Меҳмонхона ва ресторанларни ташкилий-ҳуқуқий шакллантириш ва жойларни танлашнинг иқтисодий асослари - Экономика - Рефераты

Меҳмонхона ва ресторанларни ташкилий-ҳуқуқий шакллантириш ва жойларни танлашнинг иқтисодий асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75.5 KB

Меҳмонхона ва ресторанларни ташкилий- ҳуқуқий шакллантириш ва жойларни танлашнинг иқтисодий асослари Режа: 1. Меҳмонхона ва ресторанларнинг ташкилий – ҳуқуқий шаклларини танлаш омиллари ва босқичлари. 2. Меҳмонхона ва ресторанларнинг жойларини танлашнинг омиллари ва мезонлари. 3. Ўзбекистон меҳмонхоналари ва уларнинг туристик индустриядаги аҳамияти.

1. Меҳмонхона ва ресторанларнинг ташкилий – ҳуқуқий шаклларини танлаш омиллари ва босқичлари. Тадбиркорлик фаолиятининг ташкилий – ҳуқуқий шаклини танлаш кўпгина омилларга боҒлиқ: тадбиркорда пул ва моддий воситаларнинг мавжудлиги, ундаги ташкилий қобилият ва тажрибанинг мавжудлиги, фаолият соҳасининг ўзишга хосликликлари, тадбиркорлик лойихасининг катта-кичиклиги ва бозор шароитлари. Бунга дуч келинаётган таваккал даражасига берилган баҳо ҳам таъсир этади. Тадбиркор тадбиркорлик лойихасини амалга ошириш учун етарли воситаларга эга бўлса, қарорларни ўзи қабул қилишга мойил бўлса, ҳамда, ўз тижорат фаолияти учун моддий ва ҳуқуқий жавобгарликни ўз бўйнига олиш истагида бўлса, якка тартибдаги тадбиркорлик шаклини танлаши мумкин. Лойихани амалга ошириш учун йирик миқдордаги молиявий воситалар зарур бўлса, ҳамда, моддий жавобгарлик кўлами ва таваккалчилик юқори даражада бўладиган бўлса, тадбиркорликнинг шерикчилик ёки жамоа шакллари танланади.[12] Меҳмонхоналарнинг ташкилий тизими дунё меҳмонхона индустриясида 50-йиллардан бошлаб меҳмонхона ишини ташкил қилиш ва жойлаштиришнинг бир нечта моделини ўз ичига олган 1 . Биринчи модел – Ритц модели швейцар тадбиркори Цезарь Ритц номи билан боғлиқ. Бу меҳмонхоналарда асосий эътибор европача дид-фаросат ва аристократчиликка қаратилган. Жахондаги кўпгина нуфузли отеллар унинг номини олган. Масалан Париждаги “Ритц” отели. Иккинчи модел - америкалик тадбиркор Кеманси Уильсон номи билан боҒланган (“Ҳолидей Инн” меҳмонхоналар занжири). Ушбу моделда меҳмонхоналарга хизмат кўрсатиш ва уларни талабларини қондириш жуда катта чаққонликни ва юқори даражадаги хизмат стандартларини ушлаб 1 Гостинечное и ресторанное дело туризм: Сборник нормативных документов 2004 г.

