Молиявий ҳисоботларни молиявий коэффициентлар орқали таҳлил қилиш усуллари - Экономика - Рефераты

Молиявий ҳисоботларни молиявий коэффициентлар орқали таҳлил қилиш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

216.5 KB

www.arxiv.uz Режа:Режа: 1. Молиявий коэффициентлар тўғрисида умумий тушунча1. Молиявий коэффициентлар тўғрисида умумий тушунча 2. 2. Фирма ва компанияларнинг ликвидлик коэффициентлариФирма ва компанияларнинг ликвидлик коэффициентлари ва ва уларнинг таҳлили уларнинг таҳлили 3. Фирма ва компанияларда ишчанлик фаоллиги коэффициентлари,3. Фирма ва компанияларда ишчанлик фаоллиги коэффициентлари, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари 4. Молиявий барқарорлик коэффициентлари, уларни аниқлаш ва4. Молиявий барқарорлик коэффициентлари, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари. таҳлил қилиш йўллари.

Молиявий коэффициентлар тўғрисида умумий тушунчаМолиявий коэффициентлар тўғрисида умумий тушунча Ҳозирги шароитда фирма ва компаниялар молиявий-хўжаликҲозирги шароитда фирма ва компаниялар молиявий-хўжалик фаолиятини таҳлил қилишда тезкор хулоса чиқариш учун молиявийфаолиятини таҳлил қилишда тезкор хулоса чиқариш учун молиявий коэффициентлардан фойдаланилади. Бу коэффициентлар асосан қуйидагикоэффициентлардан фойдаланилади. Бу коэффициентлар асосан қуйидаги тўрт гуруҳга бўлинади.тўрт гуруҳга бўлинади. 1. Ликвидлик коэффициентлари.1. Ликвидлик коэффициентлари. 2. Ишчанлик фаоллиги коэффициентлари.2. Ишчанлик фаоллиги коэффициентлари. 3. 3. Молиявий барқарорлик коэффициентлариМолиявий барқарорлик коэффициентлари .. Рентабеллик коэффициентлариРентабеллик коэффициентлари .. Юқорида келтирилган ҳар бир гуруҳ кўрсаткичлар ўз навбатида бирЮқорида келтирилган ҳар бир гуруҳ кўрсаткичлар ўз навбатида бир қанча қўрсаткичларни ўз ичига олади. Шу туфайли уларни таҳлил қилишгақанча қўрсаткичларни ўз ичига олади. Шу туфайли уларни таҳлил қилишга икки хил ёндошув билан таҳлил қилиш мумкин:икки хил ёндошув билан таҳлил қилиш мумкин: - барча кўрсаткиларни бирданига таҳлил қилиш;- барча кўрсаткиларни бирданига таҳлил қилиш; - ҳар бир гуруҳ кўрсаткичларни алоҳида алоҳида таҳлил қилиш.- ҳар бир гуруҳ кўрсаткичларни алоҳида алоҳида таҳлил қилиш. Иккала ҳолатда ҳам молиявий кўрсаткичлар орқали корхонанингИккала ҳолатда ҳам молиявий кўрсаткичлар орқали корхонанинг молиявий ҳолатига тезкор баҳо бериш ва бошлангич хулоса чиқаришгамолиявий ҳолатига тезкор баҳо бериш ва бошлангич хулоса чиқаришга қаратилган. Бу жараён фирма ва компанияларнинг молиявий ҳисоботлариниқаратилган. Бу жараён фирма ва компанияларнинг молиявий ҳисоботларини таҳлил қилиш орқали амалга оширилади.таҳлил қилиш орқали амалга оширилади. Фирма ва компанияларнинг Фирма ва компанияларнинг молиявий ҳисоботларини таҳлил қилишмолиявий ҳисоботларини таҳлил қилиш деганда унинг турли молиявий хўжалик фаолиятини ифодаловчидеганда унинг турли молиявий хўжалик фаолиятини ифодаловчи кўрсаткичларни бир-бирига ўзаро алоқадор ҳолда ўрганиш ва молиявийкўрсаткичларни бир-бирига ўзаро алоқадор ҳолда ўрганиш ва молиявий хўжалик фаолияти ҳақида яхлит хулосага келиш учун қилинадиган ҳисоб-хўжалик фаолияти ҳақида яхлит хулосага келиш учун қилинадиган ҳисоб- китоб тадбирлари мажмуи тушунилади. китоб тадбирлари мажмуи тушунилади. Молиявий таҳлилда молиявий коэффициентлардан фойдаланган ҳолдаМолиявий таҳлилда молиявий коэффициентлардан фойдаланган ҳолда таҳлил қилиш мазкур корхона фаолияти натижасига қизиқувчи шахсларнингтаҳлил қилиш мазкур корхона фаолияти натижасига қизиқувчи шахсларнинг тўғри қарорлар қабул қилиши учун имконият яратади. Ҳисоботларни таҳлилтўғри қарорлар қабул қилиши учун имконият яратади. Ҳисоботларни таҳлил қилишнинг кенг тарқалган усулларидан бири махсус молиявийқилишнинг кенг тарқалган усулларидан бири махсус молиявий коэффициентлар орқали унинг молиявий фаолиятига баҳо беришдир. коэффициентлар орқали унинг молиявий фаолиятига баҳо беришдир.

Молиявий коэффициентлар орқали таҳлил қилишнинг моҳиятиМолиявий коэффициентлар орқали таҳлил қилишнинг моҳияти молиявий ҳисоботлар асосида ҳисобланган маълумотларни ўртача тармоқмолиявий ҳисоботлар асосида ҳисобланган маълумотларни ўртача тармоқ меъёрлари билан ёки олдинги йиллардаги кўрсаткичлар миқдори билан, ёкимеъёрлари билан ёки олдинги йиллардаги кўрсаткичлар миқдори билан, ёки бошқа фирма ёки компания маълумотлари билан махсус коэффициентларбошқа фирма ёки компания маълумотлари билан махсус коэффициентлар миқдорини солиштириш ҳисобланади. Молиявий коэффициентлар тезкор вамиқдорини солиштириш ҳисобланади. Молиявий коэффициентлар тезкор ва дастлабки хулосаларни чиқариш учун асос бўлади. Аммо улар орқалидастлабки хулосаларни чиқариш учун асос бўлади. Аммо улар орқали чуқурроқ таҳлил қилишни талаб қиладиган компаниянинг заиф нуқталариничуқурроқ таҳлил қилишни талаб қиладиган компаниянинг заиф нуқталарини кўрсатувчи жиҳатларини аниқлаш ҳам мумкин. Демак, молиявий таҳлилнингкўрсатувчи жиҳатларини аниқлаш ҳам мумкин. Демак, молиявий таҳлилнинг дастлабки босқичи молиявий коэффициентлар таҳлили эканлигини эътирофдастлабки босқичи молиявий коэффициентлар таҳлили эканлигини эътироф этмоқ лозим.этмоқ лозим. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, молиявий коэффицинтларнинг Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, молиявий коэффицинтларнинг миқдори турли тормоқ ва соҳаларда турлича бўлади. Бир тормоқдамиқдори турли тормоқ ва соҳаларда турлича бўлади. Бир тормоқда мамлакатнинг иқтисодий имкониятларидан келиб чиқиб, унинг турлимамлакатнинг иқтисодий имкониятларидан келиб чиқиб, унинг турли ҳудудларида бир хил иқтисодий ўсиш ва салоҳият бўлмаганлиги туфайли бирҳудудларида бир хил иқтисодий ўсиш ва салоҳият бўлмаганлиги туфайли бир тормоқнинг ўзида ҳам ягона коэффициентлар тизимига амал қилинмайди.тормоқнинг ўзида ҳам ягона коэффициентлар тизимига амал қилинмайди. Шу туфайли ҳар гал молиявий коэффициентларни қўллаганда бир хилШу туфайли ҳар гал молиявий коэффициентларни қўллаганда бир хил хулосага келиш учун уларнинг миқдорини солиштиришни тақозо қилади. Шухулосага келиш учун уларнинг миқдорини солиштиришни тақозо қилади. Шу туфайли мазкур коэффициентларни алоҳида гуруҳлари бўйича аниқтуфайли мазкур коэффициентларни алоҳида гуруҳлари бўйича аниқ маълумотларни қўллаб таҳлил қилиб чиқишни мақсадга мувофиқ деб топдик.маълумотларни қўллаб таҳлил қилиб чиқишни мақсадга мувофиқ деб топдик. Фирма ва компанияларнинг ликвидлик коэффициентлариФирма ва компанияларнинг ликвидлик коэффициентлари ва ва уларнинг таҳлилиуларнинг таҳлили Мазкур гуруҳ коэффициентларни таҳлил қилишдан олдин айрим Мазкур гуруҳ коэффициентларни таҳлил қилишдан олдин айрим назарий ва амлий хулосаларни назарий ва амлий хулосаларни қилиб олиш мақсадга мувофиқдир. Фирма вақилиб олиш мақсадга мувофиқдир. Фирма ва компанияларнинг компанияларнинг ликвидлиги дегандаликвидлиги деганда уларнинг қарзлар бўйича ўз жорий уларнинг қарзлар бўйича ўз жорий мажбуриятларини бажариш қобилиятини ўлчаш тушинилади.мажбуриятларини бажариш қобилиятини ўлчаш тушинилади. Фирма ва компанияларнинг ликвидлигини ифодаловчи кўрсаткичларгаФирма ва компанияларнинг ликвидлигини ифодаловчи кўрсаткичларга қуйидагиларни киритиш мумкин:қуйидагиларни киритиш мумкин: - фаол айланма маблағлар;- фаол айланма маблағлар;

- жорий ликвидлик коэффициенти;- жорий ликвидлик коэффициенти; - - тез ликвидлик коэффициентитез ликвидлик коэффициенти ;; - - соф тез ликвидли активларсоф тез ликвидли активлар ;; - соф тез ликвидлик коэффициенти.- соф тез ликвидлик коэффициенти. Фирма ва компанияларнинг фаол айланма маблағларини ҳисоблаш,Фирма ва компанияларнинг фаол айланма маблағларини ҳисоблаш, унинг ликвидлигини таҳлил қилишнинг бошланиши бўлиб ҳисобланади.унинг ликвидлигини таҳлил қилишнинг бошланиши бўлиб ҳисобланади. Чунки соф айланма маблағлари бўлмаган фирма ва компанияларнингЧунки соф айланма маблағлари бўлмаган фирма ва компанияларнинг ликвидлиги тўғрисида гап юритишнинг ўзи ортиқча. ликвидлиги тўғрисида гап юритишнинг ўзи ортиқча. Фаол (соф) айланма маблағларФаол (соф) айланма маблағлар деганда жорий активларнингдеганда жорий активларнинг жорий мажбуриятлардан ортиб қолган қисми тушинилади.жорий мажбуриятлардан ортиб қолган қисми тушинилади. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун жорий активларни жорийУшбу кўрсаткични аниқлаш учун жорий активларни жорий мажбуриятлар билан солиштириш етарли бўлади. Бунимажбуриятлар билан солиштириш етарли бўлади. Буни аниқлаш учун қуйидаги боғлиқликни келтириш мумкин: аниқлаш учун қуйидаги боғлиқликни келтириш мумкин: ФаолФаол айланмаайланма мабламабла ғларғлар == ЖорийЖорий активларактивлар -- ЖорийЖорий мажбуриятлармажбуриятлар Энди Энди қисқа муддатли ёки жорий активлар ва жорий мажбуриятларқисқа муддатли ёки жорий активлар ва жорий мажбуриятлар нималигини аниқлаб олайлик. нималигини аниқлаб олайлик. Жорий активларЖорий активлар дейилганда шу ҳисобот дейилганда шу ҳисобот даврида (бир йил мобайнида) ишлатилиши мумкин бўлган активлардаврида (бир йил мобайнида) ишлатилиши мумкин бўлган активлар тушинилади. Булар бухгалтерия балансининг актив томонида алоҳидатушинилади. Булар бухгалтерия балансининг актив томонида алоҳида иккинчи бўлимда кўрсатилади.иккинчи бўлимда кўрсатилади. Жорий мажбуриятларЖорий мажбуриятлар дейилганда фирма ва дейилганда фирма ва компанияларнинг бухгалтерия баланси санасидан бошлаб 1 йил давомидакомпанияларнинг бухгалтерия баланси санасидан бошлаб 1 йил давомида тўланиши лозим бўлган қарздорлик тушинилади. Бу кўрсаткич бухгалтериятўланиши лозим бўлган қарздорлик тушинилади. Бу кўрсаткич бухгалтерия балансининг пассив қисмидаги иккинчи бўлимда кўрсатилади. Бундайбалансининг пассив қисмидаги иккинчи бўлимда кўрсатилади. Бундай қарздорларга тўланадиган манба – жорий активлар бўлиб ҳисобланади. Шуқарздорларга тўланадиган манба – жорий активлар бўлиб ҳисобланади. Шу туфайли улар бир бири билан узвий боғлиқликда.туфайли улар бир бири билан узвий боғлиқликда. Шундай қилиб, фаол айланма маблағлар ҳамма жорий қарзлар Шундай қилиб, фаол айланма маблағлар ҳамма жорий қарзлар тўлангандан кейинги қоладиган жорий активлар суммасидан иборат бўлади.тўлангандан кейинги қоладиган жорий активлар суммасидан иборат бўлади. Буни «Турон” кўптормоқли хуссий корхона мисолида кўрадиган бўлсакБуни «Турон” кўптормоқли хуссий корхона мисолида кўрадиган бўлсак қуйидаги миқдорга эга бўламиз:қуйидаги миқдорга эга бўламиз: Жорий активларЖорий активлар 251457,6 251457,6

