Меҳмонхонада ходимлар бўлими - Экономика - Рефераты

Меҳмонхонада ходимлар бўлими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

93 KB

Меҳмонхонада ходимлар бўлими Режа: 1.Меҳмонхона саноатида инсон ресурсларининг роли 2. Ходимларни танлаш ва баҳолаш 3. Ишга қабул қилиш жараёни

1.Меҳмонхона саноатида инсон ресурсларининг роли Хизматлар кўрсатиш соҳасида мижозларнинг талабига жавоб берадиган ходимларни танлаш жуда муҳим. Кўпгина ходимлар мижозлар билан бевосита алоқа қилади ва ташкилотнинг асосий мақсадларига эришиш жараёнига ўз-ўзидан жалб этилади, хизмат кўрсатиш сифати эса нафақат уларнинг маҳоратига, балки онглилик даражасига боғлиқ бўлади. Хизматлар кўрсатиш соҳасида мижозларни қаноатлантиришга ходимларнинг хушмуомалалиги, жонкуярлиги Билан ҳам эришиш мумкин. Меҳмонхона саноатидаги компанияларнинг аксарияти ходимларни ёрдамчи компоненти деб ҳисоблаб, уларни бошқаришда лозим даражада эътибор берилмайди. Аммо бу нотўғри, чунки меҳмонхона саноатида одамлар ҳеч бўлмаса корхонанинг таркибий қисми ва пировард маҳсулотнинг ажралмас таркибий қисми ҳисобланади, Бунинг учун ташкилотлар мижозлардан ҳақ олади. Масалан, меҳмонхонада меҳмон нафақат яшаш, хавфсизлик, тозалик учун, балки меҳмонхона хизматчиларининг эътибори учун ҳам ҳақ тўлайди. Меҳмонхона саноатида узоқ муддатли истиқболда инсон ресурсларидан бизнеснинг бош стратегияси сифатида фойдаланишнинг самарадорлигини оширишда эътибор кучаяди. Мижозларга хизмат кўрсатишнинг сифати менежментдан инсон ресурсларини ривожлантиришга кўпроқ эътиборберишни талаб қиладиган ходимлар таъсири остида таъминланади. Меҳмонхона саноати компаниялари мижозга йўналтирилган корхонага айланиши учун ходимлар фаровонлигини ошириш ва уларни ривожлантиришган, уларда ташаббускорликни оширишга кўпроқ маблағлар жойлаштириш зарурлигини англаб етмоқда. Меҳмонхона саноатига биғишланган чет эл адабиётларида сўнгги йилларда инсон ресурслари билан боғлиқ жараёнлар, инсон ресурслари олдида турган муаммолар, уларни фаолияти, ҳуқуқлари ва келажаги ҳақида кўп ёзилмоқда. Аммо мазкур жараёнларни бошқарувчи одамлар ҳақида эса жуда кам гапирилмоқда.