туришга йўналтирилган. Энг асосий эътибор меҳмонхона интерьерига қаратилади. Бу модель асосида ташкил этилган меҳмонхона тизимининг асосий талаблари қуйидагича: - стилнинг ягоналиги (архитектура, интерьер); - кенг ва функционал ҳолат, мижозларни қайд қилиш тезлиги; - номернинг доимий мижозлар учун тайёрлиги; - нонушта “швед столи”; - конференц-холлни тайёрлаш; - таъриф тизимининг ўзгарувчанлиги; - маркетинг ва коммуникация хизматининг ягона бошқаруви. Иккинчи модель асосида қурилган меҳмонхоналар занжири назорати дунёдаги 50 фоиздан ортиқ меҳмонхона номерларида мавжуд. Учинчи модель – “ихтиёрий меҳмонхона тизими” туридаги Бест Вестон, Романтик Хотел. Бундай ҳолатда меҳмонхоналарни ягона бир савдо маркаси бирлаштиради, улар умумий фондга тўлов тўлашади, маркетинг ва реклама фаолиятига биргаликда харажат қилишади. Бунда уларнинг молиявий- иқтисодий ва бошқарув мустақиллиги бутунлай сақланиб қолади. Бу тизимнинг моҳияти ягона бирлашган шартнома асосидаги ассоциациясидир. Иккинчи модель билан учинчи моделнинг бирлашган бўлиши мумкин. Бунга масалан “Аккор” меҳмонхона тизими мисол бўла олади. Бу Европадаги энг катта меҳмонхона занжирини ташкил этади. У турли синфдаги меҳмонхоналарни тақдим этиб бозорда ҳар хил маркалар билан чиқади. Масалан “Пульман”, “Софитель”, “Новотель” – бу олий синфдаги меҳмонхоналардир. “Алтеа-Меркур” – ўрта синфдаги меҳмонхона. Занжирга киришда меҳмонхона унинг мулкига айланиши жуда шарт эмас. Қуйидаги жадвалда жахондаги асосий ўнта меҳмонхоналар занжири келтирилган. Жадвал 1 . Асосий ўнта халқаро меҳмонхоналар занжири Бош ҳолдинг номи Штаб-квартира жойлашган мамлакат Номерлар сони

“Hospitaliti Franchise Sistem Blanstone Part.” АҚШ 490000 “Holiday Inn World Wide” Англия 386323 “Best Western International” АҚШ 295305 “Accor” Франция 279145 “Choice Hotel International” АҚШ 271812 “Marriot International” АҚШ 251425 “ITT Sheraton Corp.” АҚШ 130528 “Promus Corp.” АҚШ 105930 “Hilton Hotel Corp.” АҚШ 101000 “Carlson Hospitaliti World Wide” АҚШ 91177 Манба: www . world - tourism . org – Всемирная туристская организация Бундай шароитда йирик меҳмонхоналар занжири билан тузилган шартномага асосан (франшизотелини) ва ушбу занжирга мустақил кирган меҳмонхонага тижорий мақсадлар учун занжирнинг фирма белгисидан фойдаланиш ҳуқуқи, техник ва тижорат маълумотлари, бронлаш тизимининг маълумотлари, техник ёрдам, ходимларни ўқитиш ҳуқуқи ва бошқалар берилади. Франшиз корхона булар учун шартномада кўрсатилган бадалларни тўлайдилар. Дунёда меҳмонхона индустриясининг ривожланиши меҳмонхоналарнинг кўпайиши ва уларнинг ихтисослаштириш йўли билан бормоқда. Бунда чекланмаган ва чекланган хизматлар кўрсатадиган анъанавий меҳмонхоналар, ихтисослаштирилган (конгресс марказлар, курорт типидаги отеллар, гольф отел ва бошқалар) меҳмонхоналар тақдим этилмоқда. Бу борада маркетингнинг асосий шартлари маҳаллий жойларни, шароитларини ҳисобга олиш, хизмат кўрсатиш ва сотиш сиёсатини аниқлаш, даромадларни бошқариш стратегиясини ва баҳолар сиёсатини ишлаб чиқиш ҳамда хизмат кўрсатишни яхшилаш тизимини ўрнатишдир. Бундан ташқари меҳмонхона хизматларини ўрганиш, сотилган хизматлар ҳажмини таҳлил қилиш, хизмат кўрсатиш бозорларини ўрганиш ва бошқалар киради. Буларни умумлаштириб кўрадиган бўлсак 3 та асосий кўрсаткичларни ажратишимиз мумкин: талаб, таклиф ва ишлар якуни. Талаб – бозорни баҳолаш, келажакда унинг ўсиши ва тизимини ўз ичига олади. Таклиф – меҳмонхоналар ва