Минус: жорий мажбуриятларМинус: жорий мажбуриятлар (( 187304,4187304,4 )) Фаол (софФаол (соф )) айланма мабла айланма мабла ғларғлар 64153,2. 64153,2. Кўриниб турибдики, мазкур корхонада соф айланма маблағлар мавжудКўриниб турибдики, мазкур корхонада соф айланма маблағлар мавжуд экан. Шундай ҳолда таҳлилни давом эттириш ва ликвидликни ифодаловчиэкан. Шундай ҳолда таҳлилни давом эттириш ва ликвидликни ифодаловчи коэффициентларни аниқлашга киришиш мумкин.коэффициентларни аниқлашга киришиш мумкин. Фирма ва компаниялар ликвидлигини ифодаловчи навбатдагиФирма ва компаниялар ликвидлигини ифодаловчи навбатдаги кўрсаткич кўрсаткич жорий ликвидлик коэффициентидир.жорий ликвидлик коэффициентидир. Ушбу коэффициентни Ушбу коэффициентни аниқлаш учун жорий активлар суммасини жорий мажбуриятлар суммасигааниқлаш учун жорий активлар суммасини жорий мажбуриятлар суммасига бўлиш лозимбўлиш лозим .. Жорий ликвидлик Жорий ликвидлик коэффициентикоэффициенти == Жорий активларЖорий активлар :: ЖорийЖорий мажбуриятлармажбуриятлар Мазкур жорий коэффициентнинг миқдори 2:1 нисбатда бўлса, одатда, Мазкур жорий коэффициентнинг миқдори 2:1 нисбатда бўлса, одатда, у етарли ҳисобланади. Бу, жорий мажбуриятларнинг ҳар бир сўмига жорийу етарли ҳисобланади. Бу, жорий мажбуриятларнинг ҳар бир сўмига жорий активларнинг 2 суми тўғри келишини англатади. активларнинг 2 суми тўғри келишини англатади. Жорий ликвидлик коэффициентини аниқлаш учун, таъкидланганидек,Жорий ликвидлик коэффициентини аниқлаш учун, таъкидланганидек, жорий активларни жорий мажбуриятларга бўлиш лозим. “Турон”жорий активларни жорий мажбуриятларга бўлиш лозим. “Турон” кўптормоқли хусусий корхонанинг баланс ҳисоботи бўйича мазкуркўптормоқли хусусий корхонанинг баланс ҳисоботи бўйича мазкур коэффициентнинг миқдори қуйидагича бўлди:коэффициентнинг миқдори қуйидагича бўлди: 34,1 4, 187304 6, 251457   риятлар Жориймажбу лар Жорийактив Ушбу таУшбу та ҳлил натижасидан кўриниб турибдики, корхонанингҳлил натижасидан кўриниб турибдики, корхонанинг ликвидлик коэффициенти ижобий ҳолатда, чунки ҳар бир сўм тўланишиликвидлик коэффициенти ижобий ҳолатда, чунки ҳар бир сўм тўланиши лозим бўлган мажбуричтларга 1 сўм 34 тийиндан жорий активлар тўғрилозим бўлган мажбуричтларга 1 сўм 34 тийиндан жорий активлар тўғри келмоқда. Аммо бу умумий ўрнатилган меъёрга нисбатан камроқ.келмоқда. Аммо бу умумий ўрнатилган меъёрга нисбатан камроқ. Фирма ва компаниялар ликвидлигини ифодаловчи навбатдагиФирма ва компаниялар ликвидлигини ифодаловчи навбатдаги кўрсаткич кўрсаткич тез ликвидлик коэффициентитез ликвидлик коэффициенти дир. Бизнес ҳаётида шундайдир. Бизнес ҳаётида шундай ҳолатлар ҳам бўладики, айрим мажбуриятларни тез бажариш, яъни зудликҳолатлар ҳам бўладики, айрим мажбуриятларни тез бажариш, яъни зудлик билан тўлаш лозим бўлади. Аммо жорий мажбуриятлар билан уни амалгабилан тўлаш лозим бўлади. Аммо жорий мажбуриятлар билан уни амалга ошириб бўлмайди. Бу ҳолат ликвид активларнинг сустроқ пулга айланишиошириб бўлмайди. Бу ҳолат ликвид активларнинг сустроқ пулга айланиши билан боғлиқдир. Масалан, пул маблағи бўлса хоҳлаган вақтингиздабилан боғлиқдир. Масалан, пул маблағи бўлса хоҳлаган вақтингизда тўлашингиз мумкин, аммо у товар-моддий захиралардан иборат бўлса, ёкитўлашингиз мумкин, аммо у товар-моддий захиралардан иборат бўлса, ёки

жорий активлар таркибида олдиндан тўланган активлар ўз ифодасини топганжорий активлар таркибида олдиндан тўланган активлар ўз ифодасини топган бўлса, ТМЗни олдин сотиш керак кейин тўлаш мумкин, бироқ олдинданбўлса, ТМЗни олдин сотиш керак кейин тўлаш мумкин, бироқ олдиндан тўлаб қўйилган харажатларни қайтариб бўлмайди. Шу туфайли, тезтўлаб қўйилган харажатларни қайтариб бўлмайди. Шу туфайли, тез ликвидлик коэффициентини аниқлашдан олдин ликвидлик коэффициентини аниқлашдан олдин тез ликвид бўладигантез ликвид бўладиган маблағларнимаблағларни (активларни) аниқлаб олиш лозимдир. Бунинг (активларни) аниқлаб олиш лозимдир. Бунинг учун қуйидаги амалларни бажариш лозим бўлади:учун қуйидаги амалларни бажариш лозим бўлади: Тез Тез ликвидли ликвидли активларактивлар == ЖорийЖорий активларактивлар -- ТМЗ ТМЗ -- Олдиндан тўланганОлдиндан тўланган харажатлархаражатлар Демак, тез ликвидли активларДемак, тез ликвидли активлар , юқоридаги формулада кўрганимиздек,, юқоридаги формулада кўрганимиздек, жорий активлар минус ТМЗ, олдиндан тўланган харажатлар ва бошқажорий активлар минус ТМЗ, олдиндан тўланган харажатлар ва бошқа ноликвид жорий активлардир. Буни ноликвид жорий активлардир. Буни қйидаги қйидаги мисоллармисоллар да ифодалада ифодала шш мумкин: мумкин: Жорий активларЖорий активлар 251457,6251457,6 Минус: ТМЗМинус: ТМЗ (( 8678586785 )) Минус олдиндан тўланган харажатларМинус олдиндан тўланган харажатлар 11 44 241,6241,6 Тез ликвидли активларТез ликвидли активлар 150431,0150431,0 ЭндиЭнди тез ликвидлик коэффициентинитез ликвидлик коэффициентини аниани қлаш мумкин. Тезқлаш мумкин. Тез ликвидлик коэффициенти ликвидликнинг янада чуқурроқликвидлик коэффициенти ликвидликнинг янада чуқурроқ кўрсаткичи ҳисобланади. Чунки, айланма маблағлар ёкикўрсаткичи ҳисобланади. Чунки, айланма маблағлар ёки жорий активлар миқдори янада тозаланиб, уларнинг тезжорий активлар миқдори янада тозаланиб, уларнинг тез ликвид бўладиган қисми ажратилиб олинади.ликвид бўладиган қисми ажратилиб олинади. Таъкидланганидек, тез ликвид активлар – бу шундайТаъкидланганидек, тез ликвид активлар – бу шундай активларки, улар мавжуд ва шошилинч зарурат туғилгандаактивларки, улар мавжуд ва шошилинч зарурат туғилганда фойдаланиши ва уларни жуда тез пул маблағларигафойдаланиши ва уларни жуда тез пул маблағларига айлантириш мумкин. Аммо зарурат пайдо бўлиб, олдинданайлантириш мумкин. Аммо зарурат пайдо бўлиб, олдиндан тўланган харажатлар ва тижорат фаолиятини таъминловчитўланган харажатлар ва тижорат фаолиятини таъминловчи товар-моддий заҳиралар ҳали тўлиқ пулга бирданигатовар-моддий заҳиралар ҳали тўлиқ пулга бирданига айланмайди. Чунки, уларни пул маблағларига тезайланмайди. Чунки, уларни пул маблағларига тез айлантириш мумкин эмас. Шу туфайли тез ликвидликайлантириш мумкин эмас. Шу туфайли тез ликвидлик

коэффициентини аниқлаш учун тез ликвидли активларникоэффициентини аниқлаш учун тез ликвидли активларни жорий мажбуриятларга бўлиш кифоя.жорий мажбуриятларга бўлиш кифоя. Тез ликвидлилик Тез ликвидлилик коэффициентикоэффициенти == Тез ликвидли Тез ликвидли активларактивлар :: ЖорийЖорий мажбуриятлармажбуриятлар Таҳлил қилинаётган корхона бўйича тез ликвидлилик коэффициентиТаҳлил қилинаётган корхона бўйича тез ликвидлилик коэффициенти ,, таъкидланганитаъкидлангани дд ек,ек, тез ликвидли активларни жорий мажбуриятларга бўлиш тез ликвидли активларни жорий мажбуриятларга бўлиш орқали аниқланади.орқали аниқланади.80,0 4, 187304 0, 150431   риятлар Жориймажбу иактивлар Тезликвидл Ушбу маълумотлар кўрсатмоқдаки, мазкур корхонанинг тезУшбу маълумотлар кўрсатмоқдаки, мазкур корхонанинг тез ликвидлилик коэффициентиликвидлилик коэффициенти бирдан бирдан камкам .Тез ликвид бўладиган маблағлар.Тез ликвид бўладиган маблағлар мажбуриятларнинг 1 сўмига 0,80 сўм тўғри келади. Бу умуман олгандамажбуриятларнинг 1 сўмига 0,80 сўм тўғри келади. Бу умуман олганда ижобий кўрсаткич. Мазкур корхона ҳар қандай вазиятда ўзижобий кўрсаткич. Мазкур корхона ҳар қандай вазиятда ўз мажбуриятларининг 80 фоизини тез ҳал қилиши, яъни тўлаши мумкин.мажбуриятларининг 80 фоизини тез ҳал қилиши, яъни тўлаши мумкин. Агарда корхонада тез ликвидлик коэффициенти 1 дан юқори бўлганда бАгарда корхонада тез ликвидлик коэффициенти 1 дан юқори бўлганда б борада кўрсаткич жуда яхши бўлган бўлар эди.борада кўрсаткич жуда яхши бўлган бўлар эди. Соф тез ликвидлилик коэффицинтиСоф тез ликвидлилик коэффицинти ҳам ликвидликҳам ликвидлик кўрсаткичларининг биридир. Уни аниқлаш учун олдин соф тез ликвидкўрсаткичларининг биридир. Уни аниқлаш учун олдин соф тез ликвид бўладиган активларни аниқлаб олишни тақозо қилади. бўладиган активларни аниқлаб олишни тақозо қилади. Соф тез ликвидли активларниСоф тез ликвидли активларни аниқлаш учун тез ликвидли аниқлаш учун тез ликвидли активлардан жами жорий мажбуриятларни айириш орқали аниқланади. Яхшиактивлардан жами жорий мажбуриятларни айириш орқали аниқланади. Яхши кўрсаткичларга эга бўлган компания тез ликвидли активларнинг жорийкўрсаткичларга эга бўлган компания тез ликвидли активларнинг жорий мажбуриятлардан ортиқлигини асослаб бериши лозим. Бу биланмажбуриятлардан ортиқлигини асослаб бериши лозим. Бу билан компаниянинг ўз мажбуриятлари бўйича жавоб бериш қобилиятинингкомпаниянинг ўз мажбуриятлари бўйича жавоб бериш қобилиятининг мавжудлигини кўрсатади. Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланишмавжудлигини кўрсатади. Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мумкин.мумкин. Соф тез ликвидлиСоф тез ликвидли активларактивлар == Тез ликвидли Тез ликвидли активларактивлар -- ЖорийЖорий мажбуриятлармажбуриятлар Буни таБуни та ҳлил қилинаётган корхона мисолида кўрадиган бўлсак, софҳлил қилинаётган корхона мисолида кўрадиган бўлсак, соф ликвид активларнинг борлигига гувоҳ бўламиз.ликвид активларнинг борлигига гувоҳ бўламиз. Тез ликвидли активларТез ликвидли активлар 150431,0150431,0

