Mikroiqtisodiyot fanining predmeti va o‘rganish uslubi - Экономика - Рефераты

Mikroiqtisodiyot fanining predmeti va o‘rganish uslubi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

108.5 KB

Mikroiqtisodiyot fanining predmeti va o‘rganish uslubi Reja: 1. O’zbekiston Respublikasining bozor iqtisodiyotiga o’tish sabablariva zrurligi mavud muammolar. 2. Mikroiqtisodiyot fani tushunchasi uning yo’nalishi jamiyat hayotining asosi ekanligi

1 O’zbekiston Respublikasining bozor iqtisodiyotiga o’tish sabablari va zarurligi mavud muammolar. Mikroiqtisodiyot yunoncha «mikro» - «kichik» so'zidan olingan bo'lib, iqtisodiyotning hal qiluvchi dastlabki bo'g'ini bo'lgan firma, korxona va undan ham kichik bo'lgan korxonalar, mikrofirmalar, turli xil xalq xo'jaligi sohalaridagi xizmat ishlarini bajaravchi xo'jalik va tashkilotlarda bozor qonunlari ta'sirida sodirbo'ladigan iqtisodiy jarayonlar, hodisalarni, iqtisodiy qonunlar harakatini, ularni namoyon bo'lish shart-sharoitlarini, oqibatlarini o'rganib, tahlil qilib, xulosalar yasaydi. Bujarayonda — iste'molchilar, ishchilar, yer egalari, sarmoya qo'yuvchilar, fermerlar, ishlab chiqarish, turli xildagi korxonalar, xullas, iqtisodiyot sohasida faoliyat ko'rsatishda muhim rol o'ynaydigan har qanday individ, ya'ni jismoniy shaxs yoki xo'jalik subyektlari., Tovarlarning nisbiy narxi, alohida bozorlar, maqsadga erishish uchun aniq turdagi resurslarning taqsimlanishi uning diqqat- markazida turadi. Mikroiqtisodiyot xaridorlar nima uchun shu tovarlarni xarid qilishga rozi bo'lganligini, bunga tovar bahosi, o'z daromadlari ta'siri, korxonada qancha ishchi ishlashi kerakligini aniq turdagi tovarlarga narx qanday qo'yilishini, turli xil bozor sharoitlari va tovar ayirboshlash jarayonidagi, resurslar tanlashda bozordagi va oligopoliya sharoitidagi xatti- harakatlari qanday bo'lishi kerakligini, ularning samaradorlikka erishish yo'Ilarini o'rgatadi. Ushbu fan elektroenergiya bahosini nima uchun davlat beigilaydi, qancha hajmda mahsulot ishlab chiqarish zarurligini, korxonalar faoliyatiga hukumat siyosati va boshqa davlatdagi sharoitlar qanday ta'sir etishini tushuntiradi. Ishlab chiqarishning eng zarur, foydali yo'nalishlarini aniqlash uchun iste'molchilar xususiyatlarini bilish zarur bo'ladi, chunki ular bir vaqtning o'zida hamma narsaga erisha olmaydilar, shuning uchun ular doimo tanlab iste'mol qilishga harakat qilishadi. Demak, asosiy iqtisodiy muammolardan biri bo'lgan tanlov muammosini ham o'rganish «Mikroiqtisodiyot» faninig vazifasidir. Bular ham fanning mohiyati (predmeti)ni tashkil etadi. Fanni o'rganishdagi ko'rsatilgan

