logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Экономика
  4. Monetarizm

Monetarizm

Загружено в:

12.01.2024

Скачано:

0

Размер:

118 KB
Скачать
Monetarizm Reja: 1. Monetarizm kontseptsiyasi 2. Pulga bo`lgan talab va taklif 3. Monetarizmning asosiy qoidalari 4. Ayirboshlash tenglamasi 5. Pul massasi va iqtisodiy tsiklar 6. Monetar kontseptsiyasining keynschilikdan farqi Monetarizm kontseptsiyasi Monetarizm iqtisodiy ta’limotlar tarixida keng tarqalgan mashhur va nufuzli oqimdir. Bu oqimning atoqli namoyandasi Chikago universitetining professori, iqtisod sohasida Nobel mukofoti sohibi Milton Fridmen (1912) hisoblanadi. Hozirgi zamon monetarizmiga asos solgan, bir guruh iqtisodchilar qalamiga mansub bo`lgan «Pulning miqdoriy nazariyasiga oid tadqiqotlar» nomli asar 1956 yili M. Fridmen muharrirligi ostida chop etildi. Monetarizm (monetary - pul) – bu iqtisodiyotdagi tebranma harakatda pul hal qiluvchi ahamiyatga ega, deb tasdiqlovchi iqtisodiy fandagi oqim. Monetarizm – nafaqat pul to`g`risidagi ta’limot. Bu maktab vakillarining diqqat markazida pul kategoriyasi, pul-kredit dastaklari turadi; ammo ularni pul mexanizmi, bank tizimi, pul-kredit siyosati, valyuta munosabatlari shunchaki qiziqtirmadi. Monetaristlar ushbu jarayonlarni pul massasi bilan ishlab chiqarish o`rtasidagi bog`liqlikni aniqlash uchun tadqiqot qildilar. Monetarizm keynschilar ta’limotiga muqobil tarzda yuzaga kelgan bozor iqtisodiyotida pulni olqishlovchi nazariyadir. Bozor mexanizmi ustunligiga asoslangan M. Fridmenning fikricha, erkinlik va xususiy tadbirkorlik o`rtasida ichki bog`liqlik mavjud. Faqat xo`jalik erkinligi sharoitida siyosiy erkinlikka, iqtisodiy samaradorlikka va tenglikka erishish mumkin. Iqtisodiyotda nima qilish kerakligini millionlab kishilardan ko`ra davlat amaldorlarining yaxshi bilishi dargumon, deydi M. Fridmen. Davlatning xo`jalik jarayonlarga aralashuvi iqtisodiyotning o`zini-o`zi tartiblash tizimini buzushga olib keladi. Shuning uchun davlat pul va ishlab chiqarish barqarorligini ta’minlagan holda, pul muomalasini nazorat qilish bilan cheklanmog`i lozim. Pulga bo`lgan talab va taklif Kishi bozor iqtsodiyoti sharoitida o`z boyliklarini har xil shakllarda (pul, qimmatli qog`ozlar, yer uchastkasi, ko`chmas mulk va boshqa ko`rinishlarda) saqlashi mumkin. Har kim o`z boyligini ko`paytirishga va aynan qaysi shaklda saqlash maqsadga muvofiq kelishiga intiladi. Boylikning bir qismini pul shaklida ushlab turish maqsadga muvofiq. Negaki pul likvidli, unga har qanday tovar sotib olish mumkin. M.Fridmenning real kassa qoldiqlariga bo`lgan talab formulasi quyidagi ko`rinishga ega: Bu yerda : M / R – real kassa qoldiqlari summasi , Rb va Re – obligatsiyalardan va sanoat aktsiyalaridan olinishi kutiladigan nominal daromad normasi , Pe – baholar o ` zgarishi sur ’ atlari , K – moddiy ashyoviy shaklda jamg ` arilgan boyliklar ulushi , Y / P – real daromad , u - hisobga olinmagan omillar . Bundan tashqari real daromad hajmi pulga bo`lgan talabning bosh omili hisoblanadi. Boshqacha aytganda, bunda biz pulning miqdoriy nazariyasining kembridj variantiga muvofiq keladigan (real kassa qoldiqlariga bo`lgan talab milliy daromad miqdori bilan aniqlanadi) modelni ko`ramiz. Lekin M. Fridmen bo`yicha, pulga bo`lgan talab joriy daromad funktsiyasi emas, balki «doimiy» daromad funktsiyasidir. Doimiy daromad bu joriy va kelajakda kutiladigan daromadlarning o`rtacha