Минус: жорий мажбуриятларМинус: жорий мажбуриятлар (1(1 88 77 304,4304,4 )) Соф тез ликвидли активларСоф тез ликвидли активлар - 36873,4- 36873,4 Мазкур корхонада соф тезМазкур корхонада соф тез ликвидли активларликвидли активлар мусбат ишора билан мусбат ишора билан чиққанлиги яхши ҳолат эмас. Чунки уларнинг тез ликвидли активларичиққанлиги яхши ҳолат эмас. Чунки уларнинг тез ликвидли активлари мажбуриятларидан кам.мажбуриятларидан кам. Энди тез ликвидли активлар коэффициентини аниқлаш мумкин бўлади.Энди тез ликвидли активлар коэффициентини аниқлаш мумкин бўлади. Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.20,0 4, 187304 4, 36873    риятлар Жориймажбу ар идлиактивл CофТезликв Ушбу маълумотлар кўтадики, корхонанинг соф ликвидли маблағлариУшбу маълумотлар кўтадики, корхонанинг соф ликвидли маблағлари мажбуриятларга нисбатан минус 20 %ни ташктил қилади. Бу дегани барчамажбуриятларга нисбатан минус 20 %ни ташктил қилади. Бу дегани барча мажбуриятларни бажариш учун корхонанинг 26 % маблағи етишмайдимажбуриятларни бажариш учун корхонанинг 26 % маблағи етишмайди деганидир. Бу кўрсаткич ҳам мазкур корхонада аҳволнинг унчалик яхшидеганидир. Бу кўрсаткич ҳам мазкур корхонада аҳволнинг унчалик яхши эмаслигидан далолат беради.эмаслигидан далолат беради. Корхона раҳбарияти келажакда соф тез ликвидли маблағларнингКорхона раҳбарияти келажакда соф тез ликвидли маблағларнинг доимий равишда мавжуд бўлиб туришига эришиш учунтегишли чора-доимий равишда мавжуд бўлиб туришига эришиш учунтегишли чора- тадбирларни кўрмоғи лозим. Бунинг учун корхонанинг ликвидлиги билантадбирларни кўрмоғи лозим. Бунинг учун корхонанинг ликвидлиги билан боғлиқ кўрсаткичларни жамлаган ҳолда таҳлил қилиб чиқиш мақсадгабоғлиқ кўрсаткичларни жамлаган ҳолда таҳлил қилиб чиқиш мақсадга мувофиқдир (5-жадвал).мувофиқдир (5-жадвал). 5.- жадвал5.- жадвал “Турон» кўптормо“Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилдақли хусусий корхонасининг 2006 йилда молиявий коэффициентларидан ликвидлик билан боғлиқмолиявий коэффициентларидан ликвидлик билан боғлиқ кўрсаткичларининг ҳолатикўрсаткичларининг ҳолати №№ КўрсаткичларКўрсаткичлар ЎтганЎтган йилдайилда ҲисоботҲисобот йилидайилида ФарқиФарқи ( ( +,-+,- )) ЎзгаришЎзгариш суръати,суръати, %% 1.1. ЛиквидликЛиквидлик коэффициентикоэффициенти ХХ ХХ ХХ ХХ 1.1.1.1. Жорий активларЖорий активлар 207431,5207431,5 251457,6251457,6 +44026,1+44026,1 121,2121,2 1.2.1.2. Жорий мажбуриятларЖорий мажбуриятлар 134368,3134368,3 187304,4187304,4 +52936,1+52936,1 139,4139,4 1.3.1.3. Фаол айланмаФаол айланма маблағлар (1.1қ – 1.2қ)маблағлар (1.1қ – 1.2қ) 73063,273063,2 64153,264153,2 -8910,0-8910,0 87,887,8

1.1. Жорий ликвидликЖорий ликвидлик коэффициенти коэффициенти (1.1қ :(1.1қ : 1.2қ)1.2қ) 1,5441,544 1,3431,343 -0,201-0,201 87,087,0 1.5.1.5. Товар-моддийТовар-моддий захиралар (ТМЗ)захиралар (ТМЗ) 64583,764583,7 86785,086785,0 +22201,3+22201,3 134,4134,4 1.6.1.6. Келгуси даврКелгуси давр харажатларихаражатлари ва ва тўловлар учунтўловлар учун захираларзахиралар 13215,413215,4 14241,614241,6 +1026,2+1026,2 107,8107,8 1.7.1.7. Тез ликвидли активларТез ликвидли активлар (( 1.1қ – 1.5қ – 1.6қ)1.1қ – 1.5қ – 1.6қ) 129632,4129632,4 150431,0150431,0 +20798,6+20798,6 116,0116,0 1.8.1.8. Тез ликвидликТез ликвидлик коэффициенти (коэффициенти ( 1.7қ :1.7қ : 1.2қ1.2қ )) 0,9650,965 0,8030,803 -0,162-0,162 83,283,2 1.9.1.9. Соф тез ликвидлиСоф тез ликвидли активларактивлар (1.7қ – 1.2қ) (1.7қ – 1.2қ) -4735,9-4735,9 -36873,4-36873,4 +(-+(- 32175,5)32175,5) ХХ 1.10.1.10. Соф тезликвидлиСоф тезликвидли активларактивлар коэффициенти (1.9қ :коэффициенти (1.9қ : 1.2қ)1.2қ) -0,035-0,035 -0,197-0,197 +(-0,162)+(-0,162) хх Манба:Манба: “Турон» кўптормо “Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнингбўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнинг ишланмасиишланмаси Ушбу жадвал маълумотлари таҳлил қилинаётган корхонанингУшбу жадвал маълумотлари таҳлил қилинаётган корхонанинг молиявий ҳолати ҳақида дастлабки хулоса чиқариш учун асос бўлади. Энгмолиявий ҳолати ҳақида дастлабки хулоса чиқариш учун асос бўлади. Энг аввало, ликвидлик коэффициентлари хусусида. Мазкур корхонада жорийаввало, ликвидлик коэффициентлари хусусида. Мазкур корхонада жорий ликвидлик коэффициенти ўтган йилги 1,544 дан ҳисобот йилида 1,343 гачаликвидлик коэффициенти ўтган йилги 1,544 дан ҳисобот йилида 1,343 гача камайганлиги бу борада аҳволнинг бир мунча қийинлашаётганлигиданкамайганлиги бу борада аҳволнинг бир мунча қийинлашаётганлигидан далолат беради. Албатта, ҳозирча мамлакатимизда кўптормоқли корхоналардалолат беради. Албатта, ҳозирча мамлакатимизда кўптормоқли корхоналар учун ликвидлик коэффициентининг меъёрлари ишлаб чиқилмаган ваучун ликвидлик коэффициентининг меъёрлари ишлаб чиқилмаган ва

ўрнатилмаган. Аммо таҳлил давомида шу икки йил натижасинингўрнатилмаган. Аммо таҳлил давомида шу икки йил натижасининг қиёсланиши ҳам маълум хулосага олиб келиши мумкин.қиёсланиши ҳам маълум хулосага олиб келиши мумкин. Мазкур корхонада тез ликвидлик коэффициенти ҳам таҳлил қилинганМазкур корхонада тез ликвидлик коэффициенти ҳам таҳлил қилинган даврда бир мунча камайган. Агар ўтган йилда унинг миқдори 0,965 нидаврда бир мунча камайган. Агар ўтган йилда унинг миқдори 0,965 ни ташкил қилган бўлса, ҳисобот йилида 0,803 га тенг бўлган. Энг эътиборлиташкил қилган бўлса, ҳисобот йилида 0,803 га тенг бўлган. Энг эътиборли томони, соф тез ликвидли маблағларнинг йўқлигидир. Бу активларнингтомони, соф тез ликвидли маблағларнинг йўқлигидир. Бу активларнинг сўммаси жорий мажбуриятлардан камлигида намоён бўлмоқда. Шунинг учунсўммаси жорий мажбуриятлардан камлигида намоён бўлмоқда. Шунинг учун соф тезликвидли активлар коэффициенти ҳам мусбат билан чиққан. Бусоф тезликвидли активлар коэффициенти ҳам мусбат билан чиққан. Бу ҳолатни ҳозирги шароитда ижобий деб бўлмайди. Шу туфайли мазкурҳолатни ҳозирги шароитда ижобий деб бўлмайди. Шу туфайли мазкур корхона раҳбарияти соф ликвидли активларни кўпайтириш устида бошкорхона раҳбарияти соф ликвидли активларни кўпайтириш устида бош қотиришлари лозимдир.қотиришлари лозимдир. Мазкур муаммо ҳал қилинмас экан ушбу корхонада маблағларнингМазкур муаммо ҳал қилинмас экан ушбу корхонада маблағларнинг ликвидлигига ҳимиша ҳам таяниб иш кўриш қийин. Агар соф тез ликвидлиликвидлигига ҳимиша ҳам таяниб иш кўриш қийин. Агар соф тез ликвидли маблағлар бўлганда корхона раҳбари бир мунча тинчланиши мумкин эди. Бумаблағлар бўлганда корхона раҳбари бир мунча тинчланиши мумкин эди. Бу ҳолатда улар ўзларининг тегишли чораларини кўришлари лозимдир.ҳолатда улар ўзларининг тегишли чораларини кўришлари лозимдир. Фирма ва компанияларда ишчанлик фаоллиги коэффициентлари,Фирма ва компанияларда ишчанлик фаоллиги коэффициентлари, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллариуларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари (( шу параграфдан бошлаб Туроннинг материалларини шу параграфдан бошлаб Туроннинг материалларини қўйиш қўйиш кераккерак )) Бозор муносабатлари шароитида ҳар бир хўжалик юритувчи Бозор муносабатлари шароитида ҳар бир хўжалик юритувчи субъектларда ишчанлик фаоллиги коэффициентларини таҳлил қилиш муҳимсубъектларда ишчанлик фаоллиги коэффициентларини таҳлил қилиш муҳим аҳамиятга эга. Чунки, ушбу кўрсаткичнинг ҳажми корхонанинг бизнесаҳамиятга эга. Чунки, ушбу кўрсаткичнинг ҳажми корхонанинг бизнес оламида нечоғлик фаол эканлигидан далолат беради. Буларга бир қанчаоламида нечоғлик фаол эканлигидан далолат беради. Буларга бир қанча коэффициент ва кўрсаткичлар киради.коэффициент ва кўрсаткичлар киради. - иш фаолиятининг самарадорлик даражаси- иш фаолиятининг самарадорлик даражаси ;; - - дебиторлик қарзларининг айланиш коэффициенти;дебиторлик қарзларининг айланиш коэффициенти; - дебиторлик қарзларини ўндиришнинг ўртача даври;- дебиторлик қарзларини ўндиришнинг ўртача даври; - - товар моддий-заҳираларинингтовар моддий-заҳираларининг ( ( ТМЗТМЗ )) айланиш коэффициенти айланиш коэффициенти ;; - - ТМЗнингТМЗнинг сотулгунча бўлган ўрт сотулгунча бўлган ўрт ача давомийлигиача давомийлиги ;;