Шундай тадқиқотлардан бирида Канададаги 83 меҳмонхонанинг ходимлар бўйича менежерлари сўровдан ўтказилди. Сўровдан ўтказилганларнинг аксарияти, аниқроғи, 63%ни 39 ёшдан ошган аёллар ташкил этган, 60% эса ўз лавозимида тўрт йилдан камроқ ишлаётган бўлган. Гарчи сўралганларнинг ёш доираси унча катта бўлмасада, сўров фақат бир мамлакатда ўтказилган ва Ушбу таҳлил натижаларини дунёнинг бошқа илғор туристик мамлакатларига татбиқ этиш мумкин эмас. Бироқ ахборот шу шу йўналишда амалга ошириладиган келгуси тадқиқотлар учун фойдали бўлиши мумкин. Тадқиқ қилинган менежерларнинг 91% ўз ишидан қониқишини билдирди. Ва уларнинг мажбуриятларига асосан вакант ўринни реклама қилиш, ходимларни танлаш, улар билан суҳбатлашиш, улар бошқариш ва ўқитиб-ўргатиш киришини қайд этди. Йирик меҳмонхоналарнинг ходимлар бўйича менежерлари жуда кўп масалаларни ҳал қилишга кўпроқ вақт сарфлаши, олий раҳбарият кам назорат қилиниши, бир сўз Билан айтганда, кичик корхоналардаги менежерларга қараганда кўпроқ нарсалар учун жавоб бериши аниқланди. Инсон ресурсларини бошқаришнинг табиати бизнеснинг самарадорлигини ҳам, унинг муайян аъзолари ютуқларини ҳам белгилаши лозим. Маънавий муҳитни, меҳнатдан қаноатланишни яхшилаш каби ҳис қилинмайдиган фойдани ҳам ҳисобга олиш керак. Ходимлар ҳулқ – атвори ва малакасига, меҳмондўстлик саноатидаги корхонанинг самарали фаолиятига ходимларни бошқариш хизматининг оқилона сиёсати ва самарали фаоляти ижобий таъсир кўрсатиши мумкин. 2. Ходимларни танлаш ва баҳолаш Ходимларни танлаш учун бутун жавобгарлик ходимлар билан ишлаш бўйича менежернинг зиммасига тушади. Кадрлрни танлаш жараёни бошқару ишининг бошқа жабҳалари сингари жуда мураккабдир. Биринчи босқичда номзодга бўлғуси иш моҳиятини тўғри ва Аниқ тушунтириш айниқса муҳим,

акс ҳолда зарур малакага эга бўлмаган кишиларни қабул қилиш ва улар билан суҳбатлашишга кўп вақт сарфлаш мумкин. Ходимларни танлаш соҳасидаги кадрлар сиёсати ишга қабул қилиш принципларини, тегишли функцияларни сифатли бажариш учун зарур ходимлар миқдорини, ходимларнинг кўникмаларини мустаҳкамлаш ва уларни укасбий жиҳатдан ўстириш методологиясини белгилашдан иборат. Кадрларни танлашга бошқарувнинг шахсга нисбатан амалга ошириладиган кичик функцияси деб қаралади. Ходимларни танлаш жараёни номзодлар шахси ва ишига баҳо бериш мезонларини танлашдан бошланади. Мезонлар хулқ-атвор қоидаларини ва касбий кўникмаларининг тафсилотларини ўз ичига олади. Ходимларни танлашнинг навбатдаги босқичи – номзодни экспертбаҳолаш. Ушбу босқич тест ўтказиш, масалалар ечиш ва машқларни бажаришга асоланади. Тест ўтказилгандан кейин кузатиш босқичи келади: номзод суҳбатга чақирилади. Юқорида зикр этилган босқичлардан ўтилганидан сўнг олиган натижалар тавсифланади ва улар номзодларни баҳолаш мезонларига солиштириб кўрилади. Номзодларни танлаш жараёни қарор қабул қилиш Билан якунланади; агар узул-кесил қарор қабул қилишда маълум қийинчиликлар туғилган бўлса, қўшимча тест ўтказилиши мумкин. Кадрлар танлаш муаммосини тўғри ҳал қилишнинг аҳамияти ишчи кучининг анча қимматлиги билан боғлиқ. Шу сабабли биринчи навбатда мазкур номзод фирмага керак ё керак эмаслигини аниқлаш лозим. Хато анча қимматга тушиши мумкин. Кадрлар танлашга хатога йўл қўймасликда ҳар хил ахборот манбалари ёрдам беради(1-жадвал). жадвал Ходимларни танлашда ахборот манбалари Манба Ахборот мазмуни ва унинг аҳамияти Ишга олиш тўғрисида ариза Номзод ҳақидаги дастлабки умумий таассурот ҳақида маълумот беради Фотосурат Номзоднинг ташқи кўриниши ҳақида