yig`indisi. Doimiy daromad joriy daromadga qaraganda ancha barqaror. Mabodo joriy daromad pasaygan taqdirda ham, individ kelajakda ko`p pul tushumiga ega bo`lishga umid qiladi va, shu boisdan, pulga bo`lgan talabni unchalik kamaytirmaydi. Shunday qilib, pulga bo`lgan talab va demak uning aylanish tezligi, ancha mustahkam, barqaror hisoblandi. Shunday bo`lsa ham kuchli inflyatsiya sharoitida «puldan qochish» kabi holat kuzatiladi. Fillip Keygan (1927) yuqorida eslatib o`tilgan «Pulning miqdoriy nazariyasiga oid tadqiqotlar» kitobiga kiritilgan maqolasida, inflyatsiyaning kutilishi qanday qilib iqtisodiy sub’ektlarni real kassa qoldiqlari miqdorini keskin kamaytirishga majbur qilishini ko`rsatib beradi, bu pul massasining aylanish tezligini oshiradi. Masalan, Germaniyada 20-yillari giperinflyatsiya davrida real kassa qoldiqlari miqdori inflyatsiyagacha bo`lgan darajadan 1/20 gacha pasaygan. Pulning eski miqdoriy nazariyasiga muvofiq, baholar darajasining o`zgarish sur’ati pul massasi taklifining o`zgarish sur’atiga tenglashadi. F. Keygan, ishonch hosil qilganimizdek, pul qoldiqlariga bo`lgan talabga nafaqat baho darajasi, balki inflyatsiya sur’ati ham ta’sir etishini ko`rsatib berdi. Bundan tashqari giperinflyatsiya sharoitida real pul qoldiqlariga bo`lgan talab faqat kutiladigan baholar o`zgarishining (inflyatsiyaning kutilishi) funktsiyasi hisoblanadi va M. Fridmen taklif qilgan formula quyidagi ko`rinishni oladi: Gap shundaki , bahoning o ` zgarishi shu qadar kuchli bo ` ladiki , shuning uchun uning ta ’ siri boshqa omillar ta ’ sirini butunlay « niqoblab » qo ` yadi . Shunday qilib, nazariy nuqtai nazardan nominal pul massasini ko`paytirmasdan uning aylanish tezligi hisobiga inflyatsiyaning kuchayishi mumkin deb qaraladi. Garchi, monetaristlarning aytishicha, amaliyotda giperinflyatsiya o`zining rivojlanishi uchun pul massasining mutonosib tarzda ko`payishini taqozo etsa ham. M.Fridmen qiziqarli empirik faktning mavjudligini ko`rsatib berdi: AQSh da 1870 yildan 1954 yilgacha ijtimoiy mahsulot ko`paygan bo`lishiga qaramasdan, pulning aylanish tezligi umuman olganda pasaygan. O`sha paytgacha (A.Marshall bo`yicha), kredit institutlarining ishlari takomillashganligi sababli, pulning aylanish tezligining oshishi uzoq muddatli moyillikka ega deb, hisoblab kelingan. M.Fridmen esa likvidli aktivlarga bo`lgan talabni «zeb ziynat buyumlariga» bo`lgan har xil talab ko`rinishida tahlil qiladi. Daromadlarning oshishi zeb ziynat buyumlariga bo`lgan talabni rag`batlantiradi va demak, naqd pulga bo`lgan talabni ham. Olimning ko`rsatib berishicha, qisqa muddatli vaqt mobaynida yalpi ichki mahsulotning ko`payishi pulning aylanish tezligini oshishiga olib keladi, negaki iqtisodiy shov-shuvlar paytida pulning harakati tezlashadi. Pulning muomaladagi miqdori uning taklifini bildiradi. Pul taklifi ancha o`zgaruvchan bo`ladi, u iqtisodiy omillar bilan aniqlanmaydi, balki tashqi ta’sirdan yuzaga keladi. Pul taklifi markaziy bank tomonidan, tijorat banklari beradigan kreditlar miqdori, qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan tartibga solinib turiladi. Pulga bo`lgan talab va pul taklifi monetar muvozanatni yuzaga keltiruvchi asosiy vositalar hisoblanadi. Bunda muvozanat ajralgan holda shakllanmaydi. Pul sektoridagi muvozanat tovar sektorida bo`ladigan jarayonlar bilan o`zviy bog`langan. Monetar nazariyaga ko`ra, pul miqdorining va pul aylanishi