vazifalar esa uning oldiga qo'ygan maqsadlaridan kelib chiqadi. Uning iqtisodiy maqsadlari esa quyidagilardir: • iqtisodiy o'sishni ta'minlash; • ish bilan to'liq ta'minlanish; • iqtisodiy samaradorlikni oshirish; • tovarlar narxining bir me'yorda turishiga erishish; • iqtisodiy erkinlik; • daromadni to'g'ri taqsimlash; • iqtisodiy ta'minlanish; • savdo balansi. Iqtisodiy o ' sish asosiy iqtisodiy maqsad bo'lib, u aholi jon boshiga mahsulot miqdordagi yalpi milliy mahsulot yoki sof milliy mahsulotning o'sishi kishilarning moddiy ta'minlanish darajasini o'sishiga olib keladi va eng kam ishlab chiqarish xarajatlari bo'lganligini ko'rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, rivojlanib borayotgan iqtisodiyot kishilarning yangidan-yangi talablarini ko'proq qondira borish, mamlakat ichida va xalqaro miqyosida ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hal etish uchun ko'proq imkoniyatlarga ega bo'ladi. I.A. Karimov 1999-yili O'zbekiston Fanlar akademiyasining umumiy yig'ilishida so'zlagan nutqida: «Agar iqtisodiy o'sish, taraqqiyot — jamiyatimizning tanasi bo'lsa, ma'naviyat-ma'rifat va siyosiy yetukligi uning ruhi, aqli va jonidir», deb ko'rsatgan edi. Iqtisodiy o'sish resurslar cheklanganligi muammolarning hal etilishini yengillashtiradi. Har qanday davlatning iqtisodiy o'sishi quyidagi olti omilga bog'liq: • tabiiy resurslar miqdori va sifatiga; • mehnat resurslarining miqdori va sifatiga; • asosiy kapital hajmiga; • texnologiyaga; • talabning o'sishiga ta'sir etuvchi omillarga;

• resurslarni oqilona taqsimlashga. Shulardan dastlabki to'rt omil ishlab chiqarish (taklif)ning o'sishiga ta'sir qiluvchi, oxirgi ikkisi esa talabning o'sishiga ta'sir qiluvchi omillardir. «Mikroiqtisodiyot» fanining mohiyatini quyidagi masalalarni bilish, o'rganish yordamida yoritish mumkin: • hozirgi davrdagi bozor iqtisodiyoti mexanizmini o'rganish; • umumiy muvozanat o'rnatish va iqtisodiy fikrlash doirasi; • bozor xo'jaligi sharoitida firmalar, korxonalar, uy xo'jaligi va ularning tutgan o'rni, turlari, ahamiyati, vazifasi, samaradorligini ta'minlash; • talab va ehtiyoj nazariyasi asoslarini bilish; • bozordagi taklif va talab sharoitlarini; • talab va taklif o'zgaruvchanligi; • raqobatlashuv va korxonalar samaradorligini oshirish; • ishlab chiqarish va uni tashkil etish; • ishlab chiqarish xarajatlari, foyda, baho; • resurslardan foydalanish samaradorligi. Hozirgi kunda «Mikroiqtisodiyot» fanining boshqa ijtimoiy-siyosiy, texnologik va iqtisodiy fanlar bilan uzviy bog'liqligi yaqqol namoyon bo'lmoqda. Masalan, quyidagi fanlar bilan: • iqtisodiyot nazariyasi; • makroiqtisodiyot; • makroiqtisodiy statistika; • qishloq xo'jalgi iqtisodiyoti; • kichik biznes va tadbirkorlik; • tarmoqlar iqtisodiyoti; • mehnatni tashkil etish; • buxgalteriya hisobi; • iqtisodiy tahlil; • pul, kredit va bank;