- айланма маблағлрнинг айланувчанлик коэффициенти.- айланма маблағлрнинг айланувчанлик коэффициенти. Иш фаолиятининг самарадорлик даражаси.Иш фаолиятининг самарадорлик даражаси. Корхонанинг иш Корхонанинг иш фаоллиги ва унинг самарадорлик кўрсаткичларидан деярли бошқа барчафаоллиги ва унинг самарадорлик кўрсаткичларидан деярли бошқа барча кўрсаткичлар шаклланади. Агар корхона самарали ишласи, бошқакўрсаткичлар шаклланади. Агар корхона самарали ишласи, бошқа кўрсаткичларнинг ҳам ижобий бўлиши муқаррар.кўрсаткичларнинг ҳам ижобий бўлиши муқаррар. Шуни таъкидлаш жоизки, иқтисодий адабиётларда корхона ишчанликШуни таъкидлаш жоизки, иқтисодий адабиётларда корхона ишчанлик фаоллигини ифодаловчи кўрсаткичлар тизими ҳамон ҳал бўлган эмас. Бизфаоллигини ифодаловчи кўрсаткичлар тизими ҳамон ҳал бўлган эмас. Биз мазкур ишда мум эътироф этилган айрим кўрсаткичлар билан чегараландик,мазкур ишда мум эътироф этилган айрим кўрсаткичлар билан чегараландик, холос.холос. Корхона иш фаолиятининг самарадорлик кўрсаткичларидан бири софКорхона иш фаолиятининг самарадорлик кўрсаткичларидан бири соф тушумнинг активлар ўртача қиймати билан аниқланган миқдоритушумнинг активлар ўртача қиймати билан аниқланган миқдори ҳисобланади. ҳисобланади. Буни аниқлаш учун қуйидаги формлани тавсия қиламизБуни аниқлаш учун қуйидаги формлани тавсия қиламиз ::марта сум êêèéìàòè ўртача нг активларни Барча Софтушум 18,1 2/) 668050 631600( 765050 . . .    Ушбу кўрсаткични активларнинг айланувчанлиги деб ҳам баҳолаш Ушбу кўрсаткични активларнинг айланувчанлиги деб ҳам баҳолаш ммкин. Унинг миқдори 1 сўм активларга бир йилди 1,18 сўм пуммкин. Унинг миқдори 1 сўм активларга бир йилди 1,18 сўм пу тушганлигини ёки бир йилда 1,18 марта айланганлигини кўрсатади.тушганлигини ёки бир йилда 1,18 марта айланганлигини кўрсатади. Биз юқорида ҳисобланган активлар айланувчанлиги компания ишБиз юқорида ҳисобланган активлар айланувчанлиги компания иш фаолиятининг самарадорлик даражасининг оддий ўлчовларидан биридир.фаолиятининг самарадорлик даражасининг оддий ўлчовларидан биридир. Шу билан бирга, дебиторлик қарзлари ва ТМЗни бошқаришнингШу билан бирга, дебиторлик қарзлари ва ТМЗни бошқаришнинг самарадорлик даражасини ўлчаш учун бошқа коэффицентлар ҳам ишлабсамарадорлик даражасини ўлчаш учун бошқа коэффицентлар ҳам ишлаб чиқилган. Бунда дебиторлик қарзлари пул маблағларига айлантирилганчиқилган. Бунда дебиторлик қарзлари пул маблағларига айлантирилган бўлиши, ТМЗ эса бизнесни молиялашга фойдаланилганга қадар сотилганбўлиши, ТМЗ эса бизнесни молиялашга фойдаланилганга қадар сотилган бўлиши лозим. Ушбу активларни бошқаришнинг самарадорлигини баҳолашбўлиши лозим. Ушбу активларни бошқаришнинг самарадорлигини баҳолаш учун бир қанча коэффицентлардан фойдаланиш мумкин. Булардан бириучун бир қанча коэффицентлардан фойдаланиш мумкин. Булардан бири дебиторлик қарзларининг айланиш коэффициентидир. Бу кўрсаткичдебиторлик қарзларининг айланиш коэффициентидир. Бу кўрсаткич қарзларни ундиришнинг ўртача даврини ифодалайди. қарзларни ундиришнинг ўртача даврини ифодалайди. Дебиторлик қарзларининг айланиш коэффициентиДебиторлик қарзларининг айланиш коэффициенти йил давомидайил давомида неча марта дебиторлик қарзлари олинганлигини кўрсатади. У соф тушумнингнеча марта дебиторлик қарзлари олинганлигини кўрсатади. У соф тушумнинг дебиторлик қарзларининг ўртача миқдорига бўлиш йўли билан ҳисобланади. дебиторлик қарзларининг ўртача миқдорига бўлиш йўли билан ҳисобланади.

марта сум гуртача арзларинин Дебиторлик Софтушум 08,5 2/) 156000 145000( 765050   Мазкур корхонада таҳлил қилинаётганМазкур корхонада таҳлил қилинаётган йилнинг бошланишидайилнинг бошланишида дебиторлик қарзи 145000 сўмни (ўтган йилдаги дебиторлик қарзларинингдебиторлик қарзи 145000 сўмни (ўтган йилдаги дебиторлик қарзларининг охирги қолдиғи) ва йил охирида 156000 сўмни ташкил қилди. Бу иккалаохирги қолдиғи) ва йил охирида 156000 сўмни ташкил қилди. Бу иккала қолдиқнинг оддий ўртаси (150500) ҳисоблашда махраж сифатидақолдиқнинг оддий ўртаси (150500) ҳисоблашда махраж сифатида фойдаланилмоқда. Бир йилдаги кунлар сонини дебиторлик қарзларинингфойдаланилмоқда. Бир йилдаги кунлар сонини дебиторлик қарзларининг айланма коэффициентига бўлиб, қарз ўндиришнинг ўртача давриниайланма коэффициентига бўлиб, қарз ўндиришнинг ўртача даврини ҳисоблашимиз мумкин. ҳисоблашимиз мумкин. Дебиторлик қарзларни ўндиришнинг ўртача давриДебиторлик қарзларни ўндиришнинг ўртача даври ни қанчани қанча қисқартирса шунча яхши. Қарзларимиз тез ўнадиган бўлади. Бозорқисқартирса шунча яхши. Қарзларимиз тез ўнадиган бўлади. Бозор муносабатлари шароитида бу муаммони ҳал қилиш ўта муҳим аҳамиятга эга.муносабатлари шароитида бу муаммони ҳал қилиш ўта муҳим аҳамиятга эга. Буни аниқлаш учун йилдаги кунлар сонини дебиторлик қарзларинингБуни аниқлаш учун йилдаги кунлар сонини дебиторлик қарзларининг айланиш коэффициентига бўлиб оламиз. Бунинг учун қуйидаги формладанайланиш коэффициентига бўлиб оламиз. Бунинг учун қуйидаги формладан фойдаланишни тавсия қиламизфойдаланишни тавсия қиламиз :: Қарзларни Қарзларни ўндиришнингўндиришнинг ўр ўр тача тача давридаври == Йил давомиЙил давоми -- даги кунлар даги кунлар сони (сони ( 365365 )) :: Дебиторлик қарзДебиторлик қарз -- ларининг айланишларининг айланиш коэффициентикоэффициенти Буни амалий маълумотларни қўллаган ҳолда ҳисолаб чиққанимиздаБуни амалий маълумотларни қўллаган ҳолда ҳисолаб чиққанимизда қуйидаги натижага эришдик.қуйидаги натижага эришдик. кун марта кун 9, 71 08,5 365  Булардан кўриниб турибдики, Булардан кўриниб турибдики, ҳисобот йилида “ҳисобот йилида “ ТуронТурон ” кўптормоқли” кўптормоқли корхинакорхина си дебиторлик қарзларни ўртача 5,08 марта ўндириб олганси дебиторлик қарзларни ўртача 5,08 марта ўндириб олган ёки ёки мазкур корхона ўз қарзини ўндириши учун, ўрта ҳисчобда, 72 кун керакмазкур корхона ўз қарзини ўндириши учун, ўрта ҳисчобда, 72 кун керак бўлган. Будан кўриниб турибдики, маҳсулотни сотиш санасидан кейинбўлган. Будан кўриниб турибдики, маҳсулотни сотиш санасидан кейин дебиторлик қарзларини ундириб олиш учун ўртача 72 кун керак бўлар экан. дебиторлик қарзларини ундириб олиш учун ўртача 72 кун керак бўлар экан. Товар моддий-заҳираларинингТовар моддий-заҳираларининг ( ( ТМЗТМЗ )) айланиш коэффициенти айланиш коэффициенти .. Корхонада ТМЗ миқдори қанча бўлиши керак? Бу нарса жуда кўп омилларКорхонада ТМЗ миқдори қанча бўлиши керак? Бу нарса жуда кўп омиллар бирикмасига боғлиқ, шу жумладан, корхонанинг фаолият кўрсатаётганбирикмасига боғлиқ, шу жумладан, корхонанинг фаолият кўрсатаётган соҳаси ва йил мавсуми ҳамсоҳаси ва йил мавсуми ҳам ушбу миқдорнинг ўзгаришига таъсир қилади. ушбу миқдорнинг ўзгаришига таъсир қилади.

Масалан, автомобил сотиш билан шуғулланувчи ва заҳирасида талайгинаМасалан, автомобил сотиш билан шуғулланувчи ва заҳирасида талайгина миқдорда автомобили бор дилер мавсум пайтида ТМЗ бўйича кучлимиқдорда автомобили бор дилер мавсум пайтида ТМЗ бўйича кучли позицияда бўлади, яъни бупозицияда бўлади, яъни бу тадбиркор ўзининг тадбиркор ўзининг ТМЗ жуда кўп бўлишини ТМЗ жуда кўп бўлишини хоҳлайди. Талаб сусайган пайтда худди ушанча миқдордаги ТМЗнингхоҳлайди. Талаб сусайган пайтда худди ушанча миқдордаги ТМЗнинг заҳирада бўлиши эса, дилернинг молиявий ҳолати сустлигидан дарак беради.заҳирада бўлиши эса, дилернинг молиявий ҳолати сустлигидан дарак беради. Бунга бошқа мисолларни ҳам келтиришимиз мумкин.Бунга бошқа мисолларни ҳам келтиришимиз мумкин. ТМЗ қолдиғининг етарлилигини ўлчашни билиш учун ТМЗТМЗ қолдиғининг етарлилигини ўлчашни билиш учун ТМЗ айланувчанлигини аниқлашайланувчанлигини аниқлаш кифоя. Бунинг учун уни йил кифоя. Бунинг учун уни йил давомидаги сотилган маҳсулот ҳажми билан ҳисоблаб олишдавомидаги сотилган маҳсулот ҳажми билан ҳисоблаб олиш мумкин. Чиққан натижанинг турли давр кўрсаткичлари биланмумкин. Чиққан натижанинг турли давр кўрсаткичлари билан солиштирилиши биз таҳлил қилаётган масалага анчасолиштирилиши биз таҳлил қилаётган масалага анча ойдинлик киритади. Мазкур кўрсаткични аниқлаш учунойдинлик киритади. Мазкур кўрсаткични аниқлаш учун қйидаги формуладан фойдаланишни тавсия қиламиз:қйидаги формуладан фойдаланишни тавсия қиламиз: ТМЗнинг айланувТМЗнинг айланув -- чанлик коэффициентичанлик коэффициенти == Сотилган товарСотилган товар -- ларнинг ҳажмиларнинг ҳажми :: ТМЗнинг ўртачаТМЗнинг ўртача йиллик йиллик қийматиқиймати Таҳлил қилинаётган кўптормоқли корхонада бир йилда 535000 сўмликТаҳлил қилинаётган кўптормоқли корхонада бир йилда 535000 сўмлик маҳсулот сотилган. ТМЗнинг айланишмаҳсулот сотилган. ТМЗнинг айланиш тезлигини тезлигини аниқлаш учун бу сумма аниқлаш учун бу сумма ТМЗнинг ўртача йиллик миқдорига, яъни 182500 сўмга (ТМЗнинг ўртача йиллик миқдорига, яъни 182500 сўмга ( ҳисобот ҳисобот йилинингйилининг бошида ТМЗ бошида ТМЗ қолдиғи қолдиғи 185000 сўмга тенг бўлган, плюс 185000 сўмга тенг бўлган, плюс ҳисоботҳисобот йилининг йилининг охирида 180000 сўмга тенг бўлган, иккаласининг суммаси 2 га бўлингандаохирида 180000 сўмга тенг бўлган, иккаласининг суммаси 2 га бўлинганда 18251825 00 0 сўм аниқланган0 сўм аниқланган ) бўлинади. ) бўлинади. 9,2 182500 535000   сум ачамикдори ТМЗнингурт архи варлартанн сотилганто Шундай қилиб, ТМЗнинг айланиш коэффициенти 2,9 га тенг. БунингШундай қилиб, ТМЗнинг айланиш коэффициенти 2,9 га тенг. Бунинг мазмуни шуки, йил давомида ТМЗ тахминан 3 марта сотилган ва сотибмазмуни шуки, йил давомида ТМЗ тахминан 3 марта сотилган ва сотиб олинган. Агар ишлаб чиқариш корхонаси бўлса, шу аниқланган рақамгаолинган. Агар ишлаб чиқариш корхонаси бўлса, шу аниқланган рақамга нисбатан бир йилди уч марта кўп маҳслот ишлаб чиқарган.нисбатан бир йилди уч марта кўп маҳслот ишлаб чиқарган. ТМЗни таҳлил қилишда қўлланиладиган муҳим кўрсаткичлардан бириТМЗни таҳлил қилишда қўлланиладиган муҳим кўрсаткичлардан бири ТМЗнингТМЗнинг сотулгунча бўлган ўрт сотулгунча бўлган ўрт ача давомийлигиача давомийлиги дир. Ушбу кўрсаткичнидир. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун аниқлаш учун ҳисобот давридаги кунлар сонини ТМЗнинг айланувчанлик ҳисобот давридаги кунлар сонини ТМЗнинг айланувчанлик