tezligining o`zgarishi jami talabga ta’sir ko`rsatadi. Pul massasi ko`p bo`lsa tovar va hizmatlarga bo`lgan talab yuqori bo`ladi. Pul massasining ko`payishi bilan baholarning o`sishi kelib chiqadi, bu esa tadbirkorlarni ishlab chiqarish hajmini kengaytirishga, mahsulot etishtirshni ko`paytirishga rag`batlantiradi. Monetarizmning asosiy qoidalari M. Fridmen kontseptsiyasini tasavvur qilish uchun, uning tarofdorlari u yoki bu darajada qo`llab-quvvatlagan asosiy qoidalarni ko`rib chiqamiz. Birinchi qoida – bozor xo`jaligining barqarorligini tan olish. Monetaristlar fikricha, bozor iqtisodiyoti o`zining ichki xususiyatiga ko`ra barqarorlikka, o`zini o`zi tartiblashga intiladi. Bozor raqobati tizimi mustahkam barqarorlikni ta’minlaydi. Mabodo muvozanat buzilsa baholar uni tuzatishning bosh vositasi bo`lib xizmat qiladi. Nomutonosibliklarning vujudga kelishi odatda ichki sababalar natijasida emas, balki tashqaridan bo`ladigan arashuvlar, davlat tartiblashidagi xatalar natijasi hisoblanadi. Bozor xo`jaligining barqarorligi to`g`risidagi ushbu qoida J.M. Keynsning iqtisodiyotiga davlat aralashuvining zarurligi to`g`risidagi tasdig`iga qarshi qaratilgandir. Ikkinchi qoida – pul omilining muhimligi. Iqtisodiyotga ta’sir ko`rsatuvchi turli dastaklar ichida pul dastaklari ustun qo`yiladi. Aynan ular (ma’muriy, baho uslublari emas, soliq tizimi emas) iqtisodiyotni a’lo darajada barqarorlashtirishga qodir. Agar J.M. Keyns byudjet siyosatini ancha aniq, tezkor va natijasini oldindan bilish mumkin bo`lgan dastaklar sifatida baholagan bo`lsa, M. Fridmen undan farqli ravishda, pul-kredit siyosatini ana shunday tavsiflaydi. Uningcha, (Keynsga qaraganda), pul–kredit siyosati iqtisodiy faollikni ancha kuchaytiradi. U pulni ishlab chiqarish, ish bilan bandlik va baholarni aniqlashda yagona bosh omil sifatida qaraydi. Pul – bu maxsus tovar; pulning asosiy xususiyati uning likvidligida. Pulni xohlagan paytda almashtirish, unga har qanday tovarni sotib olish mumkin. Pul maxsus funktsiyani amalga oshiradi, tartiblash, barqarorlashtirish rolini bajarishga qodir. U iqtisodiyotga pulni ishlab chiqaruvchi va moliya siyosatini shakllantiruvchi bank tizimi, institutsional tuzilmalar orqali ta’sir ko`rsatadi. Pul bahoga, ist’emolga bo`lgan talabga, xarajatlar darajasiga, ishlab chiqarish hajmiga va tuzilishiga ta’sir ko`rsatadi. M. Fridmen pul harakati (pul massasining o`sish sur’ati) va yalpi ichki mahsulot o`rtasida o`zaro chambarchas bog`liqlik amal qilishiga asoslanadi. Pul massasining o`sish sur’atining tezlashuvi yoki sekinlashuvi faol ish yuritishda, ishlab chiqarishning tsikli tebranishida aks etiladi. Uchinchi qoida – tartiblash joriy vazifalarga emas, balki o`zoq muddatli vazifalarga mo`ljalangan bo`lishi kerak. Gap shundaki, pul massasidagi o`zgarishlar natijasi asosiy iqtisodiy parametrlarda birdan aks ettirilmaydi, balki biroz vaqtdan keyin ta’siri bilinadi. Odatda lag (vaqtincha o`zilish) bir necha oyni tashkil etadi. U shu narsani bildiradiki, pul massasidagi o`zgarishlar yalpi ichki mahsulotga birdan emas, balki bir oz vaqtdan (oydan) keyin ta’sir ko`rsatadi. Shuning uchun pul siyosati joriy tartibdagi samaraga va qisqa muddatli o`zgarishlarga muljallangan bo`lmay, balki o`zoq muddatli xarakterga ega. Ayirboshlash tenglamasi M. Fridmen kontseptsiyasi garchi o`ziga xosligi bilan ajralib tursa ham, u pulning miqdoriy nazariyaisga asoslanadi. Pulning miqdoriy