маълумот беради. Таржимаи ҳол Номзоднинг шаклланиш жараёни, ҳаётининг тафсилотлари ҳақида маълумот беради. Шахсий сўровнома Номзод ҳақида энг муҳим маълумотларни жамлайди ва тизимга солади. Етуклик аттестати Номзоднинг мактабдаги давомати ҳақида мълумот беради, унинг касбий малакаси ҳақида энг нисбий маълумот беради. Меҳнат дафтарчаси Олдинги иш жойларини тасдиқлайди, меҳнат фаолиятини ёритади. Тавсиялар Касбий лаёқатининг барча жиҳатларини ёритади; қоида тариқасида, фақат қўшимча кўчирмалар олинади. Номзод Билан суҳбат Бошқа манбалардан олинган ахборотлардаги бўшлиқ ўрнини тўлдириш, Номзод ҳақида шахсан тасаввур ҳосил қилишимконини беради. Синов Номзод муайян ишни бажариш қобилияти текшириб кўрилади. Тиббий кўрик; психологик тестлар Қисман номзоднинг касбий лаёқатини тавсифлайди. Ташкилот ичида ходимларни танлашнинг ижобий томонлари:  Хизмат пиллапояси бўйлаб кўтарилиш имконияти, жамоадаги уюшқоқлик, ишлаб чиқаришдаги яхши муҳит;  Ходимларни танлашда кам харажат қилиниши;  Ходимнинг иш жараёнини билиши;  Ишдаги рағбатлантиришлар даражасининг сақланиши;

 Бўш лавозим тез эгалланиши; ёшлар учун бўш ўринлар очилиши. Ташкилот ичида ходимларни танлашнинг камчиликлари:  Танлаш имкониятининг камайиши;  Малака оширишга катта харажатлар қилиниши;  Ходимга ўз корхонасидаги камчиликлар кўринмайди;  Ҳамкасабаларнинг ишдан ихлоси қайтиши;  Узоқ вақт ишлаган ходимга «йўқ» дея олмаслик. Ташкилотдан ташқарида ходимларни танлашнинг ижобий томонлари:  Танлаш имкониятининг кенглиги;  Корхонага «янги ғоялар»нинг кириши;  Ишга қабул қилиш кадрларга бўлган талабни бевосита қондиради;  Четдан олинган ходим бошқа корхоналар билимларини олиб келади; Ташкилотдан ташқарида ходимларни танлашнинг камчиликлари:  Танлашда катта харажат қилинади;  Янги қабул қилинган ходимлар улушининг кўплиги кадрлар қўнимсизлигига имконият яратади;  Жамоадаги муҳитга салбий таъсир кўрсатиши мумкин;  Янги ходимнинг билим ва кўникмалари камлиги туфайли синов муддатига кўп вақт сарфланади;  Иш жараёнини билмайди; Номзодларни баҳолаш стандарт мезонларга кўра амалга оширилиши лозим. Бу баҳолаш мезонлари қуйидагилар бўлиши мумкин. Маълумоти ва ишлаб чиқариш соҳасидаги тажрибаси:  Мустақил тарзда, кимнингдир раҳбарлиги остида ишлаш;  Ишлаб чиқариш харажатлари учун жавобгарлик;  Ходимларни бошқариш;  Бошқалар билан бирга ишлаш. Хулқ-атвори(ўзини тутиши):  Ташқи кўриниши;  Ўз кучига ишончи;