коэффициентига бўлиш кифоя. Ушбу кўрсаткични ҳкоэффициентига бўлиш кифоя. Ушбу кўрсаткични ҳ исоблаш формуласиисоблаш формуласи қуйидагича:қуйидагича: ТМЗнингТМЗнинг сотулгунча сотулгунча бўлган ўртбўлган ўрт ача ача давомийлигидавомийлиги == Ҳисобот Ҳисобот давридаги давридаги кунлар соникунлар сони :: ТМЗнингТМЗнинг айланувчанликайланувчанлик коэффициентиикоэффициентии Бунинг миқдори таҳлил қилинаётган корхонади қуйидаги миқдоргаБунинг миқдори таҳлил қилинаётган корхонади қуйидаги миқдорга тенг бўлган.тенг бўлган. кун марта кун 9, 125 9,2 365  Демак, Демак, ““ Турон»Турон» кўптормоқли кўптормоқли хусусий корхонасида сотувгача ТМЗ хусусий корхонасида сотувгача ТМЗ ўртача 125,9 кун сақланган. Бунинг мазмуни шулки, ТМЗ га қўйилган пулўртача 125,9 кун сақланган. Бунинг мазмуни шулки, ТМЗ га қўйилган пул маблағлари яна пул маблағи бўлиб келгунча ўртача 125,9 кунмаблағлари яна пул маблағи бўлиб келгунча ўртача 125,9 кун керак бўлган. керак бўлган. Таҳлил жараёнида аниқланган эдики, харидорларнинг қарзини тўлашТаҳлил жараёнида аниқланган эдики, харидорларнинг қарзини тўлаш ўртача даври 72 кун кун эди. ТМЗни сотиб олиш, сотиш ва пул маблағларигаўртача даври 72 кун кун эди. ТМЗни сотиб олиш, сотиш ва пул маблағларига айлантириш ўртасидаги даврларни ҳисобга оладиган бўлсак, бу давр янадаайлантириш ўртасидаги даврларни ҳисобга оладиган бўлсак, бу давр янада узунроқ бўлади, яъни ўртача 197,9 кунни (125,9+72) ташкил қилади. узунроқ бўлади, яъни ўртача 197,9 кунни (125,9+72) ташкил қилади. Айланма маблағлрнинг айланувчанлик коэффициенти Айланма маблағлрнинг айланувчанлик коэффициенти ҳамҳам корхоналар самарадорлигини ифодалашда муҳим аҳамиятгакорхоналар самарадорлигини ифодалашда муҳим аҳамиятга эга. Ушбу кўрсаткич компания учун (сотиш орқали) молияэга. Ушбу кўрсаткич компания учун (сотиш орқали) молия келишининг бошланғич манбаи бўлган мижозлар вакелишининг бошланғич манбаи бўлган мижозлар ва компанияни бошқаришда фойдаланиладиган иқтисодийкомпанияни бошқаришда фойдаланиладиган иқтисодий ресурслардан айланма активлар ўртасидаги муносабатниресурслардан айланма активлар ўртасидаги муносабатни характерлайди. Айланма активлар айланувчанлиги софхарактерлайди. Айланма активлар айланувчанлиги соф тушум ҳажмини айланма активларининг умумий ўртачатушум ҳажмини айланма активларининг умумий ўртача қийматига бўлиш йўли билан ҳисобланади. қийматига бўлиш йўли билан ҳисобланади. Айланма маблағлрнинг Айланма маблағлрнинг айланувчанлик айланувчанлик коэффициентикоэффициенти == Ҳисобот Ҳисобот давридаги давридаги соф соф тушум ҳажмитушум ҳажми :: Айланма активларАйланма активлар -- ининг умумий ининг умумий ўртача қийматиўртача қиймати

Ушбу формулага таҳлил қилинаётган корхона бўйича амалийУшбу формулага таҳлил қилинаётган корхона бўйича амалий маълумотларни қўллаб ечадиган бўлсак, қуйидаги кўрсаткичларга эгамаълумотларни қўллаб ечадиган бўлсак, қуйидаги кўрсаткичларга эга бўламиз:бўламиз: марта активлар айланма Жами тушум соф 95,1 2/ 405800 380000 765050 . . .    Шундай қилиб, Шундай қилиб, ҳисобот йилида мазкур таҳлил қилинаётганҳисобот йилида мазкур таҳлил қилинаётган корхонада корхонада айланма активларининг ҳар бир сўмигаайланма активларининг ҳар бир сўмига 1,95 сўм 1,95 сўм сотилган маҳсулот ҳажми сотилган маҳсулот ҳажми тўғри келган.тўғри келган. Ёки мазкур корхонанинг айланма маблағлари бир йилда 1,15 Ёки мазкур корхонанинг айланма маблағлари бир йилда 1,15 марта айланган. Айланма активлар айланувчанлиги коэффициенти қанчаликмарта айланган. Айланма активлар айланувчанлиги коэффициенти қанчалик катта бўлса, мижозлардан келаётган суммалар шунчалик кўп бўлади.катта бўлса, мижозлардан келаётган суммалар шунчалик кўп бўлади. Шу Шу туфайли корхона раҳбари айланма маблағларнинг айланувчанликтуфайли корхона раҳбари айланма маблағларнинг айланувчанлик коэффициентини кўпайтириш чораларини кўришлари лозим бўлади.коэффициентини кўпайтириш чораларини кўришлари лозим бўлади. 7- жадвал7- жадвал “Турон» кўптормо“Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий коэффициентлардан ишчанликбўйича молиявий коэффициентлардан ишчанлик фаоллигини ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳолатифаоллигини ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳолати №№ КўрсаткичларКўрсаткичлар ЎтганЎтган йилдайилда ҲисоботҲисобот йилидайилида ФарқиФарқи ( ( +,-+,- )) ЎзгаришЎзгариш суръати,суръати, %% 1. 1. Соф тСоф т ушумушум 2252895,62252895,6 2424361,02424361,0 +171465,4+171465,4 107,6107,6 2.2. Барча активларнингБарча активларнинг ўртача қийматиўртача қиймати 389837,2389837,2 445873,2445873,2 +56036,0+56036,0 114,4114,4 3.3. АктивларАктивлар самарадорлигисамарадорлиги коэффициенти (коэффициенти ( 1қ :1қ : 2.қ2.қ )) 5,7795,779 5,4375,437 - 0,342- 0,342 94,194,1 ДебиторликДебиторлик қарзларининг ўртачақарзларининг ўртача қийматиқиймати 56298,756298,7 64391,164391,1 +8092,4+8092,4 114,4114,4 5.5. ДебиторликДебиторлик қарзларининг айланишқарзларининг айланиш коэффициенти (1қ : 4қ)коэффициенти (1қ : 4қ) 40,0240,02 37,6537,65 -2,37-2,37 94,194,1

6.6. ҚарзларниҚарзларни ундиришнинг ўртачаундиришнинг ўртача даври (365 : 5қ)даври (365 : 5қ) 9,19,1 9,79,7 +0,6+0,6 106,6106,6 7.7. ТМЗнинг ўртачаТМЗнинг ўртача қийматиқиймати 61965,061965,0 75684,475684,4 +13719,4+13719,4 122,1122,1 8.8. ТМЗнингТМЗнинг айланувчанликайланувчанлик коэффициенти (1қ : 7қ)коэффициенти (1қ : 7қ) 36,436,4 32,032,0 -4,4-4,4 87,987,9 9.9. ТМЗнинг сотулгунчаТМЗнинг сотулгунча бўлган ўртачабўлган ўртача давомийлиги (365 : 7қ)давомийлиги (365 : 7қ) 10,010,0 11,411,4 +1,4+1,4 114,0114,0 10.10. Айланма активларнингАйланма активларнинг ўртача қийматиўртача қиймати 205636,3205636,3 229444,6229444,6 +23808,3+23808,3 111,6111,6 11.11. АйланмаАйланма маблағларнингмаблағларнинг айланувчанликайланувчанлик коэффициенти (1қ : 9қ)коэффициенти (1қ : 9қ) 11,011,0 10,610,6 - 0,4- 0,4 96,496,4 Манба:Манба: “Турон» кўптормо “Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнингбўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнинг ишланмасиишланмаси Ушбу жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики, корхонанинг ишУшбу жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики, корхонанинг иш фаоллигини ифодаловчи коэффициентлар ҳам унинг молиявий аҳволинифаоллигини ифодаловчи коэффициентлар ҳам унинг молиявий аҳволини баҳолашда муҳим аҳамиятга эга. Шу туфайли ушбу коэффициентларнингбаҳолашда муҳим аҳамиятга эга. Шу туфайли ушбу коэффициентларнинг ҳам миқдорлари аниқланиб тегишли қиёсий таҳлил ўтказилди. Таҳлилларҳам миқдорлари аниқланиб тегишли қиёсий таҳлил ўтказилди. Таҳлиллар кўрсатдики, мазкур корхонада активлар самарадорлиги ҳам ҳисобот йилидакўрсатдики, мазкур корхонада активлар самарадорлиги ҳам ҳисобот йилида ўтган йилга нисбатан 0,342 коэффициентга камайган. Боз устига дебиторликўтган йилга нисбатан 0,342 коэффициентга камайган. Боз устига дебиторлик коэффициенти ҳам бир мунча сустлашган. Унинг миқдори шу йилда 2,37коэффициенти ҳам бир мунча сустлашган. Унинг миқдори шу йилда 2,37 коэффициентга камайган. Қарзларни ундиришнинг ўртача даври ўтганкоэффициентга камайган. Қарзларни ундиришнинг ўртача даври ўтган йилдаги 9,1 кун ўрнига 9,7 кунга ошган. Бу ҳам умуман олганда,йилдаги 9,1 кун ўрнига 9,7 кунга ошган. Бу ҳам умуман олганда, самарадорликнинг пасаяётганлигидан далолат беради. ТМЗнингсамарадорликнинг пасаяётганлигидан далолат беради. ТМЗнинг айланувчанлик коэффициенти ҳам 4,4 мартага камайган бир пайтда,айланувчанлик коэффициенти ҳам 4,4 мартага камайган бир пайтда,

уларнинг сотувда бўлган ўртача давомийлиги 1,4 кунга ошган. Бууларнинг сотувда бўлган ўртача давомийлиги 1,4 кунга ошган. Бу кўрсаткичлар ҳам корхонанинг иш фаоллигида сусайиш, самарадолигидакўрсаткичлар ҳам корхонанинг иш фаоллигида сусайиш, самарадолигида пасайиш рўй берганлигидан далолат беради.пасайиш рўй берганлигидан далолат беради. Молиявий барқарорлик коэффициентлари, уларни аниқлаш ва Молиявий барқарорлик коэффициентлари, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари.таҳлил қилиш йўллари. Фирма ва компанияларда молиявий барқарорликни таъминлаш ўтаФирма ва компанияларда молиявий барқарорликни таъминлаш ўта муҳим аҳамиятга эга. Чунки хўжалик юритувчи субъектлар молияқиймуҳим аҳамиятга эга. Чунки хўжалик юритувчи субъектлар молияқий жиҳатдан барқарор ривожланмас экан, унинг банкротликка учраш эҳтимолижиҳатдан барқарор ривожланмас экан, унинг банкротликка учраш эҳтимоли жуда яқин бўлади. Эркин рақобат шароитида ҳар бир корхона етарлижуда яқин бўлади. Эркин рақобат шароитида ҳар бир корхона етарли даражада молиявий ва иқтисодий салоҳиятга эга бўлишолари лозимдир.даражада молиявий ва иқтисодий салоҳиятга эга бўлишолари лозимдир. Фирма ва компанияларнинг молиявий барқарорлигини ифодалаш учунФирма ва компанияларнинг молиявий барқарорлигини ифодалаш учун бир қанча кўрсаткичлардан фойдаланилади. Булар жумласига қуйидагиларнибир қанча кўрсаткичлардан фойдаланилади. Булар жумласига қуйидагиларни киритиш мумкин.киритиш мумкин. - - фимрма ва компанияларнинг тўлов қобилиятифимрма ва компанияларнинг тўлов қобилияти ;; - корхона ўз маблағларининг қарамлик коэффициенти, яъни- корхона ўз маблағларининг қарамлик коэффициенти, яъни қарздорликнинг хусусий капиталга нисбати;қарздорликнинг хусусий капиталга нисбати; - - активларнинг қарамлик коэффициенти, яъни мажбуриятларактивларнинг қарамлик коэффициенти, яъни мажбуриятлар суммасининг активларга нисбатисуммасининг активларга нисбати ;; - - фоизни қоплаш коэффициентифоизни қоплаш коэффициенти .. Фирма ва компанияларнинг тўлов қобилиятиФирма ва компанияларнинг тўлов қобилияти . Бу коэффициентлар. Бу коэффициентлар гуруҳи компания эгалари ва кредиторлар ўртасидаги таваккалчиликнинггуруҳи компания эгалари ва кредиторлар ўртасидаги таваккалчиликнинг қандай тақсимланганлигини кўрсатади. Маълумки, активлар ёки қарзқандай тақсимланганлигини кўрсатади. Маълумки, активлар ёки қарз ҳисобига ёки корхонанинг ўз маблағлари ҳисобига молиялаштирилганҳисобига ёки корхонанинг ўз маблағлари ҳисобига молиялаштирилган бўлиши мумкин. Шунинг учун бу коэффициентлар кредиторлар ва корхонагабўлиши мумкин. Шунинг учун бу коэффициентлар кредиторлар ва корхонага узоқ муддатли қўйилмалар қўйган инвесторларнинг ҳимояланганлигиниузоқ муддатли қўйилмалар қўйган инвесторларнинг ҳимояланганлигини тавсифлайди. Одатда, хўжалик юритувчи субъектларнинг тўлов қобилиятитавсифлайди. Одатда, хўжалик юритувчи субъектларнинг тўлов қобилияти