номерлар сони, уларнинг келажакдаги ўсишини ўз ичига олади. Ишлар якуни – меҳмонхонанинг бандлик коэффициенти ва ялпи фойда ўлчамини ўз ичига олади. Охирги вақтларда дунёда кенг тарқалаётган нотижорий жойлаштиришлар – яъни қариндош уруғлар, дўстлар ва танишларникига жойлашиш тус олмоқда. Нотижорий вақтинча жойлашишлар амалиёти ёшлар ташкилоти мавжуд мамлакатлар, ўқув даргохларида таътил вақтида амалга оширилиб, у ёшларга арзон харажатлар билан дунёни бир қанча минтақаларига боришга имкон беради. Туристларга хизмат кўрсатиш дастурида кўпинча овқатлантириш ҳам киради. Бунда учта асосий хизмат кўрсатиш усулини ажратишимиз мумкин: овқатланиш турист томонидан тўланган, овқатланиш турпакет баҳосига кирмаган ва кўшимча ҳақ ҳисобига тақдим этилиши ҳамда ўз-ўзига хизмат қилиш. Овқатланишга тўланганлик – бу овқатланишга кетган барча харажатлар меҳмонхона номери таннархига ёки турга киритилганлигини англатади. Ўз-ўзига хизмат қилиш бу туристларнинг ўзи овқатни тайёрлаши ёки бўлмаса ресторан, кафе ва бошқа овқатланиш корхоналарида оддий мижозлар каби овқатланишдир. Овқатланиш тизимида туристларга тез ва аниқ хизмат кўрсатишга катта аҳамият берилмоқда. Жойларга келган туристик гуруҳларга тақдим этилган меню тушунарли бўлиши ва баҳолари мамлакат валютасида кўрсатилиши керак. Овқатланиш сарф қилинган харажатга мос келиши ва туристлар саломатлигига зарар келтириши керак эмас. 2. Меҳмонхона ва ресторанларнинг жойларини танлаш омиллари ва мезонлари. Ҳар бир соҳада, бизнеснинг жойлашуви тадбиркорликнинг якуний натижаларига кучли таъсир этади. Жой танлаш тў Ғ рисидаги қарор стратегикдир, шу сабали, унга етарли даражада эътибор бериш керак. [13] Жой танлаш шунинг учун зарурки, макон ичидаги жойлар ўзларинг табиий-иқтисодий турли-туманликларига эга. Иқтисодий турли-туманликни:

- товар ва хизматлар истеъмолининг турлича интенсивлиги, - зарурий ресурсларнинг турлича тақсимланганлиги, - ишлаб чиқариш омилларининг нотўлиқ мобиллиги (хом аше, сув, мехнат ресурслари, мулк), - хом ашёни келтириш ва тайёр маҳсулотни истимолчиларга таркатиш харажатларининг ҳар хиллиги, - маҳаллий қонунчиликнинг турличалиги (соликлар, чекловлар, куллаб- куввватлаш ва бошқалар), - табиий ва инфратузилмавий фарқлар таъминлаб беришади. Жойлаштириш масаласи уч хил вазиятда юзага келади: 1. Янги тижорат ташкилотининг яратилиши. 2. У ёки бу сабабларга биноан фирмани кўчириш зарурати ту Ғ илганда. 3. Корхонанинг алоҳида таркибий бўлимларини яратганда ва кўчирганда. Янги корхона (меҳмонхона ва ресторан)ни яратаётганда, қарор қабул шуниси билан мураккабки, жой тўғрисидаги бошланғич маълумотлар ҳамма вақт ҳам етарлича тўлиқ бўлавермайди; тадбиркор жойда бевосита фаолият юрита бошлаганидан сўнг, кўпгина қўшимча маълумотларни қўлга киритади. Кўчириш тўғрисидаги қарор эски жойнинг аниқланган камчиликлари ва янгисининг афзалликларидан келиб чиқиб белгиланади. Бунда эски алоқаларнинг ўзилиши ва янгиларининг ҳали ўрнатилмаганлиги бир қатор таваккални дуч келтиради. Меҳмонхона ва ресторанларнинг фаолият юритаётган бўлинмаларини кўчириш истеъмолчини жалб этиш учун янги жойнинг ўзига хос афзалликларидан фойдаланиш зарурати ҳал қилувчи бўлади. Масалан, харидорларга яқинроқ ерда янги филиал очилади ёки мехнатталаб цехлар ишчи кучи арзонроқ турадиган жойга кўчирилади, ҳукумат томонидан алоҳида худудларда бериладиган субсидиялардан фойдаланиш мақсади бўлади. Шундай қилиб, аввал танланган жойда минтақа баҳоланади, сўнг унда жойлашиш кўзланаётган нуқта баҳоланади. Энг самарали жойни танлаш учун