• marketing; • menejment; • moliya; • tabiiy ofatlar va inson mehnati muhofazasi; • tabiatshunoslik; • investitsion loyihalarning tahlili; • loyihalarni moliyalashtirish va uning monitoringi; • bank ishi; • matematika va boshqalar. Har qanday fanga o ' xshash iqtisodiyot ham o ' zi o ' rganadigan qonun va qonuniyatlarni aniqlash uchun ma ' lum usullardan foydalanadi . Alohida uqtisodiy agentlarning iqtisodiy harakatini o'rganishda quyidagi usullar qo'llaniladi: • tahlil va sintez usuli; • monografik usuli; • iqtisodiy statistika usuli; • hisoblash-konstruktiv usuli; • tajribaviy usuli; • abstrakt mushohada usuli; • matematik modellashtirish usuli; • induksiya va deduksiya usuli; • optimallashtirish usuli; • muvozanatni aniqlash usuli. Ishlab chiqarishning barcha muammolari ana shu usullar yordamida o'rganiladi.. Fanni o'rganish uslubi (metodologiyasi) deganda, uni o'rganish faoliyatining shakllari, usullari va ularning bog'liqligi tushuniladi. Ushbu fan bo'yicha masalani o'rtaga qo'yish, tadqiqot mavzusini va ilmiy nazariyasini shakllantirish, shuningdek, aniqlangan natijani haqiqiyligi, ya'ni o'rganilayotgan obyektga muvofiqligi jihatidan tekshirish metodologiyani qo ! llashning eng muhim tomoni hisoblanadi. Iqtisodiy hodisa va jarayonlami o'rganish uslubi — tadqiqot yoki

bilim, anglash yo'li, voqelikni amaliy yoki nazariy o'zlashtirish usullari yig'indisidir. Haqiqiy hayotimiz katta miqdordagi xilma-xil hodisa va jarayonlardan tashkil topgan. Masalan, har bir odamning bo'yi uzun yoki pastligi, sochining ranggi, og'irligi, ko'z tuzilishi, uning rangi, turli xil narsalarga qiziqishi, tovarlarni iste'mol qilishdagi ta'bi, didi, daromadining darajasi bor. Lekin bu xususiyatlar har kimda har xil. Agar supermarket do'koniga kirgan kishinig xatti-harakati o'rganiladigan bo'lsa, u holda uning xususiyatlarining keragi bo'lmaydi, aksincha, haqiqatan shu kishilar qaysi tovardan qancha miqdorda xarid qilishlari mumkinligi qiziqarli. Masalan, boshqa bir misol, firmaning bozordagi xatti-harakati o'rganiladigan bo'lsa, u holda bosh menejerning oila a'zolari yoki uni ishga qanday mashinada borishi qiziqtirmaydi. Eng muhimi — shu firma (yoki korxona) qancha miqdorda mahsujot ishlab chiqaradi, bunda u qancha xarajat qiladi va natijada, qancha daromad olishi masalasidir. Yuqoridagi fikrlardan xulosa qilinadigan bo'lsa, o'rganilayotgan hodisalar tasodifiy, vaqtinchalik va hozircha ahamiyati bo'lmagari xususiyatlar (omillar)dan tozalanadi, ular hisobga olinmaydi. Masalaning mohiyatini ifodalovchi jarayonlar umumlashtirilib, tartibga solinadi. Bunday o'rganish usuli ilmiy abstraksiya usuli, deb ataladi. Shu usul yordamida yuzaga chiqarilgan qonuniyatlarni amaliyotda qo'llash, faqat bir kishining yoki firmannig xatti-harakatini emas, balki aniq bir sharoitdagi har qanday subyektlarning xatti- harakatlarini ko'rsatadi. Bunday xatti-harakatlarni turlicha vaqtlarda ( кип , oy, yil) kuzatish va turlicha natijalar olish mumkin. Bunda statistik usullardan, dinamik qatorlami tahlil qilish usullaridan foydalanilgan bo'ladi. Bunday usulda olingan axborotlar vaqt omilini ifoda etadi. Induksiya — ish, dalil va ma'lumotlami to'plashdan boshlansa, ulardan umumiy xulosalar, prinsiplar yoki qoidalami keltirib chiqarish uchun keyinchalik tartibga solinib, tahlil etiladi. Bu usulda dalillardan nazariya tomoniga, xususiy hodisalardan umumiylikka boriladi. «Deduktiv» yoki «gipotetik» usulda iqtisodchi o'z vazifasini nazariyadan