барча қарзларни (Қарзлар)барча қарзларни (Қарзлар) маблағларига солиштириш йўли билан маблағларига солиштириш йўли билан аниқланади:аниқланади: Корхонанинг тўлов Корхонанинг тўлов қобиляти қобиляти коэффициентикоэффициенти == Корхонанинг тўланиКорхонанинг тўлани -- ши мумкун бўлган ши мумкун бўлган мабламабла ғлари ҳғлари ҳ ажмиажми :: Корхонанинг Корхонанинг барча қарзларибарча қарзлари қийматиқиймати Ушбу коэффициентнинг миқдори 1 дан катта бўлмоғи лозим. АгарУшбу коэффициентнинг миқдори 1 дан катта бўлмоғи лозим. Агар шунга эришса корхона тўловга қодир бўлиши мумкин.шунга эришса корхона тўловга қодир бўлиши мумкин. Бу ерда корхонанинг барча қарзларига нафақат жорий мажбуриятлар,Бу ерда корхонанинг барча қарзларига нафақат жорий мажбуриятлар, балки узоқ муддатли қарзлар ҳам киради. Нинг тўланиши мумкин бўлганбалки узоқ муддатли қарзлар ҳам киради. Нинг тўланиши мумкин бўлган маблағларига барча жорий активларни ва узоқ муддатли активларни ҳаммаблағларига барча жорий активларни ва узоқ муддатли активларни ҳам киритишимиз мумкин бўлади.киритишимиз мумкин бўлади. Қарздорликнинг хусуси капиталга нисбатиҚарздорликнинг хусуси капиталга нисбати . Бу нисбат қарзлар олиш. Бу нисбат қарзлар олиш ва янги акциялар чиқариш йўли билан аралаш молиялашни улчайди.ва янги акциялар чиқариш йўли билан аралаш молиялашни улчайди. Қарздорликнинг хусусий капиталга нисбати 1:1 бўлса, олинган қарзларнингҚарздорликнинг хусусий капиталга нисбати 1:1 бўлса, олинган қарзларнинг ҳар 1 сўмига янги чиқарилагн акцияларнинг 1 сўми тўғри келишиниҳар 1 сўмига янги чиқарилагн акцияларнинг 1 сўми тўғри келишини кўрсатади. Биз таҳлил қилаётган “Турон» кўптормоқли хусусий корхонадакўрсатади. Биз таҳлил қилаётган “Турон» кўптормоқли хусусий корхонада ушбу кўрсаткичнинг миқдори қуйидагича: ушбу кўрсаткичнинг миқдори қуйидагича: 1: 93,0 346050 322000 .   итал Хусусийкап суммаси ар Мажбуриятл Бу ҳолда, Бу ҳолда, ““ Турон»Турон» кўптормоқли хусусий корхона кўптормоқли хусусий корхона нинг хусусийнинг хусусий капиталининг ҳар 1 сўми 0,93 сўмлик мажбуриятга эга. Модомики, букапиталининг ҳар 1 сўми 0,93 сўмлик мажбуриятга эга. Модомики, бу муносабат 1:1 га яқин экан, биз корхона юқори левереджга эга дейишимизмуносабат 1:1 га яқин экан, биз корхона юқори левереджга эга дейишимиз мумкин. Бу таҳлил натижасидан кўриниб турибдики, мазкур корхона учн янамумкин. Бу таҳлил натижасидан кўриниб турибдики, мазкур корхона учн яна қарз олиш бироз мураккаб бўлади. қарз олиш бироз мураккаб бўлади. Мажбуриятлар суммасининг активларга нисбатиМажбуриятлар суммасининг активларга нисбати . Бу нисбат. Бу нисбат кредиторлар томонидан берилган активлар суммасини, ҳамда левереджкредиторлар томонидан берилган активлар суммасини, ҳамда левередж даражасини (ҳажмини) аниқлаш учун ишлатилади. Бу даражасини (ҳажмини) аниқлаш учун ишлатилади. Бу ““ Турон»Турон» кўптормоқли кўптормоқли хусусий корхонахусусий корхона сида қуйидаги натижага эга бўлинди:сида қуйидаги натижага эга бўлинди: %2, 48 482,0 668050 322000 . .    суммаси Активлар суммаси ар Мажбуриятл

Шундай қилиб, Типикалнинг 48,2 % активлари қарзлар ҳисобигаШундай қилиб, Типикалнинг 48,2 % активлари қарзлар ҳисобига молиялаштирилади. Бу ҳолмолиялаштирилади. Бу ҳол кўрсатадики, “ кўрсатадики, “ Турон»Турон» кўптормоқли хусусий кўптормоқли хусусий корхонакорхона нинг левереджи яхши. нинг левереджи яхши. Фоизни қоплаш коэффициентиФоизни қоплаш коэффициенти . Қарз муносабатлари ва капиталнинг. Қарз муносабатлари ва капиталнинг якуний коэффициенти корхонанинг фоизлар бўйича ўз тўловларини амалгаякуний коэффициенти корхонанинг фоизлар бўйича ўз тўловларини амалга ошириш қобилиятини улчайди. Бу коэффициент фирма ва компанияларнингошириш қобилиятини улчайди. Бу коэффициент фирма ва компанияларнинг соф фойдадан олинган ресурсларидан фойдаланиб, неча марта фоизларнисоф фойдадан олинган ресурсларидан фойдаланиб, неча марта фоизларни тўлай олишни кўрсатади. Шубҳасиз, бу сон қанча катта бўлса, шунча яхши.тўлай олишни кўрсатади. Шубҳасиз, бу сон қанча катта бўлса, шунча яхши. Фоизларни қоплаш коэффициенти фоиз ва солиқлар тўлагунга қадар бўлганФоизларни қоплаш коэффициенти фоиз ва солиқлар тўлагунга қадар бўлган соф фойдани (соф фойда+фоиз кўринишидаги харажатлар+солиқлар) фоизсоф фойдани (соф фойда+фоиз кўринишидаги харажатлар+солиқлар) фоиз кўринишидаги харажатларга бўлиш йўли билан ҳисобланади. кўринишидаги харажатларга бўлиш йўли билан ҳисобланади. “Турон» кўптормоқли хусусий корхонанинг фоизи ва солиқлар“Турон» кўптормоқли хусусий корхонанинг фоизи ва солиқлар тўлангунга қадар бўлган соф фойда суммаси 105446 ни (47750+16250+41446)тўлангунга қадар бўлган соф фойда суммаси 105446 ни (47750+16250+41446) ташкил қилди. Бу ҳолда мазкур корхонанинг фоизни қоплаш коэффициентиташкил қилди. Бу ҳолда мазкур корхонанинг фоизни қоплаш коэффициенти қуйидагича аниқланади:қуйидагича аниқланади:марта харажатлар ги куринишида Фоиз фойда соф булган кадар тулангунга соликлар ва Фоиз 49,6 16250 105446 . . . . . . . . .   Шундай қилиб, корхона фоизларни 6,49 марта тўлаши мумкин экан. БуШундай қилиб, корхона фоизларни 6,49 марта тўлаши мумкин экан. Бу кўрсаткич умуман олганда ижобий бўлиб ҳисобланади. Янада тўғрироқкўрсаткич умуман олганда ижобий бўлиб ҳисобланади. Янада тўғрироқ хулоса чиқариш учун ушбу кўрсаткичнинг миқдорини ўтган йилгихулоса чиқариш учун ушбу кўрсаткичнинг миқдорини ўтган йилги кўрсаткичларга ва бошқа корхоналар кўрсаткичларига таққослаш мумкин.кўрсаткичларга ва бошқа корхоналар кўрсаткичларига таққослаш мумкин. Барча кўрсаткичлар ҳақида умумий хулоса чиқариш учун уларниБарча кўрсаткичлар ҳақида умумий хулоса чиқариш учун уларни амалий маълумотларни қўллаб ҳисоб-китоб олиб боришни, улар асосидаамалий маълумотларни қўллаб ҳисоб-китоб олиб боришни, улар асосида комплекс кўрсаткичнинг миқдорини аниқлашни ташкил қилиш мумкин.комплекс кўрсаткичнинг миқдорини аниқлашни ташкил қилиш мумкин. Бунинг учун қуйидаги жадвални тузиш тавсия қилинади (8-жадвал).Бунинг учун қуйидаги жадвални тузиш тавсия қилинади (8-жадвал). 8.- жадвал8.- жадвал “Турон» кўптормо“Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий коэффициентларидан молиявийбўйича молиявий коэффициентларидан молиявий барқарорликни ифодаловчи кўрсаткичларининг ҳолатибарқарорликни ифодаловчи кўрсаткичларининг ҳолати

№№ КўрсаткичларКўрсаткичлар ЎтганЎтган йилдайилда ҲисоботҲисобот йилидайилида ФарқиФарқи ( ( +,-+,- )) ЎзгаришЎзгариш суръати,суръати, %% 1.1. Тўланиши мумкинТўланиши мумкин бўлган жами маблағларбўлган жами маблағлар (жорий активлар)(жорий активлар) ўртача қийматиўртача қиймати 200421,5200421,5 229445,6229445,6 +29023,1+29023,1 2.2. Барча қарзларнингБарча қарзларнинг ўртача қийматиўртача қиймати 143408,3143408,3 160836,4160836,4 +17428,1+17428,1 3.3. Корхонанинг тўловКорхонанинг тўлов қобилиятиқобилияти коэффициенти (коэффициенти ( 3.1қ :3.1қ : 3.2қ3.2қ )) 1,3981,398 1,4271,427 +0,029+0,029 Ўз маблағлариЎз маблағлари (хусусий капитал(хусусий капитал )) 263171,1263171,1 306902,6306902,6 +43731,5+43731,5 5.5. ҚарздорларнингҚарздорларнинг хусусий капхусусий кап италгаиталга нисбати коэффициентинисбати коэффициенти (1.2қ : 3.4қ)(1.2қ : 3.4қ) 0,510,51 0,610,61 +0,10+0,10 6.6. Активлар суммасиАктивлар суммаси 397539,4397539,4 497207,0497207,0 +96667,6+96667,6 7.7. МажбуриятларнингМажбуриятларнинг активларга нисбатиактивларга нисбати коэффициенти (коэффициенти ( 1.2қ :1.2қ : 3.6қ3.6қ )) 0,3380,338 0,3790,379 +0,041+0,041 8.8. Фоиз ва солиқФоиз ва солиқ тўлангунга қадарги софтўлангунга қадарги соф фойдафойда 44851,244851,2 49351,149351,1 +4499,9+4499,9 9.9. Фоиз кўринишидагиФоиз кўринишидаги харажатлархаражатлар 13122,313122,3 14183,314183,3 +1061,0+1061,0 10.10. Фоизни қоплашФоизни қоплаш коэффициенти (коэффициенти ( 3.8қ :3.8қ : 3.9қ3.9қ )) 3,423,42 3,483,48 +0,06+0,06