nazariyasiga ko`ra, pul miqdori bilan baholar darajasi o`rtasida bevosita bog`liqlik mavjud, baholar muomaladagi pul miqdori bilan aniqlanadi, pulning sotib olish qobiliyati esa baho darajasiga bog`liq. Pul massasi ko`paysa baholar o`sadi, va aksincha, pul massasi kamaysa baholar pasayadi, ya’ni boshqa barcha sharoitlar bir xil bo`lganda tovarlarning baholari pul miqdoriga mutanosib tarzda o`zgaradi. Bir qancha o`rtacha hisob kitoblarga muvofiq, tovar aylanishini ta’minlovchi naqd pul taxminan bir yillik daromadning o`ndan bir qismini tashkil etadi. Boshqacha aytganda pul yiliga o`n marta aylanadi. Pul bir yilda 10 marta aylansa, unda misol uchun 10 mln. so`mlik bir yillik daromadni (mahsulotni) sotish uchun muomalada 1 mln. so`m bo`lishi kerak. Agar muomaladagi pul miqdori 1 mln. so`mdan 2 mln. so`mga ortsa, unda (boshqa shartlar o`zgarmagan holda) baholar ham ikki barobar oshadi. Ayirboshlash tenglamasi (uni I. Fisher tenglamasi deb atashadi) monetarizmning asosiy tenglamasi hisoblanadi: bu yerda M – pul miqdori ; V – muomaladagi pulning aylanish tezligi ; R – baholar darajasi ; Q – ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlarning miqdori . Tenglamaning chap tomonidagi MV jami ishlab chiqarilgan boyliklarni sotib olishga ketgan xaridorlarning umumiy sarflarini bildirsa, o`ng tomonidagi PQ esa ushbu boyliklarni sotishdan tushgan sotuvchilarning umumiy daromadini bildirdi. Agar MV bir yilda ishlab chiqarilgan tayyor mahsulotlarga sarflangan umumiy xarajatlar bo`lsa, unda u nominal sof milliy mahsulotga (SMM) teng bo`lishi kerak, ya’ni SMM = PQ. Ayirboshlash tenglamasi funktsional bog`liqliklarni ancha aniq tasavvur etishga imkon beradi. Agar pul massasi ortsa yoki (R) baholar, yoki (Q) ishlab chiqarish miqdori o`zgaradi. Klassiklar muomaladagi pulning aylanish tezligi (V), va ishlab chiqarilgan mahsulotlar miqdori (Q) pul massasi (M) o`zgarishiga bog`liq bo`lmaydi deb hisoblaganlar. Ularning fikriga ko`ra, ishlab chiqarishning real miqdori davlatning mehnat resurslari holati bilan, ishlab chiqarish quvvatlari bilan aniqlanadi, pulning aylanish tezligi esa ishchilarga har yili to`lanadigan ish haqi miqdoriga o`xshash omillar bilan ifodalanadi. Monetaristlar juda ko`p amaliy materiallarga asoslangan holda (bu haqida yuqorida aytib o`tildi) pul taklifi nominal SMM ishlab chiqarishda hal qiluvchi omil hisoblanadi, deb xulosa qiladilar. Pul massasi va sof milliy mahsulot o`rtasidagi o`zaro o`zviy bog`liqlik, ularning qayd qilib o`tishicha, M dan nominal SMM yo`nalishi tomon boradi. Pul massasi va iqtisodiy tsiklar M. Fridmen, Anna Shvarts bilan birga yozgan «Qo`shma Shtatlarning monetar tarixi (1867-1960 yil)» asarida katta hajmdagi materiallar yordamida pul massasining ko`chayishi bilan iqtisodiy tsikl fazalari o`rtasida bog`liqlik borligini ko`rsatib berdi. U pul massasi o`sishning tezlashuvi yoki sekinlashuvini kuzatib, deyarli 100 yil mobaynida AQSh ning barcha xo`jalik dinamikasi pul massasi harakati bilan aniqlanib kelingan, degan xulosaga kelgan. Pul massasining o`sish sur’atining o`zgarishi ijtimoiy mahsulot o`sishida o`zgarish keltirib chiqaradi. Pul massasining yuqori o`sish cho`qqisi ishlab chiqarishning o`sishini, pul massasining quyi nuqtasi ishlab chiqarishning pasayishini keltirib chiqaradi. Shunday qilib, pul massasi (muomaladagi pul miqdori) iqtisodiy hayotga iste’molchilar va firmalar sarf-xarajatlari orqali bevosita