiqish maqsadida tuzilgan bo’lib, uning bajaradigan vazifalari IASCning vazifalari bilan mos tushadi. Jahonning 75 mamlakatining professional hisob tashkilotlari IFACning a’zolari bo’lib hisoblanadi. Shuningdek, buxgalteriya hisobi va audit tizimlarini standartlashtirish muammolari bilan BMTning hisob va hisobotlarning xalqaro standartlari bo’yicha ekspertlarning hukumatlararo ishchi guruhi (ISAR) shug’ullanadi. Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti (OECD) auditning xalqaro standartlarini ishlab chiqishda bevosita qatnashmaydi, balki ushbu tashkilot standartlarning loyihasini ko’rib chiqishda ishtirok etadi. Mazkur tashkilot 1976 yilda tuzilgan bo’lib, unga Avstraliya, Avstriya, Belgiya, Kanada, Daniya, Finlandiya, Frantsiya, Germaniya, Gretsiya, Islandiya, Irlandiya, Italiya, Yaponiya, Lyuksemburg, Gollandiya, Yangi Zelandiya, Norvegiya, Portugaliya, Ispaniya, Shvetsiya, Shveytsariya, Turkiya, Buyuk Britaniya va AQSh davlatlari a’zo hisoblanishadi.

Похожие

Turizmning shakllari va turlari

Kreditning turlari va shakllari

Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari

Auditning prеdmеti va uslublari

Nazorat turlari va ularni yuritish shakllari