Манба:Манба: “Турон» кўптормо “Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнингбўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнинг ишланмасиишланмаси Бундай ҳолатларнинг натижаси корхонанинг молиявийБундай ҳолатларнинг натижаси корхонанинг молиявий барқарорлигида намоён бўлади. Буларнинг қиёсий таҳлили кўсатишича,барқарорлигида намоён бўлади. Буларнинг қиёсий таҳлили кўсатишича, корхонанинг тўлов қобилияти ўтган йилдаги 1,398 коэффициент ўрнига 1,427корхонанинг тўлов қобилияти ўтган йилдаги 1,398 коэффициент ўрнига 1,427 коэффициентгача ошган. Бунга, албатта бир қанча омиллар таъсир қилганкоэффициентгача ошган. Бунга, албатта бир қанча омиллар таъсир қилган бўлиши мумкин. Корхонанинг қарздорлиги унинг ўз маблағларига нисбатанбўлиши мумкин. Корхонанинг қарздорлиги унинг ўз маблағларига нисбатан ҳам кўплигида намоён бўлмоқда. Қарздорларнинг хусусий капиталгаҳам кўплигида намоён бўлмоқда. Қарздорларнинг хусусий капиталга нисбатини ифодаловчи коэффициент ўтган йилда 0,51 бўлган бўлса, ҳисоботнисбатини ифодаловчи коэффициент ўтган йилда 0,51 бўлган бўлса, ҳисобот йилида 0,61 гача ошган. Бу ўтган йилга нисбатан 0,10 коэффициентга юқорийилида 0,61 гача ошган. Бу ўтган йилга нисбатан 0,10 коэффициентга юқори дегани. Бу кўрсатадики корхонанинг қаздорлиги ўз маблағларига нисбатандегани. Бу кўрсатадики корхонанинг қаздорлиги ўз маблағларига нисбатан тезроқ ўсиб бормоқда. Албатта бозор муносабатлари такомиллашган саритезроқ ўсиб бормоқда. Албатта бозор муносабатлари такомиллашган сари қарзлар ўз маблағлари ҳисобидан эмас, балки четдан жалб қилинганқарзлар ўз маблағлари ҳисобидан эмас, балки четдан жалб қилинган маблағлар ҳисобидан қопланишлари мумкин. Бунга ҳам бир қанча омиллармаблағлар ҳисобидан қопланишлари мумкин. Бунга ҳам бир қанча омиллар таъсир қилган бўлиши мумкин, чунки қарздорнинг хусусий капиталгатаъсир қилган бўлиши мумкин, чунки қарздорнинг хусусий капиталга нисбатан коэффициенти ошганлиги бир қарашда аниқ хулоса чиқариш учуннисбатан коэффициенти ошганлиги бир қарашда аниқ хулоса чиқариш учун асос бўла олмайди.асос бўла олмайди. Корхонада молиявий ҳолатнинг яхшиланаётганлигидан яна бир далилКорхонада молиявий ҳолатнинг яхшиланаётганлигидан яна бир далил ундаги фоизни қоплаш коэффициентининг ошаётганлигидир. Бу кўрсаткичундаги фоизни қоплаш коэффициентининг ошаётганлигидир. Бу кўрсаткич ўтган йилда 3,42 коэффициенти ташкил қилган бўлса, жорий йилга келибўтган йилда 3,42 коэффициенти ташкил қилган бўлса, жорий йилга келиб унинг миқдори 3,48 коэффициентгача ошди.унинг миқдори 3,48 коэффициентгача ошди. Фирма ва компанияларнинг рентабелликФирма ва компанияларнинг рентабеллик коэффициентлари, коэффициентлари, уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари.уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари.

Бу коэффициент гуруҳи компания йилдан-йилга ўз фаолиятиниБу коэффициент гуруҳи компания йилдан-йилга ўз фаолиятини фойдалилик нуқтаи назаридан қандай ташкил қилагнлигини кўрсатади.фойдалилик нуқтаи назаридан қандай ташкил қилагнлигини кўрсатади. Мазкур гуруҳга қйидаги кўрсаткичларни киритиш мумкин:Мазкур гуруҳга қйидаги кўрсаткичларни киритиш мумкин: - рентабеллик коэффициенти (маржина рентабеллик);- рентабеллик коэффициенти (маржина рентабеллик); - активлар рентабеллиги;- активлар рентабеллиги; - - ўз ўз маблағларимаблағлари нинг даромадлилик коэффициентининг даромадлилик коэффициенти ;; Соф маржа ёки Соф маржа ёки рентабеллик коэффициентирентабеллик коэффициенти корхонанинг йил корхонанинг йил давомидаги фаолиятининг қай даражада мувоффақиятли эканлигинидавомидаги фаолиятининг қай даражада мувоффақиятли эканлигини кўрсатади. Корхонада йилилк соф маржинал фойдаси 47750 сўмни ташкилкўрсатади. Корхонада йилилк соф маржинал фойдаси 47750 сўмни ташкил қилган. Соф реализация 765050 сўмни ташкил қилган. Шундай қилиб,қилган. Соф реализация 765050 сўмни ташкил қилган. Шундай қилиб, корхона даромади 47750 сўм 765050 сўмлик сотилган маҳсулотга тенг келганкорхона даромади 47750 сўм 765050 сўмлик сотилган маҳсулотга тенг келган ёки бунинг нисбий миқдори 6,2 %ни ташкил қилади. ёки бунинг нисбий миқдори 6,2 %ни ташкил қилади. %2,6 765050 47750 . . .   реализация Соф фойда маржинал Соф Бу жорий йилда ҳар 1 сўм сотилган товарларга компания натижадаБу жорий йилда ҳар 1 сўм сотилган товарларга компания натижада 0,0, 00 62 сўм фойда олганлигини кўрсатади. Мазкур кўрсаткичнинг ўзгариши62 сўм фойда олганлигини кўрсатади. Мазкур кўрсаткичнинг ўзгариши компаниянинг рентабеллик коэффициентининг йилдан-йилга ёки бошқакомпаниянинг рентабеллик коэффициентининг йилдан-йилга ёки бошқа компаниякомпания кўрсаткичига нисбатан қандай аҳволда эканлигини кўрсатади. кўрсаткичига нисбатан қандай аҳволда эканлигини кўрсатади. Буларга кўрсаткичлар миқдорини солиштириш йўли билан эришилади. Буларга кўрсаткичлар миқдорини солиштириш йўли билан эришилади. Ўтган йили мазкур корхонанинг соф маржинал фойдаси ёки даромадиЎтган йили мазкур корхонанинг соф маржинал фойдаси ёки даромади 40500 сўмни ташкил қилган бир пайтда сотилган маҳсулот ҳажми 72500040500 сўмни ташкил қилган бир пайтда сотилган маҳсулот ҳажми 725000 сўмни ташкил қилган. Ўтган йилдаги рентабеллик коэффициенти 5,6 %нисўмни ташкил қилган. Ўтган йилдаги рентабеллик коэффициенти 5,6 %ни ташкил қилган. Буни жорий йил билан солиштирадиган бўлсак, жорий йилдаташкил қилган. Буни жорий йил билан солиштирадиган бўлсак, жорий йилда ўтган йилга нисбатан бир мунча (0,6 = 6,2 – 5,6) ўсганлигини кўрамиз.ўтган йилга нисбатан бир мунча (0,6 = 6,2 – 5,6) ўсганлигини кўрамиз. %6,5 725000 40500 . . .   реализация Соф фойда маржинал Соф Активлар рентабеллиги Активлар рентабеллиги ҳам бозор муносабатлари шароитида мҳимҳам бозор муносабатлари шароитида мҳим аҳамиятга эга. Ушбу кўрсаткич ҳар бир сўм активлар бир йилда қанча фойдааҳамиятга эга. Ушбу кўрсаткич ҳар бир сўм активлар бир йилда қанча фойда бераётганлигини ифодалайди. Ушбу кўрсаткич ўрганилаётган активларбераётганлигини ифодалайди. Ушбу кўрсаткич ўрганилаётган активлар ҳажми ва соф фойда ўртасидаги муносабатнинг қай аҳволда эканлигиданҳажми ва соф фойда ўртасидаги муносабатнинг қай аҳволда эканлигидан далолат беради. Активларнинг рентабеллиги коэффициентини ҳисоблашдалолат беради. Активларнинг рентабеллиги коэффициентини ҳисоблаш

йўлларидан бири соф фойдани активларнинг умумий ҳажмига бўлиш йўлийўлларидан бири соф фойдани активларнинг умумий ҳажмига бўлиш йўли билан ҳисобланади. билан ҳисобланади. 099,0 0, 497207 1, 49351 . .   активлар Барча фойда Соф Ушбу кўрсаткичнинг миқдори шундан далолат берадики, мазкурУшбу кўрсаткичнинг миқдори шундан далолат берадики, мазкур корхонада ҳар 1 сўм активга 0,071 сўм соф фойда ишлаб топилган. корхонада ҳар 1 сўм активга 0,071 сўм соф фойда ишлаб топилган. Ўз маблағларининг рентабеллик коэффициентиЎз маблағларининг рентабеллик коэффициенти корхонада пул корхонада пул маблағларининг қандай ишлаётганлигини ифодалайди. Бу акциялармаблағларининг қандай ишлаётганлигини ифодалайди. Бу акциялар қийматини баҳолашда инвесторлар фойдаланадиган ва анча кенг тарқалганқийматини баҳолашда инвесторлар фойдаланадиган ва анча кенг тарқалган кўрсаткичлародан бири ҳисобланади. Бу кўрсаткич қиммабаҳо қоғозларкўрсаткичлародан бири ҳисобланади. Бу кўрсаткич қиммабаҳо қоғозлар бозорида харидорлар ва сотувчиларга тўғри йўлни танлашга, қайси корхонабозорида харидорлар ва сотувчиларга тўғри йўлни танлашга, қайси корхона акциясини сотиб олишга қарор қабул қилиш йўлларини кўрсатади. Кўпакциясини сотиб олишга қарор қабул қилиш йўлларини кўрсатади. Кўп ҳолларда инвесторлар ўзларининг бозор баҳоларида инвестиция қилиш ёкиҳолларда инвесторлар ўзларининг бозор баҳоларида инвестиция қилиш ёки маълум бир муддат кутиб туриш борасидаги шахсий қарорларини қабулмаълум бир муддат кутиб туриш борасидаги шахсий қарорларини қабул қилишга ҳаракат қиладилар. Бунда айнан шу кўрсаткичнинг миқдори муҳимқилишга ҳаракат қиладилар. Бунда айнан шу кўрсаткичнинг миқдори муҳим рол ўйнайди. Кўпчилик инвесторлар аниқ компаниялар капиталирол ўйнайди. Кўпчилик инвесторлар аниқ компаниялар капитали даромадлилиги коэффициентини таҳлил қиладилар. Капиталнинг (ўздаромадлилиги коэффициентини таҳлил қиладилар. Капиталнинг (ўз маблағларининг) рентабеллик коэффициенти соф фойдани ўз маблағларимаблағларининг) рентабеллик коэффициенти соф фойдани ўз маблағлари суммасига бўлиш йўли билан аниқланади. Бунинг учун қуйидаги формуладансуммасига бўлиш йўли билан аниқланади. Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мумкин:фойдаланиш мумкин: 161,0 6, 306902 1, 49351 . .   капитали Уз фойда Соф Ушбу кўрсаткичнинг миқдори корхонанинг Ушбу кўрсаткичнинг миқдори корхонанинг 1 сўм 1 сўм ўз маблағлариўз маблағлари тўғри тўғри келадиган фойдаси 0,161 сўмкеладиган фойдаси 0,161 сўм ни ташкил қилади.ни ташкил қилади. Бу ҳар бир сўм ўз Бу ҳар бир сўм ўз маблағларининг шу миқдорда фойда келтираётганлигидан далолат беради.маблағларининг шу миқдорда фойда келтираётганлигидан далолат беради. Бир акция рентабеллик коэффициенти Бир акция рентабеллик коэффициенти ҳам бозор муносабатлариҳам бозор муносабатлари шароитида мҳим аҳамиятга эга. Бунда молиявий бозоршароитида мҳим аҳамиятга эга. Бунда молиявий бозор нингнинг ривожлан ривожлан ишииши бб илан илан ушбу кўрсаткичнинг аҳамияти янада ошиб бораверади. Ушбуушбу кўрсаткичнинг аҳамияти янада ошиб бораверади. Ушбу