ta’sir ko`rsatadi. Pul taklifi o`sishi uning «arzonlashuviga» olib keladi (foiz stavkasi pasayadi) . Kredit olish foydali hisoblanadi, investitsiya tovarlariga bo`lgan talab kengayadi. Kapital qo`yilmasining ortishi bilan yalpi ichki mahsulot ko`payib boradi, ish bilan bandlik ham oshadi. Pul taklifining ko`payishi bilan bog`liq bo`lgan o`zgarishlar faqat miqdor ko`rsatkichlarida o`z ifodasini topmaydi. Mahsulotlarning bahosi oshib boradi, lekin ularning oshib borishi bir hil tarzda bo`lmaydi. Turli tovarlar guruhlari o`rtasidagi nisbatlar o`zgaradi. Taklif ishga tushadi: u oldin-arzon tovarlarga, undan so`ng yangi tovarlarga, keyinchalik xizmat ko`rsatishga o`tadi. Baholarning o`zgarishi tarkibiy o`zgarishlarga olib keladi, natijada esa o`zoq muddatli barqaror rivojlanish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Baholarning o`zini-o`zi tartiblab turishi va pullarning sotib olish qobiliyatining tenglashuvi natijasida pul sektori bilan tovar sektori o`rtasida zaruriy aloqa o`rnatiladi. Demak, monetaristlar pulning bosh funktsiyasi - iqtsodiy rivojlanishning moliyaviy asosi va muhim harakatlantiruvchi kuchi bo`lib xizmat qiladi degan qoidaga asoslanadi. Pul massasiing ko`payishi banklar tizimi orqali resurslarning tarmoqlar o`rtasida taqsimlanishiga ta’sir ko`rsatadi, texnika taraqqiyotiga «yordam beradi», iqtisodiy faollikni qo`llab - quvvatlashga imkon beradi. Pul dastaklaridan nihoyatda ehtiyotkorlik bilan foydalanish kerak. Pul massasi bilan iqtisodiy o`sish o`rtasida muvozanat bo`lishi zarur. Shu bois M. Fridmen monetar qoidalarni qonun yo`li bilan belgilash taklifi bilan chiqdi, unga ko`ra real yalpi ichki mahsulotning o`sishi bir yilda 3 foizni tashkil etganda (AQSh uchun) pul massasining o`rtacha o`sish sur’ati 4-5 foiz miqdorida bergilanishi lozim. Agar pul massasining o`sish su’ati yalpi ichki mahsulotning o`sish su’atidan past bo`lsa, unda qisqa muddatli davrda ishlab chiqarish pasayadi, lekin o`zoq vaqt o`tishi bilan iqtisodiy o`sish o`zining «tabiiy» holatiga keladi. M. Fridmen fikri bo`yicha, Buyuk turg`unlik davri «dahshatlari» eng avvalo federal rezerv tizimining (FRT) iqtisodiyotda pul miqdorining kamayib ketishini bartaraf etishga qurbi etmaganligi bilan bog`liq (fond bozorining sinishi va banklarning xonavayron bo`lishi sababli). Pul massasining etishmasligi esa talabga salbiy ta’sir ko`rsatdi, real ishlab chiqarish hajmi esa pasayib bordi. Bu yerda shu narsani aytish kerakki, monetaristlarning tanqidi behuda bo`lgani yo`q, u keyinchalik o`z foydasini ko`rsatadi. 1987 yil 19 oktyabrda jahon miqyosida fond bozori sinishi ko`zatildi. Ammo, FRT va boshqa markaziy banklarning qat’iy hatti harakati tezda o`z samarasini berdi. Rag`batlantiruvchi pul siyosati amalga oshirildi. Foiz stavkasi pasaydi, bu bank ishidagi sarosimani to`xtatdi. Monetar kontseptsiyasining keynschilikdan farqi Yuqorida qayd qilib o`tilganidek, pul siyosati pul talabi va uning taklifi o`rtasida nisbat o`rnatishga yo`naltirilgan bo`lishi kerak. Pul taklifining o`sishi (pulning o`sish foizi), baholar barqarorlikni ta’minlaydigan darajada bo`lishi lozim. M. Fridmen fikriga ko`ra bunday darajani aniqlash juda murakkab. Markaziy bank prognozlarida xatolar tez-tez uchrab turadi. Iqtisodiy rivojlanishga aynan qaysi omillar ta’sir ko`rsatayotganligini aniqlash qiyin va hatto mumkin emas. Qabul qilinayotgan qarorlar kechikkan bo`lishi va ba’zida qarama-qarshi