 Мослашувчанлик ва киришимлилик;  Босиқлиқ. Мақсадга интилувчанлиги:  Хизмат бўйича кўтарилиш истаги;  Ташаббускорлиги;  Топшириқларни бажаришга тайёрлик;  Тиришқоқлиқ.  Ўз билимлари ва маълумотини ошириш қобилияти. Интеллектуал қобилияти:  Зеҳни;  Абстракт фикрлаш қобилияти;  Менежернинг ҳаракатларига муносабати;  Фикрлаш даражаси;  Музокара олиб бориш қобилияти. Сўзлашиш услуби:  Топқирлиқ;  Кўп сўзлилик;  Ўз фикрини аниқ баён этиш. Ходимларни баҳолаш- шахснинг ишбилармонлик ва шахсий фазилатлари лавозим ёки иш ўрни талабларига мувофиқлигини аниқлашга йўналтирилган изчил жараёндир. Ходимларни баҳолаш методларини уч асосий гуруҳга бирлаштириш мумкин: 1) прогностик методлар. Сўровнома маълумотларидан, ёзма ёки оғзаки таърифномалардан, раҳбар ва ҳамкасабаларнинг фикр-мулоҳазалари ва тавсияномаларидан, шахсий суҳбатлар ва психологик тестлардан фойдаланилади; 2) амалий методлар. Ходимнинг амалий иш натижаларига асосан унинг хизмат вазифаларини бажаришга яроқлилиги текширилади. Бунинг

учун ходимни муайян лавозимда синаш усуллари ва техникасидан фойдаланилади; 3) имитацион методлар. Номзодга муайян вазифани ҳал қилиш топширилади. Пировардида шахснинг хусусиятлари ва ишчанлиги эксперт баҳоланади.ҳар бир ҳолатларда баҳолаш мезонлари тўплами бўлғуси ишнинг мазмуни ва сифатига боғлиқ бўлади. Бунда номзоднинг ё касбий ё шахсий фазилатлари биринчи ўринга қўйилиши мумкин. Ходимни муайян лавозимда синаш усуллари ва техникасидан фойдаланилса, мақсадга мувофиқ бўлади. Бу усуллар ёрдамида номзод меҳнатининг самарадорлик даражаси аниқланади. Айни ҳолда экспертлардан объектив баҳо олиш айниқса мушкулдир. Экспертиза учун номзод меҳнатини баҳолашнинг қуйидаги шакли таклиф қилинади(2-жадвал). номзод меҳнатини баҳолаш жадвал Номзод меҳнатини баҳолаш Сифат мезони Мезоннинг ривожланиш даражаси А В С Д Е Меҳнат миқдори Меҳнат сифати Ишга муносабат Ишда пухталик Ҳамкорликка тайёрлик Эслатма. А- меҳнат унумдорлиги етарли эмас; В- меҳнат унумдорлиги талаб даражасида; С- меҳнат унумдорлиги талабга тўлиқ жавб беради; Д-

меҳнат унумдорлиги талаб даражасидан ҳам юқори; Е- меҳнат унумдорлиги талаб даражасидан анча юқори. Меҳнат миқдорини баҳолашда меҳнат ҳажми, маҳсулдорлиги, интенсивлиги, фойдаланадиган вақт аниқлинади. Меҳнат сифати ни баҳолашда ишда йўл қўйилган хатолар улуши, меҳмонхона маҳсулининг сифати, унинг жаҳон андозаларига мувофиқлиги аниқланади. Ишга муносабатни таҳлил қилишда ходимнинг ташаббускорлиги, ишда катта оғирликни ўз зиммасига олиш имконияти, турли вазиятларга мослашиш имконияти ва б.баҳоланади. Ишда пухталик ишлаб чиқариш воситаларига муносабати, улардан фойдаланишни, хом ашё ва материаллардан оқилона фойдаланишни, иш ўрнида моддий харажатларнинг ҳисобга олиниши даражасини ва б.назарда тутади. Ҳамкорликка тайёрликни бқўйилган вазифаларни биргаликда ҳал қилишда ходимнинг иштироки, жамоадаги муносабатлар, жамоа ишида қатнашиш кўникмалари, четдан айтилган фикрга муносабат, бошқа шахсий фазилатлар эътиборга олинади. Ушбу мезонлар ходимни баҳолаш негизини ташкил этади. Уларнинг ҳар бирини миқдорий ифодалаш муҳимдир(балларда).Балларда баҳолаш мазкур мезонлар муайян ходимда қай даражада мавжудлигини аниқлаш имконини беради.