boshlab hal etadi. Dalillarga murojaat qilingandan keyin, shu nazariyani tekshiradi yoki undan voz kechadi. Deduksiya va induksiya bir-biriga zid usullar emas, vaholanki, kuzatishlarni olib borishdagi bir-birini to'ldiruvchi usuldir. Mikroiqtisodiy tahlil aniq iqtisodiy bo'g'inlar — xo'jaliklar, ishlab chiqarishlar (sex, uchastka, ish joylari) bilan ish ko'radi, har birining harakatini maydalab, sinchkovlik bilan o'rganadi. Demak, iqtisodchilar tasodifiy kuzatishlar, fikrlash natijasida qilingan umumiy xulosalar, ma'lum ma'noga ega bo'lgan mushohada yoki intuitsiyalarga asoslanib, avval tekshirib, sinab ko'rilmagan qoidalar, prinsiplarni yaratadilar yoki shakllantiradilar. Bunday fikrlash mahsuli gipoteza, deb yuritiladi. Masalan, ular «xizmat doirasidagi fikrlash»ga asoslanib, iste'molchilar mahsulotlarning bahosi yuqori bo'lganda emas, bahosi past bolganda, ko'p miqdorda xarid qilishlari maqsadga muvofiqdir, deb taxmin qilishlari mumkin. Masalan, iqtisodiy nazariyalar abstrakt bo'lganligi uchun, haqiqiy voqelikning hamma tomonini ko'rsatmasa ham amaliy ahamiyatga egadir. Tamoyil va nazariyalar iqtisodiy tahlil qilishning pirovard mah-sulidir. Tamoyil va nazariyalar esa dalillarni to'plash, ularni bir-biriga bog'lash hamda yakunlash bo'yicha tartib-qoidalardir. Nazariya dalillarsiz behuda, ma'nosiz bo'lishi mumkin, lekin faktlar vaqt o'tishi bilan o'zgaradi. Shuning uchun ularning to'g'riligi, o'z navbatida ilgari qabul qilingan tamoyil va nazariyalaming iqtisodiy shart-sharoitlarining o'zgarishiga qarab, to'g'riligini tekshirish lozim bo'ladi. Turli xil iqtisodiy jarayonlarni bog'liqligini yuzaga chiqarish uchun funksional tahlil usuli ishlatiladi. Korxona mahsulotining bahosini bozorda tushib ketishini, Lining daromadiga, xarajatlarini qoplashiga qanday ta'sir etishini bilish uchun, masalan, bunday korxona o'z xarajatlarini qanday qoplaydi, savoliga javob topiladi va sintez usullari keng ishlatiladi. Tahlil usulida o'rganiladigan obyektni bo'laklarga bo'lib, alohida-alohida o'rganilsa, sintez usulida ular haqidagi axborotlarni umumlashtirib, umumiy xulosalar chiqariladi. Hodisalarni tahlil qilishda pozitiv va normativ tahlil usullari ham ishlatiladi. Pozitiv yondoshuv voqealarni real holatini ifoda etadi. Normativ usulda и yoki bu