бирваракайига бир нечта алтернатив жойлар баҳоланади, шуларнинг орасидан мақсадларга эришишнинг энг яхши имкониятларини берувчи жой танлаб олинади. Жой танланаётганда унинг иқтисодий муҳитга яқинлиги, максимал даражаги фойда олишни таъминлаши, капитал айланишини ошириши, бозордаги ҳиссани ўстириши, сиёсий-иқтисодий-ижтимоий барқарорлиги, худуддаги барқарор иқтисодий ўсишнинг кузатилаётганлиги, олиб борилаётган илмий-техник сиёсат, иқтисодий мустақилликнинг сақлаб қолиниши ва жойнинг нуфузига ҳам эътибор бериш маъқул бўлади. Рестораннинг жойлашган ери хизмат кўрсатувчи бозор қисми вакилларига ёқиши керак. Сўзсизки, яхши жойда жойлашиш учун тўланадиган ижара пули кабилар юқори бўлади, бу эса корхона белгилаётган нархларнинг ўсишига олиб келади. Ресторан учун жой танлаганда худудда қанча одам яшаши; бу ердаги инсонларнинг даромадлари даражаси ўсаётганлиги ёки пасаяётганлиги; бу ерда қандай ресторанлар борлиги; сув- оқава тузилмасининг аҳволи; одамларга ресторанга етиб келишнинг қулайлиги; ресторанни қуриш йўловчиларга қанчалик осонлиги; автотураргохнинг зарурлиги, зарур бўлса, қанча катталикдалиги; яқин атрофдан ўтиб кетаётган автойўловчилар учун қанчалик жозибадор бўлиши чамалаб кўрилиши керак. Ресторан учун энг қулай шароит қуйидагича: ресторан жойда якка ўзи жойлашгани; рестораннинг бир қатор жойлашган ресторанлар орасида ўрин олганлиги; савдо марказида жойлашганлиги; шахар марказида жойлашгани; шахарнинг бойлар истикомат қиладиган бурчагида жойлашгани. 3. Ўзбекистон меҳмонхоналари ва уларнинг туристик индустриядаги аҳамияти. Ўзбекистонда туризм соҳасини янги босқичга кўтаришда Республика Президентининг 1999-йил 15-апрелдаги "2005 - йилгача бўлган даврда Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш Давлат дастури тўҒрисида"ги Фармони алоҳида аҳамиятга эгадир. Ушбу Фармон миллатлараро алоқаларни кенгайтириш ва мустаҳкамлашга кўмаклашиш ҳамда халқаро туризм

бозорига узвий қўшилиш, Ўзбекистоннинг маданий-тарихий ва маънавий меросини жахон ҳамжамиятига тарғиб қилиш, шунингдек, туристларга хизмат кўрсатиш сифатини халқаро андозалар даражасига кўтариш мақсадида қабул қилиниб, 2005 - йилгача бўлган даврда Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш Давлат дастури ва уни амалга ошириш бўйича Мувофиқлаштирувчи Кенгаш таркиби тасдиқланди. Фармонда мулкчилик шаклидан қатъий назар, туристик ташкилотлар хориждан келтириладиган технология ва меҳмонхона ускуналари, туризм мақсадларига мўлжалланган транспорт воситалари учун божхона пошлиналари тўлашдан уч йил муддатга озод қилиниши кўрсатиб ўтилди. Шунингдек, "Ўзбектуризм" МК тизимидаги корхоналарга хорижий туристларга эркин айирбошланадиган валюта ҳисобидан туристик хизмат ва қўшимча хизмат кўрсатиш ҳуқуқи берилиб, бунинг учун махсус кассалар очилишига рухсат берилди. Туристик меҳмонхоналар хизмат кўрсатиш қоидаларининг бажарилишига қараб таснифланади. Умуман бугунги кунда меҳмонхоналарни таснифлашнинг умумий мезони мавжуд эмас. Ҳар бир давлатнинг меҳмонхоналар бўйича ўз таснифи мавжуд. Ҳар қандай ҳолда ҳам меҳмонхоналарнинг категорияси (класси) хоналардаги ускуналар ва бинонинг техник таъминоти даражасига боглиқ бўлган ҳамда кўрсатилаётган хизматларнинг турига кўра белгиланади. Турли давлатлардаги меҳмонхона хизматлари стандарларига қандайдир ўхшашлик киритиш учун Жахон туризм ташкилотининг котибияти “Меҳмонхоналарни таснифлаш критерияларини халқаро мослаштириш бўйича маслахатлар” ишлаб чиққан. Унда бино, хоналар, жихозлар, мебеллар, энергия ва сув таъминоти, иситиш, санитария, хавфсизлик, алоқа, ошхона, меҳмонхона хизматлари ва хизмат кўрсатувчи персонал бўйича минимал талаблар кўрсатилган. Меҳмонхоналар классидаги фарқни белгилаш учун (*) (юлдуз) белгисидан фойдаланилади. Меҳмонхоналар учун бир юлдуздан (энг паст) беш юлдузгача (энг юқори) категориялар белгиланган. Турли категориядаги меҳмонхоналарга қўйилган минимал талаблар мавжуд.