3. Ишга қабул қилиш жараёни Ходимларни баҳолаш ўтказилгандан кейин, ниҳоят, кўплаб номзодлар орасидан энг юқори баҳо олган бита талабгор танлаб олинади. Тармоқ раҳбари уни фирмага ишга олишга розилик берганидан сўнг янги ходим Билан шартнома тузилади. Шартномани муҳокама қилиш ишга ёллаш жараёнинг таркибий қисми эканлигини ҳисобга олиш лозим. Шу сабабли суҳбатлашиш пайтида оғзаки шаклда бўлса ҳам қилинган таклифлар шартноманинг таркибий қисми ҳисобланади. Одатда “шартнома” атамаси икки тараф ўртасида юридик жиҳатдан расмийлаштирилган битимни англатади. Ҳар қандай шартнома кимдир таклиф қилиниши ва кимдир бу таклифни қабул қилишини назарда тутади. Ишга олинаётган ходимга тақдим этилиши лозим бўлган шартноманинг шартлари ва муддатлари ҳақидаги ахборотнинг минимал ҳажмига қуйидаги маълумотлар киради:  тарафлар (иш берувчи ва ходим)номи;  ишнинг номи;  ишни бошлаш санаси(шартнома маълум муддатда тузилаётган бўлса шартнома муддати тугайдиган сана);  меҳнат ҳақининг тариф ставкаси ёки ҳисоб-китоб қилиш усули;  меҳнатга ҳақ тўлашнинг даврийлиги(ҳафталик, ойлик, б.);  байрам кунлари ва уларга ҳақ тўлаш;  касаллик ва бахтсиз тасодиф туфайли таътилларни расмийлаштириш ва уларга ҳақ тўлаш қоидалари;  пенсияни ҳисоб-китоб қилиш схемаси ва пенсия суғуртаси давлат тизими ходимга нисбатан амал қилиш-қилмаслиги ҳақида маълумот;  шикоятлар бериш тартиби;  шартнома муддати тугагунга қадар ходим ишни тўхтатиш ҳақида хабарнома олиши ёки ариза бериши лозим бўлган муддат. Меҳнат шартномасида юқорида зикр этилган барча бандлар бўлиши лозим.

Адабиётлар: 1. Александрова А.Ю. Международний туризм. - М: Аспект Пресс, 2004. 2. Бгатов А.П.Туристкие формалности. «Академия».М. 2006г. 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издателский Торговий Дом «Герда», 2006г. 4. Богданов Е.И. Планирование на предприятии туризма СПб.: Изд.д. «Бизнес- пресс» 2005г. 5. Кварталнов В.А. Менеджмент туризма: экономика туризма. 6. Учебник. 2002г. 7. Кабушкин.Н.Н. Менежмент туризма. -Мн.: Новое знание 2004г. 8. Кварталнов В.А. Иностранний туризм. М.: 2003г. 9. 17. Кварталнов В.А. Туризм. – М., Финансы и статистика. 2004г. 10. Медлик С, Х.Инграм «Гостиничний бизнес». Издателство ЮНИТИ- ДАНА, 2005г. 11. Чудновский А.Д. Управление индустрий туризма.М: КНОРУС. 2005г. 12. Яковлев.Г.А Экономика и статистика туризма. Учеб.пособ. М.: Изд. 2005г.

Похожие

Меҳмонхонада персонал бўлими

Меҳмонхонада бошқарув тузилмаси

Меҳмонхоналарнинг ташкилий-бошқарув тузилмаси 1

Меҳмонхоналар хўжалигида сервис хизматини ташкил этиш. Меҳмонхоналар бошқаруви

Меҳмонхоналарнинг ташкилий-бошқарув тузилмаси