jarayonga baho beriladi. Masalan, metropolitenda yurish bahosi keyingi ikki yilda 50 so'mdan 150 so'mga oshgan bo'lsa, bu — pozitiv yondoshuv. Zero, metropolitenda yurish bahosini 50 so'mdan 150 so'mga ko'payishi, kishilar daromadini kamaytirib, turmush tarzini pasaytiradigan bo'lsa, bu negativ yondoshuv hisoblanadi. Iqtisodiy modellashtirish usulini ishlatish har qanday fikrlami, chizmalarni, jadvallarni va shuningdek, jarayonlarni matematik tarzda ifodalash imkoniyatini beradi. Alohida iqitsodiy agentlar — uy xo'jaligi, firmalar, iste'molchilar va boshqa faoliyatini o'rganishda optimallashtirish vositasi ham qo'llaniladi. Shuning uchun barcha ish olib boriladigan tushunchalar pirovard xarakterda bo'ladi (pirovard foydalilik, pirovard mahsulot, pirovard xarajatlar, pirovard tushum va boshqalar). Iqitisodiy agentlaming o'zaro munosabatlarini o'rganishda muvozanatni aniqlash usuli ishlatiladi. Odatda, bir-biriga ta'sir etuvchi kuchlar o'zaro balanslashgan, balansni o'zgartirishga ta'sir etadigan an'analar bo'lmasa, tizim muvozanatda, deb qabul qilinadi. Shunday qilib, bu usullar o'zaro bog'liq, ular birgalikda iqtisodiyotni o'rganishning yagona dialektik uslubini tashkil etadi. 2 Mikroiqtisodiyot fani tushunchasi uning yo’nalishi jamiyat hayotining asosi ekanligi Iqtisodiy voqealar, hodisalar, jarayonlarru ma'lum davrdagi natijalarini, holatini baholash, tahlil qilishda va umuman, «Mikroiqtisodiyot» fanini o'rganishda ko'proq quyidagi tushunchalar bilan ish ko'riladi: •foydali xususiyatlarga ega bo'lgan tovarlar (moddiy ne'matlar vaxizmatlar). Tovarlar — fizik tabiati, xususiyatlari, foydalanishga yaroqli bo'lgan va joy la vaqti, hajmi kabi tomonlari bilan farqlanadi. Ular ishlab chiqarish faoliyati baholashda turlichadir: • tovar mahsuloti;

• realizatsiya (sotish) mahsuloti; • sof malisulot; • shartli sof mahsulot; • tayyor mahsulot; • oraliq mahsulot yoki tugallanmagan ishlab chiqarish va yari fabrikatlar. Hozirgi zamon iqtisodiyotida pirovard miqdorlar tushunchasi ко ' ishlatiladi. Masalan, • pirovard mahsulot; • pirovard xarajatlar; • pirovard daromad. Pirovard miqdorlar asosida bir iqtisodiy qarorga kelish, ya'ni boshqacha qili aytilsa, qo'shimcha birlik mahsulot ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lgai pirovard natijalarni pirovard xarajatlar bilan taqqoslash marjinal prinsi hisoblanadi. Bunda samara bilan xarajat taqqoslanmaydi. Bu fikrlarning fare katta. Alternativ xarajatlar Alternativ xarajatlar biron foydali natijaga erishish uchun xarajatlam hisoblashning boshqa usullaridan voz kechish, de-makdir. Alternativ xarajatlar - bu iqtisodiyotda barcha xarajatlami aniqlash usulidir, Bu yo'qotilgan imkoniyatlar qiymati, alternativ qiymat bo'lib, resurslarning baholanishi qiymati (qaytimi) yuqori ekanligini ko'rsatadi. Shu bilan bir vaqtda resurslardan unumli foydalanish ham talab etiladi. Xuddi shundav tamoyillar yoki qoidalarga amal qilib ish yuritish, hozirgi zamon iqtisodiyot nazariyasining o'zagi hisoblanadi. Har qanday tovar yoki xizmat turlarining muqobil qiymati shu tovar yok xizmat turini olish uchun undan voz kechish mumkin bo'lgan tovarlar va xizmatlarni yo'qotish miqdori bilan topiladi. Masalan, agar kollejda o'qishgc qaror qilinsa, kun bo'yi korxona yoki boshqajoyda ishlashning muqobi imkoniyatlari yo'qoladi. Agar iqtisodiyotda resurslar o'yin-kulgi, hordiq chiqarish uchun zami bo'lgan ishlarga sarflansa, u holda iqtisodiyot oziq-ovqat mahsulotlarini itste'mol qilish