кўрсаткичнинг миқдори битта акцияга тўғри келувчи соф фойда миқдориникўрсаткичнинг миқдори битта акцияга тўғри келувчи соф фойда миқдорини ифодалайди. Бу коэффициент компаниянингш дивиденд тўлаш ваифодалайди. Бу коэффициент компаниянингш дивиденд тўлаш ва ривожланиш қобилиятини аниқлашда қўлланилади. Битта акцияга тўғриривожланиш қобилиятини аниқлашда қўлланилади. Битта акцияга тўғри келадиган фойда ёки акция рентабеллиги соф фойдани (имтиёзли акциягакеладиган фойда ёки акция рентабеллиги соф фойдани (имтиёзли акцияга тўланадиган дивидендларни айириб, агар улар мавжуд бўлса) муомаладагитўланадиган дивидендларни айириб, агар улар мавжуд бўлса) муомаладаги акцияларнинг ўртача сонига бўлиш йўли билан ҳисобланади. акцияларнинг ўртача сонига бўлиш йўли билан ҳисобланади. Бунинг учунБунинг учун қйидаги формуладан фойдаланишни тавсия қиламиз:қйидаги формуладан фойдаланишни тавсия қиламиз:акция сони тортилган уртача нг акцияларни оддий и Муомаладаг фойда Соф 23,4 11643 1, 49351 . . . . .   Юқорида келтирилганЮқорида келтирилган битта битта акцияга тўғри келадиган фойданинг акцияга тўғри келадиган фойданинг ҳисоб-китоби оддий таркибли капиталга эга бўлган компаниялар томониданҳисоб-китоби оддий таркибли капиталга эга бўлган компаниялар томонидан ишлатилади.ишлатилади. Таҳлил қилинаётган йилнинг бошида корхона 14700 дона муомаладагиТаҳлил қилинаётган йилнинг бошида корхона 14700 дона муомаладаги акцияга эга бўлган. акцияга эга бўлган. Жорий йилнинг 1 июлида компания 500 акцияни сотган.Жорий йилнинг 1 июлида компания 500 акцияни сотган. Бу қўшимча акциялар муомалада олти ой бўлди. Муомаладаги акцияларнингБу қўшимча акциялар муомалада олти ой бўлди. Муомаладаги акцияларнинг ўртача сонини ҳисоблаш учун, йил давомида акцияларнинг ҳар бирўртача сонини ҳисоблаш учун, йил давомида акцияларнинг ҳар бир чиқарилишини акциялар муомалада бўлган даврга кўпайтириб ва сўнграчиқарилишини акциялар муомалада бўлган даврга кўпайтириб ва сўнгра олинган маълумотларни қўшиш керак. олинган маълумотларни қўшиш керак. йил бошида = 1йил бошида = 1 12351235 акция акция йил давомида сотилган акция = йил давомида сотилган акция = 816816 акция акция йил охирида = 1йил охирида = 1 2020 55 1 акция1 акция Ўртача сони ((11235+12051) / 2) = 11643 муомаладаги акцияЎртача сони ((11235+12051) / 2) = 11643 муомаладаги акция Акцияга тўғри келадиган фойдани ҳисоблаганда, юқорида келтирилганАкцияга тўғри келадиган фойдани ҳисоблаганда, юқорида келтирилган формуладан кўриниб турибдики, ҳар бир акцияга 4,23 сўм соф фойда тўғриформуладан кўриниб турибдики, ҳар бир акцияга 4,23 сўм соф фойда тўғри келган. Бу кўрсаткич мазкур корхона акциясининг жозибадорлигиникелган. Бу кўрсаткич мазкур корхона акциясининг жозибадорлигини кўрсатади. кўрсатади. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, молиявий коэффициентлар таҳлилиШуни алоҳида таъкидлаш жоизки, молиявий коэффициентлар таҳлили маълум бир давр учун компания фаолияти тўғрисида тасаввурга эга бўлиш вамаълум бир давр учун компания фаолияти тўғрисида тасаввурга эга бўлиш ва уни бошқа шунга ўхшаш компаниялар, ҳамда мазкур тармоқнинг оддийуни бошқа шунга ўхшаш компаниялар, ҳамда мазкур тармоқнинг оддий шундай ҳажмдаги компаниялари билан солиштириш учун амалга оширилади.шундай ҳажмдаги компаниялари билан солиштириш учун амалга оширилади.

Бу таҳлил натижаси таҳлилчига бошлангич хулоса қилиш учун асос бўлади.Бу таҳлил натижаси таҳлилчига бошлангич хулоса қилиш учун асос бўлади. Лекин корхонанинг бутун бир фаолияти тўғрисида батафсил хулоса чиқаришЛекин корхонанинг бутун бир фаолияти тўғрисида батафсил хулоса чиқариш учун унинг фаолиятини тўлиқ ўрганишга тўғри келади. Компаниянингучун унинг фаолиятини тўлиқ ўрганишга тўғри келади. Компаниянинг иқтисодий таҳлилини фақат бир йиллик маълумотлардан фойдаланиб ваиқтисодий таҳлилини фақат бир йиллик маълумотлардан фойдаланиб ва бошқа шу каби компаниялар билан слиштириб ўтказиш ҳам етарлик эмас.бошқа шу каби компаниялар билан слиштириб ўтказиш ҳам етарлик эмас. Албатта маълум даражада аниқроқ хулоса чиқариш учун таҳлилни бир нечаАлбатта маълум даражада аниқроқ хулоса чиқариш учун таҳлилни бир неча йилларга, камида уч йил давомидаги ҳисоботлар ва бир қанча корхоналарйилларга, камида уч йил давомидаги ҳисоботлар ва бир қанча корхоналар билан солиштирган ҳолда ўтказиш мақсадга мувофиқдир.билан солиштирган ҳолда ўтказиш мақсадга мувофиқдир. Корхонанинг молиявий коэффициентлари орқали унинг молиявий-Корхонанинг молиявий коэффициентлари орқали унинг молиявий- хўжалик фаолиятига баҳо беришни ва атрофлича таҳлил қилиш усулларинихўжалик фаолиятига баҳо беришни ва атрофлича таҳлил қилиш усулларини битта корхона, яъни “Турон” кўптормоқли хусусий корхонаси (ОТАЖ)битта корхона, яъни “Турон” кўптормоқли хусусий корхонаси (ОТАЖ) мисолида кўриб чиқамиз. Бунинг учун қуйидаги жадвални тузишни тавсиямисолида кўриб чиқамиз. Бунинг учун қуйидаги жадвални тузишни тавсия қиламиз (8- жадвал). қиламиз (8- жадвал). 8- жадвал8- жадвал “Турон» кўптормо“Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий коэффициентларидан рентабелликнибўйича молиявий коэффициентларидан рентабелликни ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳолатиифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳолати №№ КўрсаткичларКўрсаткичлар ЎтганЎтган йилдайилда ҲисоботҲисобот йилидайилида ФарқиФарқи ( ( +,-+,- )) ЎзгаришЎзгариш суръати,суръати, %% 1.1. Соф фойдаСоф фойда 44851,244851,2 49351,149351,1 +4499,9+4499,9 110,0110,0 2.2. МаҳсулотМаҳсулот рентабеллигирентабеллиги коэффициенти (коэффициенти ( 1қ :1қ : 2.1қ2.1қ )) 11 ,990,990 2,0362,036 +0,046+0,046 102,3102,3 3.3. Активлар рентабеллигиАктивлар рентабеллиги коэффициенти (коэффициенти ( 1қ :1қ : 2.2қ2.2қ )) 11,5111,51 11,0711,07 -0,44-0,44 96,296,2 ЎЗ маблағларинингЎЗ маблағларининг ўртача йиллик қийматиўртача йиллик қиймати 270873,8270873,8 285036,9285036,9 +14163,1+14163,1 105,2105,2

5.5. ЎЗ маблағлариЎЗ маблағлари рентабеллигирентабеллиги коэффициенти (коэффициенти ( 1қ : 4қ1қ : 4қ )) 16,5616,56 17,3117,31 +0,75+0,75 104,5104,5 6.6. Муомаладаги оддийМуомаладаги оддий акцияларнинг йилакцияларнинг йил бошидаги ва охиридагибошидаги ва охиридаги сонисони 1123511235 1205112051 +816+816 107,3107,3 7.7. АкциянингАкциянинг рентабелликрентабеллик коэффициенти (коэффициенти ( 1қ : 6қ1қ : 6қ )) 3,993,99 4,104,10 +0,11+0,11 102,8102,8 Манба:Манба: “Турон» кўптормо “Турон» кўптормо қли хусусий корхонасининг 2006 йилқли хусусий корхонасининг 2006 йил бўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнингбўйича молиявий ҳисоботлари маълумотлари асосида муаллифнинг ишланмасиишланмаси Корхонанинг молиявий ҳолатини таҳлил қилганда унингКорхонанинг молиявий ҳолатини таҳлил қилганда унинг рентабеллигини ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳам айрим асосийларинирентабеллигини ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳам айрим асосийларини ўрганишни тақозо қилади. Булардан бири маҳсулот рентабеллигидир. Мазкурўрганишни тақозо қилади. Булардан бири маҳсулот рентабеллигидир. Мазкур кўрсаткич ҳисобот йилида ўтган йилга нисбатан 0,046 % бандга ошган. Букўрсаткич ҳисобот йилида ўтган йилга нисбатан 0,046 % бандга ошган. Бу ижобий ҳолат. Худди шундай ҳолатни ўз маблағлари рентабеллигида ҳам,ижобий ҳолат. Худди шундай ҳолатни ўз маблағлари рентабеллигида ҳам, акциялар рентабеллигида ҳам кўриш мумкин. Аммо активлар рентабеллигиакциялар рентабеллигида ҳам кўриш мумкин. Аммо активлар рентабеллиги ҳисобот йилида 0,44 % бандга ёки 3,8 %га (100-96,2) камайган. Бунингҳисобот йилида 0,44 % бандга ёки 3,8 %га (100-96,2) камайган. Бунинг сабаби шу жорий йилда технологик жараённи янгилаш мақсадида катта пулгасабаби шу жорий йилда технологик жараённи янгилаш мақсадида катта пулга янги технологик ускуна сотиб олган. Аммо уларнинг самараси шу йилнингянги технологик ускуна сотиб олган. Аммо уларнинг самараси шу йилнинг ўзидаёқ яққол намоён бўлган эмас. Шу туфайли активларнинг бир мунчаўзидаёқ яққол намоён бўлган эмас. Шу туфайли активларнинг бир мунча самарадорлигининг пасайиши рўй берган. Буни табиий ҳол деб қарашсамарадорлигининг пасайиши рўй берган. Буни табиий ҳол деб қараш лозимдир.лозимдир. Хулоса қилиб айтганда молиявий коэффициентларнинг қиёсийХулоса қилиб айтганда молиявий коэффициентларнинг қиёсий таҳлили корхонанинг молиявий ҳолати бўйича дастлабги хулоса чиқариш ватаҳлили корхонанинг молиявий ҳолати бўйича дастлабги хулоса чиқариш ва тезкор қарорлар қабул қилиш учун асос бўлар экан.тезкор қарорлар қабул қилиш учун асос бўлар экан.

Адабиётлар рўйхатиАдабиётлар рўйхати :: 1.1. Ўзбекистон Республикаси Конститутцияси. - Т.:Ўзбекистон Республикаси Конститутцияси. - Т.: Ўзбекистон, 1993.Ўзбекистон, 1993. 2.2. Ўзбекистон Республикаси мулкчилик тўгрисидагиЎзбекистон Республикаси мулкчилик тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1990.конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1990. 3.3. Ўзбекистон Республикаси Аудиторлик фаолиятиЎзбекистон Республикаси Аудиторлик фаолияти тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 2000.тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 2000. 4.4. Ўзбекистон Республикаси Хўжалик жамиятлари ваЎзбекистон Республикаси Хўжалик жамиятлари ва ширкатлар тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1992.ширкатлар тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1992. 5.5. Ўзбекистон Республикаси Гаров тўгрисидаги конуни. - Т.:Ўзбекистон Республикаси Гаров тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1992.Ўзбекистон, 1992. 6.6. Ўзбекистон Республикаси Давлат статистикасиЎзбекистон Республикаси Давлат статистикаси тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1993.тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1993. 7.7. Ўзбекистон Республикаси банкротлик тўгрисидагиЎзбекистон Республикаси банкротлик тўгрисидаги конуни.конуни. ( ( Янги таЯнги та ҳрирдаҳрирда )) - Т.: Ўзбекистон, - Т.: Ўзбекистон, 200200 8.8. Ўзбекистон Республикаси бухгалтерия хисобиЎзбекистон Республикаси бухгалтерия хисоби тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 199тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 199 66 .. 9.9. Ўзбекистон Республикаси товар бозорларидаЎзбекистон Республикаси товар бозорларида монополистик фаолиятни чеклаш ва ракобатмонополистик фаолиятни чеклаш ва ракобат тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1996.тўгрисидаги конуни. - Т.: Ўзбекистон, 1996. 10.10. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. 2–том. Т.:Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. 2–том. Т.: Ўзбекистон, 1996Ўзбекистон, 1996 .. - 380 бет. - 380 бет. 11.11. Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. 3-том. Т.:Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. 3-том. Т.: ЎзбекистонЎзбекистон ,, 1996 1996 .. - 366 бет. - 366 бет. 12.12. Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлида 4 - том. Т.: ЎзбекистонКаримов И.А. Бунёдкорлик йўлида 4 - том. Т.: Ўзбекистон ,, 1996 1996 .. - 349 - 349 бет.бет.

Похожие

Молиявий таҳлил

Корхона молиявий ҳисоботининг мазмуни ва таҳлил қилиш методлари

Корхоналарнинг молиявий натижаларини баҳолашда молиявий ҳисоботлар ва коэффицентлардан фойдаланиш усуллари.

Молиявий назорат

Молиявий бошкариш