natijalarni keltirib chiqarishi ham mumkin: masalan, ba’zan ishlab chiqarishning o`sishini rag`batlantirish ko`zda tutilganda, pasayish kelib chiqadi, ya’ni qabul qilingan qaror o`sishga to`sqinlik qiladi. «Agar moliya-kredit sohasini ko`rib chiqadigan bo`lsak – deb yozadi M. Fridmen, - ko`pchilik hollarda to`g`ri qarorlardan ko`ra, noto`g`ri qarorlar qabul qilinadi, negaki qaror qabul qiluvchilar faqat cheklangan sohalarini muhokama qiladilar va umuman barcha siyosat oqibatlari yig`indisini e’tiborga olmaydilar». Markaziy bank qisqa muddatli tartiblashning konyukturali siyosatdan voz kechishi va iqtisodiyotga o`zoq muddatli ta’sir ko`rsatish, pul massasini asta sekin ko`paytirib borish siyosatiga o`tishi kerak. Pul massasi nominal YaIM ga ta’sir ko`rsatadi. Monetar kontseptsiya va monetar tavsiyalar keynschilikdan farq qiladi, ba’zan esa unga qarama-qarshidir. Shu bilan birga iqtisodiyotni tartiblash muammosidagi bu ikki yondashuv o`rtasiga katta chegara qo`yish ham noto`g`ri. Har ikkala nazariya eng avvalo bozor iqtisodiyoti sharoitida qo`llanishga qurilgan. Ma’lum ma’noda har ikkala nazariya bir birini o`zaro to`ldirib turadi (umumiy daromadni aniqlash nazariyasini tashkil etadi). J.M. Keyns daromadlarining xarajatlarga miqdoriy bog`liqligini asoslab berdi, M. Fridmen esa daromadlarning pulga bog`liqligini ko`rsatib berdi. Shu bilan birga J.M. Keyns va M. Fridmen yondoshuvlari o`rtasida bir qator farqlar mavjud. Ularning ba’zilarini umumiy sxemali ko`rinishda aks etirish mumkin: Monetarizm ham, Keynschilik ham iqtisodiyotni tartiblash zarurligidan kelib chiqadi. Ularning nazariy tavsiyalari muayyan bir davrda qo`l kelsa, boshqa davrda ish bermaydi. Shu bois iqtisodiy vaziyat va sharoitlarga qarab ulardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. O`zbekiston buyuk kelajak sari. T.: O`zbekiston, 1998. 2. Agapov I. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. – M.: ViM, 1997. 3. Bartenev S.A. Ekonomicheskie teorii i shkoli. M.: «Bek», 1996. 4. Bartenev S.A. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. V 6 t. - M.: «Ekonomist’», 2005. 5. Blaug M. Ekonomicheskaya misl v retrospektive. M.: «Delo Ltd», 1994. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi T.: «Fan», 1997. 6. Kostyuk V.N. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. M.: «Tsentr», 1998. Nosova S.S. Puti vixoda iz ekonomicheskogo krizisa: modeli multiplikatora- akseleratora. M.: Izdatelstvo Ros. Ekon. Akad., 1993. 7. Samuelson P. Ekonomika. V 2-x. t. M.: Algon, 1992. 8. Rijov I.V. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. – M.: «Perspektiva», 2004. 9. Titova N.E. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. M.: «Gumanitarniy izdatelskiy tsentr VLADOS», 1997. 10. O`lmasov A., Sharifxo`jaev M. Iqtisodiyot nazariyasi. T.: «Mehnat», 1995. 11. Fridmen M. Kolichestvennaya teoriya deneg. M.: Elf – Press, 1996. 12. Fridmen M. Metodologiya pozitivnoy ekonomicheskoy nauki (THESIS). T.: II. Vip. 4. 1994 g. 13. Yusupov Yu.K. Stanovlenie i razvitie ekonomicheskoy nauki. T.: AO «Uchqun», 1999. 14. Yadgarov Ya.S. Istoriya ekonomicheskix ucheniy. M.: INFRA-M, 1999.

Похожие

Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmyeti va bosh masalasi
Iqtisodiy taraqqiyot to‘g‘risidagi turli xil nazariya va qarashlar
Merkantilizm
Merkantelizm iqtisodiy ta’limoti va uning mohiyati
Ishlаb chiqаrish mеnеjmеnti” fаnining mоhiyati vа mаzmuni