imkoniyatlaridan voz kechishi zarur bo'ladi, chunki shunga mo'ljallangan resurslar yo'qoladi, ular faqat hordiq chiqarish ishlariga sarflangan bo'ladi. Tste'molning biron turi oshirilsa, boshqa turlari kamayadi talab qondirilmay qoladi. Resurslardan foydalanish samarasiz bo'lib chiqadi. Boshqa tovar va xizmatlami kamaytirmasdan, mavjud resurslardan qanday dir tovarlami ishlab chiqarishni yoki xizmat vazifalarini bajarishni oshirish imkoniyati bo'lsa, resurslami bunday taqsimlash samarasiz hisoblanadi. Boshqa ne'matlarni kamay-tirmagan holda jamiyat uchun zarur bo'lgan birinchi ne'matlarni ishlab chiqarishni ta'minlash resurslardan samarador foydalanish, demakdir. Baho — tovarlarni pulga ayirboshlash me'yoridir. Erkin bozor iqtisodiyotida baho faqat nimani qanday qilib ishlab chiqarish zarurligini emas, balki kim uchun ishlab chiqarish kerakligini ham aniqlab beradi. Tovar (xizmat)lar bahosi, miqdori va qiymati aniq turdagi alohida tovarlar uchun bozor operatsiyalariru ifoda etadi. Iqtisodiy agentlar — alohida shaxslar, uy xo'jaligi, korxona, davlat, ijtimoiy tashkilotlar. Ishlab chiqarish imkoniyatlari Iqtisodiyot ixtiyorida turgan mavjud resurslar va bilimlar hisobiga har qanday ikki xil mahsulotni maksimal hajmda ishlab chiqarish mumkinligi — bu ishlab chiqarish imkoniyati. Korxona yoki ishlab chiqarishni ma'lum vaqt oralig'ida va malum ishlab chiqarish sharoitida eng ko'p mahsulot bera olish imkoniyati — uning ishlab chiqarish quwati. Buni 1-chizmada ko'ramiz. Ikki xil ishlab chiqarishning quyidagi kombinatsiyalari berilgan bo'lsa, ular dan qaysi biri samarali yoki samarasiz, ya'ni amalga oshirish mumkin bo'lmagan variant hisoblanadi: 1.5 birlik don yig'ish kombayni va 20 birlik changyutkich; 2.6 birlik kombayn va 10 birlik changyutkich.

1-chizma. Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig'i. 3.2 birlik kombayn va 25 birlik changyutkich; 4.30 birlik changyutkich va 6 birlik kombayn; 5.4 birlik kombayn va 30 birlik changyutkich. Bu misolda 1,5-kombinatsiyalar foydali ishlab chiqarish hisoblanadi, chunki nuqtalar ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig'ida turibdi. Chiziqning ichkarisida turgan m nuqtadagi 3-kombinatsiya samarasiz va tashqarida turgan A nuqtadagi 4- kombinatsiya mumkin bo'lmagan holat hisoblandi, unga erishish uchun fan- texnika sohasidagi ixtirolarni qo'llash, foydali qazilmalaming yangi kon-larini topib, ishga solish zarur. Faraz qilinsa, agar jamiyatda 25 birlik changyutkich va 4 birlik kombayn ishlab chiqarilayotgan bo'lsa, lekin kombaynga talab 2 birlikka oshsa, uni qondirish uchun changyutkich ishlab chiqarishni qanchaga kamaytirish zarur? Boshqacha aytganda, irlik changyutkich o'rniga 13 birlik ishlab chiqanladi, ya'ni ishlab chiqarish hajmi 12 birlik miqdorga kamayadi. Demak, 2 birlik kombayn = 12 birlik changyutkichga teng keladi. Ishlab chiqarish imkoniyatlari: a) resurslarning cheklanganligi, kamyobligi; b) iqtisodiyotning samaradorligi; d) iqtisodiy tanlov; e) alternativ xarajatlar to'g'risida ma'lumot beradi. Bozor — tovarlarni ixtiyoriy ayirboshlash yo'li bilan taqsim-lashning ijtimoiy