1998 йилдан бошлаб Ўзбекистонда кичик ва оилавий корхоналар шаклидаги хусусий меҳмонхоналар (B&B - инглиз тилида “кровать ва нонушта” сўзини англатади) кенг тарқала бошлади. Уларнинг хизматидан туристлар билан бир қаторда халқаро ташкилотларнинг вакиллари ҳам фойдаланмоқдалар.[9] Оддий хусусий меҳмонхона кўпинча миллий шаклдаги ҳовлиси бўлган катта бир ёки икки қаватли уйдан иборат. Бундай меҳмонхоналарда хоналарнинг сони 10-20 атрофида бўлади 2 . Ўзбекистон Республикаси ҳам Марказий Осиёдаги туристик минтақа бўлиб, бугунги кунда етарли миқдорда халқаро стандартларга жавоб берадиган меҳмонхоналарга эга. Ўзбекистонда 130 яқин меҳмонхона рўйхатга олинган (2004). Улардан халқаро классдаги 4-5 категорияли 15 меҳмонхона мажмуи мавжуд. Улар хорижий инвесторлар иштироки билан қ урилган ва баъзилари реконструкция қилинган. Intercontinental (Тошкент). Беш юлдузли меҳмонхона, шахарнинг марказида жойлашган. Хоналар сони 246та. Жумладан президент апартаменти, 6 та King Size шаклидаги хоналар. Хизмат кўрсатиш объектлари: 4 ресторан, банкет заллари, кафе, иккита бар, сауна, очиқ ва ёпик бассейнлар бўлган фитнесс марказ, гўзаллик салони, бизнес марказ, 500 кишига мўлжалланган конференц зал транспорт ва ҳ .к. Sheraton (Тошкент) - беш юлдузли меҳмонхона. Шахарнинг марказида жойлашган. Хоналар сони 251та. Стандарт номердан президент апартаментигача 6 хилдаги хоналарни таклиф этади. Хизмат кўрсатиш объектлари: 3 ресторан, банкет заллари, кафе, иккита бар, сауна, бассейн, гўзаллик салони, бизнес марказ, кутубхона, сов Ғ алар дўкони, спорт зали, теннис корти, конференц зал транспорт ва ҳ .к. Афросиёб (Самар қ анд) - турт юлдузли меҳмонхона. Самар қ анд шахрининг марказида жойлашган. Хоналар сони 278та. Стандарт номердан 2 Папирян Г.А. Менеджмент в индустрии гостеприимства (отели и ресторану). М.: ОАО НПО Издательство “Экономика”. 2002,

президент апартаментигача 6 хилдаги хоналарни таклиф этади. Хизмат кўрсатиш объектлари: ресторанлар, банкет заллари, кафе, барлар, бассейн, гўзаллик салони, бизнес марказ, сов Ғ алар дўкони, 300 кишига мўлжалланган конференц зал, транспорт. Bumi International (Тошкент) - турт юлдузли меҳмонхона. Шахарнинг марказида жойлашган. Хоналар сони 190та. Бир ёки икки хонали стандарт люкс номерлар. Хизмат кўрсатиш объектлари: ресторанлар, банкет заллари, кафе, барлар, бассейн, гўзаллик салони, бизнес марказ, сов Ғ алар дўкони, бадиий галерея, 600 кишига мўлжалланган конференц зал, экскурсилар ташкил этиш, транспорт. Умуман Ўзбекистоннинг бугунги меҳмонхоналари туризм индустриясини ривожлантиришда ва иқтисодиётимизни ривожлантиришда катта аҳамият касб этади.