mexanizmi. Ratsional (foydali) harakat — resurslar cheklangan sharoitda eng kam sarf- xarajat qilib, foydani maksimal darajada oshirish uchun qilinadigan iqtisodiy harakat. Ratsional harakat, ya'ni foydaga erishish uchun bo'ladigan harakat xarajatlarsiz bo'lmaydi. Shuning uchun xarajat bilan foyda, olingan natijalartaqqoslanadi. Masalan, foydali harakat qilib ishchi ish haqi oladi, tadbirkorlar — foyda, iste'molchilar esa qoniqish hosil qiladi. Olingan foyda yoki zararga qarab, ularning yurish-turishlari ham o'zgaradi. Ishlab chiqarish omillari — mehnat, yer, mashina, asbob-anjomlar, binolar va xomashyolarni mahsulot ishlab chiqarish, xizmatlami bajarishdagi foydalanish xarajatlari. Ko'rinib turibdiki, hodisa va jarayonlami iqtisodiy tahlil qilish usul va qoidalari bir-biri bilan bog'lanib ketadi, biri ikkinchisini to'ldiradi. Bunda to'plangan haqiqiy ma'lumotlar tartibga solinadi, tushuntiriladi va umumlashtiriladi. Barcha fanlar empirikdir, ya'ni ularning barchasi dalillarga asoslanadi. Iqtisodiy tamoyil — bu umumlashtirish bo'lib, o'zida bir qancha noaniq miqdoriy tushunchalarni birlashtiradi. Iqtisodiy ma'lumotlar — dalillar, odatda, xilma-xilligi bilan ajraladi: ba'zi bir individlar (shaxslar, xo'jaliklar va institutlar) bunday harakat qilsa, boshqalari unday harakat qiladi. Iqtisodiy prinsiplar shuning uchun ko'pincha o'rtacha miqdor sifatida yoki statistik ehtimollar sifatida shakllanadi. Masalan, О zbekiston yen-gil sanoat korxonalarida o'rtacha mehnat unumdorligi aniq ko'r-satilgan bo'lsa yoki jamoa xo'jaliklarida o'rtacha don hosili har gektardan 45 sentner bo'lgan bo'lsa, iqtisodchilar undan kam yoki ko'p hosil olgan xo'jaliklarni shu 45 sentner hosil olganlar guruhiga qo'shgan bo'lishadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. “O’zbekiston Respublikasi aholini ijtimoiy muhofaza qilish organlari xo’jalik xarajatlari va ularda axborot texnologiyalarini varatish xarajatlarini qoplash jamg’armasini tashkil etish va mablag’lami sarflash tartibi to’g’risida” Yo’riqnoma, 2006 yil aprel oyi. 2. O’zbekiston Respublikasining imtiyozli pensiya ta’minoti va mehnatni muhofaza qilish bo’yicha me’yoriy hujjatlari to’plami. - T “Adolat”. 2006.- 724 b. 3. Abdurahmonov Q.X. Mehnat iqtisodiyoti. Darslik-T. 2009. 4. Abdurahmonov Q.X, Xolmo’minov Sh.R., ZokirovaN.Q. Perzonalni boshqarish. Darslik-T. 2008. 5. A.A. Abdullayev, H.A. Aybeshov. “Korxona Iqtisodiyoti” . Toshkent. “11m ziyo” 2003. 6. Xudoyberdiyev Z. Xomitov K. “Tadbirkorlik va biznes asoslari’ T. 2009. 7. U.Parpiyev. I. Salomov. “Bozor iqtisodiyoti asoslari va ishlab chiqarishni tashkil etish”. T. Sharq.1966 yil. 8. E. Egamberdiyev. “Mikroiqtisodiyot” T. “Ilm ziyo” 2008. 9. Sh. Shodmonov. T. Jo’rayev. “Iqtisodiyot nazariyasi” T. 2000 yil.

Похожие

Mikroiqtisodiyot” fanining predmeti, vazifalari va metodi

Statistika fanining predmeti va uslubi

Statistika predmeti va uslubi

Budjet hisobining predmeti va uslubi

Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish fanining predmeti va uni o‘rganish usullari