Хулоса Бугунги кунда ҳар бир соҳа бозор шароитига мослашиб бораётган вақтда Меҳмонхона ва ресторанларни тадқиқот-хуқуқий шаклланиши ва жойларни оптимал танлашга кенг эътибор бериш зарур. Жойларни танлашда бошланҒич маълумотларни тўлиқ йиғиш, вақт ҳам етарли бўлишини ҳисобга олиш лозим. Албатта жой танлаётганда унинг иқтисодий муҳитга яқинлиги, максимал даражада фойда олишни таъминлаш, капитал қўйилмаларни ошириш, сиёсий иқтисодий-ижтимоий барқарорлиги, иқтисодий мустақиллигининг сақланиб қолиши, жойнинг ҳар томонлама қулайлиги каби омилларга ҳам эътибор бериш маъқулдир. Шуни таъкидлаш лозимки, Ўзбекистонни бугунги Меҳмонхоналари туризм индустриясининг ривожланишида катта аҳамият касб этади.

Фойдаланилган адабиётлар. 1.«Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришнинг 2005 йилгача бўлган давлат дастури», Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 15.04.1999 йилдаги УП-№2286 фармони. 2. Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999. 3. « Ў збекистонда туризм соҳаси учун малакали кадрлар тайёрлаш тў ғ рисида», Ў збекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг 30 июн 1999 йилда ПФ-№2332 фармони. 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан №346 от 8 августа 1998 года «О совершенствовании организации деятельности туристических организаций». 5 . Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 3.06. 1995 г. за №210 «О мерах по созданию современной инфраструктуры международного туризма в Республике Узбекистан». 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Буюк Ипак йўли” ини қайта тиклашда Ўзбекистон Республикасининг иштирокини авж олдириш ва республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора – тадбирлар тўҒрисидаги” Фармони. 7. Указ Президента Республики Узбекистан “Об образовании Национальной компании Узбектуризм”” за № УП-447 от 27 июля 1992года. 8. Закон Республики Узбекистан “О туризме”. 1999г. 9. Нарчаев. “Испанияда халқаро туризмнинг ривожланиши” номзодлик диссертацияси. 2004. 1 0. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 1 1. Большой Глосарий терминов международного туризма - Биржаков М.Б., Никифров В.И 2002 год. 1 2. Биржаков.Б. Никифроф В.И. Индустрия туризма: 2003 г 1 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 14. Введиние в гостипремство Учеб пособе - Уокер Д.Р 2002. 15. География международного туризма: Страну СНГ и Балтики. Учеб пособе Гайдукевич Л.М Хомич С.А., Аношко Я.И. 2004. 16. География туризм. Романов А.А. Саакянц Р.Г. Романов А.А. 2003 г. 17. Гостинечное и ресторанное дело туризм: Сборник нормативных документов 2004 г. 18. Интернет сайтлари. www . peugeotufa . ru – цены услуг www.bashexpo.ru – выставки, конференции www.interunion.ru – туристские ассоциации

www . world - tourism . org – Всемирная туристская организация www . wttc . org – Всемирный Совет по путешествиям и туризму www . tag - group . com – Консультативная группа по вопросам туризма ( TAG )

Похожие

Меҳмонхона ва ресторанларни бошқариш

Меҳмонхона ва ресторан фаолиятининг ташкилий асослари

Тадбиркорлик фаолиятининг ҳуқуқий - иқтисодий асослари

Туризм ва меҳмонхона хўжалиги корхоналарининг иқтисодий самарадорлиги

Оммавий овқатланиш ва уни ташкилий иқтисодий тавсифи